Dissertatio academica de syncretismo philosophico; quam, suffragante ampliss. facult. philos. in reg. acad. Upsal. sub moderamine ... Matthiæ Asp ... publicæ bonorum censuræ subjicit alumnus regius Nicolaus Joh. Renhorn, Westrobotniensis. In audit. Gustav

t>. T. O. Μ, D.

DISSERTATIO ACADEMICA, De

SYNCRETISMO PHILO^OPHICO;

Quam>

Sujfragante AmphJ]. Facult. Phtlof ^·

in Reg. Acad. Upjal.

Sub MODERAMINE

ViRl Admod. Reverend. _atqiie Awplij.

Mng. MATTHLE

Eloq. Profess. Reg. & Ord.

Fac. Phil. h. t. Dhcani, Tublica bomrum c en fur £ jubjicit

Alumnus Regius

nicolaus joh,

RENHORN,

WES TROBOTNI ENS IS.

η Audit. Guftav.Maj. d. ^a ftfar

Ann. MDCC XXXVII.

Hor is nnte meridiem confvetis.

I UPSHLlsE) Literis Höterianis.

Cei ^{?u ·.} &Ρ<ΛΙ ^?7

S:^E. R:m M:tis

SUMM AFIDEI VIRO,

Jlluflrispmo Cetfispmoque

Heroi ac Comiti,

DN.CAROLO

GYLLENBORG,

Regis Regnique Sveciae SENATOR I,

Academia? Lundenfis

CAN CELL ARIO,

Excellevtiflmo

MiECENATI SUMMO.

domum ferpens mea par v»

tantam

Suftinet Clio levidenfe munus Pro tot &* tanth Tibi ferre donisy

Summe Patrone.

Public# flabunt ope cujus atqtte

Res me# Jalv# ; fine ^quo vacillam

Fluäibus dudum timida carina

Mer fa jaceret;

Ergo qitid dignum magis eflque juftum,

Quam det ut lantis reverenter aris Qutdquid a tanto mea Mufa gratis

Numine cepit♦

Sed ^mami fitmas, precory h#c benigna

Duna, _qu# vilts tibi do papyri,

Sint licet tant t baud, fateor, Patroni

hiomine digna.

Signa

Sign ά fint grat£ t amen illa mentu*

Et perenn an t is monument a cultus:

Sic Tua fundam pia pro perenni

Vota Jahiie l

Illuftriilimx Excellentiae Veitrx

cultor devotijjimuf

NlCOLAUS JOH. RENHORN.

,

S:JE R:A£ Μ TIS MAGiSRE FIDEI VIRO,

Generofisjtmo άίψέ Conjaltiiftmo

DOMINO,

DnBENEDICTO SILFWERSTEDT,

Supremi Dicafterii Regii, quod

Holmias ett ,

CONSILIARIO, PATRONO MAGNCX

Vi on equidem reor, hafce leves

mea debita cbartas Pro meritis tantU Johvere pojje

Tibis

Tu tamen, ar&oa *Themidos fan- Plisfime A/lyfta,

Hac cape pro doni* debita dona Tui _s.

Qua

Qua licet immenfum ^non aquent

parvafavorem,

Illa pia mentis fint t amen arrba

meλ:

Et cumJohendo, nec ve, ne c car- mine, par Jim, Usque pm wtisfä ^prece dhes

er o5

Proque Tuo fmdam tot verba

precantiaflore, Quot mihifelices apprecor ipfe

dtesl

Generofilfimi Nominis TUI

éttlter humiUlmiu

Kicolaus Joh. Renhorn·

s:« r:/£ m:tis

CUBICULARIO,

Perillnfiri ^at<fc Generofisfimé

B A R O Ν I,

Dn. christophoro

trotzig,

patrono ορπμο.

Aud indigne feras, Per ^·

illuftris _Dn. BARO, quoä _exiguas hajce pa-

ge/las,perquam rudi calamo confcriptas,

Tanfo Tuo Nomini, humiUtme con-

fecrem. Tibi emm.Txxxque in me mu-

nificentide, _{nunquam Jatts} pr<sdicand<e,

debetur _, quod levtdenje hoc opufculum

in publicum pr ode at mc in /wumT uuro,

un de

Jecundum Deum, omnis fere ^fe·

hcitas mea hucusque promanavit, jup -

plex )am tendat, ^Fac iwo,BenigniS'

