JOHANNE ACTA

(1)

D.

<*>' r

DISSERTATIO ACADEMICA,

EXPLICaNS

ACTA PAULI

IN

INSULA MELITA,

(

ACT.

XXVIII. v. 2.

10)

QUAM

CONSENT. AMPL, FACULT. PHILOS.

IN REGIA ACAD. UPS.

PRAES1DE

M,g JOHANNE FLODERO,

Gr. Ling. PROFESS. Reg. ^et Ord.

IN AUDIT. CAROL. MAJORI DIE XXII MARTH

HO RIS ANTE MER1DIEM SOLITIS ANNI MDCCLXIX

PUBLIC/E DIS0V1SIT10NISUBM1TT1T

ALUMNUS REGIUS

LAURENTIUS LINDSTROM,

UPLANDUS

UPSALLE,

Apud. Jon. Edman, Reg. åcad. Typog*.

(2)

HR IS MAXIME REEERENDIS AC CELEBERRIMIS S. S.Theol. DO CTORIi ArchiPr^eposito,

Primario Theologie PROFFSSORI et Ecclesle Vet.

Upsalensis Pastori Gravissimo

Do GABR. MATHESIO.

et

S. S, Theol*"PROFESSOR!, Ecclej. Vaxalensis

Pastori Districtusque Lagunden^is

prjeposito vlgllantissimo.

Do JOH. J. AMNELL,

Patronis et Promotoribus Faventissimis

nec non

ADMODUM;REEERENDOAtque PRJECLARISS1M0

Pastori in Skånnella et NorsundaLonge Meriiissimo.

Adjacentis Districtus Praeposito Adcüratissimo

Do AND. WESTMAN

^,

0PT1M0.

SACRUM.

(3)

D. D.

5. i.

x A Pia Italiam vcrfus navigaturum Apo»

ftolum Paulum, fra&a navi, ad inPu-

lamMel/tam proje&um fuifle auctor

eft LUCAS (a). Sed quum duse im- prirais hoc nomine Pignatae infulae in Geographorum Pcriptis celebrentur, ambigitur, utra illarum

naufrago

A- poftolo hofpitium praebuerit. Altera illarum in map-

pis

Geographica

recentioribus

di£ta

Mtleda., inter Epirum

& Italiam prope Dalmatiam Pita, Corcyra vicina eft:

de hac loqui videtur APOLLÖNIUS

RHODIUS(J)

curfum nautarum ex Corcyra ad Melitara dePcribens:

Aurcff iT&iT ht) Tij(Tl 7TC6^0cl KégxvgCtv MOVTO Ttj hrt ngy MsAtrqv k. t. å.

Cum ifta Corcyra, Melitse Dalmaticae vicina, nequaquam

conPundenda

eft Cofyra inPula

Africac

obverPa,

cui adjacere dicitur altera Melita Sicula dicta: de priori

A 2 enim

(a) A3. XXVIII. ^{v. /,} (*) Argon, L.

IV\ v.jM.fifr

(4)

i t c css>

<z§ _; 4 ^v. w

enim loquitur PLINUS (c), inter Covcyram & Illyvicum

eft Melita, irnde catulos Melitaos vocari Callimachus attElor

eft, De poReriori meminit PLINIUS alio loco (</): Infi<*

laflint in Africam verfa Gnidas, Melita, Cofyra&c.atque ha? funt i<T?e infulas, _quas Sicilia? verfus meridiem objicit

DiODORUS SICULUS (e) Ttjs, inquit, TneKlus, h tu

kcctcc y.evrifußfav péqus, Vijorci tqGs 7tßy.eivtcti 7isXccyioi. —.

Hey TJf ftfcv >7 7T^ccroiyo^svofA£vriMeA/rft, tojv

didyßTcc sccdioc ds o %tccxcatu. Mera 3e tocvtiiv rrjv trjaov efiv érs^ci Trjv 7it]c^ariytfuv eyßccx ycivKcs k. t. å. Non ^er¬

go aliam, quam quidem haneSiculam Melitam, defignat OVIDIUS, dum fic canit (/):

Fertilis efl Melitc, fterili vicina Cofyret

bifida, quam JLihyci verberat unda freti.

Jam vero, quin Melita Paulina fuerit Sicula illa,

Cofy-

vx vicina, dubitatum ab eruditis ^non fuit, donec fe- culbX CONSTANTINUS PORPHYROGENITUS, ^e-

dito libello, de adminiftirando imperio, in deexRrufum A-

poRolum in Melitam Dalmaticam projicere adnixus ^fit.

Quem errorem poRmodum etiam Seculo XVI erravit MATTEUEUSBERÖALDUS, inchronico, quod lucem adfpexit an. 1529, Recentiori tempore horum veRigia

fecutus eR Benedizlimts CongregatiomsMelitvnfis IGNATI¬

US GIORGi, vulgato A. 1730 libro, cujus tituius eRr

1) Paulus Äpoftolus■ in Titari, quod nunc venetus ßnus

dicitur, mntfragus B-5 Melita Dalmatenlis infula poft nau-

fragiumbofpes: quod fcriptum recenfitum & auctoris cal-

cuio comprobatum legitur in Bibliotheca Italiea Tom, XI. Sed ^nec defuere^qui quuru in axRis Eruditorum, tum vul-

(r) Hiß. Natural. L. VI. c. 26. {d) L. III. ^c. ^$.

(e) kfbs V. p. 2%.

(f)

Faß.-, b. Hl, v. y6-]%.

