De modo quo ecclesiæ cum republica nexum considerare deceat, commentatio; quam, venia ampliss. fac. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... pro gradu philosophico publico examini submittit Johannes Petrus Eurén. Bothniensis. In audit. Gust. maj. die II

DE _MODO, QUO

ECCLESm

cum

_REPUBLICA

_NEXUM

CONSIDERARE _DECEAT,

COMMENTATIO;

N' ;

.

quam,

VENIA AMPLISS. FAC. PHIL. UPS.

Ρ R JE SI D Ε

DOCT.

DAN.

BOETHIO,

-1 J

ΕΤΗ.. ET POLIT. PROF. REG. ET _ORD.;

/ _

PRO _{GRADU PHILOSOPHICO}

publico examini_fubmittit

JOHANNES

PETRUS _EUREN.

Bo c_hni&nji

s·

•

^ 7 ' '* 1

m _{AUDrT. GUST.}

ÄIAJ. DIE II APR. _MDCCCIU.

Η, Α. M. S.

\

UPSALIiE,

FRATRI

ΟϊΧΙΜΟ

Α6ΚΓΟ

EUBÉM

INTRÄ REG. COLLEG. CAMER. NOTAR. ORD.

DE _{MODO, QUO}

ECCLESI/E

CUM

_{REPUBLICA NEXUM}

CONSIDERARE DECEAT.

iLndicio

eil _{mulris, qui Philofophiam nil humanitati}

prae·

ilare _{arbitranrur, quod}

ea fe excra Senium communem

evagari palam

proßrearur.

Sed ii _{quis cogitarit qvsd Ti¬}

bi velic _Philofophia

κ&Ί' εξοχψ, ei manifeilum eil, eam ab

univerfali, vel erudirorum omnium _{fufiragatione incipi}

non _{pofTe, verum}

contra, ii qua in re communiter

con-fentiunt _{omnes, rationem illius confenfus}

quserere. Cete-roquin autem facile evinci _{poiTe arbitramur, fenfiim illum,}

ii _{qua in re unanimiter}

judicia feret, fcientia _indigere. Alia ratione neicimus unde _{profe&ae Tunt idearum diveriis}

temporibus mutationes. _{Num, ex. gr., eo tempore,}

quo

fieri _{poiTe credebatur ut homo vi}

cogeretur ad virtutis

obfequium, fenfum comraunem Tibi non adTciverint

ho-mines? Certe hoc nihil aliud _{exprimit, quam illius}

at-taris _{hominum communem de re£lo fenfum.}

Jam vero

nullus, qui fanum hunc Tenfum Tibi _{tnibuit, ejus modi} praejudiciis adTentit.. Tam _{parum Tibi conilans eil}

prin-cipium hoc. Si vero non _{diffiteamur ipfius}

de univerfa-litate Sc neceilirare _{jure dubitari;}

aperturn eil, Philofo·

phise opem deinde non _{amplius peti, Ted pofci.}

Ne-Neminem, cui innotuir judiciorum in

quotidiana

ho¬

rninum focierare de rebus vel graviiiimis diverfitas

poftu-laturum exiftimamus, Phllofophiae folummodo fuperbiam

fenfus communis confttfntiae refragari.

Ε

contrario

in

du-bium eft muttium illlius diftenfum philofophiac

ftudium

ex-eitare. Sic certe fa&um eft, ut, cum prodiderint

fe

dis-pares Sc

moralitati

faeps

parum

rautrices

opiniones

de

ve-ro nifu Religionis & civilis

Socieratis,

quaeiituni

iir,

quem-nam hae nexum cum fcopo hominis fummo

habeant. Ex

iis, quoe

philofophia hac

de

re

docet,

anfam nobis

arripui

mus _pro viribus

breviter

disquirendi

/

quomodo

oporreat

nexum Ecclefiae cum Republica reprsefentare.

Nobis

nem-pe

perEaafum

habemus,

non

perinde

eiTe quomodocunque

hac de re fentiatur, nec

_ejusmodi

quaeftionem

ullo

_tem¬

pore

eiTe fupervacaneam.