fime

fime Dorr ine,^77//m hane Mmervam

eodem gratiojo ac liberalt hojpitio di-

gneris ^, quo ipfe per inte grum omntno

qiimquenniitm htus )am perfruor. Be-

neficiorum vero Tuorum memor ta,

quibus quotidte camtdor ? animo weo hunquam exetdet, fed ego ea gratiffi·

ma menie venerabor, inter arden- tifjima vota, pro Tua atque Peril-

iuftrisTua? Familiae perenni falute, qwbitSy ad De tim T, O. M, funden-

dis, »0» η φ ultimus vit£ ^me# ba¬

litus finem imponet, perman furus Perilluftris _atque Generofiilimi

Ν ominis TUI

eultor humilliwitu

Nicolaus Joh. Renhorn·

Egregi<e hujus Di/Iertattonis

AUCTOR1

ET

RESPÖNDENTI

Dexterrimo.

S.&CX

Λ 70;/ defunt, qui, quamvis Vhilofö·

* phiam eruditis haud parum necef*

fariam judicant ^; ejus t ^amen fanum fenfum ^, vel tenebrarum nebulis obfu-

vel vants fophismatis corrumpani.

pr åter optimam rerum magi- ftram ^, experiemiani ^> comprobant iot tantaque fententiarum divortia ^, ec

abfurda quorundam philofophantium dogmata, totque de lana plerumque caprina inepta certamina. Omnii

t amen in philofophia difcor dia ex dt·

verja rerum idea oritur. Deinde ut

non idem fingulis a natura ingeniumy

it a nec omnes pari juäicii lance rerum

rece/Ius penfitani. Nönnulli, eo pollent ingenii ^{acumine, ut res} vel dtfficilli-

mas optime rimciri, earumque na-

X turam

turam & indolem Jibi waxiwe per-

Jpeäam reddtre poflint : Ηι vero, honoribus digni judtcandi Juni, pra- jer tim fl eruditione ^, virtute s boms·

que moribus prafulgeant. _{Quam fe*}

Itces ht Jmt, Tu, Pereximie Domine>

evident ?ffimo ingemi ac indefeffk Tua

in Mujarum palatio induftria docu*

mento jatis prvbas. Hinc ^nec dubitOy quin pr o poptum Tuum projpere ^fuc·

cedat, ac luurea illa philojopbica< ad

communem ommum bonorum applau- Jum, propedtem exorneris. Vale.

Tuus

ex jtjfe

iliRicus G. Gtlleneorg.

Monfieur,

S* _qui il ^n'ya _{ne foic} point communicable, de bonheur,

vrayement la joye ^ne iauroic

étre parfait fans étre commu-

ne* Ainfi ^{vous ne} trouve-

rez pas étrange, que ie ^vien-

ne prendre ^{part a} Γ neureux

accompliilement de votre dif

fertation. Car étant dans Γ état , ou je fuis ^, jai droit

de profiter de vos fuccez.

dans les belles fciences. Si

je m'en vais donc me rejoiiir,

principalement dans une oc-

cafion auili favorable , que

celle-

celle ^- _{cy , ce} n' eft que de

mon devoir, dont j'ai voulu

a cette heure donner ^une preuve , & ^en méme _temps

Vous marquer , avec quelle

fatisfaftion je fuis

MONSIEUR

Potte

Ires

humble fervltekt

Jacques M« Trot&g*

wgggssasssgassHgsi mmmmss

<<?) <4r> <tf>) -55 <<?> <*>*) <S>) ^ <<&1 <0Ί -&> VS>} V5> <Ä">

B. C D.

J. I.

Tncretijmi origo a

Cretenfium rralefa-

na confvetudine eft

petenda, qui, intc-4

ftinis diicordiis agitati, mutuis fe"

invicem plerumque lacerabant bei-"

lis, externo vero hofte ^eos inva-"

dente,adcommune periculum prou pulfandum vires mox confiliaque"

amice confociabant a): Ad horum"

exemplum, eos Symretiflas Philofo·

phicos appellamus, qui nimio ftudio

philofophos, faepe diffentientes, aut inter fe

autcum Scriptura S.con-

ciliandi laborant: fic enim plerum·

A que

A) vid, Obferv. Selett. Τ.ΙΙΙ,ρ, zip.

