DISCIPLIN A PUERILI LACEDiEMONIORUM

D» I/

DISCIPLIN A PUERILI LACEDiEMONIORUM

OBSERVATIONES HODIERN^E

QJJ A S ,

ADPROB. AMPL. ORD. PHILOS. UPSAL PR^SIDE

DoctCHRISTOPH. DAHL,

GRAS C. LITT. PROF. REG. ORD.

PUBLICO EXAMINI DEFERT

CAROLUS FR. VINGÅRD,

Gothoburgensis.

IN AUD. GUvST. MAJ. D. I MAJI MDCCCII.

U P S A L I JE ,

LITTJSHIS JOH, FR, EDMAN, REG, ACAD. TITOGUi

DISCIPLIN A PUERILI

LACEDiEMONIORUM

OBSERV ATIONES HO DIERNA?.

r%J ^atum höminem _gentes barbar« excipiebant Iacrimis & ia-

mentis a): ali«, fpes ubi nulla esfet educationis, abjicie-

bant b): Isetari de nato, fusceptiquc curam abjicere-, videri aiia posfit barbaries. Incuriofam fuse prolis «tatem dicere prorfus

nullam velimui: fed, in nullo non infante, fl cogitetur, quan-

tum fit inftar: fl, quo eniti, bonäm na&a inflitutionem, huma¬

na queat natura, confideretur: ii computetur, reiatum in fum-

mani, quantum fit iliud, quod exferere hominis posflt «tas,

public« privatjeque feiieitatis; ab hac ^autem cogitatione delati i«

aliarn, fi, _pro eo, quod esfe posfit, in unoquoque, terris pro- gnatum, jam videamus, quid fit, fäpienti« virtutisque: fi, per

iingulas eundo generationes ^, quam parum in pierisque provene- rit, nifi human« omnis ffultitite, perverfitatis, miferi«, nova pro tempore indoles, obfervemus; nefcio equidem, barbarine Ise-

temur fsépius, an abeamus, cum Thracibus phiiofophati, in ge¬

niales naenias ill as Cresf^qntis apud Euripidem, E%f»?v fxsv yfxc&Ci ffvAÅoyov 7Cci%\jls\hs ,

Tov Q»vJc6 Bgrjvetv, st? ca eg%sT<Xj xccxcc °

A Tov

a) Herodot. V. 4*

b) Plutarch. (O. O. ed« Ruald. Par. 1624.) in Lycurg. tom, I. p.

49. Terent. Heaut. A&. IV. Scen. I. Pater infanteji, ante pedes

fuos depofitum

abnuere periturum, fuscipere fervandum folebat:

unde enatam videmus diétionem Latinis fuscipero Uberos, Grse-

cis c&vecigeiédctf TZccida?} atque fimilia, de Genitore.

Tov d" ^c:v Boivéflot., xcy ttcvcov 77e7rtiuy.£vcv

XctiqcCloiS ^j ev(Driyxvlae sy.7isyz€iv fJcycov c),

f-

y t *

Nullje, ad fapientiam & virtutem, neque Teligiones _néque leges valebuatj praeter nomen, in civitate, nifl jaclum fit funda-

nientum^quo innitantur; difciplina: maturioris. Viderunt id prifci gentium conditorcs, ^cum Draco, tum Sq-lon ^, tum maxime o- mnium vero Lycurgus a). Ergo, nulluni, nifi a pueris, po-

pulum fibi formari, nullamque reipubiicae eonflituendas, ni fl ^a juventutis inltitutione ^, reperin posfe rationcm, edo&i, moribus ifatim, fatius esfe, bon um fingere hominetn, quam refingere legi¬

bus vitiofum

exifiimarunt, Sed eam non modo nosfe viain,

verum ivisfe, funt vid: omnis documentum pofleritatis, arte non

alia, flabat inprimis unum , fupra quingentos annos, fed aster-

num veritatis hyjus, miraculum, respubiica Lacedsemoniorum.

Interea tarnen, antiq.ua illa exempla, facile perfpicit quis-

que, non ita lauüari ^a nobis, ut fimuS ii, qui, fapientiam virtu- temque aliam alia querere tempora, ignorémus, ^au t, omni illa-

tam populo, difcip.linam inprimis Spartain.m, velimus: id volu-

mus unum, ut, fi, pqr,(tüdia quc'que afperrima naturasque hu¬

manas ininiicisfimg-, legimus tarnen, via modo reperta, flat im furrexisfe Lycurgo compofitam. moribus, quibus veljet, renr-

publicam; moribus item aiiis, quibus alia velit aetas, multo nunc

liumaniöribus, _quanto id facilius posfe eadem fieri via, exifli-

metur, apud animum cogiteriifcs.

Sed

c) Euripid. Crtsp'i. frapro. v. 30. fs. Cicero vertit:

JSJani vos deceb.it, coetus ceiebrantes domum, Lugere

ubi esfrt aliquis in htcem edilus,

Hivnance vitce varia reputantes mala ^: At, qui laborts morte fin isfet graues,

Hunc omnes amicos laude & tcetitia exfequi. Tufc. Qusefl". I, 48.

d) JEfchin. (ed. Wolf. Francnf. 1604) in Tirmrc. ^p. 261. Ari-

ßot. de Republ. VIII. i. Plut in Lycurgl t. I. p. 47.

Sed intelligens Legislator SparMntisy Imit-fieri ' pös fe, ut ^,

ad illud _formandum, quod mediubutur, commune vir tu ds gen-

tilicije hittar, coilinearet permisforum parentibus liberorum di- fciplina promifcua; ingenti facinore tulit legem, ne quis Lrce-

djemone pattr aieret domi, ab ^anno feptimo ^, non taiii fuum,

quam reipublicae filiuni, magiflratui emancrpandum, ut, loco

fumtuque. pubüeo, live dives live pauper..e$iet.,,_ asquo educa-

retur ej.

Crederent tarnen cives fui, non eum fe esfe« qui jus omnjum primum atque f ndisftmum non reveren, qui domos

in vader _e, qui exercere in ipia vifcera ^eoruni tyrannidem, qui ad-

imcre parentibus liberos vellet, posfesfionem cuique proximam

& carisfimam: immo vero, multo videri Hane legem, quam es fe, iniquiorem: natos ad familiam pertinere, fed ad rempublicam

educatos; ncque enim hoc tequum esfe, ut c i vem, cujus, non utique in privatum famiiiaip, fed in rempubiicam univerfam, red-

undatura olinr vi tia esfetn, tradendum patriae , domus figuref quilibet, qualem veiit pdsHtquet ergo, non privatum, fed publi-

cam rem esfe, educationem: pro cura civitatis primaria, nullis parcendum fumtibus, nulluni nec fruduofius nec nohiiius pendi

vedigal: ceterum , ftare ^integrum omnibus, quicumque vellent,

interesfe quotidianis filiorum exercitiis , ludis, ccenacuiis, contu-

bérniis, ipfos videre ^, artari, proféöui"? domös vero fuas nequa-

quam, nid emenfos demum publica inditutiönis fpatia, pott an-

num viccfimum, reducendos: posle denique, qui educandos mal-

Ieut privatim, fuos habere fibi filios domi, ubinani vellent, ^mo¬

do ^ne Lacedtemone fieret, nec civ i ta te uterentur Spartana, fe

imercesfurum fj.