Ab eo inde _{tempore, quo} igne

Sc ferro

homines

ad

Ecclefiamin cundam compell^re,crudelitatis

accufari

eecprum eft,fuere ii, qui alia infveti

officia cogitare,

quam

ad

quae

praeftanda externa

vi

adigi

poftumus,

primarium

religionis

fcopum negarint; quumque

nihilominus

Rempublicam

ne-ceiTariam deprehenderunt, in

politicse

inftrumentum

totäm

commutarint Religionem, quippe

idoneam

repererunt

effrenatum populum

fuprafenfualitatis

idea,

cohibendi.

Quisque videt non

pofie

quemquam tam

abje£le

de

Religione cogitare,

nifi

antea

de

ipfius hominis

fcopo

per-verfe _judicaverit.

_{Forikan hominis}

fummum

eile

vivere

ratiocinantur: "at ut vivat, victum quaerat, qua

in

re

certa-men oriatur, necelte eft"; ergo Respublica

inftituatur,

'Je-jusque

adminicuiurn

Sc conditio

Eccleiia'"\

Fieri

quidem

====== ₃

divinioris fuae natura? non prorfus exftingvere valeat,ra-tiocinii _{confequentias iiupeat, proindeque nobiliorem ho¬}

rnin i metam c?rcumfpiciat; _attamen in _eo il bi ipfi _ron

eil confentaneus, nam ii quis non neget, hominem ad ma¬

jore eile narum, nec tum vaiebit hoc modo Religiösem

dejicere.

Qui agnofcit hominem degere vitam, ut fuo fcopo

ob-tinenåo _{confulat, iimulque animadvertit hunc fcopum nul¬} luni aliuni _{efTe, quam ut Dei voluntas in coelo &per terras}

fat, tocamque huc tendere naturam; isfacila intélligit,non

eife _{Rempublicam Ecclefia? finern} , verum contra,

quam-cunque Rempublicam inilitutam id velie, ut Ecclefia

infti-tuatur. Cogimur quidem _non iine ratione ad civilem fo-cietatem cum aliis hominibus ineundanr; fed _non ju-re

ab-foluto,, quale elfet, ii cogere liceret propter internam

officii _{legem. Lätet enisn ratio, cur is civitatem ineat,} qui ita eit a commercio cum hominibus remotus, ut dis-fenfus cum eo _nunquam exiitere poifit.

\

Qvum tarnen de hac inprimis re a multis in vita

com-muni _{dubitari, vel porius eandem non bene perpendi,}

no-vimus; id efficere conabimur, ut facilius intelligatur, fco¬

pum, quo ultimo refpicit Respublica,

id eil,

confociatio·

nem hominum, _{in quavoluntas} fingulorum voluntati omnium

fefubjicjt, eife Ecclefia inditutionem. Quam ob

cauifatn

dis-quiramus, quisfit Jinis Ecclefia. , *

Si _{concedimus, hominem} ad id eife natum, ut Mora¬

lis _{legis pfaecepta exfequatur,}

_quod

_{eo magis}

_eil

_conco*

dendum , quo magis liquet, qliquid effe, quod abfoluie de-bemus; fequitur ut ejusmodi Moralis

perfe&io,

quatenusfit

fco-fcopus, id eft, aliquid qnod expetimus, non impetratum, cu«

jusque caußa unice vivimus, in infinica appropinquattöne

confiftere debear. _{Qvum praeterea, uc docet Etfrica, non}

iiifficiar huc duci, Ted uc nosrner _{ipii ducamus neceiTe fit$}

patet, unumquemque debere conviflum efle, utrum hoc

vel illud cum Moraliratis _{lege congrusr, nec ne. jam} ve-ro, Γι fieri poteft, uc in judiciis de re&o errem, quaeftio

eft, quo

pa&o

eenam de recto periVaiionem confequar?

Qyamvis rnorale pretium ornnino denegetur a&ionL

bus, quas quis alien3 duftus periTvafione committit; tarnen

perperam hoc interpretaremur, ii contenderemus illicirum eiTe, alterum alteri fiiam de re£to perfvafionem injicere*.