* 41 o f*

que aut hujus ^aut illorum menfem

detorquent, resque ipias turbant,

multa fingendo, quae ab alterutrius

fententia plane abhorreant. Adeo-

que illis helc in cenlum nobis noti veniunt, qui dogmata, non re, fed

verbis _tantum, diftanria, inter fe conne&unt, ^cum S. Werenfelfio de logomachiis Eruditorum. Neque

omnera omnino do&orum Virorum operam, ut noxiam, improbamus,

qua Divinarum Literarum qualis-

cunque convenientia cum profanis Scriptoribus indefeilo icrutinio eruitur, ad evolvenda utriusque S.

Codicis δυσνόήΊα,Αρχαιολογία» heic praecipue innuo, quam fua laude

non defraudandam efle, multis pro- bari poffer, nifi a&urn agere vide-

remur. Cavendum tamen magno- pere, ne Philofophiae gentili majo*

rem, quam mereatur, au£oritatem

tribuamus: vel cumSpencero aliis-

que facraChriftianorum ex β$ελύγ·

μασι gentilium ^cemere arceiTenda

% ö §* 3

eiTe cont^ridamus? Vel denique du-

bia & incerca pro veris & cerrts fu-

mamus. Neque Syncretjstarum

numero illi adfcribendi funt,qui mo-

menta quasdam controverfiarum ,

cum ethnicis, inScripturaS.occur-

rentium, ex prifca retegunt philo- iophandi ratione : hinc enim rem

ipfam non parum iiluftrari pofTe, quivis videt. Pilatus, _correptus Scepticorum veneno, quasrit, quid

fit veritas? Apoftolus Paulus ^ex do- mefticis gentilium principiis pro Cceleftisdodrin^ _veritate faepius pu·

gnat. Aliaut ^nunc taceam exem-

pla, ubivis ferme ^obvia.

5. IL

Nec fyncretismi notam illi me-

tuant, qui CDnfenfum & diilenfum

eruditorum _vel ie&arum prudepter oftendere allaborarunt: qupd iriffi·

tutu non heri, aurnudius tertius, fed

a prifcis retro temporibus obtinuit.

Exftitere enim, qui celebriorum

A 2 Gte-

4 ο ψβ

Grxcix fe&arurxuimmoThomiftä-

rum, Scotiftarum, PetriRami cum

Ariftotele, prascipue cumMelanch*

thone Ariftotelis defeniore» Carte- fii denique cum eodem parallelis*

mura quasrerent: ut iis, ex hiftoria literaria fufe receniendis,opelIa qua-

liscunque noftra vix iufficiat. Au*

öorObferv. Seleéi: £)ineptae conct- liationis,Platonem inter & Ariftore- lem tentata? _, accufat Antiochum quendam AfcaIonitam,& ejus difci·

pulum Ciceronem. Hifce addit

Celeb. Fabricius c) Porphyrium ^, Hierociem, & e latinis Boéthium.

Ex recentioribus Joh.Picus Miran- dulanus Comes, in paradoxis thefi- bus,Roma? inter alia defendere ^vo*

luit, nullum eile quaefitum naturale

aut divinum , in _quo Ariftoteles &

Plato ieniu & re non conveniant.

His accedunt Francifc.Patricius, Ja- cob.Carpentarius, Jacob.Mazonius,

Frän- b) Tom. III. I, c. f) in Mibliotk*

Gr*c. L* 111. p.

•81 ^· 88· _S Franciic. Diacerius, Symphorianus Champerius, Gabriel Buratellus 5c SebaftianusFoxius, aliique plurirni

a Cl. Fabricio *)recenfiti.

Stoicos cum Peripateticis in gra- tiä redigere conatus eft antea nomi-

natusAntiochusAfcalonita. Fosdem Stoicos cum Epicureis conciliare

voluit Bernh, a Mallincrot,in diicur-

fu de fummo hominis bono, quem videre mihi nondum licuit, _opras- iemtamen ideo, quod Au&or Obf.

Seleft. affirmet, plerasque horum

cum aliis controverfias in meras

tandem abire logomachias.

Thorniftas & Scotiftas inter» ra-

tionem pacis ineunda? inveniffe fibt

vifi funt Joh. de Rada & Joh. de

Lalemandet in decifionibus philo*

fophicis d).

