EXAMEN VARIANTIUM

EXAMEN VARIANTIUM

IN

TEXTU JESAliE HEBRAO

LECTIONUM,

QUAS RECENS

SEQUITUR

VERSIO

SVECANA.

'

1<■»., tgmBar·

QUOD

VENIA AMPL1SS. FAC. PH1L0S. UPSAL.

PRyRSIDE

M. JOH. Ν. ΗAGE MAN,

Lingvar. Orient, Prof. Reg. et Ord. _'4

7"

^ J

PRO GRADU

EXH1BET

CHRISTOPHORUS RET2. EKWALL,

Oflro-Gothns.

In Auditorio GUST. MAJ. d. vi junii .a. mdcclxxxvii.

HORIS A. M. SÖLITIS.

Upsalite_} Typis direct. joh, ^EDMAN.

KONGL.

MAJ:ts

TROMAN,

ÖFVERSTE

^och RIDDARE

af

KONGL.

SVÄRDS

^- _ORDEN,

HÖGFÅLBORNE _{FRIHERRE, HERR}

ERIC GÖRAN

ADELS VÅRD

Tillägnas

denna

Åcademifka Afhandlig

AF *

HÖGVÅLBORNE

HERR BARONS

OCH

ÖFVERSTENS

nUraudmjuknfte tjennre

Christof, Retzius Ekwail.

EXAMEN VARIANTIUM

ⁱⁿ

TEXTU

JESAIjE HEBRAsO LECTIONUM,

QUAS RECENS SEQUITUR

VERSIO

SVECANA.

Divints

guftisfimi

^fdfpiranti

Sapientisfimique Regis G U

^{Gratise, ac concesii Divinitus}

S T A V I

^Au·

ιιϊ

providce curae acceptum referimus, quod jam maxima Bi- bliorum _{pars non} patrio tantum,fed multo etjam cultiore

oinata habitu in ufus prodierir omnitim. Neque erit ul- lus, qui non magni faciat, melioremque in partem inter¬

pretetur illorum de patria bene merendi fludium ^, qui tara falutari operi manus admovere atque in emendanda _per- poliendaque antiquiori veriione Svecana _operam conium-

ferunt. Haudquaquam tamen disiimulandum fieri omni-

no posfe, ur,'ubicumque animadverfa fuerit iniignitior vel iignificationis vel ledlionis varietas, haec hand raro male habeat ledlores, illis praefertim deftitutos prseiidiis admi- niculisque, quae recentioris aevi induilria applicuerit. *Jta·

que alterurn, quod Regiae Conftitutiones illis injungunt ⁵ qui ad honores adfpirant academicos, edituro mihi Spe- cimen,vix aliud fefe obtulit argumentum, meo certe pro-

poiito accommodatius, quam modeftum examen illius in Textu Hebrteo varietatis, cui vel innititur, vel inniti vi»

detur recens verfio Sveca, ut inde detur occaiio ex anti- qua aeftimandi novam, ex nova vero antiquam. Atque

eil hoc _, quod Benevoli Ledloris mitiori fubmitto cenfu- rae, fperans fore, ut hi faltim non afpernentur, qui una mecum diligentiori Biblicse iludio

Philologiee

in dies pro·

ficere cupiverint.

A 2 . Quod

-Χ, ) 4 (3 jf

CAPUT PR1MUM.

ν. 3·

Qvod

^{legitur jrr xS} Sanao vertit Alexandrinus ΙσςαηΧ

Ιε

με έχ _εγνω, & hunc fecutus Arabs c>*Vea non coSno^ me>

haud aliter ac ii legisfet 'jjrr

νβΓρν

xS *nix Sr*wm Confen·

tit Vulgatus: ifvael autem me non cognovit. Nec disfentire

videtur Chald^us, qui aliis quidem verbis, at Hebraea

fatis idonee exprimentibus reddit: 'nSm jneS ipSx xS Sxitsr ifvael non didicit, ut fciret timorem mei. Eumdem in fen-

fum eleganter

πνξοιφξάζει

David Kimchius his ufus

verbis:

arrc? Sxntn onS ιγβόπ d'ydo niona ddp 'a Sr _ψ manan nSx mm nSm _px onS 'nrm anS 3£γοπ mx o ιργ xS an onap man or

"un an'jDQ buj 'ntsrm h. e. En! bruta hac animalia, quamvis brura, agnofcimt

bene

de fe vieventem;

fed ifvael populus

meus, quem ex durisfima fervitute redemi, non agnofcit, me

iibi benefecisfe, tevvam posßdendam deåisfe ^, gejites hörbaras expulisfe &c. Aquiia & Theodotio : Ισ^λ

ié

μ& éx εγνω.