Vasti confilii miratricetn, qnam imifatricem , fatis vide-

mus, prolixiorem, vix cnarrati ferre molimen, astatem novi-

A 2 tiam»

/) Ariflot. de Republ. IV. 9. Plut. in Lycurg. t, I. p. 50.

f) Plut. Inßit, Lac-on. t. II. p. 238.

4

tiam _; fed, hoc uniee intelle&o, fietit Lycurgo, inträ ^annins tricefimum, alia Lacedasmon.

Ingentis documentum exempli, quantulum posfit, acta« e- tiam qusclibet patiatur hoc certe, ut, qualem velit, rempublicam, religionibus, moribus ftudiisque formatam, talein ab inßitutionc publica posfe, libi perfvadeat, nullo non tempore,- prohcifci.

Licet igitur, neque legis rogandas, quae pateraa tangeret au~

fpicia, ratio cogitari, nifi ab Komme valde inepto fuumque ex¬

tra faecuium fapiente, queat ullius; neque progresfos, ignoremus,

c fcholis quoque domefiicis, nullo ^non tempore, viros fapien-

tia & virtute ciarislimos _j bene tamen reipublicae, bene pareftti- hus, bene filiis, prseceptoribus bene, ^non posfumus, quin con- fultum interpretemur, fi fcholis publicis fides & praefiantia,

quanta posfit, cxfurrexisfe tanta vidébitur, ut, quod legem va¬

lebit omnem, nemo non prolem, quo maturius posfit, ftiam ^non dubitaiet, in auras difcipiinse patentiorés, vel injusfus, educére.

Tantum enim abcfi, ut ideo nobis aucfior exifiimetur Ly-

curgus abrogandae quodammodo operas praceeptorum privatio-

rum, ut potius, neminem, confiét, Spartanum fuisfe tirunculum,

cui fuus non datus fit proximus e commilitonibus moderator:

neque enim ^tum temporis ignorabatur, optimos & fecundisfimos

aetatulas puerili five duces five comites evenire inprimis eos, qui propius esfent ipfi ab ejusdem ingenio fenfuque remotij fed, ne incert* admodum fluerent has magifierii juvenilis ha ben se, mul-

tas videbantur rationes, nondum infitiandas

_quas fvafisfe credan-

tur Lycurgo, ut, excitos e domefiicis five latebris five tricis evocatosque, cum difcipulos, tum prseceptores, perfetfluris utros- que Eph'oris, viris fapientisfimis, committendo, id efi, fiabili de-

mum foedere publicam privatamque conciliando inter fe infiitu»

tioncm, vel potius hane, matri veluti filiam, ^ne fallat fallatur-

que, obfequi jusfam, illi fubftituendo, non dubitaret elfedlui då¬

re

re id, _quo nihil, ^neque parentibus, neque filiis, neque praeceptori*

bus, neque civitati in univerfum omni, fieri falubrius posfet g).

Vibebatur enim, illis quoque temporibus, ea parentum

non paucos abripuisfe vel vanitas vel focordia, ut nulli non alii

rei intentiores, five publica: five privatas, infpieiendam adjuvan- damque liberorum educationem, curam utique primam & pro»

ximam, neque fuis fatis dignam perfonis, neque cui fatis fuppe-

teret fibi temporis aut patientias, prae mira naturas degeneris levi-

tate, ita exifiimarint, ut nulla fibi, nifi de filiis, ignorantia

atque fecuritas fit vel honefiior vel beatior vifa: fuisfe, miraba-

tur Lycurgus

qui equos canesque venaticos fiudiofius impen- fiusque fuos, quara filios, inftituendos alendosque curarint h).

Nec defuisfe, legimus, alios, fuis opibus fretos, ad quos, pro

relinquenda fuboli fuas ampliore, quam fapientias virtutisque, for'

te hereditates, impigros ac follertes, bonamque inde educationem,

ut fupervacaneam ferme hominibus fortunatis, nihil p.enfi haben-

tes, pertineat hoc Cratetis illud optatum, ut aliquis fibi dare-

tur locus celfisfimus in urbe Athenienfi, unde omnes fe audire ho- mines posfent clamantem obfecrantemque ipfos, quid _cogitent,

rem ubi divitiasque accurant fiudio fummo, filios ^vero, queis

A 3 re»

g) Neque vero, ipfas ad Academias, mittendi filios cum praecepto-

re

parentibus poterit cogitari causfa inde minor, quod puéris

fchola ibi publica frequentaretur inferior, dum praeeeptor utere¬

tur fuperiori: namque , ipfo abfente ^, ita agentium difcipulorum,

quam per horas easdem, ut fierit posfet, refidurone nefcias domi, an vicatim curficantium, male feriatorum, & tutior & utilior difci- plina intelligatur. Non ed, quod veniat nobis in mentem, ab ullo vel viae vel fumtus dispendio, difficultas : neutra enim, in quan- tum nunc vifa eft, videatur tum quoque in tantum valere apud parentes, ut ne malle in Academiam filios fuos fequi etiam im- penfius praeceptorem fibi cognitum probatumque, cui fidatur, cre- dantur, quam vilius in fchola viciniori redimere alterius novitatefö.

h) Plut, in Lycurg. t. I. p. ^49»

6

relinquentur, curant ömniiie nihil-} id quod non aliud'esfc, hsee referens, ^vere ait Plutarchus

ulfi caiceum, _quam .petiem i- pfum, habere ^p Iuris i). Necesfe juiicabat Lycuxgus, ut tamas parentum fiultitias fapienria quaedam publica fubvcni.ret,, fchoLs aperiundo, ad quas, ubi hmtendorum fiiiorum occafio iuvitabat?, inisfis iisdem* _patres, fanius agere, quam fentire, ferme nefcii,

docerentur. Sed non melior erat conditio honiinum forris for- tunatque ihferioris: iilis ^en im revera, quöd reliqui funt meutiri,

prae negoriis aliis, ad carpendas vi i st necesfitates, neque tem- pus fiappetebat neque facultas, ceterum intelligentia triam nuila, evigilandae . liberorum iuftitutionh: Lycurgus vero, gratuitum proponendo Minerva!, hos quoque aiiiciens, id demum pcriecit,

ut, ab omnibus in educationem promiieüam reduudaturis live inopiae five opulentite viriis, uno Lcinore, lioeratos, ex nul-lö

loci fortunseque discrimine, quotquot fiiii nafcerentur pnrentibus., rotidem refpubiie» civ es fer varit,