Jam ad ^eos progredior, qui Ra·

mum cum Ariftotele, maximecum

ejus defenfore, Philippo Melanch-

thone,

*) /. c. d) vid. IFalcbit Lexic.philoföph°

fub voc, Syncretism,

6 <SS o Jg»

thone, concilrare, fuarum effe _par- tium puta.runt ^t ut Paulus Frifius ! in comparationibusdialeéticis: An¬

dreas Libavius in dialeética Philip-

po Ramsa, & Heizon _{Buicher in} harmonia logtcå Philippo-Ramasa;

pluresque alii. _nw-hmmi I

Nec defuere , qui Carteiknos

cum Peripateticis in amicitiam re-

digerenc: in cujus ^rei fpecimen le- gantur Joh. de Raei introduclio A- riftotelico* Cartefiana ad _naturs

contemplationem: _Joh. Henr. Svi- ceri compendium phyfica? Arifto- telico-Cartefiana;: Joh. Cbriftoph.

Sturmii phyfica conciiiatrix·

$. III-

Eos potius Syncretiftas" ap.pella- vero,qui dogmata phiiofophiea^er-

ronea plerumque,cum facrisLiteris conciliare aut commifcere non du*

bitant. Ad Patrum retro tempora hocmalum fuosreferrnatales: quod

inde certe ad recentioris aevi homi-

nes ferpfit ^> antiquas Patrum pagi-

nas v/

«β ο |Β· ₇

ν nas, ceu ccelefte a c iåcrum ancile,

nunquam non veneratos. Unde

Platonem , Ariftotelem , Stoicos, Epicureos, Carteiium denique ^,

mediantibus hiice nutritiis, gratis,

cum dogmatibus facris ineunda?,

modum anxie quasrentes, videbis.

Majoris,quam decebat,in Platonem

amoris inter Patres accufatur Oe-

mens Alexandrinus : hinc Eulebi-

us non remere contendit^), eum

philoiophorum placira omnibus fu-

is fcriptis immifcuiiie, Huc etiam

referendus eft Origenes, demen¬

tis 'difeipulus, etiam inter Patres confpicuus. Accedit e recentiori- bus Cardinalis Beilarion f ). Plures

per longam feriem enumeratCeleb.

Fabricius/)·

Nec Ariftoteli defuere fidi tuto·

res,quiejus dogmata ^cum divinio-

ribus Literis conferre tentarent:

A ₄ Inter

e) Lib. VI. Ηιβ. C. f) vid. Obferv*

Seleff, Tom. III. p. 256% g) in Biblioih.

W Gr<ec. L. IIL. p.jp.

fr ·$ O ®»

Inter veteres eminuere Thomas de :j Aquino &Franciicus Parririus. Re·

centiori aevo claruit Joh. Zeifoidus ProfeiT. Jenenfis, quide Ariftotelis

c.um Scriptura S. confeniu, absque

apparente diffenfu icripfit: quoqui-

dem fcripto non potuit melius lui

in Ariftctelem amoris teftimonium exhibere.

Albo conciliatorum phiiofophiie

Stoicae cum S. S. nomen quoque_»

dedit Clemens Alexandrinus, dog-

ma illud perverium de exuftione mundi, ex menre Stoicorum, cum exitio ejusdem, in S. S. revelato, confundens h). Stoicorum _partes, quaii pro aris & focis dimicans,

tueri non erubuit Juftus Lipfius i).

Neo-Democriteus omnino eft Dic- kinfon in Phyfica veteri & verai prascipua huic, ut aiiis quibusdam,

fuit _cura, aromosLeucippo-Demo·

criteos ex hiftoria genefeos mundi

Mofaica exfculpere. Car·

b) L. V. Ström. f. 401. i) vid. ^ejuf

dovt phyfiologiam _Lugd, Bdtdv. imprcffam.

ö ta» ₉ Cartefius quoque naåus eft fuos

bafiatores. Agmen ducat Joh. A- merpoel , qui fcripfit Cartefium Moiaizantem,five evidenrem & fa- cilern conciliatioriem phiiofophias

Carrefii cum hiftoria creationis:

Leowardias 1669. Hunc excipiat

Ludovicus de Beauforc, qui _ope-

ram molefte quamvis fedulam col-

locavit in cosmopoeia, five fabrica

mundi explicata: alios ut taceam.

$. IV.

Quidquid verodemumfitcauilae, quod Syncretismi patronos impu·

lerit ad perverfum hoe ftudium ^,

eos ad has prascipue claiTes referri pofle putamus. Vel enim nimium dederunt amori magiftri, quem in phiiofophando fecuti fint: Vel

rrukae le&ionisacerudifionis often- tanda? graria hunc Jaborem fnfce- pere : Vel denique in hunc laby-

rinthum delapfi futvt, ex nimio Patrum quorundam veteris ec- clefice ftudio, _qui ethnicos contra- dicentes _{, ex} phiioiophias ^eorum

A _{5 cum}

to t$ o S8··

cum facrisLiteris harrronia, fe for-

tius refutare poiie exiftimarenc ^; propofito quidem non malo, at me- dio illicito & eventu perquam trifti

ac noxio.