Multum vero ponderis ad veram heic dijudicandam le&io-

nem adfert Aquila , quippe quem Origenes a)

$&λευειν

^τη εβξοιϊχη λεζει, Hebraiccc lettioni ferviliter inbcevere^ teftatur.

Sic vocabulis Hebraicis totidem graeca appendens, initi-

Htn Genefeos tranftulit: Ev χεφαλοοιω εχτίσεν o Qecs συν τον ΰξανον y&j συν την γη ν, ubi, ne

particulam

ηχ, notam accu-

fativi cafus, preeteriisfe videretur, pro illa συν

pofuit,

quia

nx nonnullis in locis συν vel _μετοο fignificat b), Nec prae¬

ter rem illud admonet Epiehanius c): dgats, 'ω φ;λολόγε,

ds οΪ7τς£7Τειαν 7τοίξεχει τω λόγω é τη τξοονοτετι Τ8 λόγ8 7ΐξοσε-

λ) Epiftola ad Africanum Opp. T. T. p. 13 ed. Paris 1733.

b) Uernha'rdi de Montfaucon Piadiminaiia ad Hexapla Origetiis

Tom. I. _p. 48,

0 Τΐυεξψετςων x&j στοο&μων Oper, ^{pag. 532.} Ed. Bafil. 1544*

) J ( je*

γων, αλλ« τί eevTiqohcfyiash. e, vides> -

<?ί StudioJus, injuljam ac rüdem oratione?n ^concepe-

ritj </*/«? fuperftiticfa diligentia idem repetere

vccabulum

ma¬

lmt■> quam leElionis perfpicuitati acJacilitati conjulere. Certe

Αουιΐ-;Ε & Theodotionis verfio, quamvis infulfa, judice etjam Reverendisfimo Lowthio d), leclionem prodit Sk-wm

vr 'nix quemadmodum omnino legitur Jerem. IV. V. 22.

irr xS nx »s>r. Neque ramen urgemus, ubi aliqua verfio ab

Hebraica le&ione disfentir3id femper ex eopendere,qiiod

alirer legerint interpretes. Ar vero heic ipie contextus

Sc

analoga conftruendi ratio imperat, ut jungendus τγ rr

non defit cafus, quippe quem pernecesfarium ac proprer¬

es fubintelligendum multi reputant eorum, qui vulgarem ceteroqui praeferre leclionem deprehenduntur. Nimirum

vel e proxime prsecedentibus adfumunt repetuntque wup vel, heic tamquam per ellipfin omisfum^, fupplent'nix. Hcec

enim vox fenfum infmuat multo evidentiorem lignifican- tioremque, ita quidem, ut Deus de fe ipfe loquens audi¬

atur id, quod omnium,qu£e audiri potuisfent,

fortisfimum:

rv xS 'nix Sxiir, Quo padio egregie congruunt

anteceden-

tia, in quibus etjam prima viger perfona: »nnem

»nVu

o'jd

am Itaque ^pro eo, Ifrael känner ibet intet,

quod

Sveca verfio exhibet antiqua, ^nova redle pofuit:

Ifrael

känner mig icke. Pro 'nix me Ii quis cum aliis fubftituerit

vocem aliam,e. c. ihn, illum, feinen herren, dominum fu-

um j bat keine kentnifs, nullam habet cognitionem, weifs

es nicht, id non novit, kennets nicht, id ^non cognofcit,

non novit, non ita fapit^ nihil novit; langvere protinus

fen«

ties orationem atque adeo in Poeticum haud quadrare ili-

lum lESAi^;<de quo Lowthius e) merito ufurpari

exiitimat

illud Ezechielis f).. A 3 nnx

d) Notes Critical 011 Ifaiali p. 6. Cfr. D. Job. Chrifi. Dcederleini

Biblioth. Theol. Vol. I. p. £79.

e) De Sacra poefi Hebraeorum. Prael. XXI. p. 414. Edit. Gcefcting.

