0. F. F. &
DISPUTATIO GRADUALIS,
DE1
JOHANNE
TETZELIO,
INDULGENTIARUM Ρ Α Ρ Μ Α-
R U Μ NUNDINATORE , PER
GERMANIAM, IMPUDEN-
TISSIMO ,
QUAM,
SUFFRAG. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,
FR/ESIDE,
VIRO CELEBERRIMO,
MAG. Ρ Ε Τ R Ο
EKERMAN,
Eloqvent. PROFESS. Reg. et Ord.
PUBLICJE CENSURJE MODESTE OFFERT
v. d. m.
alumnus posstethtanus,
ERICUS SVARTZ, Roslagus ,
IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE IV. APRILIS
Anni MDCCLXI.
h. p. m. s,
'
up s~A Li Je.
Hogvålhorna Fru Grefvinnan,
ANNA SOPHIA GYLLENBORG
NÅDIGA FRU.
E,. Ren. Smak. For. Wttterlek.
Ett, Lyckligt. Snille^.
Tvånne,Egenfkapér.
Som. Utmärka.
Ibland; Andra. Dygder.
HÖGVÄLBORNA. FRU. GREFVINNAN.
ELMindre..
Ån.
Defs. Höga. Gunft
Vördas.
Af. Lärdoms. Idkare..
Hafva. Gjordt. Och. Gjöra«,.
Att.
För. Eders. Nådes, Ögon.
Jag. Vågar. Framlägga. Deila. BladetK
Samt,
Att. Emot. S'ora. Vålgjårningar.
Få. Tekna-, Min. Djupa. Vördnad.
Blifver. Mitt. Syftemål. Nådigt. AnfedL
Skattar. Jag, Mig. Lyckelig.
Eders. Nådes.. Ålder. Biilver. Flög.
Defs. Lefnad. Såll. Och. Ärorik.
Högvålborna. Fru. Grefvinnans. Barn. Defs. Likari
Qch. Himmelen. Defs. WiiTa. Lott.
Om. Allmagien. Bönhör.
högwålborna fru grefvinnans
aldrahdmjakafte tjenare·
ERIC SVARTZ
S'.je Rle M;tis·
MAGN^ FiDEI VIRIS,
Γη Regio Rei Meiallicx Collegio , Senatoribns Confuitis- iiinis, Aquiffimis, Generoiis NobrliiTimisque
DOMINUS,
D.noJOHANNI OLAVO
RUDBECK,
D.CAROLO SCHULTZ,
D. ERLANDO FREDR.
HJARNE,
PATRONIS MAXIMiS,
T)rcefagitanimus in notam temeritatis me wcurfurum, qut
haftepageUasante oculos Pefirosponerefufimeo. Nam , Pr&terquam quod multis mftgnisqne cuvispublicis animi in
dies deßineanturMeflri, Pos9 Patroni Summi, nonrafiju-
dicio aciitijjitno limata perpolita deccnt fcripta. At non
prcepvopevo bocfeci mißi:quamenimeßem tum inconßderatus?
Sed din mnltumquefluSiuantem Pefiri tandem erexerecum
grntice, tum beneficiorum, in me ccllati cumuli. Quumy pictatem quomodo teftarer, fim nefcius, ad Pos, Ev-erge-
tae Maxim i3 accedo, utfveverunt, quißurc & vinodeftP
tutiy fe totos j ut ita dieam, Diis devovehant, Sufcipia-
tis perbeniguo vultti quod de] ofitum eß, &T5 humil- limum, uthucusque, itapofihac, Patrocinio Pirßrofoveatisy protegatis, venerahmda etiam atque etiamcontendo mente.
protoβ refponderitßuceeßiis, Supremum omnium verum Mo¬
deratorem, in annos bene midtos Vos fofpites ineolumes
ut confervare dignetur} indefejjus implorabit
Generoiörum ac Nobiliffimorucn Nominum Veftrorum
devotiffimus cultor
ERiCVS SVARIZ.