Contra ea id naturae fuiiTe videtur coniilium, cum infini-Eam homini _{propofuic metarn, ur hoc modo immutabiles}

honeftatis _{leges magis magisque explicarentur, ficque}

ho-rnines Fortuira non _{amplius,. verum volunraria his legibus}

obiequia prseftarenr. Qvam certum enirn eft, illum, qui ex. aliena aucloritate _{agat infra ^diumanam fortem deprimi3}

tarn indubium eft ab altera _{parte, eum libere egifle, qui}

aliena ex eruditione _{agic3 nam tum} fuae ipfius _{non alius}

obtemperavit perfvafioni. Caeterurn manifeftum eft, alium moralitatem _{contemplandi modum, quo nempe omnis}

e-jusmodi mutuus inftexus tollerecur, in. egoismum abire.

Illa hominum confociatiocai _{talis, qualem locuti}

fu-mus, influxus ineflec, Eccleßam vocamus. Lex _{ejus prima¬}

ria eft: _{Quare optimam de· bono Qf jußo■perfvafionem, eamque}

eum aliis communicato. Ex _quo iequitur, _{ut omne cogerc} in _{Ecdefta, quippe in qua folummodo id agitur, in alter} alterum _{convincat, hmc legi contradicar., Eccleiiamqus qua}

ta-BB itfMU

talem deftruat. Deinde autem _quoque

apparet,

unum-quemque, qui fu«e deftinationi confultum _{velie, debere} fe-Ecclefne _{aiTociare, quatenus n*}

Tipe cuique incumbit fibi optimam _{perfvafionem comparare.}

%

,

:

.

/'V

-Sed quo omnis ex Eeclefia vis exciudi _{poiTIt, hoc efl,}

quo _{poiiibilis ipfa evadat, aliud defiderari}

ap.ertum eft.

Si inter _{pacificarores gjadius}

ftringitur, _{deiinic pacifiario,} bellumqae iterum exardefcit. Non _{iraque inter eos}

campo

decernatur, fed cautum iit _{quoque, ne iisdem a}

bellanti-bus vis inferatur. Nec diilimile _{quid in Eeclefia fieri de¬}

bet,'ubi feilicet id _{agitur, ut üna iit perfvafio}

omnium,

una _voluntas..

Qvum jam, ut antea _{diximus, Respublica hotninum eft} coniociatio, in _{qua voluntas uniuscujusque}

voluntati

o-mniurn fe _{fubjicitj fequitur,}

ut ad hane _{pertineat externa}

poteftate cavere, ne ulli civium liceat _{aiium pro}

privato arbitrio tradlare. _Poteftas

cogendi itaque _Reipublicae

unice eil deinandata. _Habemus

quoque _{heic quod Ee¬}

clefia defdtrabat. _{Quoniam vero}

fcopus hominis fummus

non niii unus _{eft, ceteros omnes fub fe}

comprehendens,

apparet _{rempublicam infticutam, fi cum hominis}

deßinationc

aliquid conjuftum hahebit, per fe non eife _{fcopum, verum} mtdiate ad _{finem hominis furnmum eonducere.}

Quseritur autem, quernnam nexum _{Respublica habest cum}

deftina-tione _{hominis, id eil,}

qua r tione illa ut _morale inftitu-tum _{corifiderari fimul debeat. Licet}

Respublica, cum earn

dura ex _{neceftkate ortam eife}

perpendimus, per fe.

fco-pus eife videatur/ tarnen a Ratione,

utpote quae omnia

g ;

-ad morales fines relata

vult,

nifi

omnia

condemnabir,

fic

folummodo neutiqwam

poteft

confiderari.

Monftrat

_pbilofophia,

hominum

conjun&icnem

adeo

cum moraü eorum

cultura

cohserere,ut

haec

iine

illa

neu-tiquam

incipere

poifit.

Sed

quivis

prseterea

facila

intal·

ligit

hominem

folirarium

totum

quantum

eife

animal,

ii

excepcris facultatem

evadendi,

poikis

condirionibus,

ratio-rialis. Nam hbertas

ejus

numquam

libertatem

aliorurn

of-fendere poteft, nec

ideo

confcius

erit

fuas

a

rebus

exrer-nis non pendentis narurse.