/) XXVIII. 12.

^ ) 6 (

rtuan onm nn»

'a1 VSai πoan ίόη

Tu (Minibus numeris ahjolutum es exemplar,plenus fapientia,

Zf pevfe&us pulchritndine. Sic, parvis magna componere

<& Sacra mifcere profanis ii licueric, Didonis ih

Äneam

merita, a mor cm & fidem in maritum, hujus vero, ii ab- irer, fcelus pariter & commoda, quoe fperneret, nihil fignificantius, efficacius nihil arguisfet. ^quam iilud: mene

fugisl apud Virgilium £) qui heic etjam, quod prcvftiris-

fe Malherbium canit Boileaviusii).

Dhm mot mis en fa place erifeigna le pouvoir.

ont γοβπμ rmr. v. 7.

Hifce in verbis explicandis plurimum inter fe disfi-

dent interpretes. Plerique vertunt: terra veßra vnßitas eß

ut everfio peregrinaram feu, quod aliis placet, boßiuvi. Sed

vero haec interpretatio ad terram, vere ab hoftibus exte- ris everfam, _congruere haud videtur, quin potius a vitio«

fa quam proxime abeile tautologia, liquidem fic in ^mern·

bro pofteriori nihil, nili quod in priori, dicatur;id quod

iiilo Orienris (ublimiori, prtefertim poetico, qualem ob-

fervare folet Jesaias, omnino repugnat. Itnque quibus

hac ^non fuccedere vifum, alii aliam ingrediunrur viam interpretandi. Illuftris Michaelis/') dufpkari aufus eil,

cd in ^am radicale esfe vocabulumque ad radicem aif re¬

ferendum. Dudurn iftud perfentit eamdemque in mentem

praeivit Aben Esra, ubi hrec habet: att ntnn am nrn pm

a'bpi&O dm» vm cm »S «nw ο"ηπ rvnn Nec g) iEneid. IV. 314.

Ii) L'art Poet. Chont I. 133. Oper.Τ. I. pag. 263. Ed. Paris 1750.

0 Supplement, ad Lexica, Hebr. P. III. p. 650.

) 7 ( Jt*

Nec disfentit R. Schelémo ben Melech k) »tkd m« wyöy dt cui R. JacobAbendana /) addit: ο,ι?ρ»ο4Μ» dtdi?idj Dnr

*]D1»1 D*W 0»J Π30Π0;> 1»1YD1 TD» 0*733 ΤΟΠ ΓΥΠ' Ν) Onpl OHp VD h. e.

on?ficut du eft enim duplex forma quemadmodum onp &

onp veled ejusdemformce acyyo mercenarius, & interpretatio ejus: Secundum fnbverfionem pluviee inundantis. David Kim*

chi interpretatur defolationem fimilem fubverfioni Sodo¬

mie & GoMORRHiE, cujus incolae fuerant alieni. a reveren*

tia numinis: πνυό on? rn» nniorr „nno ηοοποο. Quam le¬

gendi explicandique ratioaem iequiturHoubigantusvi) cum-

□ho roano von jemel reperiatur in Sacvis libvis, dubitat ^ve-

ro an legendum o*n pro Dnr, haud idonea ufus ratione illa, quod loquendi forma talis exemplo careat, quafi^ve»

ro non_, nifi quae in Hebraiftnp fervatae Biblico exftant, ufurpari Hebrseis olim potuisfent. Adde, quod hoc com-

plexe ftimtnm fit civrcc^ λεγόμενον, iingulis autem vocibus,

etymologice fpe£iatis,ufus

biblicus minime repugnet. raanoa, in quinque, extra preefentem, locis

obvium/nomen

eil

Stat. conftr. e verbo _-pn cui refpondet Syr.

y^Cn Arab.

cuique fignificatio fubeil vertendi, invcrtendi, ^everten- di, fubvertendi. Alterum ^dt, quod, ab hoc loco ii difces- feris, o£lies forma nominah^verbali vero non niü bis occur-

rit, conferri poterit cum Arab. _ρ,/·®, cui praecipua eil fedes

in igne vebementius flagrajite ac ftrepitante «). Sic Bohadi-

NUS o) Ergo ad

bores punSlum Juccenß in ^us cvepant 7g nes ρ). j

*) 'ar "d f. 85. Ed. Ainft. ^. 0 ηna» apS.