Sed non unice prasftare ab vitiis defendendis

verum ab

virtutibus vix privatim dilcendis ^, quaiern Lycurgus inftauravit,

credibiie efl, publicum educationem. Seijicet, in genitriee fan-

ctisfimi etiam moris familia, fae, feiicisfime natum educatumque optime puerum: habebit tarnen ingenio atque moribus, nefcio quid, e maternse tepore domus, non raro moile atque ignavum, quod, fero aut nutnquam. alioqui evaporaturum, mirum quantura

fubigit & excercet, velut expulfam nido pulhtiem, non illa pro- ximas inter caritates iecunda, vis aeris afperioris: reprehenforem

domi habebit non niii ^ununi deinceps, fibi verendum ^, vei pa¬

renteral vei pracceptorem} verebitur in ludo publico cafiigatores ineptiarum piures, non certe indulgentisfimos, five plagis, ut Lacedatmone, five plagis feveriore nonnumquatli rifu ^, terribiles,

praeceptores utique callidos ^, condifcipulos: domi omniä parent patentque; foris ^{non item:} funt ibi gradus ^{a genere} fortunisque

omni«

i) Plut. de Lib. Edue. t. II. p. 4.

omni no nulli: iisdem legibus inflitutisque vivendumy reptanclum

per er-dein fubfeliioruui disériinma iiemini non, nifi quod fola

majorum profedtuüni prscrogativa adeo nulli obfervetur «Iii rei propitia, ut inverfas non rara vices imperii obfequiique, ^novum

fpecfhcuium, domini fil i o fiiium fervi fui fuperiorcm inferre non dubitct, cetera k)\ qu;e, ii nüllam teneris difcipulorum racnnbui

alt*

k) Fueruot ab initio multa

neqne vero noftra memoria vldebantur

obfoleviafc onininu, ea dign.itatoui inßgnia ^atque graduum audio-

ramensu, uti jus .togte, jus pilei ^, (band i Jus ^, jus fedendi, jus pro- cedeudi vel ad dexfram vel ad finifiram, vtl latiori sd fedilia tra- mite vel angültJori, & reliqna liujusiribc/i alia

^{quae ,} fudibra quidem

viris, pueris v er o riobis non item, led rnirum qnuntum vifa tum feria atque grandia atque ruagnäm habeutia vitn ad acviendutn fub- igend urnaue tetaruiae iftius ingeniunv, non teurere invexisfe, pu*

•

temos, fapientinrem, quam creditim, atitfquitatém. ]u.j>; iitfis erat fcholse inferioris

«jeroinuhus

clasfis quarta

ejusdemque ordo fuperior, tants; pote'ntiae- dignafjonisqde faftigium, ut , naftus iliud,

nemo non fil>i fit vifus Perfarum _rege beatior : en vero rnutabi-

lis femper for tarnte rooram in -perfefto difficiiero ^: eumdem enim i- p'fum, late modo regn altern , qos fuperih« fe novit "'nihil, repente

infimum in Gvmnafio, vides

lio'ya doeer.diim öbfe'qtifa, ferviitp ferme

fervorum! Nunc vero, quod b absque joco exiftiroemus, iplas has

esfe umbratiles parendi imperar.diqne yictsfitudines, qoibos, ad ve- riores aliquan'do difceruias, nec inutiliter animus puerilis, veluti proludendo , verfetur exerceaturqne, nec, qni puerum puero ex- quifitius, hanc docere fi ientiarn norit, esfe: r.or quidem nefcire,

fatearnur, quid fit

quod, ne nibi! non mqnum & liberum fciiicet esfet, noftris terpponbus. omnia haec, in quantum Herl posfir, dis-

crimina abolendo, qtiippe rf.terem psedantismnm, mirifice fapere

ftbi fit vifi eetatis d'ifeiplina citerioris. Id<un vrdin-us faftum

in ritibus qubque aliis, .antiquitus ufjirpatfs: erant enim anni-

verfaria qnasd^m, yetere ex infiituto, quibus ferne fl res quique

labores, non fine qnodam vchiti prsemio , termiriandi ab innocenti

laetitia esfent, bina ipprimis fefia: alterum ^, obi recentibus novse seftatis opibus fcholam vefUre fuam beeret, hi'are & forrncfiim ; alterum, vefpertinas inter lucernas, totum vetuti ardens, atque ab inftanratis memoriam nati Cbrifti canentium facris choris fono-

rum, 1 actum & auguftum, Repuerafcere, vereamur forte, ne fint,

s

aliam, privata meliorem, inculcasfent eruditionem, hane certe u- nam, faciendam ^non minimi eruditionem, praslfabunt, ut, nifi

qux vero fapientix virtutisque ftudio redimatur, nulii adfvetos fiducise, dignitatem cdodios nuilam, posfe in civitatem produce-

re fcholas public« videantur juvenes candidatos, quos, ubi nihil

certaminis aut periculi, nihil ftadii, nihil metac palmaeque, ad

acucndum ingenium viresque experiundas, propofitum discepta-

tur, nequaquam fingere tales illa domefticae folitudinis _{atque pa-}

cis iners fecuriras & dominatio posllt.

Interea _{vero, nova} etiam vitia, esfe alios, qui, posfe multa, in illa umbratili ^{morum tot} puerilium tanta farragine,

difci, foleant _reponere, pavidos* alios ipfas, qux ibi traduntur ^t

litteras faftidire, _atquc flultisfimos in fcholis fieri adolefcentu- los, quia nihil ex iis, qu« in ufu habemus, aut audiunt aut vi- dent,

qui nos credant, baec enarrando: ^vidisfes tum vero pueros atque audivisfes: _namque, in illo, aeftuantibus primum per campos &

nemora, more apum; aliis flores legentibus, fufis humi; aliis inter fumma cacumina arborum caducasque frondes canentibus, betularum, _quercuutn, platanorum; mox vero molientibus aliis fua domum fpolia five portando five trahendo, anhelis, fudan- tibus; allata deinde aliis, in omne teftorum, parietum, columna- rum, fedilium decus discolor & odorum, per ierta atque corollas atque fafciolas atque tapetas ingeniofe variegatas, concinnantibus

manu arguta; omnibus denique opus jam perfe&um feque ipfos mi-

rantibus

plaudentibus, exfultantibus

gloriofis ; vix eft, quod dicat

fe quisquam vel verius gaudium vel fpe&aculum pulchriüs obfer-

vavisfe. Sed abire has omnes delicias, oportebat, primum in pineas & abiegnas, mox vero in nullas: erat nempe necesfe, ut filvis Sveciae parceretur. Etquoniam,in altera illa celebritate, eft intelieétum

Latinas maxime cantilenas fpirare in rebus facris nonnihil moris Catholici i odiumne exarferit ex fimultate, nefcimus, fed, ne veteris certe fraudis neque vocula ufurparetur neque ve*-

ftigium, jusfis conticefcere fcholis, omnis haec eft pompse puerilis

hilaritas abrogata. Accipe difciplinam Spartana omni prudentiorem.

deht, cumEncolpio apud Petronium/J, exifiimare, accepimu#.