Multo

autem

minus,

uilus

qui

fernel Societati fe

adjunxir,

proindeque

Über

fa&us

eft,

iterum , Eremitarum more,

in

folitudinem

abire

poteft;

is fcijicet moralem

Autocheiriam

committit;

nam

eo

ipfo

a£iu

deciarat,

fe

non

amplius

velie

fuam

ad

metam

progredi.

In utroque igitur

cafu

homines

oportet

cohabitare

proindeque

fe

fancitis

legibus

fubmktere.

Respublica

ira-que

neceifario

eft

inftituenda;

fed

quoque

apparet,

eam

non poife,

nifi

indirecte

ad

moralitatem

conducere.

Di-ximus enim nosnon ideo

obligari

focierati

nosmer

adjungere,

quod in ea

tutelam

confequimur;

fed

quia

non

aliter

quam

cum aliis fociati fatorum

neceilitaci

nos

eximere

valemus.

Hoc nihil aliud eft quam

quod

fupra

indicavimus

per

Ec-cleiiam fieri debere; nam

ft

id

efiicitur in

Eccleiia,

ut

ex

perjvafione agamus,

nihil

aliud

prscftatur,

quam

ut

fpontc,

non ex fato operemur.

Jam itaque,

fl

hac

ratione,

ut

monftravimus,

cum

non ad _{Reipublicae eonfervationem, verum ad}

majoraten-dere: contra autem _{Rempuhlicam, ii erirnus abfolure}

obli-gari eidem nosmet aifociare Eccleiiae inftitutionem

fpe&a-re. Ex his tarnen _omnibus non _{confequens eft, alreram}

harum focietatum auxilio alterjus non _{indigere. Ε con¬}

trario facile monftrari _{poteft, quod}

, ut Respublica

Eocle-fiam _{prtecedere debet, lic illa iine hac non facile} confta-bit. Homo a natura deftinatus ad honeftatem , non poteft

non in fe continere virrutis _{quoddam fundamentum. Hoc}

fundamentum eft fides _{illa, quam rebus fupra fenfualibus}

habet, qua nempe _{creditur fanönm aliquid dari,} auod bumanis viribus exemtum eile debet. Fruffra _prim/ Re-ges tenraffent feros & -per terras difperfos·' homines in u-num _{convocare, niΠ hi prima illa virturis femina}

connata

habuiifenr. Hac _{primitiva indole effeöum eft, ut fe ci¬}

vitatis _{legibus adftringi permiferint, nec fine illa ullum}

robur Societatis vincula tuebitur. Eccleiiae vero eft hane

fan#i _{fublimisque notionem alere, confirmare, explicare,}

quo fiet ut fancla omniurn animo repuretur Societas,

fan-&a, quia conditio eft fine qua non ad vinurem itur. 1

V *

Non _{iginir negamus, Reipublicoe fulcrum eife}

Ec-clefiam. Ε contrario _{contendimus, hane unicuique}

Sa-cietati, cui non indifferens _{eft, utrum flagello magis}

quam legibus obediatur, oraninov neceifariam eife. Sed hoc _{inculcamus, non pio animo confentaneum efie,}

Re-Kgionem , proindeque moraliratém ur idoneum imperii

in-ffrumentum folummodo _reputarej- quo nempe efficitur, ut

Si non fine rauiTa pii cordarique viri de

irrdifFeren-tismi _{magis rnagisque nofka aerare i-ncer eos , qui fupra}

vulgus fe fapsre opinantur ingravefcente malo,

querun-tur _{3 an} medicina perniciofo huic morho aliunde _parari

poteftj quam Religionem illiusque adminicula ad akiores

qvam qui prsefentibus civitatum & imperiorum commodis unice _{proponuntur} fixies fpeftare, docendo, Sc huic}

do-££rinafconfentiente _{conftantiqtie praxi illius dignitati} con-fulendo? Vereor, ne illi , qui Religionis inftitutis ed

Papismum paullatim redeundum eife praecipere videntur,>

ip(i indifFerentisroo patrocinio fint, idque tandem efhcianr,

ur _quae Respublica _{üb Ecclefise inftirutione vera Sc arbitrio}

humano non fubje&a fibi jure promirrere poifec fulcra decidanr, eademque ruina omnia Sc Sacra Sc profana