αϊ) In Noris Criticis ad h. h

«) Cfr» Adami Lentz Specirnen Philolog-, Piaf. N. G. Se^iroedero^

Grcéning® 1771. pag. 3.5·.

0) In vita Saladini Cap. 75 pag. 132. lln. 18 Ed.Sch.ut.tens.

p) L. C. Cap. 120. p. 200. J» 27..

) 8 C

« (ji ^UaJI

^J,

7ym oppiåumjusfit in-

cendi)cujus per'domosi? tecia accenfusignis gvasfabatur. Illud

vero verbum deinde varie tranilarum, praefertim ad bel¬

lum^) Accenfusque belliignis exardefcit.

(jÄsjixd o* 8J~~*

JUäJI

^apy\j continuo con-

fliclu innaluit proelium aerinsqne exarfit ignis ejus·) per fagit-

tarios. Hinc transfertur ad _aquas etjam aeftuantes & ef-

fervefcentes. Ahmedes Abrasiades r).

cjl LÅIj^C O/o t-pO

Regesque mundi de igne injuftitia fuce maria acceu- derunt. Hebraeis ai? ferventem quoque fiuxum ^con- fignat. Huc fpe£babit noftro in loco cgni njanoD ut

Jnbver-

fione torrentis, non peregrinorum, qui proxime praeceile-

rant nnix commedentes iüam, terrae fru&us abfumen-

tes, atque adeo a"u peregrini eodem mox impetu ac te·

nore orationis comparantur cum tzn? fervido rapidoque tor-

vente. Sic ab ingrata peregrinorum repetitione, quae ver- ba daret, non fententiam, liberatur Nofter, qui facer vä¬

tes, uti fölet j), in ipfa retum imitatione ubique novus

decentisfimarumque rreator imaginum

Monte decurvens velut amnis , imbres Quem fuper notas aluere ripas,

Fervet, mmenjusque mit profundo - - - orc t).

Nimirum Sacris in carminibus frequéntisfima deprehendi-

tur illa metaphora, qua gravisiimae fubitoque ingruentes

calamitates exundanrium imagine ^aquarum exprimuntur.

En!

q) 1. c. Cap. 78. ρ. Ii8. 1. 37· & Cap. 120. p. 195. b 2.

r) Hiftoria Tamerlnnis L. B. 1636 pag. 318·

i) In notis ad Excerpta ex Ispahanensi, pag. 12.

t) Lowth. 1. c. Fasi-l. XXI. ρ. 4'3·

«) Horatv Cai-m. Lib, IV. Od. 2,

"Ή, ) 9 ( JÜ*

En! inqiiit Propheta ηoder ν), Dominus adducet contra eos aqunsEuphratis rapiclascfunikas, regem nempe /Isfyria omnes·

que ejuscopias. 7'ranfcendet omnes alveos

fuos$f

excedet omnes

ripas fuas. Ρer

rumplet

in Judaanty

imindabit

penitusque per·

vadet.Sic tibi φκ ignis anteceilit, fequirur inundatio aptid

Nahumum Cap. I: 6, 8· Quibus haud abdmilia tum anti- quiorum, tum recentiorum Poetarum elegantisfimi affatim

fubminidrant. Homerusx):

ως (Ροπότε πλη$ων _{ποταμος}

πεύΐονύε

κάτεισι Χειμάξξχς κατ οξεσφιν οπαζομενος Δibs ομβςω

Πολλάς ύε $ζύς άζαλεας^y πολλοίς

$έ

τε πεύκας

Έσφεξεται, πολλον

ύέ

τ άφυσ^/ετον εις

οίλα

βάλλει

ViRGiLUSy)\ In fegetem velnti cum flamma furentibus auflris Incidit, auf rapidus montano flumine torrens

Sternit agrosgβernit fata l&ta boumque labores ^, Prcecipitesqne träbit fylvas.