(5)

w ) ^J \

vulgaris peculiaribus libellis,.Melitae Si-cula vindicias con¬

tra GIORGIUM egerint, quos enumeratos videas ab HEUMANNO (g). Et funt certe ifta argumenta,' qui-

bus diåi auctores proMelita Dalmatenfr pugnant, adeo levia, ut nemini rem re£te ponderanti facile extorque-

re queant adfenfum. Aut enim (acri fcriptoris verba profana ^manu recufa in fuas partes per vim trahunt,

aut, qute intada relinquunt, contra ufum loquendi, fa-

crorüm pariter ac profanorum au&oritate fcriptorum confirmatum, ita interpretantur, ut ipforum fententiae favere videantur. Cujusmodi eft illudargumentum, quod

ex verbis LUC/E (/>),

$tvc(pe(>o{jiévoov

^rijj.d.v ^ev tS>

A^loc

^, de- promitur: dicunt enim hinc confici poffe, nävern ja- flatam fu i fle in finu Adriatico , qui alioquin vocatur

GoifoDi Venetia , unde facilis fuifiet adpullus in Meli-

tam

Dalmatenfem,nequaqum

vero in alteram illam, ^ut- pote Siciliae vicinam in mari mediterraneo fitam. Sed

vero meminerint illi, latius patere fignificatum voca- buli

dfyis,

& non tantum competere iinui Veneto, fed

mari quoque .Jonio, imrao toti Mans Mediterranei parti illi, qus Siciliam &Tgyptum intercedit. Tam amplos

mari Adriatico limites conceditSVIDAS, dicens Alphe-

um fluvium e Peloponnefo in fontem SiciliteArethufam

influere,

åvofxevov

t/V

K^id^os

SccXciaaYis, &PROCO*

PIUS, dum ait Gaulum & Melkern infulas disterminare Adriaticum& Thufcum pelagus. Dum ergoLUCAS di¬

ck,Paulinam navem agitatam fiu&tbusfuilTe h to»

Å^lcc,

non neceffarioillam intrudit in finum Adriaticum, fed refpicere potuiffe videtur ad illam Mediterranei maris partem, qua: fignata nomine ad Siciliam _usqueper- tingit: Neque majoris momenti elf _argumentum inde

A 3 defum*

(g) Erkl.derApoflelGefihicbte (b) Åttor, XXFILv.i"]*

(6)

# ) 6 ( &

defumtum, quod Melites incolse a LUCA vocantur Bcc?»

$ccfoi„(t) Ita

fc.

⁰¹

e|

hxvrlccs argumentantur:

Melita

Sicula Grxcis colonis habitata & Romanorum imperio fubje&a eo tempore fuit, adeoque, five dicamus LU-

CAM ad morem loquendi a Gra;cis, quorum Lingua

utebatur, freqüentatum fe adcommodaviffe, five fateri velimus, fecutum fuiffe illum Romanorum confvetudi-

nem fcriptorum, quam utramque gentem, fui fibi ^con-

fciam fplendoris, conftat omnes vocavide B, qui peregrina uterentur Lingua aliisque inftitutis, con- cipere tarnen nequaquam poifumus, quo jure Meliten¬

fes ilii dicantur Bdfåoc^oi. Enim vero & nos fatemur,

eruta olim ab antiquitatum fcriptoribus oftendi moni-

.menta, quae probare poffe

videantur,

Melitam Siculam frequentatam aGrtecis

fuifle,

qualia fint depr.ehenfa il-

iic vetufia numismata Graeca infcriptione notata : quisf

vero indeconfecerit, Melitenfes fuifleGntcorurn ccttoUhs*

dixeris potius accidifle Grads, quod aliis nationibus non

raro ufu venifle novimus, ut bellica tempeftate late per orbem jadati huc etiam delat! non nunquam fuerint,

fuique iliic

reliquerint

monimenta. Si autem qucefieris qui genus, unde domo

fuerint

Melitenfes, refpondeat

DIODORUS SICULUS (k)i tz/ de, inquit, vtjcrcc ocvty]

(MeAtrut;) (pcivlxocv cctjokos. Neque ed:, quod dicas hujus

audoritatem feriptoris labefaftari & convelli illorum tellimoniis, qui Melitenfes Carthagine oriundos dicunt;

quos inter nomen

profitetur

STEPHANUS (/) hi

y&j

7ToÅts-, inquit, (1c. MeAfry) ccttqmos

k»q%i]$o\la>v.

Eacile

enim hi auclores in gratiam

redierint,

fl obfervetur Car-

thaginenfes

a Phoenicibus originem

duxiife,

ut adeo, fi

a Car-

(i) ASi. XXVIII. 2, (k) Loco fupra citato* £/) de

wlrilm.

(7)

tSfe -T ( jP>

c|P ) 7 { m>

a Carthaginenfibus profeminati Gnt

Melitenfes, dici

^e-

tiam debeant ^ex Phoenicibus fangvinem & ^genus repe-

tere. Hoc confirmat BOCHARTUS f m) Ex Quintini

Hedwii Epiflola quadam, fcripta ex infula

Melita

a 15 33.»

ubi oftendirur, Melitenfes Afrorum lingua uti, & non- nullas eo eriam tempore exftitifle ftelas

lapideas

,

puni-

cis literis infcriptas. Licet ergo veteribus

colonis mixti

Gneci fuerint, primae tarnen habita ratione

originis, de-

buerunt Melitenfes ^a Graco fcriptore vocari Barbari.