Hoc vero quam neutrum fit timeadum a fcholi« publicis, iisdem-

quc non aliis ^, atque punc esfe, vel certe fore, facillimo neg-

otio, videantur, dicemusj a difciplina vero domeftica, ut ea nunc efi,multo, fi generatim" loquamur, magis timendum. Uti«

nam muita ex iis,quasin ufu habemus, neque audirent neque vi«

derent pueri nofiri: tantum abeft, ut inde fiultisfimos fore, ut

potius fapientisfimos, nefciamus, verbisne fere iisdem, interpre¬

temur, quibus aiiquando Spartanus, vifum fe fatis fiupidum &

inurbanum prope commiferato, quantum nefciret eiegantiac, Athe-

nienfi cuidam, tantum, retulit, congratulari fe fibi ipfum, quod

fiultitiarum nefciret m).

Namque hoc primum, quod videbamus tirneri a nonnuilis folere, quibus fordere eruditionem ipfam fcholafiicam, intellexi-

mus, ut abstrufam, obsoletam, inutilem, ^{nec tam ea,} _quas fcire refert, _quam omnia fere alia hoc exqulfitius, quo alienius, ^ita

docentem

ut in alio folo fsecuioque, quam fuo, femper veluti jusfos peregrinari difcipulos ^, Romas fuae, Graecarumve civitatum nefcio cui non, quam Patrias, cives callidiores, temporique non

tarn praefenti futuroque homines, quam praeterito, diiigentius fo-

ieat educare

id vero totum, haut aliter _atque vifas quasdam Templi antiqui, quas fundamentum non tangunt, five parictinas, five immanitates, five, ex veteri ferme firudura, non fatis hilares fenefirarum angufiias, fi quid fit, nihil esfc aliud exifiimemus, ni-

fi quod, novis fine fumtibus muitis, muitis fine regulis novis aut

asdilitatibus, per fe quaelibet posfit a>tas, quae velit fapiatque, ha-

rum domina fedium, 111 cultum temporis aptiorem lastioremque,

vel reficere, vel transpontre, vel dilatare: liquidem ea profedo

merita fönt in fcholas publicas Regum nofirorum, ut vel facul«

tates vel leges, non tam no vas rogandas, ^quam veteres adcom-

ß mo°

0 T. Petron. Satyric. c. T.

m) Plut. in Lycurg, t. I. p. 52.

so

rnodandas, exiflimemu«, _quo flat, ut Reges non Laceckemonios

adeamus, _pro aucloritatc binas eorum formulse, apud Plutar-

chüm Platonemque, in _qua omnis åetit amiquior, onmis re- Gentior åabit fspientia educatrix; altera, ut nihil, nih quod uti¬

le åt, altera, ut quod utile åt, nihil non åt bene doeendum nj.

Qu te res, quantum inferat, exigenda enucleatius, poåula-

ret peculiarem disfertationem, alio fortasfis tempore ineqndam,

åcubi veninius aliquando ad Athenienfes ^{: namque} diduris de prasceptione inprimis litteraria nobis, reccdendum csfe omnino a

Lacedaemoriiis, facile quisque videt, litteras omnes, haut aliter

atque morbidas quasdam pinguefcentis reipublicas åve flrumas ^,

dive reduvias

åve petigines , expaventibus fere atque ita refu- gientibus, ut iua cum moruai fanitate, innocentia , pace, inter- pretati fuisfent adum, nifi neque legere, neque fcribere ^, neque

smmeros quidem (exfequi, ^prse fapientia, nosfent oj. Ceterum ^, qui*

f») Piut. Lacon. Apophth. t. II. p. 224 Flat. (ed. Bipont, 178S.) de Leg. 1. VII. t. VIII. p. 383.

*) Ifocr. (O. ed. Wolf. Baf. 1553.) Panath. p, 592. Plat. flipp; Maj.

t. XI. p. 13. Ergo, apud eos, exercitia, nifi corporis, fere nul- Ja, ars nulla, nulla doétrina : ftudiis certe, quse liberalia nos ap-

pellare folemus, nihil ad fervitutem propius vifinn ipfis: unam qui¬

dem IVluficam atque Poefin, Mavortiam ^{vero eam}

mirifice deleéta-

tos inprimis Homero, amare, traélatu vero bomini Laceda&monio

ron fatis dignarn, decebat: oratio, rebus dubiis inventa, ut ait Li- ilius, omnis vifa ipfis Rbetorice, quo babita fuerit loco, fatis in- feliciter esfe expertum, meminimos, juvenem quemdam Sparta-

num, a quo, pofiquam Öratoriam peregre didicisfet, reverfo, haut aliter atque parricidii ferrne reo, peena publica fumebatur, _quod,

opera navata arti nocenti ^, videretur iniisfe confilium faciendi civibus fuis fucum ( Sext. Empir. O. ed. Fabr. Lipf. 1718. edv, Rhet. 1. II. _p. 293.): in dicendo verbis ipfi quam paueisfimis defungebantur, omnemque orationis prolixitatem habere quidquam, quod videretur quodammSdo famulari, lenocinari, precari, ad _ge-

a«a fenns demisfum, five timidum five dolofum^ indolis non ni§

^uibus artibus ftudiiique juvcntus exerceretur Spartana, präster

miram quamdam multisque noflrum inauditam vitas omnis fru- galitatem & patientiam p), vix nifi Gymnicis, luda, curfu, ^na-

tatu, ceteris, Martern unice, non Mufas, fpedamibus, nihil

admodum facit ad rem noflram, commemorasfe; id vero ,

ad Jitteras quoque ipfas ^, exiftimamui , illiteratisfimie etiam gentis exemplum posfe traduci , quo , quidquid docenduni

fit

ut id rite & asquabiliter hat, melius tutiusque defcribi publice, quam privatim, audore Lycurgo, intelligatur : quotus enim quisque non videt, difciplinse omnis & modos & tempo-

ra fapientisilme definituris fervaturisque legibus adornari Scholas

B 2 &

fervilis; veri atque liberi hominis nihil anxium esfe multumque,-

neque enim, quae imperet potius quam perfuadeat, veritatem über- tatemque, ex ulla dignitatis fuse confcientia, esfe posfé loquacem exiftimabant, id quod ad majeftatem quamdam fuse quoque Phl- lofophiae, Ii qua fic dici poßfint, non nifi curtis acutisque fenten»

tiis vel adagiis ferme expresfa, popularia fapientise virtutisque prsecepta, relatum volebant, ceterum fibi vifi a vitiis ignoratis,

quam virtutibus intelledis, moribus quam verbis difertiores (Plat,

de Leg. 1. F. t. VIII. p. 39. 1. IV. t. VIII. p. 197. Den. PhaL

de Eioc. c; 253. Flut, in Lycurg. t. I. p. 51. 52. Plat. in Protag„

t. Iir. _p. 152-153. 154.).