Huc accedit pb by bau p&S vocabulum cadens fuper vo- cabulum alterum, elegans τηΖξύχησις feu paronomaiia ^, qua ad iignificandas res disfimiles iimilis ^vox in eodem ver- fu accommodatur, quaque vates in primis facri dele£lan-

tur, quemadmodum etjam Noder faspius z) rum as^ob ιρη

«ηκηvb? "d iroxn xb ox npyy rumnpnxb nat^a. Cui quidem adfimi·

]ia non parca fed plena manu exhibet Celeb. Guilielmus Jones a) e Poefi Orientali reliqua^, ubi commemorat, in^

B ter

v) Cap. VIII. ^v. 7, 8·

Iliad. Λ, v. 492. fequ.

y) iEneid.. II. v. 304 fequ.

z) Cap. V. 7. Cap. VII. 9. Cnp. XIII. 6. &c.

fl) Poef. Ailat. Comment. p. 167. ed. J; G. Eichhorn Lipf. 1777,

) ίο c ' jfr*

ter alia bene mulra, Elegiam Arabi.cam ^r agnoroinationi-

bus iisque le-pidisfimis unice conilantern, e. c.

an (Irepit (lålå) in monte Lala nubes tonans Ef pluviofa?

Haud aliter apud noilrum» on» njsnoa* nbn»r nmx d*w Hic vero Reverendisf. Lowthius b) enr praeoptat rS> crx Tbis reading, inquit, tboogb confirmed by all tbe antient ver-

fions y gives^{us no} good fenfe ^— Bot j ratåer fuppofe

tbe

true reading to be mi and bave tranßated it accordingly:

as if deflroyed by an inundation. Ibe ^tvord czmr m tbe litte above, feems to bave caugbt tbe tranfcnbers eye, and ^to ba¬

ve led bim into tbis miflake. Illuftris Michaelis^, nulla fa-

ila variantis mentione leitionis, addit: Olim cum adhuc

de grandine cogitaremy

calamitatem

(

Hagelichlag)

verti

β

am

uteverfa diluvio, fen ut Ef boc vocabulum gerrnanice addaniy

als von einem wolkenbvuch. Nimirum ex iis> _{quae antea} al-

lata Tunt, ii quidem his Ii^euerit niti, cpnilabit, ionr hoc

in loco ejusdem & originis & figniftcationis esfe, ac tanr.

Neque aliter exhibere videntur Pagninus^) Schindllrus e)y

Castellus /)„ Itaque· ^ergo» duce potius filo orationis ,

quam leitionis varietate, recentiores interpretes Sveci, in

locum antiquar verfionis^yfafom thet tbeJrammandeförbar- jat bafva^y reite^, ni nos fallat opinio,

fubftiruerunt: Fhr-

lidelfen

år

fä flor ³ fom når en

vattuflod

ofverfvåmmat*

CA·

i) L» c. pag. 8.

c) L. c. pag. 650..

dy In Thefauro Lingvae S»

ty In Lexico Pentaglotto.

/) In Lexico HtptagloKo.

) II (

CAPUT TER T t UM.

v. 12.

ώ

iVtwa onwi'

rttoa w

Q_yod

^{in primis}

confiderandum

eil, vocabiilum c^jm va-

rie vertunt interpretum veteres pariter ac recentiores. Sy-

rus: οίο

α^Λα]

midieres dominium exercent in

illum. Vulgatus: midieres dominatce funt eis. Symmachus g) ywxUois reddit. Megalander noiler Lutherus: kinderfind

Treiber meines Polchs, und IVeiber herrfcben über fie. Re-

verendisf. Epifc. Lowth: As for my people, children are tbeir oppresfors; and women

bear

rule over them, Cel. Da-

thius; Populi mei exa&ores funt pueri hf midieres domtnan-

tur ei. Quemadmodum nempe v. 4. pueri & facinoroil principe« opponuntur fenibus honorabilibusque, ita hoc

loco 0*Vnjro forent gerate & judicio pufiones atque adeo

inrer o'Vni'o & crbiSyn _parum intercederec difcriminis.

Per o'tfj vero intelligerentur vel proprie mulieres utpote quoe exa&oribus imperabant, ut Isabela Achabo h) vel fi- gurato fermone, vir! molles, imbelles & effeminati. Le

terne Hebreu, inquit Aug. Caimet i),figmfie proprement des femmes c'efi d dire des hommes ejfeminez. Sic & in aliis lingvis imbelles & ignavi dicuntur feminee Zf ejfeminati.