Neque porro efl cur

dicas,

LUCAM

Romano imperio

paruilTe, ^atque adeo non

potuifte, falvo loquendi ufu,

vocare Romanx provinche cives Barbarns : erenim Ma- giitratibus quidem

Romanis

eo tempore

utebatur Meli¬

ta, Romanxque ditionis erat,

fed fic

tarnen fuerunt e- jus incolte peregrini (anguinis, peregrinis utentes &

in-

ilituris & Lingua, &, quod

inde fequitur,

pro

Barbaris

babiti funt a Romanis. Et quid denique opus efl mul-

to argumentorum adparatu

ad oftendendum,

perperam

illos calculos ponere, qui ex Sicula Melita

extrudere

nituntur Paulum, quum curfus, ^quem, tribus

exaelis

menfibus, tenuerünt ex Melita Romarn verfus, prodere

videatur in quanam infula hierrtaverint. Dicit enim

LIL

CAS, quum ex Melita folviflent, curlum illos

direxifle

Syracufas, atque inde

Rhegium&Puteolos venifle,

quo facilis fuit trajeclus ex Melita Africana, non vero item

Ex Ulyrica. Flexuofam &praepofleram fecuti fuiflent vi-

am, fi inde folventes iftas praeterlegentes ^oras Romarn petiiflent, quum alio breviori

curfu

eo

pervenire

potio

iflent» Quo etiam accedit, quod navis, quave&us Pau¬

lus cum fociis ^ex Melita fit, quum Alexandrina fuerit,

Puteolos tendens, toto falo aberravifle videatur,

fequi-

dem

(m) in ^chan» de colomis & ^term.

Phccn.

L, i. c» 2$.

(8)

il ) t (

dem in Illyrica littora delata fuilTet, quum contra ex

Agypto Puteolos tendentibus Melite Africana vel invitis fefe ofFerat. Quum _ergo fatis conftare opinemur, in Me- lita Sicula, quee nunc vocatur Malta, hiemavifle Apofto- lum, fiequitur, ut, LUCAM fecuti ducem, videamus, quid ipfi illic acciderit, quibusque editis miracuhs maxi-

mam confecutus fit exiftimationem. Ita autem hanc _pe-

regrinationis Paulinas hiftoriam orditur &

perfequiturde-

inceps facer

fcriptor,

ACT. XXVIII. v. 2.

Oi

ßxgßocgoi

nxquypv 8 rrjv rvyßrow (piXxvhpmt>\xv v\\jTiv) Nemo efb, quin (ciat, participium rvyßv paffim ufurpa-

ri ad

defignandum

obvium quemlibet, quem fors pri-

mum obtnlerit, vilem nulliusque pretii, ut v\ rv%8ax (pi-

XccvB^öo7t!cc fit humanitas vulgaris, quam obvius quilibet

tibi faci'le exhibuerie; non enim inepte reddidero _(piXotv S(?oo7rlav humanitatem ^, h. ^e. ^ut GELL1US (;;) exponit, dextericatem quamdam benevolentiamque erga omnes homines promifcuam, _qua videlicet cuivis homini ex-

pofiti fumus, remotaque morum difficultate nos faciles

prafbemus in congrefiibus. _{Atque adeo} _vim _vocabulo-

rum preffius fecuti fvethice dixerimus, tbe vifade ofs en ogemen hoflighet ( tjenfiaktighet), pro eo , quod nofter

habet: folket beviße ofs icke liten ^aro;

1hvx^jxvres yci(> _7f\jqciv 7r^casXolßovro Kuvras y/jixs åicc

rev vero v rov e(pe^oorx yfi $ix ^ro \J/tjyos) 7ivqx notat Li- gnorum ftruem, quas fubjedto igni accendatur, idemac 7ivgy.ctic&, nifi _quod hoc vocabulum non ferme ufurpe-

tur, nifi de lignorum vel farmentorum acervo ardente,

illud vero etjam adhibeacur de Itrue non dum accenfa,

quo-

nofl. Att. LXJJJ. c. ij,

(9)

& } 9 ( &

quomodo Latinorum ^rog-aw frequentari

fokt,

Eft vero Grasca illa^vox_hvqccetjam Latina civitate donata; fic enim

dick VIRGiLIUS (o), ingentem ftruxere pyram; & alio

loco yppat regina pyra- ereSa^-ingenti. Qua: loquendi forma, ftruerey erigerepyramy efferuntur Grace rd> tto«?-

ccuyriiaoti nvjoecv, ut accendeve _rogum vel pyram Grace eft

vel cii><%\pc£{7fugocv} qua gtjrtr ociurrit in fcriptis V.

T. _{q s:} 7jvqds ocvd^ccvres £wvras rås $Åctr(pY\iMss Kcorwctiov*

Neque tarnen femper ufurpatur in hoc fpeciali figni-

fcacu _pro rogo cadaveribus cremandis deftinato, fed _pro

congeftis

non nunquam lignis ^, alia quacunque caufia,

ut ad _corpora frigore & imbribus rigentia calefacien- da, accenfis vel accendendis. Hoc fenlu dicit heic LU¬

CAS Melitenfes eo maxime fuam declaraviffeQiXu&qo»*

rrlixv,quod benigne exceperint illos, qui fra£ta navi ^ena-

taverant, accenfi _pyra,

hoc

rov Itpe^cbrcc verov, Quae ^ver-

ba vulgatus interpres reddit, propter imbrem qui immine•

baty parum quidem adcurate, fi ro imminere ufurpetur

de eo quod inftat & impendet, nec dum tarnen ingru-

it: Re&ius BEZA, propter urgentem, graviter prementem imbrem, vel fl mavis pluviam• id enim ferme,fi ARISTO- TELEM (r) audieiis, interefie dixeris difcriminis inter

verov rrdf ogß^cv, quod inter Latinonum pluviam & im¬

brem. Ut adeo cfxßqosy Lat. imber, fit, qui fumma vi ^ca-

dit ac cito definit, ^veros vero, Lat.pluvia, fit,quam nu- bes impulfu ventorum

exprimunt»effufius quidem

non

ingruentem ^, fed diutius durantem: qualis nos infeflare

fuevit autumnali imprimis tempore. Quod fi ergo ro

i(pfcu&cct non aliud heic notare dixeris ac btMe&ou,quo verbo utitur LUCAS (s) de _premente & urgente tem-

peflate, non inepte admodum (enlum expremfie vide¬

tur Ivecus Metaphraftesi for regnetfkullfom ofs ofver kom»