Certe verum non minus,quam

vetus eft efFatum:

Quo femel <?/? imbuta ^recens fervabit

odorem.

Te (l a diu;

Hinc qui ab ipfis ferme cunis dies no&esque inter unius magiftri am-

plexus trivit ^, is, quicquid ab ejus placicis recedat ^, rejiciendum

omnino putabit, Hoc vero cum

durum admodum quibusdam vi-

fum fit; hinc miciori defungi vo- luerunt officio _, ad conciliationem animum adjicientes, fententias mi- fere detorquendo. ^Adeo vcropl&*

cuit quibusdam no fira ^v er a dogmata (revelata) ad gentilium feniis potius ref ^er re,quam ipfos ex mflris confutare, utp&nepudor fit: prout ex Joh.Bap-

tift. Crispo Gallipolitano obfervat

Jacob*

«1 O ggr π

Jacob. Thomafius fy De aliis idem

eito judiciuoi, qu-ί hoc fui in ma-

g^ftrum amoris exfttere voluere do- cumentG, ut eum facris Literis con- formia docere oftenderent. Hinc

to t Piatonisnri, Stoicismi aiiarum- que feétarurn p-atroni, vel ex ethni-

ccrum icholis ad Chriftianam tidem

prodiere,vei magiftri pnecepta,una

cum doftrina Chnftiana, a prirois

annis hauierunf. Phiioiophia ^ve-

ro Piaronica Patrum temporibus

maxiroe obtinebat, ideo quod hunc fua, fi non ex ore Jeremis proohe-

ta?, audivifte, certe ex fcriptis e-

jus haufiile, putarent: quse qiiidétn

fententia quo nitatur fundamento,

nunc non dicam. Quod verc* ad conciliationem illam, five difpurta-

tionem κατ ciy$fmov> quam inftitu-

erunt quidam Patrum, attinet, uti- que eum in finem hane viguiffe agnofcendum eft ^, ut ethnicos

ad Chriftianam ailicerent religio-

nem: vide hxc ulterius dedu&a a-

k) de exufi, mund. fioic. _{ρ, ζ o.} pud

1* ni O §g*

pud Thomafium 1. c. Verum etiam heic refpondeo : quamvis finem hunc in ie bonum lubens agnofcarr»;

nullarenus ramen conceflero _, ta- libus mediis, haud fecus ac lepida quadam fabula, ad illum anhelan·

dum eile. Adeoque excuiari non poterunt recentiores* MutiusPan- fa, Philippus Mornseus, Augufti-

nus Steuchus Eugubinus, Mariili- usFicinus, Huetius, LucasCupe-

rus, Crcefius aliique, diicordis ple-

rumque concordia? archite&i.

ξ. V.

Verum enim vero non poilunt

non, negle&o vel pofthabiro exa¬

mina dogmatum,aceorundem cum iuis principiis coliatione ^, omnia

jhac ratione detorqueri, depravari.

Diverfa enim fuo loco figillatim tra·

ftandafunc, & neutiquä cum alienis

comifcenda. Proinde is minus re&e

philofophatur, qui fra&as hinc inde

exfyftematibus philoiophicis parti-

culas

*9 o I» I ?

culas fuis infpergit placitis: is vero

omniu peflime agit, qui qua ienfum pugnantia amica effe jubet. Veri pbilofophi eft ^, ferio cotum icruta-

ri fyftema, connexiones dogrrva-

tum perfpicere, atque fingulis, ad principia iua revocatis, fi quid pro-

pofito iuo conveniat, id in fuccurn quafi & fangvinern vertere ; fin

minus,iuo id relinquere loco. Alio·

qui iumma imis,quod dicitur, con- fundas _{, quae} inepca fcripca non fine taedio & naufea perlegas.