P) Namqae frugaütatem, moribus certe politioribus

antiquaturu

ferme vocabulum, quid eft, quod nos hodie cum Evandri matre loquamur? Sapiunt deücatius enim noftrae, quarum nullius, nifi

ex inexplebili filiolorum fuorum ftomacho, laetjtiae infignioris, ra- tionem haberet is fatis exiguam atque malignam, qui pueros, prae¬

ter famem, five domi ligurientes caraeque fuae materculae non nifi

bellariis vendentes obfequia

five cum fuis cupediarum fportellis,

fama eft etiam, cum villi noftratis nonnullo urceolo, misfos ad fcholam

invitare non dubitaret ad tenuein quamdam abstemiamque

menfam Lacaenam. Hanc vero Spartanam, pro fanitate tum cor¬

poris ^cum mentis tuenda augendaque, fummam vi&us temperan- tiam excipiebant variae artes alise

inter quas, ut nihil dicamus de

folitudine tenebrisque

quibus fubinde, antequam timere' didice-

rant, traditi, ut ignorato maturius omni vel metus," vel taedii, v«i

inopiae fenfu, edidicisfent ipfi fibi fufficere, ad miram animi con-

Ift

& Academias posfe, fingulas vcro domos non item ? Licet *gt-

tur nihil, _neque laudis neque necesfitaris, detratfium veiimus prae-

ceptioni privatiori, ipfam ^{tarnen, non} posfumus, quin, tum de-

mum felicisfime coli, juvari, perfici, opinemur, fi cum publica conjungatur: neque enim formandi ab initio hominis, explorandi cujusque ingenii, difciplinse prudenter adcommodandte temperan-

dacque, non fateamur, cum Giascis veteribus, pieniorem fubtilr- y tatis, gravitatis exercitationisque esfe fctentiam, quam ut omnis,

five fingulis inteliigatur parentibus, five juvenili commisfa judicio arbitrioque, nullis fub aufjpiciis publicis, femper re&isfime in

mero quodam refideat tirocinio aetatis fui impotentisfimac.

Scilicet

ubi dicimus _pro republica", in quam confianter

nunc disputatio fertur nofira, parum folabuntur ^nos argumenta feiicium exemplorum quorumdam: hane enim, dum fcribimus

non ignoramus, multorum & esfe & fuisfe fingularem felicita-

tem, ut praeceptoies na&i fint filiis fuis fidos, idoneos, utiles,

quos, in rempublicam exeuntium

nulla hon vidit artas, difcipu-

Joruin farna & laude maxima, fiorentisfimos; fed illum esfe de- lecftum, nemo diffitebitur, rarum, nec, qui rationem rei fummse univcrfaeque conficiat, nomiiiandum. Namque, in illa exlege rei

educatricis reiidlaque fibi fortuna, ubi Iiunc velut ordinem in- vexisfe & ferme fanxisfe jam diu videtur, _quat Audiofos iitterarum

urgere plurimos fölet, audax _egefiatis necesfitas ^, ut, quin alios

- -

' re-

fiantiam, exercebantur Spartani psene in far, tes (Piut. in Lycurg.

t. I. p, 49.)unam, quas ad noftrum pertineat ccelutn

hoc loco

non indiftara veiimus multam frigoris patrentiam. Scilicet, ubi fumtnum tolerare gelu peruftos folibus Graeculos docuisfe legimus

modo Thesfalas fiias monrium nives (Plut. h c. Ariftot. de RepubJ,

VII. 17.), mirari lubit, quid fit, quod noftrates ipfius Bore« fili-

os, novo nec vifo ante nofiram memoriam beneficio, infiituerint pasfim furnis & camiuis fcholae ipfae publicae erudire algorerru Sic vero, ipfa ex diligentia quoque r.oftra

/Etas parentum

pejor avis, tulit Nos tiequiores, mox daturos

Progeniem vitiofiorem. hor.

regere, quam fe ijplbs, maturius ficiaat atque aggrediantur, ne dubitent; in du&andis bis fortibus

urnam, nemo non videt, vix nifi temere posfe verfari> ^nec, ut difeipulus przeeeptorem, quam

ut prseeeptor difdpulum naneifeatur idoneum, id eft, qui fe pos- fir fu que ftudia alere, ditiorem, farpius agi: ex quo fit, ut ne¬

mo non, qui fe norit, a litteruiis modo fuis, tirone formando

puero quad..mtenus inflrudfiorem, ad verendum hoc munus, fa-

tis fidenter, licet non minorem confiiii, _quam fortunse, inopiam .adferat, videatur accedere. Accedere autem? immo vero absce-*

dere etiam

locumque relinquere , cum pupillo, venientibus, ab«

euntibus

fimiiiimis fibi aliis ^, ubi fata _propitia, id efi, numina

condirionum lautiorum voeaverint alio, videbimus non fegnio-

rem qj. Neque vero in his femper eft accufanda vel inconftan-

tia vel temeritas juvenilis: urget enim, ut diximus, res angufta

domi : urgent prseterea ipfi ^nonnumquam parentes five patroni,

quorum aliis eil malignitas , aliis pauperies tanta, ut apud ^eos

manere diu five nulius, five ^non alius

nifi viiisfimus

posfit.

Orales ^nunc jfunt res noflrae, fapientisfimos beatisfimosque pa¬

rentes praedicare non definemus hos paueos, qui, nullis dome-

fticse nec fandimonhe nec opulentire prohibentibus id rationibus,

B ₃ pos«

q) Domes novimus, quarum hsec difeiplina mutat ferme quotannis

nec, praeeeptorum fex, feptem

& quod excurrit, raros reperiri

adolefcentes difeipnlos : totidem vero a moderatoribus, aliis utique

borfis atque utilibus, Ted aevi hoc brevioribus

aliorfum fpeétanti-

bus benigniora : »Iiis, qua? ipfi iruhoaverint, vel misfuris vel di- ruturis, ab ignavia lenibus atque laetis, nec docentibus quidquam prseclarius, nifi fui jocum contemtumque officii; tnox vero

a terrore exercentibus fuum, infurgentibus aliis atque iu fenfus te-

neros ferme grasfantibus, iracundis, clamofis, nec ad intelligen¬

tians voiuntatemque nifi per tergum vicinasque partes molientibus adifum; ut iile, inquam, tot & taiiurn magiftrorum idem difcipu¬

lus, järn denique confefto educatiouis fpatio, licet expers perinde educationis, multum tarnen jaftatus temere, facile dixerim, modo

in ignero, modo in _aquarn, ut malo ille genio aftus, vix. fanio-

rs admodum

Malta tuiit fecitque pmr, fudavit & alfitl ^hor,

14

posfint prasceptorem fuis libcrls unum, hominem eruditum &

probum, hac ßbi conditionc eligere & retinere, ut pro reliqua

ilie vita fatis dotatus. nulia fui ipfius cura, dimisfiousem anhclet.