B mit

(o) JEneid. VI.21y, (p) JEneid,IV. yoq. (q) 2Ma.

cah, Cap, X, v. 56. (r) Lib. de mundo* (s) Att, XXVII,29,

(10)

# ) 10 ( é§J

mit. var. Dicas vero etiam , fi mavis, alias forma : for

det tryckande regnet ock kölden fkull. Neque iffca ra etpl- vccScct notio abhorret ab ufu (criptorum aliorum: fice*

llim habet POLYBIUS,a>ge JW rov ifiesooroi £o(pov y.v\^eras

h Koai ovvaSoti ßXevrsiv, ut,propterincumbentes &_pr_erneu¬

tes tenebraSy nemo aliim ante pedes flantem cerneret,

v. %

Sv^lxpxvToc

ös

ra 7rdv\a (figvyocvcov TrÅtj&oe S7ii$ev-

roc £7i) rrjv 72-v^oiy ) <Pgvyc&vwv adpellatione, exponente

•STEPHANO t)> continentur omnia farmentofaligna a- rida ignisque fomenta, fivead cremandum facilia: Latini

vocant cremia> nec inepte a Sveco interprete redduntur

ris: quum vero ov^eCpeivfit contorquere,infafcem convol-

vere> uc cv^écpeiv cckuvB-oöv om^cv, apud HESYCHIUM, fa- fciculnm fpinarum convolverey patet fenfum eile, Paulum paflim circa pyram ftratos aridos ramufculos aliamqus

materiam igni alendo aptam collegilFe, atque in falcem

convointam in ignem impofuide. Hoc quum faceret,

ÊjckW êx rrjc Ségixye s£eÅ$aooc K06&tj\pe t^s^%eu>osô&vra)

Inquibusdam M:fcr. Codicibus obfervaverunt MILLIUS

& VETSTENIUSlegi,^pro Ik rr,s Séq/utfs, u7to rys Ség/Jtys,

quam le&tonem receotiori prasferendam eile judicarunt

GROTIUS & PRIG/EUS» quum lenfus claritati fic o-

ptime confultum föret; indicatum enim ajunt, in far-

mentorum fafciculo latitantem viperam, tempedate ri- gentem vi caloris adaftam prorepfide,

ufurpata

prse-

pofitione d,7Co in

fignificatu

cauffe, qnaeipfi alias frequen-

tiilime competit notio. Quam explicationem quodam

modo confirmant haec veteris cujusdam fcriptoris verba apudSVIDAM (u 37 J?

€Ki$vcc

ej*sl(>7rvoev v710 raTtvqos

ccvccyKctSeiou, id ed e£våBs ^{u7ro rys} SegpiySy fota &refe-

&a calore exiit.. Quod ii vero ita legere h£ec verba pla-

cue-

CO in Lexico, ( ti) in voce ifeignmtv.«.

(11)

<!!> ) ^{* i} ( ^w

cuerit, dicas Sueth,Krop en huggorm fram utaf^värmen^y

pro utur vel frän värmen , ut nofter habet interpres.

Quod vero ad fequentia pertinet verba ^, xu&r^e rya

%sifis «WS, licet, qua (enfum reique veritatem, ^non ea infeliciier exprefTifle videantur Suecus & Latini inter-

pretes p'erique ^, an vero vim rS xocSifipe fint adlecuti

dubitamus non nihil: ille enimredditflack hans hand, hi ve¬

ro,invafit manumejus S TEPHA NO(v)utiqued.ra admodutn

videtur illa Latinonum interpretatio, quum nuhum dum prolatum fit exemplurn, quod vel fimplicis vel compoft-

ti verbi notionem idam confirmet. Videlicet fimplex

cctttm_, ejusque compofita ccvcctttcc,tfd7troo &xct$cc7rtooFre- quentiftlme occuirunt in fignificatu neftendi & alligan-

di vel illigandi: hoc fenfu dicit Hercules Sopbocleus (y), xxStj\pev dy.cis reis eycis igivvvxv vQctvrov cifxCpißAris^ov, Uli-

gav-t Lumeris meis textiie rete furiarum, vel irretivit me

vife juriali. Jarn vero dixeris,haut invito loquendi ^u- fu, ehe in gliaei hacceeilipftn pronominis éccvrriv, ut kos-

&rj\f,f ^ty\s %eifis fl^t ^pro xc&S-q^e éavrrjv ix tije %eifis, adli- gavit fe ad metvum ejus, vel irretivit Je manui ejus. Ita

certe HEUMANNU5 expticanda e(Te verba hsecce ^cen-

fuit: reddit enim, und fchlang ßch ^umfeine hand', quam fecuti Metaphrafin dixerimus Svethice:006ßingadefig ^om

hans band, vel fi mavis, och falle fig vid hans hand, ad exemplurn Angli: and}aftned on his hand% Id ^vero acci- dide Paulo, manifedum ed ex fequentibus ^, ubi beftia

illa dicitur x^sy.uyhv] ^{ex rys} 'x.eifis civrS.

V' 4*

Lis $g éiäcv ci

ßöleßccqct

xqeyclysvov ^ro Utfgicv lx riis yyi»

*os UVT8, sÅeycv rtfis dhtfKus ) dgnificationem vocis £bj- ftév lacidime _patere conftat, _atque _generatim ufurpari

de feris

quibuscunque,

five iilarum venatio periculola

_____

B

2 fue-

( x) in Lex. (y) in Ttagatd. qua infcribitur Trachi-

nia v. 1062.

