TUTELARIA NUMINA

D. D.

dissertatio

academica,

NUMINA

VETERUM

TUTELARIA

Leviter adumbratura,

CUJUS

PARTEM PRIOREM,

Suffragante Ampliff. Facult. Philofoph.

In

lllujiri Regia Acad, Upfalienfi, PRJESIDE

V1R0 CELEBERR1M0,

Mag. P E T R 0

EKERMAN,

Eloquentise PROFESS. Reg. & Ord.

Publice examinandam modefie ßftit

JOHANNES M AGN. BROLING,

NERICIUS.

In Audit. Guftav.

Major. d.

Junii,

Anni MDCCXLI.

Horii ante me-rtdiem folitis.

11 1■ 1 ■ 1 1 ni mummmmmmmtmmm————g*

UPSALLE imprefla.

S:.« K:« M;tis

SUMM/E FIDEI VIR,

Regni SvioGothici SENATOR

Excellentijfime ^,

lÜußrtjJtme Celßfjimeque

BARO

DOMINE

D™ E R1C E

WRANGEL,

MALL EN AS

Omni animi fubmiflione in perpetuum devenerande»

M /&'fraberis forfian,Mxcenas Summe, quod

/*/m

^elfßf

ad limma (pecimen alt

JL wJM*- qiwd Academkum,

ielque rude admodum

atqueimomtum, nullaque alia ^re,

ritfi

dignitate

danäum, fi non omnimperegrinus ^>

falt

rntus auflor, _ego deponere

gefliam, Sed fcias, humilli»

me obteflor, Excellentiflime Heros, eo me audacia

mnproceßtße unquamjufi memoria repetiißem id, quod

in Te

in Teuniverfi fujpiciunt,

fhiguli

Eft vi-

delicet cornata illa & plane fngularis in litterarum cultores non modo gratia

& facilitas, jed propenfio

amor etjam intcnft/Jimus, qui id

effecit,

gravifft*

mis licet dißridus negotiis , ita

poftulantibus jiimm<s,

qu<£[emper

[ußinuißi

fußInes, dignitatis muniis

;w//«

tarnen opera: in commerch Mujärum

humaniorum

collocare baud dedigneris. Quod

dum

, non coeca, uti Jpero, temeritate ^,

fed debita

/Ar fiducia faftum e(fe cognovi, »o;/

potuerim in-

termittere, baspagellas Tanti Atlantis

nomhn

quo veluti

ciiademate unice corujcant

conjecrarem%

Nec minus me ad id audendum erexere quamplurima

illa gratiee documenta,

parentibus meis, dum i'

p/is contigit

eodem Tecum folo vivere,

tut

vi Te praßitiße , quo

ipforum

Tus Excellen tis laudumpraconia feepius

celebrata

divi. Quidquid igitur

in

0*/ fenettam

cumulatifpme conferre baud gravatus esjdipfum

nemihißibtrabas^quin

hereditär

quodam juregratioft/Ji-

me concedas, humilhmustro. Fgoy quiaaliudnon

poßum,

properenni Tuo

totiusque Illuftriflims Familta? flore

Jalitte atque

incolumitate

Jufcipere ardentißtma nun*

quam

deßftam. Permanjurus^ quoad

llkiftriffimas Excellentise TU/E

Bevotijfimut CHent

JOHANNES MAGN.

BROLIN®.

MONSIEUR

Le BARON

GUSTAVE JAQVES

HORN,

Chambellan du Roi

MONSIEUR,

Je

^Vous je ^fuplie,

^Monsieur la hardiefle ^, de ^de Vous offrir ^pardonner,

les

premiers fruits de

études, & de Vous

les

dedien je I' ai entrepris & je

voi mé-

me

obligé de lefairepar Vosbontés &par la

faveurdont il Vous ^a

plü de m' honorer & de

Recevezdonc,Mon-

bonteordinaire Poffre,

Vous

fai, quoi

clle

foit qu'une legere marquedema reconnoiflance, &foiésperlVa-

de,

je

ceflerai jamaisde fouhaiter,

puiflant veuille Vous combler de

tes fortes de

profperites, & d'

ipeét>

rien n'egale

MONSIEUR

t treshumble Vitretrés fervitcur

JEAN. MAGN. BROUNG.

vir o y Aämoäum "Reverendo atque Prxclarifjimo,

Mag JOHANNI BROL1NG,

PASTORI in Edsberg & Hack^wad , nec non

adjacentis diftri&us PR/EPOSITO digniflimo, Parenti, ut Optimo , ita quavis fiiiali ob-

fervantia ad cineres usque colendo.