Neque aliter Homerus k) timidos Grsecorum milites Achi-

vas, non amplius Acbivos vocat:

B 2

g) Apud Montfauconium In Hcxaplls.

h) t Reg. XXI. 7.

7) Comtrentane Litterai fur Isaie.

k) Illad. /3. v. 235. v\. v. 96.

) ¹² (

ω πετίονες^ κάκ ίλεγχβ, A%a'/bW, ώί ^er Αχαιό'.

ScHOLiASTES interpretatur: Twauk«·, «κ er/

clvfyes.

Virgilius /) 0 iw? Pbvygia, enim Pbryges!

Atqui Alexandrinus & Aquila^, dt 7τςάκτοξες ΰμων κοίλα»

μωνται υμάς, 0/ ctTra/rSvres* ν.υξβυχσιν ^υμών: Exaplores

veßvi fpoliant vos £d exigentes domiuantur vobis. Arabs^:

p£==5*lc

f===x*-< i»3'(jS3=-' o cd de

bit

a a vo- bjsexigunt-i dominantuv in vos. Chald^us: rrn v&hw

£d

quafifwneratores dominatifunt eiHieronymus m): Pro

mulicri-

bus, /o/zw interpvetutus eß Stmmachus, cd

Hebvmce

dl♦

f/iwr nafim Aquila £d Z'XX travßulerimt απαιτώνταςy qiii fignific'ant exa&ores: Thedotio

<S»W<yaV

i. e. fceneratores.

Itaque hi omnes pro d*w cum kamets legerunt treu cum cbolem, quo quidem modo eft Parriciq. plural,

activ.

in

kal e verbo nw Arab C-^, quod fignificat ^inutuum dare, fcenerare. Utramque ^autem hanc legendi parirer atque interprerandi rationem examinanri fuisque ponderanti mo- mentis, facile, quod nobis accidit, in meutern

redeat il«

lud Poetae:

Pars invenit utraque causfas. Erenim ex SSiyo Sc uteo pneorum ac mu'ierum iignificario primo cerre

adfpe£tu vi·

detur eminere, fed tarnen penirior utriusque vocabuli in- doles, in Vbiyo delitefcere arguit protervos, lafcivos,

petulan-

tes, libidinoibsque dominos, qui prorfus racemabunt,ut

vi·

tem, Jer. VI: 9. jsjd lbbiy1 Sbiy, in altero autem ceu, a ra·

dice, quoe foenoris acerbicatem ac vim

comple&itur,

ge-

minam plane importunitatem Sc divexationem novo

colo-

re defignari. Quo fpe£lat C'haldäus; Abrao \ima »maoi 'cy

tV3 lü'bt? «an tosa» Noijb Pcpulum meum exaBores

fui exfpoli-

ανβ'

/) Aeneid. IX. 617.

sw) Apud Montfauoon in Hexapi!».

) 13 (

averMit, qunfi vinåemiantes

vinenm, quafi ferner at

ores

do·

minati funt

ei.

Nempe] Siv

Arab cujus primariam

notionem in bauriendo pofuit Schultensius »), inter

alia

bene multa, iignificat

identidem vindemiare Sc

racemare

vi·

tétn, identidem veffigalia exigere

qunfi

racemare, quem-

admodum noftro in loco reddunt ci O κοίλαμωνται, unde SlRAClDESo) ως καλαμωμένος οπίσω τξογητων

ficut qui colligit

calamos poß vindemiatores. Hunc in

fen Tum fumit etjam

Jö. Forsterusp). Populi mei

exaffores funt

racematores^

qui

J'cilicet pauperi contra Jus natura

cP feriptum jua auf runt,

fpolinnt popu/um usque

ad ultimum quadrantem

, per

fas

ne- fasque pnpnli

bona diripiunt. Iraque prius membrum

'W

bSvo vtwj interpretes Sveci Sc genio lingvae

orienralis Sc

contexilui convenienter tranfiulerunt Ibland mittfolk plä¬

gar ocb utmärglar t

ben

ene t

ben andre. Scilicet Sbiyo

ex

Specie Sna, cujus

chara£ler eil

»

pofl primam radicalem

quiefcens in

cbolem, haud alicer

arque

in rertia Arabum,

tibi elif quiefcens in fat

b

a fcriptioni

Hebraeorum

per vau.