(12)

® ( ^#

fuerit five minus: Sic ^a XENOPHONTE ( z) non tan-

tum urfi, leones, apri, verum etiam cervi & afini fyl-

veltres dicuntur &*i§ict. Pcculiariter ^{vero, a} Medicis im«

primis, notantur hoc nomine beftix venenata?,quce utu

moriuve venenum relinquunt. THEOCRITUS (a ) de»

fcribens cafum ilium, quo Hercules in cunis vagiens fin- gitur duos elifiile (erpentes, ita cank:

Hroi olj ccs

st$ovT°

emrlrBtov HgcizÅtjot

©yj(>s _xs^easiv dnuKciav e%ovroe Unde pecubaricer morlus lerpends vocatur

& a ferpente morfus dicitur

bqgtoüwTos.

^{Quam vis} ^vero

lacer fcriptor generalisfignificationis vocabuio utatur, il- ludque, non invito fuae linguaj genio ^, Latini reddant bediam, non improbamus tamen Svecam metaphrafin,

ubi nomen fpecificum occurrit. Nifi forte placuerit, ad exemplum recentioris Meeaphrafeos Anglicanae, ( Tbe

barbariansfeeingthe venomous creature hangfaß to his hand\

faid to one another) in hane formam illam mutare: ncer nu B^arharem e fdgo thetta giftiga djuret hcenga vid bans hand, Jade the fig imetian.

Uoivrws (povévs eftv o ccv$(>Q07tos xres, ev hottrooBivrot ^e%

tås SccÄcccGns tj filnq <fv 8x etccasv) Sapientioribus genti-

lium perfvafum fuit divinam vindictam, ferius _ocyus, expetituram eile in fceleftos: quare Deam confinxerunt

fcelerum ultricem,quamalii NemefinaxjitXldrußiam^WiDicem adpellarunt. Hane delcribit HESIODUS elegantur (£),

re Ttctfoevos efi AUrj

J/oV

ex.yeyocvicc

KvJvY] ^r ut^oty] ^re ©eo7s, ^{c t} oKvfx7rov k. r» Å.

Ut vero in ilto loco Afcraus vätes ipeciatim ipfi adfi- gnat partes poenas ab illis exigendi, qui juflitis diftribu-

enda? praepoiiti pervertunt jura & detorquent; ita EVRI«

FIDES illam in fcenam advocat tanquam casdis ultricem,

dum (z) de inf, Cyri, (a) id. 2^, XXIF, (b) in ef/ots

v, 2J4. feq.

(13)

ft ) 13 ( #

dum Jafonem induck, Medea?, qua?

communium Übe-

rorum crede manus polluerat, his imprecantemverbisse).

AÅAd <r eqtvvvs cAsasis rswcav (freitcc rs ÄtKtj.

Quin ^vero etiani Melitenfibus

perfvafum fuerit juftifTimi

providentiam Dei ^non pati, ut, qui

fanguine poliutas

manus haberent, impune dimitrerentur,

dubitare

nos

non finunt jactati invicem fermones, quibus, quum pen dentem ^ex manu Pauli viperam cernerent, indicant non- calu id ipfi accidere, fed juftißimo judicio Numinis

adefle

Dicem,_qua? tali Inpplicio commifllim expiaret

flagitium.

Nec forte immerito dixerisficliNuminis hujulce notitiam

fecum eo invexilTe vel Grascos vel Romanos , quum flia venerari feeptra coégiilent Melitenfes. Quum ergo

inveteratae illarum gentium opinioni conveniens fit ifta explicatio, qua (celerum ultricem Deam heic

defignari

dicitur, ^non omnino erravifle videtur

SCHÖTTGE-

NIUS, qui in fua N. T. editione vocem

habe fcribeti*

dam curavit majufeuloA5 quam feriptionem HEUMAN-

NUS fuo comprobat calculo", redditque inluper ^ry\v A/-

die gottin der

Rache,

Sed quum ad

lenfum nihil in«

terfit, utrum rvjv A'jojv explicemus per Deam poena? ab knprobis exigenda? pradidentem, an vero Juflitiam aut vindiciam divinam, non nos quidem improbamus vel

ceterörum interpretamenta, vel fvecam Metaphrafin qua?

ita habet: thenne ^mannen mäße ^vara en mandråpare^> bvil-

ken hamd'en icke tiüftadjer lefva, ändock han undkommen

ar for hafvet. Ubi non admodum inepte reddit ro

Aas-

acaSrivcci sk rv\s kfocActaavis undkomma for hafvet. Ut enim

in fenfu aclivo hc&adfcv rtvcc notat incolumem aliquem pérducere aliquo, ita in forma pafliva, fequente utpin-

rimum prtepofitione l;<r, elf incolumem pervenire. Sie

dicit THUCYD1DES: oAlyotsK ^tjoAAwv TtogevogLsvoi

hd

rris

B 3 A>-

( c) Medea v. 13

(14)

H ) *4 ( II

Aißvqs hs Kv^v^v

J*eaoo&wcr<x>v9

pctuci ^ex multis falvipervenc-

runt Cyrenas. Eft ergo

^iotao^vut

^sk ^rijs BocAcia-orjs idem

ac ÅiccaooSrjvut hs rb yb, falvum & incolumen in terram enatare. Neque tarnen invito nodrai linguar genio ita

reddideris verba ha?ccGlfaß an han arfra/fl ifrän bafvet,

raddad undan hafvet,

v. 5.