V I R O

Plurimum Reverendo &Clariffimo,

Dn. _{DAN IE} LI STEN 10

PAS10RI in Qaisbro

Vigilantiflimo

FAUTORI

perpetim fufpiciendo«

V I R O

Plurimum Reverendo atque

Clari/ßmo,

Dn. JOHANNI ÖSELIO,

PASTORI in Knidftad ^ac Hidinge

Meritifiimo

PROMOTORI

omni honoris culcu jugiter

profequendo.

V _{I R} O

Plurimum Reverendo atque Clarißtmo,

Mag. JOHANNl

PASTORI in Heljeftad & Hyltinge Laudatifiimo

ADFINI ac CONSANGVINEO

Dileétiflimo , Honoratiflimo.

llnt, fateor ^, Cariffime Parens, Tua in mm bettefielo»

tum documenta ^tot tAmqrte innumera, ut eadempercen•

v-J fere, ne dieam debito oßcioprofequi3frufira otnttinoco-

nardr.

tsarer. Dum enimfeereta quadam aßimatione fnecum penß*>

to ,%quop c&ras-t qteotve vigiliat, quam denique ^grAndes fumtuf^t a!» eo tuque temporis ntomento, quo primum bac lu»

cefruimihiUcuit%veLut Parens indölgentiffirnus,vclutfiu-

diorutn morumque meorum moderatorfoiertißimus impendere haudgravattis fuerisj vafius aperitur campus, eui decurrendo

memetimparem^, iß eße> (ß fore agnofcereneceffum bak^eam.

We autem t anta bonitatis plane immemor videar ft venera*

bunda men te oro rogoq- , digneris, Pater Honoratiflime»

Exercitium hoc Academicum_, lere quidem Iß inconditum^y gratißimi tarnen animt teßeram ßu(cipere, fimulque perfvade-

rinunquam tne intermi ffurum^, quin Summum Numen, call*

dtjfimü precibus implorem ^, ingruente jam gravifenetta, vi- r*/Tibi largiaturfirmiffimu^, »r ö" mihi, Iß omnibus TuiS

commodo non minus, quam gaudio, rfV« fuperßes vivas.

Keque minor i VoS> Falltores Optimi, verborum ho*

nore compeüo, velitis jerena, ^«4femper foletis ^, fronte pla- cidoque vultu exiguas bas, iß non niß tumultuarie elaboratas pageUas adßieere9 quippe quas obplurima Veflra /» w/-

«7* Ißfavoris documenta nonpotui non Vobis ojferre. Erst idipfum, quo datoris animo, amoris erga Vos adfcftuantea

quidem plenißimo^, ßimulus tarnen addatur _permagnus. Vi*

vite interim, Fautores Certiffimi, cum omnibws Veftris felices^, ut nonnißfero admodum Veftro Patrociaio fe or»»

batum fentiat

Prasclariflimorum Nominjum

VESTRORUM

Cuttor indefeffus Johannes Magn. Broling»

Å HGcl

§. 1.

Utelam homini , rebusque otrinf-

bus creatis efTe perneceGTariam?)

& propterea magno expeten»

dam opere, nemo inflcia$> cre- do, iv-erit, ni(i qui cum ■deli-

rantium quorundam caterva , cceco univerfa regi gubernari-

que fat o a), & flux« ac

fragilt

fortunas tutius, quam propri«

induftriac confidendum ftatuat. Hac cnim negle&a,

A nihil

a) Non illud beic intelligimus fatum, quod rette nr-

get necejfitdtem qttandam condittonatam fen

confequenti*

efi cnim connexio catt(Jarum neceffariarurn a Des pravifa-

rum^ '& fecundum hane prav'ßonem Ubera

detventibwsdifr

poftio , fedgentile iftud &

jftvdöCbriftianum

quod tri-

plici alias nomine Matbematico videlicti, St&ico^,

& Cal-

viniano adpeUari friet, atque abfoluta quadam

necefitatc

omnem & Deo übertatem , & homini fiimulum vtrtutie fietAtüque ddimit, vid Job. peehtiicempend. univ

erf. iheeh

Tbet, tf Polem, cap de gravid, divina b)*

I- II

2f »Ht ) O (

fcihil nolTtrifté, nihil non grave ac peftiferüm in vi¬

ta experieris, tefte omni cum antiquiori, tum re*

centiori hiftoria* Hinc quantulum eßy inquit Seneca i)y quoA in ^tutelam homini necejfarium fit\ item Nafoc)