refponder, mutuae

Sc relativae fignificationem a£lionis ad-

fert. Subje£lum vero plurale vjpjj

jun£tum praedicato fingu-

lari vim addir diilributivam ut ym pnoi m* ynn q) ma- ledicentes tibi malediffus ίΡ bened-icentes tibi benediffus i. e,

quisque maledicentium erit

maledi&us

wd

nwr)

appre·

bendentes eam> nopn fapientiam, beatus i. e. quisque ap-,

prehendentium beatus. Sic Junius & TremeIuus vertunt:

Populum meum

opprimeutium quisque. Illuilris Michaelis s)

B 3 ut

«) Origin. Hebr. p. 7g & Vind. p. 49?»

0) Cap. 33. 17. $

j?) Dictionar. Hebr. p. 577»

q) Genef. XXVII. 29.

r) Proverb. III. 18.

0 Diblioth. Oriental. T. XIV. π» ic8·

) 14 (

conftruit: Poputus ^meus exaclores fiios racemat, ita quidem,

ut omnis fpecies anomaliae renues in auras dilabatur. Quo- circa, ducente paralleiifmo membrorum, re<fte _vereque

tum Illuftris Michaelis: Mein volk fauget fich wecbfelweife

einer den andern _aus; wuchere find feine obrigkeiten; tum recentior Sveca veriio: Ibland mitt folk ( hvnd mitt folk angår ) plågar och utmärglar -tuen ene tben andra, och tbe forn råda ofυer tbet 3 äro ockrare.

pa E3UQ nnnrrnv

v.

24.

Si legatur po vocali Patacb, quam fuppeditant edi-

ti libri tantum non omnes, haud _repugnante ipfa o- rationis ferie, fignificare aliud fere nihil poteft, quam

quod exhibent Lexicographi Schindlerus , Pagninus ,

Castellus, Stockius, Simonis, Coccejus, Schulzius, vi*

delicet tabem, fGetorem, maciem e verbo _ρρο, in Arab.

<—a·« fidit, quod adhibetur de ulcere _{perpetuo manante.}

Sic Chald^eus reddit: Et in loco ubi erant pnoia aromata

'Don' tabefaclio ^erit. Vulgatus Et erit pro fvavi odore fce-

tor. Lutherus : Und wird ftonck für gut gerucb feyn. Doe-

derlein: Balfuni loco fcetor in auras exbalabit. Dathius^: Loco aromatis^ tabes erit. Lowth: And tbere fball be, in flead of parfume, a putrid ulcer. Enim vero AlexandrI-

nus : K&i ες&ι αντϊ οσμϊ\s

vjßslo&c

κονιοςτος, & erit pro odore fvari pulvis. Arabs: Et loco fvavis odoris earum erit pulvis. Syrus: erit loco fvavis odoris earum pulvis. Ni·

mirum hanc poteftatem vox pa habebit, ii derivetur a ρια, quippe cui refpondet Arab. pulvis, atque adeo

alia animetur vocali iive cbolem> iive, qua plerisque in editionibus legitur, Cap. V. 24., kamets. Unde Illuftris MiCHAéLis: An ftatt der falben, werden fie ftaub auf ihre bäup^-

) *5 (

bduptev (Irenen. Addit autem t)

Bucbflåblich,

wird (laub feyn, den ftreuete man nehmlicb bey grosfer Traurigkeit auf

das haupt^y und das (nebte ich durch umfebreibungausdrücken,

damit auch dem deutfeben Lefer der gegen/atz zwifchen kofl-

baren falben und ßaub einleuchten mochte. Confentic Cel. J,

B. Koppe u) Der lijjnfebeint mir fo viel leichter: ftatt Bal- fam foll ftaub decken eure bdupter. Itaque favente tam con«

textu, quam idonea au&oricate teftium, recens niritur ver- fioSvecana: βoft [kall vara pd bufvudet i (lallet för fal/va.

CAPUT QUINTVΜ.

rmsx πίγτ* υ«α ^v. 9.