0\_/JLSV _8Vv U7rCTlVCt£Ci£■> / y TO\f\fj<J'/jgiCV SIS TO 7[V(>,\ ~ vaSTJUCJSV 89SV»

jcotxov. Voculai fAsv b jund im pofitse ut piurimum in-

ferviunt tranfitioni, five illa fiat continuative dve inchoa¬

tive ut, quum heic Lucas expofuerit Meiitenfium judi-

cium de cafu, qui inciderat, tranfit inde ad odenden-

dum quid Paulo acciderit, hac ufus tranfitionis formu- la, 0 [am b &c. Neque

adeo

illarum vim heic ntique aptius ullum vocabulum exprederit,quam ^ro Men,quod

nollerhabet interpres, ad exemplum ceterarum fAeratycc-

eeoov ferme omnium. Verborum vero, qua? fequuntur, ^e-

7roi$ev éSev kkzov,fenfum optime quidem ex preIiit Noder,

(ed dubito an Lingua inaolem rede fit fecutus: ita e- nim habet: och honom fkadde tber intet af, dicas potius

och honom vederfors intet ondt. Latine utique redditur

Grjeca illa _gwts, _TtctayjM tSto, hoc mihi accidit: ^syoo sttu&ov

7S0ÅÅ0C dyccboLy mihi multa bona acciderunt, multis adfe-

<dus Tum commodis, & vicillim areAÄ« kcckccevraSov,mul¬

tis maiis fum adfedus.

v. 6.

Ot Je

7f^cas^oKoov

^uvTcv /asAAeiv 7tlfJi7i(>oiSjoti v.c&Tct,7il~

7TT81V äcpvoo vsy^cv). Quod venenatorum idu ferpentum la;*

fis accidere confveville ufu didicerant Meldendes, id e- tiamPauIum perpedlirum eile exidimabant,futurum nera- pe eile ^, ^ut vel, concepto vifceribus veneno, intumefcé-

ret, vel _repente concideret mortuus. Quum vero 71$-

beiv &; 71tuTT^ccvoii, interprete HESYCHIO, fit & (p^hkysiv

& (pvaccv, incendere & inflare, dubitatur utra notio huic convenientidima fit loco. Nodra quidem

dementia

ni-

(15)

) '5 (

hil obftat,quominus _utramque conjungamus, quum eam fciamus eile viperei raorfus naturam,ut infufum virus

ignea quafi vi incendat fanguineam maffam, unde fit,

ut, ebuMienté illa, vel _pars _tantum modo laefa, vel, la-

tius dilperfa pefte, totum intumefeat _corpusj _quem _ad- modum de Nafidio ^a preftere percufiö canit LUCA-

NUS {d\

Nafidium Marficultorem forridus agri Percuffit Preßer. Uli riibor igneiis ^ora

Sitccendit tenditque cutem, perewite figur^a, Mijcens cun&a tumör toto jam corpore major.

Enarratius certe explicari non potuit Vis verbi _711^r$ct*

<&ctr dum de illis ufurpatur, qui vipereum vjrus venis combiberunt, conjunguntur enim vikera incendens i*

gneus calcr & corporis tumör, ita confundens omnia &

mifcens, ^ut ^non bomo amplius videatur lasfus fed to- tus quafi tumör: _quare vulgatus interpres, non fine era*

phafi,reddit ^to p.éhhs/v in tumorem converteU"

dum» Quod fi vero penitus naturam rei exprimere placuerit, dicas: exiftimabant futurum efle, ut ardore in*

flaretur ac intumefceret, vel _repente concideret ^ac ^mo¬

reretur.

Fm/ 7TCÅU OS ccvtuv

7t^OsSoy,dovtccv ssoeqoovtoov fJLt{$eV

^CC'

TC7I0V hs uvtov yevopsvev, jjieTußoiAÄo/jievoi sAeyov Qecv ccvrcv

sirnt) Cognofcere hinc datur vulgi levitatem, quod paul-

lo momento huc _illuc cogitatione & judicio _vagatur:

quem dudum praecipiti fententia ^reum peregerant piacu- li, quod in ifta _tempora d ftuliflet Nemefis, eum nunc

coelo inferunt, dicentes Deum efle humanaami&um fpe-

cie, forte vel Herculem, quem in ^{cun s} jacentem binos elififle _angues didicerant, vel

^Ficulapium,

quem fer-

pens

difiimulaverit,

^aut alium quempiam coeli incolam.

Ett!

(d)

Pbarf.

L. IX.

(16)

) i* C II

Ett* tkjåi), inquit LUCAS, fe.

ätdwpx

%$ov%, quum raul-

tum temporis, fat diu exlpe&atione fufpenfi ftetiftent,

& viderent {#Jev ^xrcmov _ysvc^evcv, Quod vocabulam La*

tini interpretes re£te reddunt incommodum, malum. Nam proprie quidem & habita racione originis eft arsTrev /0-

tv//// ffo/v habens, ntilli loco conveniens: hinc in fenfuMeta-

phorico ufurpatur pro abjurdo, indecente, rationi non coit- veniente. Sed _vero, SVIDA interprete, xtotiqv ed non foiurn o fjiyj eyet totcov $c xhoyov, 7cx(>x(io'£ov, ^hov} &xv/xx-

fftov, Ted etiam x«xov, psx&tifov: quemadmodum HESY-

CHIUS etiam explicat xtctcov per <Wcv, ^aAejrcV, _7vov^ov.