Non minor eß 'virtMy quam quererey parta ter»,

Quemadmodum vero^ cx iphus tutelse intermifiione

maximumnon pofitenonnafci periculum indicavimus; ka incaflfumeos laborare ftatuimus , qui velpropriis viribus

in tuendis fuis, fuorumque bon is plus jufto tribuunt,

irel ejusmodi fibi deligunt Tutorem ^, cujus humeri*

tanto oneri fuftinendo-parum deprehenduntur fuffice*

re. Sic humanam _opem, multa licet fapientia multa-

«jue prudentia firmatam, froc in negotio , effe lan- guidiorem & imbecilliorem ⁵ nifi dé coelo aliquid ro¬

borisacceflbrk, quis nofthim efl? qui ignorat? Ete- nim provincias & regiones integras fpedare fl lubeat,

Darii _regmim ampliflimum, parker & rriunitiflknunv occupatum hoflibusque fut jedum legimus. Tyrus?

jurbs in Phcenicia?* ingenio loci & opere longe cla-

yifllrna _, eaque de caufla focietatem facilius, quam do-

iminationem adrritfura Ålexandri Magni, vida tarnen

& miferrimo d-^vafläta efl modo, llium,■« veteribus tantopere decantatum ^,tantisque opibus elatum , a

<Gra:cis tandem _per multas clades captum Si folo x-

quatum efl:. Iraque gentilium vicem ac denfam caligi-

mern ciolemus, qui licet taha ubique obvia ßbi habe--

rent exempla, & praetcrea illis inflrudi eflent a Crea¬

tore O..M. fubfldiis,, ut non tantum ex confuetudine,

farna & experientia, fed per notitiam natura infitamj Tuperiorem aliquem Tutorem exiftere, eumque a fe tconditisque omnibus diflmdifEmum poflént cogno-

fcere, ilium tarnen religiofo cultu unice profequen-

• dum

b) confol. ad Helvium _tap, p. t) Hb. II; de arte M

WAftdh

493 ) ^"O ( Wb #

dum non videririt. Videficet debitum hocce fcruti*

nium _qvum fpernerent, Fpretumque reproba mente

fepehrent, eo tandem demetuhe procefiere, ut rjt

ktktiv 7ret^-oi rev ktig-ctvreb venerati, omnium rerum &

animalium genera, nec non ipfarum rerum qualita-

tes» defedus & vitia, Deum ac dvinum quid fuifife praepoftere in animum induxerint d). Contra autem in pierisque aliis, rationis lumine ha&enus utebantur, quoad politicae eorum caufHe ^, nec non privata quac-

dam commoda aliquid inde caperent incrementi. Sic

obfervatu dignum eft, quomodo ad hominum earum- que rerum, quarum benefkiis fe maxime juvari de- préhendebant-, cultum & adorationem facillime de- iiexerint. Unde Cicero e) * utilitatum magmtvdine con*

flituti funt Dit, qui utilitates quasquegignebant. Qvuni

vero toturn hoc univerfum & fingula, quae in ^{eo re-} periuntur, nullum alium in finem , a creatore fum-

mo condita finr, quam ut hominis, reliquorum,,

quotquot vivunt, animantium facile principis, ufui

ac fai uti infervirent _{5 nemo} fortaffis mirabitur, cur,, uti cecinit Poeta, gentiles

flfluidquiå humus, peUgus, coslnm miråbtle glgnunt,

ld dixere Deos■ colles , freta, ßumina, flammas.

-Redle igitur Boxhornius f) a diverfitate & prae*

ftantia_{i rerum,} quamvis ad ufus atque commoda hu¬

mana ampliftcanda ex intentione _{creatoris, omni pro-}

cul dubio inftitutarum , tanquam ex Foeeundiifima ma- tre TrvÅv&éjctv ^enatam efie réFert.Quemadmodum vero

Nihil prodefl, quod ^non Uders ^poflit idem f);

ita crafi# quoqj huic idololatria: non tantumobfcurioris

Å 1 generrs

d) Hendric. Sehav. mythoL Deor. Iß Heroum _{part. ge¬}

ner. & rofii Theog. Gent. xap. /. ds cultu creat. flirit.

e) Üb, 11. de nat. Deor. f) in syuafl. Rom, p. tu, 7.

conferatur lib.fap.Salom,captiq,vers,ig, g)Qvid, Trifi.Lib,//«

4 )o c ^

neris ac conditionis homines». verum excellentifli-

mos quoslibet fefe confecralfe, veterum Romanorum,, pariter ac Graecorom fcripta baud: raro innuunt. Hinc

tot Diis rotque Deabus fana ac templa exiiruda ^;

hinc fadum:,, ut quodlibet regnum,. quarlibet gens &

civitas, peculiares Deos prae ceteris colerent». immo fihguji proprios (ibi Deos fingerent, minime eoscx- cludendo,, quibus tutete ac confervationis fuse curam commendatam efie voluerunt. Et de hiy, €. L. o- mnium primo,, quatenus ^a gentiiibus, aiia ^vero, (i

DEo ita placueritoccafione, quatenus ab aiiis^ quoq, habiti cuitique fuerunt,. paucis aduri erimus. Tu

atitem rudi licet, pio tarnen, rroftro labori, calculum.

addas> qussfoj candidum.