Sed ea non nifi divitum effe poteß facultas; voluntas vcro

ne horum quidem eß omnium : funt enim , quorum non / _paucorum ea fedet fententia ^, ut emtatn ab avaritia fua, eti-

am minimi, fordidi _prope seris, nihil tarnen carius fibi /lare, exißimantes, _quam filiorum infiitutionein ^, prteceptorem vel o-

ptimum nequeant apud fe retinere, quin circumfpiciat conditio-

nes, fi _quas fors tulerit ^, alibi asquiores: neque mirabuntur nd-

modum hi, qui conducendum fuis gnatis, fervili ferme mercedu-

la

magißerium ponunt in lucro ^, fl quis idem refpondeat ipfis, quod Aristippum, narrat Plutarchus, repofuisfe tenacitati cu-

jusdam Athenienflg, pa<ßum pro filio educando pretium abnuen-

tis, quod esfet tantum, pro quanto emtum habere fe poffe vi-

deret fervum: immo _vero, fervos habeto, ipfum & filium, in- quit, duos f).

Pandite nunc Helicona, Deae, _atque, fub tot, ingenio,

fcientia

more, disparibus inter fe, alteri altero fuccedentibus,

novis atquo recentibus, puerilis indolis architetßis, docete ^, ma-

jorne fit hujus, atque Babelici, conformatio & perfeeßio operis exfpecßanda : hoc vero, qua: posfit, quidquid fit, disfonum &

i

inconditum, ne pervagetur & confundat rem noßram omnem

educatricem, coércere, componere, inque unam redigere for-

mam, quo nihil non confonantius five dicatur five intelligatur ^,

perpetuam, necesfariam, dicite, num qua ratio reperiri aut fer-

vari, fcholas extra publicas, queat.

Sed, de Moribus, fupereß alterum, quod timeri dicebamus

z fcholis: nihil cnim crebrius auditur, dum juvat philofophari, vulgus eruditum dccernere* niß, de liccntia morum juveniliuni

«orruptrice, reas inprimis illas: qua in ^re tarnen nos quidem

n«-

r) Flut, de Lib. Educ, t. II, p. 4,

-

' 25 nefcimus, an vcreamur, ne, quidquid fit, quod e fcholrs in ^rcm- publicam devenisfe, videre multi Hbi videntur, iicentias & cor- ruptelae, id vero, ultimas fedati origines, e republica venisfe

in fcholas, fua relegendo vefiigia, redius inveniamus.

\ . ~

Scilicet, in fcholi» ipfis, nifi fupina esfet, id volens, ne- fcio quomodo, negligentia Superiorum, vix a"ut ne vix quidern

fieri posfe, ut publica enafcantur ritia quasdam, ferme recipi-

mus; idem vero, quousque queat dc vita communi exifiimari,

novimus omnes. Finge puerum efiim, ad grandia natum , do-

snus opulentioris alumnum, hujusque ordinis, reputa, quotui flt quisque. quem docuisfe, dicas ^, ephebum, continentiam ^, fruga-

litatem, parfimoniam, diligentiam, verecundiam, gravitatem, fuae

domefiicse, vei inter paterna vina maternasque epulas, intempe-

rantiar & luxuriei, vel inter quotidianr confuetudinis live clien-

telas five aleas five gerras, vanitatis, «defidia:, nequitiei, utcumquo

coercita per praeceptores , nee ab initio nifi ^cseeam exferentia

vim, exfertura tarnen aliquando exempla: tot eifim alios, notio-

ne voeabuli proxima, ludimagiflros, five parentes five familiäres,

experto asfidue puero, dulces ^, ingcnuoj, hilares, fatis videmus, quid fit, quod, pro trifti ae tetrica difciplina fcholafiica, majo¬

rem faduros fidem audoritatemque fperemus alios, inque his

maximc eum, quem generofa tuetur domus ^, uti fit, vifum imi femper fubfellii hoininem, nifi fervum, eerte libertum, libera-

lioris ingenii atque morijs, necesfe efi, fua ^pro forte, non fatis

gnarum. Sed mediocris quoque fortunse, die, filio cujo, non

posfe fieri, opinere, ut nihil, nifi quod fandum fit, fobrium

atque praeclarum ^, nusquam ferme ^non vifie auditasque, intrive-

rint

artium non optimarum, quibus tarnen fatis honeile vivitur

fibi vulgo, formas quotidianse: jam difcipiinac omnis domefticx

multo, ^ac olim» moilior, delicatior ^, fumtuofior atque inconti-

nentior five licentia five libertas: jam, fublato etiam artatis fer¬

me omnis diseriminc, _prope habita puerili, pro erediore ixrge- aio, aequalitate, confidcntia, ferocitatc: jam patrimonii non fätis

£511»

16

ampli nova femper dispendia ^, antiquitus ignorata : jam, five

ex profufione five éx avaritia, non ignoraf» injuria? fraudesque ingeniofae: jam, five ^ex ira five ex fiudio five cx levitate & e-

legantia, exeuntes in omiiem temeritatis, iudibrii, faftus, perfi-

di», obfcenitatis, invidenti», obtredationis, dulcedinem öc urba- nitatem, convidiones quotidian», id efi ^,. ex nuJla non moris impotentis lafcivia & protervitate, juris divini hurnanique, ut pu-^

biice confesfarum , fpretarum ^tarnen privatim rejedarumque re-

ligionum, dicendo agendoque, famiiiaritates, plus quam fchola-

ret, domefiic» _atque communés, quas, e fcholis faciie extermi-

natas, quis efl, qui exterminatum eat e domibus fj? Immo ve¬

ro, in fcholis funt non nifi culpa;, eseque vix feri», puerafcen-

tes, audoritatis nullius ; fed feria funt Sc adulta, magnamque audoritatem habebunt, _qu» esfe parentum, familiarium, ipfius-

que reipublicas, animadvertimus> vitia.