Peculiariter de damno ex ferpentum morfu ingruente u- titur hoc vocabulo, GALENUS O), wfoV res1 (poßas'ev

tbov rciérwv

^Yiyjuxroov

- - Je-^cr tys 7txvtmv dvrldorov ^- - ciyxg rtilvresêis xÅsv ÛT07IQV s[ji7ts<risvTou, fenfu eodem âc heic di-

cit LUCAS ébh clroTfoov yevé&xt ^reo ttäuAnihil prorfus

incommodi ipfum (enfifte ex vipers morfin Hinc fie- bat utMelitenfes fjierx^uKKoixevoi^y fefe mutantes fc xxrxrtiv yveZjMjv, vel mutata fententia, dicerent eum Deum efle.

, v. ■ ■7.

Ev os tcls ttefi ^{rov t07t0v} eksbvov virtjgye %m(>lx tm 7t(*m9

rea ty\s vq va cvcfac&rt TtoTtKloo) Plenius hane fententiam

extuleris hoc modo*, ev de rois fxsgetrt rots xst 773g) rov

r ottav tKsivov, ^eis ov ecrooByiaxv ht vxvxyrjrxvTes, in tra&ibu-S circumjacentibus locum illum, quo frafta navi enata- verant Paulus & ejus focii, h. e. non procul inde erant Pubiii prredia. %m$Iov enim quum in genere notat lo¬

cum, tum in Ipecieprasdium, agrum: unde h nx^xTkn-

Aea PLUTARCHO ponuntur %oogix y&j dypot, defi- gnante utroque rus velrufticum prxdium. Quis ^vero

iile Publius fuerit controverfia eft: quo minus vero nos illorum accedamus fententia _, qui privatum nulla- que

(*) de antid,\ L. IL

(17)

J 17 ( ®

que cum poteftate eum fuifle ajunt, impediunt verba LuceSy quibus eum vocat nförcv rtjs ni<ra, Principem

iilius infulae; ifta enim notio competit fö 7Tförosy five

de hominibus ufurpetur five de urbibus aliisve. Sic opponit PLUTARCHUS (/) töst rv%ovrocs rots7rförois dv

fyaaiv,

homines viles alicujus dignationis viris; & apud

THUCYDIDEM (g) eft ^y wförv\ voKts urbs princeps&

primaria. Neque ^vero eft, quod dicas, ampliores effe lujufce notionis terminos^, quam ut reftringi unice de-

aeat ad dignitatis principatum: fic qui vel opibus, vel magnitudine, vel ^re quacunque alia excellunt, dici folent

7TgwTct, utmeertum efle videri queat, ad cujusprincipa¬

tum rei refpexerit heic facer fcriptor, & annon potius ipfi, hoc titulo, vindicare voluerit opum adfiuentiam,

qua ceteris antecelluiflet. Licet enim veriffima fint ifta, quum tarnen fubflantivum quod ejus notionem reftrin-

gat, addatur nullum e. g. peyé&t?/, cujusmodi adponi folent, dum de alia re quam quidem dignita-

te fermo eft, non fas fuerit illud, fine additamento

heic pofitum, aliter explicare quam de dignationis &

ordinis amplitudine: abfonum certe föret reddere 7rfö-

tov vjjo-s, vel opibus pra?ftantifllmum, vel setate aut ge-

nere maximum infulae incolarum; fed eft ttföres vfös Princeps infula?, uti o ym^s nföres apud PHILONEM dicitur, qui primas in pago tenet honoris partes. Ne¬

que omni prorfus ratione deftituta eft illorum fententia, qui Publium iilum dicunt fuifle Romanum Procu-

ratorem, a vi£trice _gente infulae

gubernanda?

praepo- fitum. At vero, ut nonnulli, ajunt, miraculis Pauli ^per-

motum illum avitis fuperftitionibus ^nuncium mififle &

ad Chriftianorum focietatem fe adgregaville, non nos

quidem adfeveraverimus, _quum

nihil de

ea re

in fa

era hiftoria fit _memoria? proditum. Infirmum utique eft

C argu-

(f) Symp. L. 2. (g) L. IV,

(18)

tJJiJj \ TO / <Sß*

«85» , ) Ao v egg»

argumentum quod ex hofpitalitate Publii defumitur,' il-

lius enim, _{a?que ac} _ceterarum;virtutum moralium, adeo illuftria documenta obfervare licet in media gentilium turba, ut illuflriora vix edi pofle videantur ab ipfis

Chriftianis: fuifle autem Publium maxime <piÅofyvov ^patet

ex fequentibus.

cs uvoios^cZysvos yycZs r^sTs V\yeqct7 (pdfotygevojs f^évtvev)

Varia in Grsecorum profanorum fcriptis occarrunt loquendi formse, huic perfimiles, quibus hofpitalitatis of-

ficia exprimi folent, ut j^svlfetv rivel ngy

(piÅe(p^cvsi<Bcai

^,

(piÅcCPqovas ^, «7ro^£%f<ö«/ &

vTro^é^sScce,

^cixsioos ^v- 7ToßeyjE&oii xey y.srcc 7Tccay\s Trgofhvylccs £evl£?iv, cia-TTcc^ecQoa (piAcßfcioos &c. Ita autem Latine reddidero LUC/fc ver-

ba: qui exceptos nos hofpitaliter & benigne invitavit

tres dies, largiter nempe prarbendo _potum & cibum ce-

teraque, qu^ reficiendisdefeflis viribus defervirent. Sue- thice dicas: fom emottog och fAgnade o/s vaI itre dagar.

v. 8.