§. ir.

Ne confuetum ordinem prorfus neglexiffe videa¬

mur, in originem & fignificationem vocum, quae in

fronte difTércation is noftrae fefe ofterunt,. paucis dun-

taxat nobis inquirendum erit. Ad primum igitur quod adtinet vocabulum, illud quatenus cum nutu jdem eft> non aliunde _quam a nuor hoc a vévca, ^re-

rnotius vero a DU vel y)X Hebrasorum,, praeeuntibus Phiiölogisderivandum die ftatuin us. Poftquam ^au-

um ethnici Numen retuleruntad Dcumr idquc non inepte

notantes.fie virtut^em ac poteßatem divinam ^{, ut} qua vet

nutu ac nißu omnia-, _que velit, citijjime digerar atque-

perficiaff, fadum eft'„ ut Numen quafv nutus Dei; ac po-

teflas. ditotur a). Girca alterum vero trad^atio ni s no-

firas vocabulum v.arte. variorum occurrunt fententte.

Aliis enim _, ratione Iiabita fabutequam de Larium

ex Mercurso & Larunda gencratione in Eaflis tradit O- vidius.

*y- ^Retvram tnanudi ad' Ung;; Latin, p* m />;.

Lexic. Etymologie, g,.;##}.

>m ) o ( s tridius b)\ matri ut reliquay ita nominis quoque o-

rigi-nationem tribuere placet ^j aliis aliud arridet. At

Becmanus. cenfet _probati (limam derivationem baurien-

dam effe ab Hetrufca voce Lar. «•), _qua populi princi-

pem denotafiTe veteres teftantur Livius d), & Florus e)\

convenientiam _quoque hujus vocabuli tam in litteris)

quam ipfa fignificaaione habemus cum HebrasorumIV>

quod a Ti2/ radice efl: örtum. Et, ut brevi me ex- pediam, nili! obilare video, quin hane uitimam fen-

tentiam ceteris anteferendam efie judicemus ^, pracci- cipue fr adcenderimus inter omnes fere convenire fcriptores, quod nemini fas fueric in album Larium

Deorum per prarmifrasceremonias referri,nifr qui aut

natalium "fplendore ^{, aut} fumma vitae integritate> pr«

reliquis, clarus maximeque illuftris inftar principis ^»

pace ac bello ^, res hominum gerendas infrgni quo- dam invento adjuvifretetauxiffet/). Hoe fundamento

innixi Larium chara&erem, ^a Boxhornio petitum, ita

exhibemus: quemadmodumy inquit, Lares domefiici &

privati eorum anima credebantur, qui ejusdem famtlia järn defunäi ejus (plendorem bonumque promoverant-r ita etjam exißimaverim LArespublicos•futße adpeüatos eorum AnimaSy

quo* in gerenda republicä pr aclara merita in ccelum voca-

ränt _, quales Romulus, & plttres alii: Et paulo infra:

A 3 Erant

b) De Lars Jtve Larunda narratur, eam Njpspbans

Tiberionam fuifje, cui ab JovelinguA eßet abftißa, quod Juturna cum Jove concubitum Junoni indicaffct• Qu*

cum poftea a Jove Mercurio tradita efifety ad inferos iRico Referenda , Mercurius inter e undum forma puelU illeUuSy

rem cum ea babuit

, unde natt funt gemini Lares. vid.Ro»

fin. antiquit. Rom, cap. 14, p. m. ijz. e) cit. nuper Hb.

p. m. 6oz. d) Hb. iy. e) lib. I. cap. iz, f) Stockm»•

in elucid• Deor. (J Dear. p. m. nz. & Alex. ab Alexv Mlatonis fenacMtiam referent lib. VL cap., q.-,.

6 ) ^o r wb

Brant Lares non niß hnaginec iß vultus iUuß-rlum ma*

jorum , qua iß religionis , iß nobilitatis caujßa habebantur g). Ex Iiis autem-Diis, cum geminos cuilibet homi-

ni addidtos ^e(Te putåren t veteres-, alrerum bonum ,

aUerum tnahim h) , confifi fine dubio fabüla, quam

nos modo de Mercurio dz Larunda tetigimus, idcirco

diftindtionis caufla 'bonum iftum., Tutelarem, utpote

qui fidus.& adfiduus effet obfervator omnium , quae ad

dcfenfionem & tutelam hominis> velj loci, cui preee- rat, fpeftabant, nuneupavere.

$. III.