Sic Gabriel Buratellus, Anconita-

nus, multurn iaboris,infelici quam- vis prorius conamine, in concilian-

do Piatone & Ariftotele infumens, occupatur Lib. Irno in do&rina de

ideis: dicitvero fol.4to, fecundum

mentem Platonicorum, ideam idem eiTe,ac fbrmam quandam exempla*

rem a?ternam incorpoream: fol^to oftendic, Platonem ideas ftatuiife

aliquandoinmente divina, aliquan-

do in verbo, aliquando in concavo

Iunae;

*4 «β ^ο ϋ·

luna?: poftulat vero, diverfa hasc,

non fecimdum literam, fed iecun- dum myfticam quandaro accepcio-

nem efie inteliigenda, quod opero- fe per plures paginas probare ni-

titur. Tandem ita fatur : Cerebro

au t em videtur convenire, quoquo modo inteUigas ^, z;/ eo reftdeat fenjus

communis phantajia cogitativa & ^me-

moria. Diett enim Arιβoteles, /«/*/·

ligere au t eft phantajia aut non Jwe phantajia: ideo in cerebro videtur efle.

■Non fectts dicendum eft, in å-Bo Ρlat ^o»

nis, ideas efle in ^concavo lun<e, hoc ejl

in mente Dei, vel in cerebro Dei &c.

& paucis interjeéhs, ^non junt ergo contraria diäa btec. Verba ha?c ,

prolixiora quamvis ^, adducere ^vo- lui, ut appareret, quam nugaces fint radones. Certe non opus fu*

ifletheic tanto apparatu, ii ingenue agere voluiiTet. Totum concilia- tionis fundamentum facile corruet, ii res ad fuum, ut decet, revoce·

tur principium. En exemplum

O f» IJ

apud Juftum Lipfium, quod robur

addet huic mes aflercioni. IUe, in D.iT.VH p. 219. c^bco amore 6'toi-

corum nimis correptus , con- fert di&um hoc iacrum : Ego dixt

Dii eftis &c. curn efFatis Senecas:

lnter Deum ^ac botium virum neceffitu ^-

do efl & pmtlitudo; itemque Vir bo*

nus ver a ejus progenies: utilem ex- clamando hane cogitationemL».

At Γι phyfioiogiam StoicorunL*

aliquantum rimatus fueris; faci- le perfpicies, quid per neceffitu·

dinem , quid per progeniem fic intelligendum ; quamvis amica^

qua frontem videantur. Verbo :

fundatur hoc aiTertum in anima».

mundi,per omnes res diffufa: quod

fatis fuperque prodic Epi&etus aii-

cubi: Άι ψυχάι μεν ζτως iicrlv έν&ε*

συναφείς τώ ατε dvJS

μοζία §σαι, ^ άτοσπάσμά]οι. Λη'ι-

m<z it α illi%at<e & conjunda funt Deoy

tit particuL· fint ejus, & decerpta l).

Immo

/) vide iipfi* L, IIU di/fsrt, VIII. p.jog.

ιό m ο ι

Immo Seneca ipfe hoc fatetur Epi-

ftola XCII hunc in modum: To-

tum hoci quo conimemur, ér unum efly

ér Deus efl: et focti ejtts fumus &

membra♦ Ergo fimul fumus ^crea-

tura?, fimul creantes, iimui perfe- öi, fimul imperfeéfi. Quot abiurdal

Plura darem exempla,nifi notum in vulgus ferme eflet, quod magnifice

admodum ioquantur Stoici de Dei pra?fentia, de fpiritu, de virtute, ut Apoftolorum alumnos facile primo

intuitu eos credas : fi vero fun·

damentum fpeétes,ex malis omnino principiis ha^c omnia inculcant.

Qui profana dogmata ^cum divi*

nioribus Literis in concordiam re*

digendo, tenebras inter & lucem paciici amant, eadem oberrantL*

chorda. Erudite admodum, ut fö¬

let, toties nobis iaudatus Thoma- fiusprobat, crude omnino atque nulla habita ratione circumftantia-

rum utrinq; rem aggreifas efle eos,

qui εκirömw mundi Stoicam cum

confla-

«£ o fm 17

»

conflagratione, in facroCodice ^pa-

tefa&a, eandem vel credidere , vel alios credere voluerunf. Nec feli-

cius hac in re verfati funt Gregori¬

us Trapezuntius & Poiretus, qui

numerum ternarium, ethnicis phi- lofophis frequentem, eundem cum facrofan&a Trinitate _* finxerunt.