Ut igitur Mores vix esfe alii posfunt, filiorum nifi' pa¬

rentum, juvenum nifi feniorum ^, fciiol» nifi reipubiicx< xtatulx

nifi temporis; infedos fuo fiecuio ipfos, veremur, ne femper,

ut vidimus, fimus vifuri, nulloque non tempore fit incasfum de

his

quod folas interrogare fcholas velimus, Neque enim

fieri potefi, quin fatis fit curtum atque angufium fapienti» vir- tutisque umbratijis ofnne, fi fori« infanitur, imperium: inpri-

mis vero, dum public» quoddam luis venenum jam diu, per ima domefiic» confvetudinis vifcera ferpens, ipfas non modo ^cu-

nas tinxisfe, fed in fuccum Sc fanguinem abiisfe pueri adoiefcen-

tis efi vifum; quid brevia posfe lufira putemus pr»cepttonum

alienigenum, contaminantibus ^usque necesfltudinum proximarum exempiis? Aft eadem, atque rei privat», efi public», ubi mo¬

res defedisfc videntur, contagio. Namque educatrices bonarum

artium

s) Adde hunc vero educaturi puerum, ut fit, pueri, non melius e~

ducati ipfius, fapientiam virtuteraque, cec tanto impar immatu- rumque negotio, adde, fi nihil aliud, fatis obfcururn, quod dixi-

mus, »tatulae ipfius discriraen.

artiüm fedcs, etiamfl fit nemo, qui oportere utique has, fi qua«

aliasj esfe eafias, feveras, fobrias, infitietur, ipfae quidem, fi vel

hoc maxime esfent, ubinam tarnen terrarum, praeter fabulas, has,

velut ^extra fidera tellus, extra anni folisque vias, amfanclas val-

les, infuias beatorum, credantur, ab omni quaquaverfum vicinia, peftilenti afflata fidere, Tic definitae & disfitas ^, ut, noxio ne qui¬

dem ab aere aut fole ipfo ^, posfe videantur defendere, ne cui de

grcge fetui annus morbidus noceat: vei, ut nihil loquamur te-

cfiius, fi _per luxum & libidinern pereundi perdendique omnia

defiderium pervagatiu« pafcit ipfam, quod de Roma Livius ait,

rempublicam; fi ludit amabiiis qutedam errorum vitiorumque in-

fania eivium clasfes primöres; fi dulce defipit ipfe, moris magi-

fier fummus fortunasque arbiter omnis, mundus: quotus, inquain, quisque efi juvenis, qui, misfis Zenonis fui Platonisve placi-

tis ac prseceptis, fapere non cum fsecuio audeat, nec, cuicum-

que five Store five Academiat emancipatus, exire alter Socrates

inalit, _rapta in deterius voce, mundanus ?

Medelam huic _quoqtie rnalo Lycurgus reperit ^certam,

qure obveniret; nos fatebimur nos ignorare t)„ Namque, fi es¬

fe tempora, Scriptor obfervavit Romanus, qure posfe fua ^neque

vitia pati, neque remedia, videantur; esfe, addamus, alia , qui-

C bus

i) O! quanti facimus tarnen fidum cordafiimque, hoc loco ^{, prsece-}

ptorem privatum: ipfius enim fanfta & diligenti cuftodia , multa ignorari vitia poterunt, multa, ^non ignorata, nihil docere aliud,

nifi, fua ex turpitudine & ftultitia, novas fapientiae virtutisque il-

lecebras. Neque fit, quod tanta eum taedia capiant harum excu- biarum : lasta enim _per omnem vitam confcientia cogitetur formati

a femet hominis, efto, modo unius, in publicam privatamque fe- licitatem, fapientis & boni, fru&uumque illo ^ex femine iturorum

ad pofteros ; fuscipere "innocentiam vero in fuam fidem, quo per- eat, edere panem eorum, quibus nocetur, malorumque denique

omnium

quorum nullus neque numerus poni neque terminus posfit propagatorum , ab negleéto difcipulo proficifcentium, filiere

fe, _pro defenfore, artificem, id vero, exiftimet quisque, non roo-

18

bus abire in vitium facilc ipfirm videretur remediuin. Contra

hane enim morum publicorum vértiginem, ne Erabonum ferme

a teneris adolefcentum rapiat in delirium cerebella, quis nos fcr-

ret, fi, pro collyriis, auderemus di acta m inferre audoritätis Spartanae? Ergo, ne, quod idem Livius ait Eeri, fiat nobis, ut

res vetufhs legentibus antiquus quodammbdo animus evenisfe pu¬

tetur, mittamus, ut folis Laccdsemoniis utile« ^& felices,has fcho-

las perpetuas, hane ^> ab anno fc-ptimo ad vicefimum ^, ferme

nullam ^{extra eas} focietatem

permisfam pueris, nifl teftrbus ^ar- bitrisque Ephoris certe ac praeceptoribus ^, Eve publicam, Eve fa¬

miliärem: immo vero hunc populuin uniVerfum, ne quid aüenis

a moribus traheret foloecifmi j fuis ita fedibus fände & fapien-

ter defcriptum cufloditumque, ut omne, quod exterum esfet, live

domi Eve foris vifendi audiendique vix aut ne vix quidem copia ci-

vibus adultioribus Et fada, mittamus u). Quando autem, port Pla-

tonem, qui legum, id efl, vifiorum paucitatem in gente quali*

bet hoc femper majorem, quo pauciora fuisfe commercia, do-

cet, fe obfervasfe ^, Laconiam dicit Plutarchus, Etu ipfo fuo ^,

felicein v): felicem nos juventutem ^, id faltem ^moncamur, ut eahi, cujus prima certe setatula facris innocentise fuas fimplicita- tisque Enibu8, Tcrminalibus velut Diis cuEodibus, quo de-

Hium

do fummaro, quae cogitari posfit, indignitatem, perfidiam, nequi-

tiam esfe, fed ad pauca hsec humanitatis fceiera atque flagitia re¬

ferendum

quae niiliius piaculo poenitentise procurari & corrigi, nulloque per omnem vitam luftramine posfint dilui:

Di majorum umbris tenuern & ßne pondere terram>

Spirantesque ^crocos 6? in urna perpetuum ver,

Qui preeeeptorem fanÜi voluere parentis

Esfe loco ! Juv,

ü) Thucyd. I. 144. Plut. in Lycurg. t. I. p. 56. Plati in Pro- tag. t. III. ^p. 15a.

v) Plåt. de Republ. 1, VIII. t. VII. p. 183. Plut, Inft, Lac, II, p. 239»

mum cumque id loeo fiat, contineatur ^, pravitatis igaara, ex:«

Aimemu» x).