"Quemadmodum vero in vocabuiis enodandis mul-

tum lucis fubminiftrari poteft ex ipfis fynonymis, neque iila heic adtulifie gravabimur. Sic mentio fit Genie cu-

jusdam a)^ qui ^cum inter Deos majorum gentium a Ro¬

manis numeraretur, proprie quidem ad Lares, _utpote

ioferioris turbae ^pracfides & antiftites^ referri ^non _po-

tuit. Sitarnen perpenderimus, quam diverfas foverint gentiks de hec ipfo Deo opiniones, facile patebit, ii-

knfi non incommode eundem eflfe pofle cum noftro XotelariJ). Hunc excipiunt Renates DU^{^} nomine ^cer- ta

g) in quafl. Roma 6, p* m. 29, />] Ludovic. .Viv. in

not. ad siuguft. Hb. VII. _eap. 3, de civit, Det, nec non Da-

lecbamp. ad ^Blin. Hb.I. eap. 7.

a) Buit paganis.Deut naturalis% quem,, teße Pattfania

in dchaicis, a J&ve iß terra, figur4 quidem humana, fed arnbiguo fexu prognatum fuijfe fingunt. vid. Stockm.fub ^hae

voce, b) Convenientia hujus cum lutelari Deo optime con-

fiat ex verbis Cenforint in libello die natali _{cap. 3.}

GeniuseßDeus> inquit, cujus in tutela., ut.quisquenatus eß^

vipit _, ßve quod, ut generemur, curat, ßve quod ^una gignitur nobifcum, ßve etiam quod nos genitos fufcipit iß tuetur\f certe a genendo Genius adpclUtur* Emdens effe

4®? 7 o C H* 7 t£ mägiff) quam omitie a Tutelaribus diverfi. Quam*

cunque enimde his fcriptorum fententiam arripimus^

non poflumus non videre tutelam illam •&

defeniionern

Joqui. Quia five ad mentem Giceronis c) ex penu, qua

voce fignificatum vult omne id³ quo homincs vefcim-

tur,, five ad Macrobii^, penatesy< quafi per quos pcnitus fpiramus, corpurhabemus, & rationem animi pofåde*

mus , five etjam ^, ut Halicarnaffeo placet, aliunde d) dicantur, redte tarnen tutores & defenfores me eos in*

terpretari arbitror e)» Non quidem ignoramus vete¬

rum nonnullosy Sc hos quoque fequutos recentioresy

eam facere inter Lares & Penates differentiam, ut hi

potius integrar cujusdam civitatis ^r. vel regni prjefides cuftodesque crediti fuerintv illi aatem non nifi homi*

num, 8c privatarum acdium ac domorumy cum tarnen neque vis verborum, neque communis aliquis fcripto¬

rum confenfus hane diffe^entiam _urgere videatur, c»

am tantifper nos non adtendimus, fatis perfvafi & Pe¬

nates, & Larestam privatis in locis fuura focum, _quam publice aram fibi -habuifle ere&am/>, Unde etjam per

meto-

-4$ i . .

Genium ac tarim mttlti vetéres memoria prydideruntVin queis etiam Gravius F(accus in iibroquem ad C*farem de indigttamentis fcriptum reliquir. Hunc in nys maximam, imma _omnem, habere potefiatem creditum eßi NonnuUi bi*

nos Genios in tis duntaxat domtbus, qua effent marita 9

folendos _, feminas' vero fub Junonis tutela effe putaverunt, Buclides Socraticus duplicem omnibus omnino nobis-genium

dicit adpofitum, quam rem apud Lucilium in libro Satyrn*

rum nono licet cognofcere, c) Cicero de Nat. Deor, _cap, ig. d) Deos, inquit, quos "Romani Penates vocant nonnulii

in Gracam linguam transferentes Genitales adpeUant, quo- niatn penes nos nati credtintur e~) Fabr. Soran. Ihefatir.

ling. Latin. fub vocePénatis^{, nec non} Stockm.elucid%Deor. &

Dear.p,m, ny. fub eademvoce, /j Ahx\ abAlexJib.Vdap.24,

t )o c m

metoaymiain» ü> Auéloribus facpius pro ipfis «drbtxs*"

itemque pro re qualibet familiari & domeftica fumun-

tur. Sic adfuum Laremfamiliärem redire ^, Ciceroßi

BAtriumLaremrevidere Apulejo b), a Lare inctpere h. e.