Exemplum adhuc unum afferam

ex Tufto Lipfio ^* qui iniani fui in

Sroicos amoris jamdudum eruditis

dedit poenas: ex Plutarcho <5c Sto-

baeo probat Deum m)t Stoicis effe tåg 1 syyiKovignem arttficiofum: Et,poft plura, neqtte nimh tamen, inquit,

h<ec aliena ^a reitgione noflra cenje *

&,paucis interieå:is,irerum iterum- que poftulat, Scoicos hac in re no- biscum confentire: quia Mofes pat~

Jim vocat Deum lumen &c. immo ap-

paruit Μοβ in rubo ardente &c. Pul-

cre fcilicet. Tandem vertutrmoirt·

conftantior _ita fatur : Non quod ingnem Deum dtcamus. At dixere

tamen Scoici, ut antea ab éo pro-

B · toatum

*n). Dijfertat, VI. _p. 2$.

i % o

batum eft, ut fimile Lipfii valde

omnino iit diffimile-

$. VL

Nonleve putandum eft damnum, quod ex perverfa Syncretiftarum

methodo hiftorls infertur _philofo phicae. Hi enim, veritatem fusque deque habentes, omnia rnale iano propofito fuo iniervire jubent. Non

iine cauffa, in hiftoria? fcriptore, io-

brium affeåuum ufum poftulant

eruditi: hinc, qui vel gratiae in- eundae, vel fimultatis cauila,aliquid

pra?ter veritatem Icribit, is munus hiftorici non reöe obit. Quid ^au·

tern ex his exfpe&andum? qui u- nius adhasrendo placitis ^, alterius pervertunt ienfum: vel, ii parem utriusque aut plurium habuerint

rationem

miram profedto collu-

viem, mirasque quisquilias partu*

riunt. Utrinque certe peccatun-»*

veritati vim inferendo. Hinc illa apud hofce (criptores obfcuritas, ut quid fibi velint, nec alii ^nec ipfi

capiant.

5. VII.

el Ο ι»· ϊ$

f ^· §. VII.

Handfacile dixerim, quantunu damni Ecclefi» dederit profan»

philofophia* cum divinis litens com-

mixtio: Errores certe plurimos fundamentales ^, pra?poftero huic quorundam iludio fuos debere na·

tales, loqvuntur annales, probant

paflim fcripta eruditorum. Hunc

ve ro campurn, certe latiffimum ^,

rite emetiri, mearum non effe vi-

rium _, ingebue fateor. Dolemus

merito,veram Theologiam ineptiis

Patrum quorundam ita effe con- fpurcatam ^, ut in ipfa Chriftianifmi

Inee inde cascutiant plurimi ma¬

gni aiioqui nominis Viri. Horret

prope anirnus , ubi molem illam

chaotieam ipeciofis hypothefibus , vel commentis potius, adornatam

cogito : ubi mala bonis in hoc u- niverfo, ex refraöaria ifta materia*

vel invito Deo , mifta recordor»

remanenfe in eadem mali feminei

ubi creationem hujus univerfi, non

v ad amuffim divina? revelationis,fed

B 2 ad

«15 O gg»

ad flultiflima ethnicorum iomnia,

vel proprii cerebelli figmenta, de-

icribi video: ubi Deum, mundi o*

pificem, ^cum ipio opificio nefarie

a nonnuliis commifceri cerno : ubi fan&iflimum _Trinitatis Myfterium

cum deliriis Plaronicorurn ^temere confundi lego: ubi animam hu-

manam _, particulam divinas auras,

adeoque omnifciam ^, immo labe

corporea non adeo infe$am efle audio, quin & in hac vita perfe&e purgari, & poft fata perennitatem

cruciatuum infernalium eluöari

poflit: ubi denique mundos, ^{^ter-}

nis iibi feculis iuccedentes, ex Ori·

gene addiicit ^incauta juventus, 5. vin.

Ceterum,in evitando fordido hoc

Augias ftabulo> non tam Hercule nobis _opus eft ^, quam curiofitatis

ac rationis noftras

inträ debitos cancellos, circumfcriptione, ne in

divina? Scriptur# lucem fit injuria.

Nullam quidem eile pugnam, in-

ter rationem & reveiationem facile

perci·

*8 o §» ζι

percipis , ii argumenta ^> quibus

h3£C pititur vericas ^, aliquantulum

excurere velis ; non ramen omne omnino difcrimen eft tollendum.