Vox in impresfis exemplaribus formam prae-

fert, ^quae primae affixum perfonae habeat, ira quidem, ^ut

verri poiTet in auribus meis, quemadmodum etjam vertk

Chald^us to win 'JHip «'33 nc« Dixit prophetα: in auribus

meis audivi. Cui convenienter πχςιχφξάζει R. Schflemo

ben Με Lechv) "m idk«? nugii 'π η m *r\yw viva. Auribus meis audivi a jehova quod dixit. Syrus^: auribus meis auditus eft Dominus _potens. Vulgarem banc le&ionem mut-

ti etjam recentiorum fequuntur. Salom. Glassius*): Me audiente, Jova exercituum fciL dixit. Camp. Vitringa y);

In auribus meis Jehova exercituum fubmtellige dixit, ^reve-

lavit. Chr. Theodos. Waltherus z): Revelavit fein auri¬

bus meis Dominus, ubi ex integra orationis forma,quae le- gitur α) ηικ3Υ nvr nbjut, non fine ratione jubemur el- lipiin

t) In notis ad Verfionem pag. 14. cfr. Orient T. XIV. _{pag. 10g.}

«) In ^annot. ad Lonvth Jef, T. II. p. 82.

«0 'SV Vdo fol. 87.

ä) Philologia S. T. I. p. 332. Ed, Lipf. 1776.

J>") Comment. in Jesaiam pag. 121.

z) Ellipf. Hebr, ed. I. H. I'katje ^{p. 50.} Lipi. 1782·

λ) Jes. Cap. XXII. 14.

) 'S ( J&"

iipiin fupplere ^rs nSn. Reverend. Lowth: To mine ear hatb Jehovab God of Hofs revealed it. Contra autem LXX Interpretes reddunt ηκάσ&η yocq hs τά "Zru κυρία ζ<χβαοΑ

ταύτα, audita enim fmt h<zc in auribus Domini Sabaotb.

Arabs: eJi lJ,* fi jam auditum eß

hoc in auribus Domini exevatuum. Houbigantus b)^mn' utaa, in auribus Domini "Mire oculatus esfet is Le£lor, inqait, ''qui videret, quo nexu hsec pertineant ad ante, vel in«

"fra di&a. Nam quod raox di&um eft de divitibus, qui

"jungunt oedes aedibus, id erat in oculis Domini, non in

*auribus**. Neminem vero fugit, aures pariter ^atque o- culos ad animum transferri ejusque atrentionem fignifica-

re c) unique fenfuum tribui quod proprie convenit alteri,

Sc per figuram, quam Hebnei edin M3 qm, viam filiornm hominis, vocant ,άν$ξω7Τοπο6$ως quas de Deo dicuntur, Θεο-

Κξετϊωε esfe intelligenda. Intellexerunt certe viri Celeb.

Doederleinus Sc Dathius, ubi alter: _{per tneavi} bujus rei fcientiam, Jebona omnipotens ait, alter : non nie latent b&c

omma, inqtät Jova omnipotens. Nec magis fe mihi probat,

quam praeoptat, leftio nirr nxt 'mn audire tnefecit haec Do-

minus,quippe quae nullius five codicis, iive antiquioris ver-

fionis, nixa teftimonio, nudam prodere conje£luram depre-

henditur. Vereor etjam, ne fallat opinio, qua fibi Sc aliis perfvadere conarur,leviillmam omnium mutationem eife ^τα

vita in το fiquidem fcribererur re&ius Sc legeretur vmxu atque adeo a uro abeiTet longius. Nimirum Alexandrinus

«Sc hunc fecutus Illuftr. MichaSlis d) uro legit in ftatu ^con·

ftru£to, non affixo, vertitque: Alles dis bort Jebova der Gott

der Gbtter. Sic Lutherus: Es iftfür den obren des Herrn Ze-

baotb.Hinc igitur habetquo fe tueaturanriqua pariter ^ac re-

cens veriio Svecana: Tbetta borer HERREN Zebaotb.

b~) In notis Griticis ad Jgsaiam pag. 13. O Cfr. Glassii Philo*

leg, T, II. p. 1168* d) Biblioth. Orient, T. XIV, p. 110,