a domefticis & familiaribus initium facere fenten*

tia: in ufu fuiffe deprehenduntur. Quin etjam nec

nec infrequenteradhibitum videtur vocabulum Lar^io quolibet temporis principio atque exordio, unde inter- preces monent dicifölitum de iis, qui ab ipfo ftatim in-

itio vel boni funt, vel mali, qualidicas abipfis ineona-

bulisj quod Lar ila tim nafcentes excipiat kJ. Graecos

autem naturaaliquantouniverfaliorem ufurpafTevocem*

& Jaijaoy* eum vocitafTe^ praeter PJutarchum/j &Ter-

tullianum m) Cicero teftatur his verbis: quotGraciJaU

ßiovag adpeüant) noftri, ut opinor, Lares5 item Menandet

Comicus, quandoin duobus fenariis ita:

X7ra,a]i dvfy) tg> ytvopttvep Åzrctvjog /5-i ptvruyuyoi t£ ßix.

blniverfale diximus hoc vocabulum ^: fuo entm amb*

itu comple&itur omnes fere fpirituum (pectesJe quam- cunque fubftantiamintelligentem, quamvis {rupiQi^zug

hodie plerumque pro malo quodam Ppiritu fumacur^

poftquam magi ^{non tantum} fciunt dacmonas, Tedquid- quid miraculi ludunt,per daemonas faciunt^). Compre- hendebantigitur fub hac voce non niodo animas homi-

num vel a corporibus folutas, ucpote Pythagorei, qui

totum a£ra iis plenum efle fomniabant, & Virgilius?

quando éanic:

Quiique g) Cicero in Verr. iib. V.v, $4. b) üb» XI. f. zpo.

ffr* Soran. Lexic. k) Erafmi Roterod. adag. p* m. f.

i), de placiti Phtlofopb.eap. g. m) in Apolog. eap. qz. Ne*

fcitis , inqni^{t ,} Genios damonas dicit n). c/r Becman» m

manud\ adlingv. Latin, p.mt 1114.

m)

o ( m-v

Gniisqtte fuos patimur månes. - - - *0 ?

vcl etjamnum in corpore (ita-s, unde prcverbia illanotif-

(ima Geniv induIgere, qu-od i-dcm ett atque animo obfe- qui p) t aut eundem d-efraudarc -fi. ^e. ncgare natura: ,

quod adpetic q) ^, ormm ducunt: fed folebant quoqire hoc nomineindicare angelos» & ncfcio profettro, num aliud intendat Plutarchus, quando dicit ^ro åavpcyxv ytv&g ^{tv fxevoo} ©«av xcti r)y & Platoapud cun- dem, Geniosexponens per nuncios inter Deos &ho-

mines ■<•), tion aliter atque nos ex facris literis edodti,

nen modo fcimus angeloshetntgyut*cffcTrnvptetTtc, fed

certo etjam credtmus filos cuilibet homini ^, ceu cufto-

des & adminiftros, a Deo elfe conftitutos. Flura qui-

dem nonnegamus fui(TeTutelaribuscognomina, 'liqui¬

dem ea in re omnes'fere gentes gloriam & honorem

Deorumfaorum pofuifle legimus^O. SicRomani Patries

& Cornitiopotentes^> £>omefticos & Familiäres» He- ttilios & Cureta«, Viales Compitalesque, una cum a- liis plurimis, Oeos coluerunt, fequutitrt in aliis; ita

heic Graecos tanquam antcfignanos, qui fuos erjamir*-

tgivs, ygpg^Ai»?» nvrctyuyvs, ftv%ixs &c. reli- gioiidime coluere. Cum ^vero horum nomina ex va- riis non minusfunttionibus? _quam locis, quibus tute- iae ac defenfionis cautta pra?e(Te credebantur, defumta*

tot & ^tam diverfa apud Auftores repcriantur, ut nu¬

merus eoruna vix pottit iniri, iJcirco eadem jam dein-

duftria practerimus, -contenti praecipuis ittis, a quibus

& natura Tutelarium noftrorum, & variae quoque de

his gentilium fententiae quodarrrmodo erui poflunt.

B §. IV.

o) ServiHS ad Iii, VI. JEneid. v. 742. p), Verfint Satyr,V, ».///. 4) Terent,Vhorm.att, I. Se. /. p. 10. >•) Iii, de eracul, dtfeftu, r) operedeIftde & Ofiride. t) llnus e-

r-at Jupiter Deus, quem tarnen tresenta amptius babuijfe ^H9~

mina memoria prodit Värre,

vi© ) o (

§. IV.