Agnofcimus Deum T.O.M. & ra- tionis & revelationis au&orem^ ;

agnofcamus etiam neceiTe eft, eun- dem aucftorem ne quidem unquam

aut velie aut pofTe faliere; at fefellis-

let fane nosmer homunciones, fa-

tis aiioqul miferos, ii veritates ^ra-

tioni noftr^ indidiilet, revelarioni

e diametro oppoiitas. Quod cum abfurdum fimul & impium (it di·

öu, nihil aliud fupereft, ^quam ut pugnae fufpicionem abjicias o-

mnem. Non ^tamen obftat, _quo minus (it harum veritatum fubor- dinatio: unde fequitur, eas invi-

cem non efle mifcendas, vel con*

fundendas. Novimus diftindio-

nem veritatum revelatarum,in pu-

re tales & mixras: circa has, ratio- ni jus teftandi, & fuftragandi, non

abjudico; quamvis hoc non ex ne- ceflitate vel indigentia quadam re-

B ₃ vela·

H 48 o ^

velationi? fiat, vel ac ii potiflimum

robur probationis niteretur argu-

mento rationis. Abfit: minus firmo ilantem talo

impie tum fingeres

Scripturam Sacram. Sed ideo adhi*

beri poflunt argnmenra rationis, ut moniiretur ea quoque εκ πεξίασίχς quodammodo huc fuas extendere

vires. Heic vero etiam obferventur obiervanda.Si vero fationis,abuiive

ita di$a?, pl-acira huc applicueris ,

utique f2llis5& fallens mifere, Quod

de iilis valet, qiii profana philofo- phias dogmata, erronea plerumque,

& ad abuium rationis referenda, vi

potius, quam ratione, in emicitiam

cum facris literis , redigere allabo-

rant. Quid ^vero dicendum puta- bimus de illis, qui veriiates reve¬

latas pure tales ^, hoc efb entifate iupernatura]es,cum placins fpurcis-

fim® philofophia? profana commi-

fcere non dubifant ? Cerre hi, ii qui alii, non pollunt non ^, in rraxi-

misutpote, maxime errare. Ete-

nimiirationi h«?cpervia eilent deg-

mata,

ϋΙ ο i· 25 tnata, profe£o myfteriorum ηο·

mine non venirent* utpote rnodu-

lum humani vaiculi longiffime-j

transcendentium-

Deinde cavendum magnopere,ne

pnrpoftero aliena conjungendi ani-

mo, ac inconiulta levitate vinearn

cceleftem irruas, _atque Deum cura fatana, iucem cum tenebris, reli- gionem veram cum falfa ita unias,

ut γνωσις ψευδώνυμος, in pra^fenriffi-

mum veritaris cceleftis difcrimen, indeemergar. Neque,eftcurameri"<

tenonimproba praeiidium errorifol*

licite qu^ras : Poteft emm aliquis

vocens fieri, quamvis ^non nocuerit%

airSeneca, differens de iuofapiente

c. VII. Huc facit illud Taciti: S&pe honeftas verum cau (Jas,m judicium ad-

hibeas, permctofi exitus conjequuntur.

Denique non inhaerendum lutofis profanorum fcopulis, led funt illi prac- ternavigandi; ita tamen,ne in Scyllam*

facile incidas: hoc eft, ne illaqueentur

rudes hominum animi,impuri$,abfurdfS

ac fpincfis flofcuhs, ^ex quibus nihil mel-

lis decerpi poteft. Pura mente &Deus

colen

*4 »SS o fg»

colendus & facra traftanda; adeoque n!·

hil omnino, comercii nobisChriihanis

eiTe debet,cumJove,tot ftupris,tot adul-

teriis famofo, ubi in dodlrina de ^vero Deo veriamur: NecSummumBonum,

tot veterum Philofophorum digladia-

tionibus expofitum , inter ludicra hujus

mundi crepundia quacrendum eft. Ece-

nim ut egregie aitCeleb.Gundlingius:»)

uSi felicitas humana hujus tantum vitae

'«intervallo contineretur,fatendum fo¬

dret, haudmultum interefie, (ive quis

lin corpore, ejusque re&aconftitutionej

«five in divitiis, five fcientia, Π ve fama,

«'five forma, five virtute, boni abfoluti

"complementum collocaret: pofTunt

«enim homines de eo,velut de guftibus*

*<in utramque partem difierere. ^Quia

"vero multi philofophi inconfiituendis

<cbonis nullam rationem habuere lm-

"mortalitatisanimae, _eoque bonurn fuae 'qvilibet natur»conforme delegit; hinc

"faitum eft, ut in varias dilapfifintopi-

<cniones. Heic filum abrumpere jubeor.

n) in via ver. Mor. c. IV. §. 2+3.4·

Soli DEO Gloria,