Nunc igitur, licet in exemplum, ut diximus, alii vix esfe

ituram gcnti, fatis inteliigaitius, patientis, ut Horatio dicitur,

Lacedaenionis fapieiitiam: A ^tarnen bonis, in ^quantum liceat, noAris

utamur, malisque obveniamus: A vetera quoque noAra videantur

GymnaAa atque Lycasa, ut Gneca, Ave tenere, Ave posfe faltein

tenerc, recAe iapienterque adornata & adminiArata, virtutes aliquas reipublicas ^non inutiles, fed, uti vifas liberaliori, quae dicitur, di- fciplinte quippe fubduras ^, Aibrufticas, fubmorofas, ita coeptas ferine

in obsoletis haberi, pudorem, patientiam ^, ördinem ^: A eo nos dcve-

nisfe, vere fentiant niulti, ^ut dubium At aliquando, utranam in parte fcientiis moribusque verfatum videatur felicius ^, charla-

tanerise an paidantismi: A ab hac ipfa , qua circumfundimur,

C a lu-

x) Ceterum, faepe multumque folere, fatebimur, ^nos mirari, vati-

cinione veriori, an fabula, fattum interpretemur, ut Parnasfi bici- pitis verticem, facrum Apollini alterum, alterum Baccho maxime

Patri fuisfe facrum, legamus antiquam docere mythologiam i ne- que enim probe pervidemus , quid fit , quod majoribus induxisfe

Boftris putetur, ut, quo ardorem litterarium illum proximus qui-

dam femper arderet Ucalegon ^, velcaupo, vel ganeo, vel aleator,

non tuta fatis vicinia, in urbibus utique fcholas publicas collo-

casfe reftisfime fibi fint vifi. At habebunt fortasfe unam temporis ipfius excufationem: nam, tacitis velut Amyclis, ne urbibus qui-

dem fuis erat antiquitus idem, ac nunc, viventium Baccbanalia

vitiorum tumultus & ftrepitus: verum enimvero, profuga poftmo-

dum illa, habitareque jusfia filvas, numina ruftica, quis erit tio- ftrum, qui fobritatero, innocentiam, religionem, nifi obsoietius

videatur, manifefio ex archaismo, in omnem tum aetatis cum lin-

guae »pfius elegantiam peccavisfe, nobiliorem vocabuli poteftatem

fatis indoftus, nuncupare noftro tempore audeat urbanftates? Me gelidum nemus, ioquit Horatius, Nympharumque leves cum Sa- tyris chori fecernunt populo: fecernendas item, quantum fierJ pos- fit, ab omni vulgarium barum artium municipio litteras, fuisque

Mufarum cboris, inter ruricolas fereFaunos, vix in felicius, quam

in illo hiftrico illecebrarum omniuro foro ac prope macello, quod

luce, paulio lastior fere ac animofior ignorantia repertas hoc plures nocendi vias incurrat, necesfe ef}, quo nunc minus, ac olim, rtupore quietam fuo vei pigeat portulare vel pudeat, uti pervia, opportuna, faciiia, quibus inferat feie jaftetque, nulla ^non

munia civitatis: aut nos quidem faJlimur, quod mallemus, meti-

culofi, aut ea esfe tempora nortra, augures fatis finirtri vide-

inur nobis videre, ut, nifi, quod Romse, terrentibus urhem fi-

ve fetuum monrtris five annona: difficultatibus five advcntantibus Gallis, legimus fadlitatum, libri lintei, id ert, prifcae difciplina;

religiones audloritatesque, ut omen averruncatum jubeant Superi, paullo diiigentius confulantur, nefciri fateamur a nobis, quales

dcmum Fatria cives, civiumque curtodes åc prasfides publicos, Pofi aliquot, fua regna videns, miretur, ariftqs.

Videant, qui melius id intellexerint, ne detrimenti quid respubii-

ca capiatrubi vero hane, ^quam notavimus, vel huic certe quadamte-

nus haut abfimilem, vix , qui neget, fit aliquis, & esfe Sc fuisfe non

paueis, fore vero in porterum plutibus, ofcines, nefcio qur, videantur obfeenas aves portendere, variam difciplinse popularis

for¬

nos appellare urbaniorem humanioremque didicimus vitam ^com-

munem, videri potuisfe permisfas, funt, qui apertius profiteri ron dubitent. Nos autem, ne quasfatis propemodum fundamentis re-

rum praefentium, nimis ardua fuperftruere, Pelio velut Osfan, qui

nos dicerent

aliis ; aiiis, qui pueros esfe fuos nulla fere non civitate vkae fatniliaris, ^ne ab umbratica illa folitudine fiant homi-

num ineptisfimi, donandos diferte velint, noftram , prse mifericor-

dia, fimplicera rufticitatem ferme ridentibus, debeamus ludibrium;

nihil credere aliud audebimuS

nifi puero periculofam , ne vitii»

contaminetur, vitiorum focietatern, nullumque exifiitnare locum, sta agreilem, ut, fi accesferint praeceptores idonei, non tnotibus pos- fit idoneis aperire carapum difcipulorum , multo ad vitae futurae

cum dignitatem tum elegantiam , veram, fapiejptem, finceram, conl

cinnautium fe felicius, quando ^exeunt in rempublicam nulla adfper-

fi labe aut roacula aetatulae tenerioris, nec vitia, antequam fciant

vitia esfe, edofti, adultis ferme virtutibus, contra faecuii lafciviam

maturiores.

fertunam; ul)i, licet nulii diffiteamur, ipfam, multis apud ^nos Jo¬

ds, & fandisfime & feiicisrtme coli, nihil valet hoc univerfe : immo _vero, ubi, vifam nounullis forte legentium fatis exagita-

tam, quam dediinus, adeb tamen fuis ^neque locis carere, faten-

dum ßt, rtragis puériiis effigiem , ut perirc, vix fit , quod

multo pauciores ^, atque fuscipi fervarique ^, quotannis, reipu-

blicas humanitatique cives credanturj nos quid em} qui nihil fa- pereferme, nifl ^Grasce, didicimus, vix aliud fuperesfe confilium

novimus, nifi Hectoris, apud Homerum, pofl magnam cla-

dem rcverfl Trojam, circumfufasque matrum multitudini, quomo- do fuis cujusque filiis esfet, percontantium yj, refpondentis ^, la-

cra publica protenus inrtauranda Minervas, ne urbs cadat ab ho- rtibus, esfe, uni urbis confervatrici

fic enim & fuam _parentum

ftare & filiorum fortunam; id ert

nobis interpretatum ^, nifi litteris moribusque cadendum fit in civitate, ^unum Palladium, inrtauran-

dam frequentandamque Inrtitutionem Publicam esfe :

AKKot av fJLsv 7rgos vy]ov ASv\vottv\s otyeAeirjs Eg%eo avv Sveeaatv ^> otoKKtaaotaot yeqcttots' FleTrAov o^ts rot yjstQissotros yj^s y.eyt^os

.

Eztv evt yeyocgw, noy rot ttoAu fy tAr otros uvrrj Tov Ses AStfvctttjs e7tt yavotatv tjvnoycto zj«

y) Horn. Ii. VI. _237.

2Q. Horn. 1. c. 2,69.

jg^arsFTatMiiT-i.a^--