Cuinam potifflmum attati & gent? originem dTe—

bcat hujusmodi Deorum cd1cu»> admodom quidem dif-

ficile tft ex tam multis, _quac iiac in re exftant, fenten-

tiarum divortiis eruere. Vaide tarnen credibile eft e%

omni idololatriae _gcncre fi non primam, certe non uf-

timam hujus fmße curam$ quid enim rationi magis

congruens, quid prius iioquam eflFe potuit? quam ut homines de (e cogitantes, (imul etjam de fua tutela ac confervatione cogitarent. CauflTa: vero non defunt*

ob _quas fundamenta cukus Tutelarium antediluvianis

adfcribi nequeunt. Ftjanifi enim a nonnullis adfi--roa~

ri fciamus, tunc temporis, Patresnonmodofcafptifia*}.»

fed etjam ßmutacrayftatuas ^fcippos, ftelas, & cjusmo-

di generis alra fuperßitiofi cukus invitamenta habuis-

fe 6)e harc tarnen adeo adcurace Tutelariu-m ufum non

arguünt ^y quippe quar in honorem Deorum primum

non confe&a» fed in memoriam 8c glorias cumulurrc

eorum demortuorum_,quos ob makas praeclare res ge- ftas interDeos fuperßkiofa dein poßeritas extulit.Polt-

quam autem filit & nepotes Noaehiy confußone Im«

guarum fadta ^, varias in tcrras fefe difpergere neceßurri habuiflenr, tum demum inter eos vcfivSiCTtjros malurrr paulatim caput exferere ccepic ⁹ dupiici rnprimis de

caußa» ut tradit Voßius r), ortum, partim quod tradi-

tionesdextre fibi a patreNoacho relidiasr potterrs cor- rupte ac finiftre rnterpretatt funt^y parrim quod ratio*

nis fsrutinium in quacrendo atque rnveßigindo Sum»

rrto Öptrmoque Deo rede excrcendum^r potius ad ^{ea v}

quae ante pedes efTent? deferre non dubitaverunr. lin¬

de nec mirum eos rändern in devia _quacvis mifere ab-

dudfos d) R. M&f. Majm. de idololdt, ^cdp. r. §*$. Mitral. Syn^*

tag- Hb. /. (eft- f. tjuaß. ii, b) Seiden. de Diis Syrv cap, jv

pr&leg. p\ m. e) de The ofog. gerteil, hk r, cap,fr

4K )o( ^ i«

dubios effe. Chami autem pofteris ^f praefertim iis, qui aEgyptum inhabitarunt, ut omnis idoioiatriae5 ita quo- que hujus origincm adfignare folent Audtores^): hi

enim primi ^a vero veri Dei eultu feceiTerunt, orthö-

doxa fide, religione a c cultu apud Sethi filios rema- nentibus. Quamobrem a Phoenicibus etjam omnem

fuperftitionem in ceteras dimanaUe gentes, plus uno Joco indicat Voffius, pro ftabilienda fua fententia Lu-

ciani adfer^ns teftimonium ex Iibro deDea Syria: tcom-

\ -f » ry j . v '/% '/ « / '

rot ptev uv atifguTtov , tuv ypteis topav , Aiytornot Aeyovreu

®suf T£ gvvoiyv AaßCtv, xcfi ^loa, iicra,c&a,i, xctl regnet,, xcu

xctvyyvßas ct7roJi£cti c), bi quamvis his verbis Tutela-

rium mentionem adeo expreiie facere non videatHr*

poteft tamen illa haud incommode inde derivari, prac- fertim fi iinum addiderimus Mornari locumf), ubi in-

ducit Hermetcm anttquiflirrum quendam yEgyptium ^, confefiTum^), >Tgyptiorum Deos antea fuifle homines,

tutelae ac defenbonis cauffa , per ftatuas & imagines

ab impia pofteritate eultos compeliatosque. Plura qui

in bac re debderat, adeat is SeldenumM, dementera

Alexandrinum /), & librum fapientiae Salomonis, ubi illuftrjtfimum hujus rei probat exempium Ex mo¬

do diiftis ^autem abunde patere arbitramur, diu fat is⁹

& inde ab antiquiftimis temporibus Deos, quos Tu-

B t telares

d) Stocken. dißert. de gent. §. 4. Docec Lucianus pri¬

mat amnturn homtnum ÄLgyptios , Deortttn babuiffe

notitiam , templayue iis ac lucos pofuiffe , id ver« fic intelligo , ut profant idolorum eultus & jro\vSe$Syros

auciores exftiterint Huet. Demonfi. Ev/tn. cap. 6. e) de

idolol. gent. /ib. II. cap. 10. f) de verit, relig. cap, 22. fub

invtio. _g) Mofen vero utut vivutn> Deuni ab Aigyptiis habt-

tumfutffe narrat Huet. cit. lib. cap.4. b) ante cit. loco. i) qu't 7r^oo-xvvHp(-ivas rcc<Qv$ ruv vtKguv vetUS ®suv vocat.

k) cap. 14,

I* 4M ) ° ( SGI-

teJares vocamus_j, honors as cuku diviiio fuifFe ma»

&atos.

f. V..