Eysvsto Je rov 7iars^oo 7ro7tXl& ^7:0^pstdis v&j

hrevrsqlcc

^a

c-ws%cysvcv

KccTooy.sldjcci)

Bina? conjuguntur heic morbi fpecies, quarum altera vocatur 7rvgsres , altera eWm-g- g!oc, Quum vero vox w^stcs admodum generalis fit hgnificationis, notetque febrem quamcumque, fivefer-

vida illa fuerit five horrida, affirmate dicere non pos-

fumus, hane ejus fpeciem in hoc löco defignari, quam alias Medici vocant ^yoTcv^ercv, uti fuecus Metaphraftes exiftimat, reddens _7wgerev fkalffot: alter morbus, _quo

conftricius detinebatur Publii pater, vocatur

(Wvre^/c*,

quod vocabulum, ab _svreqcv inteftinum, deduetum, fi-

gnificat inteftinorum tormina, vel, ut CELSUS _expo¬

nit, exulcerationem Inteftinorum, dejectiones ^ramento-

fas cruentas & dolorificas inducentem: Hifce morbis e- rat Publii pater crwexoyevos, comprehenfis, utvulgatus ha¬

bet interpres,

h.e.vwstÅtiyyévcs,

vel, utERASMUS reddit,

con~

(19)

m)

i? ( a*

conftri&ns i. ^e. a-vvzaCptyfxevcs, vel

aw^sh/uhos;

quomodo

GELLIUS ( £)queritur, fecita alvo, accedente febre rapi- da,decubuiOe, h. e.ut LUCAS ait avvexo^svov KotTcoxelvSoii.

IIgos ov o 7ZcivXos sicrsXd'oov y&f 7Tgoaeujrccfjevo?,

§7ri$eiS

rois'yßl^cis ccvrdyl<xaooro ^ocvtov). Quum prophetico in his

terris munere tungens Salvator in Judaeam ernitteretA*

poftolos, inftruxit eos faciiltate ejiciendi Dsemoniamor- bosque fanandi; quod privilegium repetebatur deinde,

dum in coelos adfcenfurus folemniori mandato eos ab-

legavic in totum mundum. Hujus, peculiaris virtutis fpecimen luculentiflimum edidit etiam heic Paulus, im- pofita enim manu jegrotanti Seni, fanitati illum refti- tuit, impetrata prius, ardentidimis precibus, efficaciflima Spiritus Saneli opera: unde etiam excitati alii caterva- tim ad illum confluxere & mcrborum fanationem con-

fecuti Tunt, ut docent fequentia.

v. 9.

t8t8 8V yzV0jJ.hn x&j 01 ÅC17TC(,, Ol e%0VT€£ d<Bsvhccs h

rrj vria-oo, 7i(>car!g%o\Toygj é$e(>oc7tsvovTo} Fuere qui

credide-

rint,

Åpoftolum

in infulam hane delatum circuiifle la¬

te & Evangelium Chrifli adnunciafle: ^ne ^vero hoc cre-

damus, impedimur _quum

inde, quod

nullum

fan&is-

fimce _opera; illiusindicium _peragat LUCAS, tum, quod

vix cuiquam credibile fit permifluros efieRomanos, ut in infulam, illorum dominationi fubjeflam, ab avitis facris abhorrentem religionem quisquam, ipfis confciis, induceretj nedum ut Paulus, qui in cuftodiam eorura traditus erat vin&us Romarn deportandus. hoc faceret:

certe, qui in naufragii periculum conjefti confilia agi-

taverant de occidendis captivis, ne fe

fuga

fubduce-

rent, eos non credimus facile pafluros efle, ^ut, de quo maxime foliciti _erant, Paulus Über vagaretur. Quo e- tiam accedic, quod LUCAS heic Geftatur, qui

infirmi-

tatibus

{b)

FIU~

(20)

# ) 20 ( f|

fatibus laborabant, ad Paulum acceffifle, ipfum vero in*

vififle neminem, qui graviori morbo occupatus leåo

detineretur.

v. io.

Oi x&j ntcTkals Ti/uous srlfjc^auv qpcZ?, xgy uvuyojuhot:

ejréBsvTo rcc tiges Ttjv %fe!uv) Qui rtfjtvjv iflhoc in loco reddunt honorem, non fatis adcurate calculos pofuifie videntur: miferi ifti, qui omnium rerum egeni naufra-

ga tempeftate in peregrina litora delati erant, fatis ha-

buifie videntur, fi benevole accepti impetrafient

"qii«

vit« eftent confervandae: honoris aut venerationis tefli- ficationem ^nec pefiiflent ipfi, nec confecuti fuifienf.

Reftius noftra quidem fententia feceris, fi ripus expli-

cueris dona vel _munera, quo fenfu occurrit & verbum rifxoiv &

$o£c6

in Gr«cis Bibliis paflim, conf. Num. XXII.*

37. XXIV. 11. Syrac. XXXVIII: ^1. Ita ergo 7iu^u(p^u-

fetv conyenit verba h«c: donec in infula commorare- mur, multis nos donis ^munerarunt iticoi«, forte im- pertiendo non viftum ^tantum fufficientem, £ed corpori

quoque tegendo infervientia veftimenta, fi qui tempe- ftatem eluStati non fatis adverfus aéris injuriam muniti efient. Quin etiam uvuyofxsvois, folventibus nobis ffic

enim exponit EUSTATHIUS (12) uvuyec&ui per to

T8 AifÅhos ocvo67rÄÅeiv, quod qui folvit, e portu in al-

tum educitur five fubducitur, uti KUTccye&ai vel xutoc- yeiv ty\v vuvv dicitur qui navem adpellit in portum) ve¬

la daturis nobis in altum IksSsvto ^tu _ti^os _tv\v x^sluv^cu- mulate ingeflerunt & nec petentibus impofuerunt ne-

ceflaria, vel prius datis ^tu

tw^eiu

adjecerunt: ita

enim ufurpatur to inirtisvw, ab HOMERO

frequenter.

{i) ad IL a.