Qiiurrr andern-om-nia idololatrk^? quo Ht antiqmor*

eo etjmrt cenfeacur (iraplictorita fi ritus veterum co- lendt fuos^■ Tutehpes animq fubjicere vel imusr lubeu»

tes fateamiir, neceffum eft> hos quidem prim itus (im*

pHciarei, de in ds ^{vero, rem por}is. fueceflfij,, magis ma»

gisque e»ftitiffe craflbs. Sic per crebra ae diuturna»

Grarcorumcum JEgypttts *>), &•Romanorum cum Gras»

eis commercupropria etjam, fingulonim in fuperfti-

tiones pro clivita te accedente, fa&um efle novimui*

ut ad utrasque has gentes, Romanam videlicet & Gras»

cam, veluti ad fentinåm veI ^centrum confiuxerint ear

qua? non nifi fparfim ap ud al ias reperiun tur. Ut igitur

a potiori ^rem deducamu-s- _parte-, prascipuos indicabi»

mus rkus tk ceremoniasquae Grascis ^ae Romanis cir»

ca eultum liunc divinum o!im fiieront irr ufu. Et omni-

um quidem priroo> huc factum? nonnuHas de pidturis 8c

fimulacris Tutei-arium difquifitiones. Quocirca notan- dum e(V duplici inprimis de cauflav religionis videk*

cet År nobil itatis,, gentiles coluifle fuos Tutelares»

Hins duplex quoque eorum munus atque officium crc*

debatur. Erinram rem vel privatum familias^{^} vel pu»

blicams omnram rueri & confervarer alterum precci 8c v ota mortaliunr ad fuperos, eorumque iterum adr

horaihes refponfa de fe^rre b). Atque (ecundum hal

funckiones aliquam quoque in fcufpturis^y (ignis, in*

fcriptionibus vetudii marmoreis, (latuis & monetil, pariter ac iocis & invocandi formulis ^, diverfftatem

obfer-

a) ÅiyvTTTioy yaq axxepet xeti évjyqffict rrdv

«AA#«*^£

dxotfg t7rciyooyoTUT4v. i. e. omnis JEgyftiacä biftorta &

narr-atio Gteaanicas aures Välde aUisity teßc litUodorOy h) boxhorn, änti^uit. Rom, VJL

-m ) o ( H* H

©bfervant Scriptares c). Quod vero ad ipfam fbrmaro

& materiam > quibus firnulacra eorurn pingebantur *

adtirret, memoriac prodttum haberrrusy eas utrique fi-

ve publico, five privato; religiofo vel nobili femper

fuiffe easdern , hane fcilicec ex aere, ma-rmorer cera *

aliaque re qmcunqué impreffionr apra, conflatanr, il-

3'am vero, nempe Laris formam feu effigiem beneficio

amici cujusdam fibi exhibitam, veterum monumento-

rum & rciiquiarum amatoribus fpedandam offert Box-

homius d), &, ut ipfe teftatur, per fe prorfus inva-

riatamy nifi 1'ocis & ffgnis utcunque interdum diftaa-

tem. Etenim religionis ergo quiconque colebantur,

eorurn firnulacra in locoy inde Larario vocatoj & ^o-

mnium prirno, tefle Varrcme, ^a T. Tatio, Sabinorura Rege^, Romae vero in eampo Martio, a Regi1 lt> prar¬

tore_^ exftrucffo conftituta erant#)v Nöbilitatem au»

tem genens quaeennque fpedlabant, in poffibus, atriiy

& reftibulis, jam equ ftri, pm curuli, jam triumpbafi,

vel alia fimili forma collocabantur. Quum autem liu- jusmodi irnaginet repraefentaretit viros non modo ia

togav verum ctjam in fägo fortes flrenuosquej ita in-

terdum feuta, elypeos». ghdios,, pila, immo alia quo- que id genus infignia geffabant. Huc merito- referi-

mus ilTud Pierii: Id vero Tutelares eos ejje oßendebatr

quod federtnrr quodpild gefisrent, quod ddolefcentes et- fern: »am feßio hitroglyyhicd firmitdtis & cortfthut* rei>

eottßliique ßgnum habetur, PHa propuifationem madorum iticotnmodorumqut ßgnifieant. Adolefcentia incrementuvty

quod imperioeßet in die dvceßurum f)\ Neque ab hoc a- lienum videtur, quod fpecre etjam ferpentumr angvi--

am & draeonum , utpote quat animarrtia heroibus,

E ₅ prin-

t) A/ex. db Alex, gett, dier. Hb. Fl, tdp, -f. d) loco

nuper cit. p m, ji. e} Alex, ab Alex, Itb, III, sag% iz, fj

de bhrogfypb, (übVite Tntelarh,