VIR0>
Exptrientijjimo atque Cehberrimo, l
D-.noDofi, JONjESIDREN,
Ad Athenäum Upfalienie AdjunTo Facultatis Medice Dexterrimo,
EVERGETjE PROPENSISSIMQ.
m
Η ot tantaque, Vir Experientißime, beneflcio- A rum Tuorum, in me exftiterunt, documen-
ta, quot, ubi calcuios reite fubduxero, oratione
compleTi nequeam. Etenim, ante hoc biennium,
cum morbo , eoque graviifimo, implicatus, ex¬
tra omnem valetudinis recuperandse fpem ponerer,
Tibi, Ρromotor lndulgentijfime> nihil fanTius erat, quam falutem mihi ferre. Ita quidem, utTe, ven- titante ac manum vere Medicam porrigente, opi-
nione meaaliorumque celerius, Divina tarnen ope, convalefcerem. Non mireris idcirco , quod diu multumque hunc defideraverim diem, quijam tan¬
dem illuxit, animi mei pietatisque tefieram Tibi publice declaraturus: publice, inquam, quod nec mihi permiiifti, nec, ut volui debuique, potui
pro tot tantisque Tuis, in me meritis, ulJam re-
ferre gratiam. De cetero, adSupremum Numen, utTuum, Tuorumque perennem florem tueri ve-
lit, adiiduis advigilabo precibus, nullo non tem¬
pore, futurus
Celeberrimi Νominis Tni
cukor humiUimus ERICUS SVARTZ.
& ) 9 ( &
exjtiüm. Necminuspreemia delatorum invifii, quamfiele-
r/z, «//// aliifacerdotia & conjulatus utfpolia adepti } pro·
curationes alii of interiörempotentiam, agerent verterent- quecuntla odio terrore. Corrupti in dominosfirvi, z«
patronos Hl·erti, Ε?5 quihus deeratinimicus, per amicos op-
preßt l). Quemadmodum vcro nonnulli Imperatorutn
illis favebant^ ita ab aliis correefci funt atquecaftigati. Ti¬
tus flagellatos per arenam egit.. OpiikisMacrinusundi-
quc conquiiitos poenis, relegatione feil, in iniul^m affi-
ciebat. Pertinax Auguilus urbe exigebat. Antonius Pi¬
ns, finon pröbarent objecta ctimina, capitc eos multa- bat, fi pröbarent, oblato priemio, infames dimittebatm),
Pluraexempla3 licet magno nobis numero iuppetant,
non addueuntur, quippefacinoroios pailim in iniulasa*
mandari iolitos fuiilc lc&itamus, ibi detinendos, donce Principis lenita ira locum gratis feciilet. Ncc reticcbi-
musmorem a C.Jul.Ca^fare,aliisque eum inicquentibuse
nempe Tito Veipaiiano &Trajano fuiilereeeptum, quo, exiilio damnatos vetuftijjim&qne navi impofitosy quocunque vente-, in quascunque terrae, avehijuberentή); quemad¬
modum hoc eodem poenae genere, olim a Tyrannis*
Chriftianinominisoibribus, in virosfanetos ßevitum cs-
fe ex hiftoriis edocemur. Etenim «de Geiierico Vandala -referunt, quod Carthaginis Epiicopum, DEO &homi-
nibus gratum, &maximam turbam Clcricorum, nayi-
bus fraftisimpofitam, nudos atque exfpoliatos, absque remigiis & velis, expelli praeeeperit ο), quemadmodum
Tib. Claudium Ca:farem legimus mukös provineiis non folum interdixifle3 ied urbequoque& Italia fubmovis- fc, immo, quosdam novo exemplo relcgafle, ut ultra lapidem tertium vetaret egredi ab urbép\Aftj ad optimi Cariaris,Nervse5gloriamimmortalem faciunttres numi e- ximiar raritatis; Emus eil cun? infcrjptione: B OMA RE KASCENSj a;dus; TUTELA ITALIC; tcrtiui yero t
ö - ' EX,
» ) 10 C »
EXULES ROM.RED. S. P. Q. R. ob hane, inquam, be- nignitatem , quam fibi pollicebantur, Exidibus Romarn
ReduBis, quercea Corona ipfi eft sdelata, eodem fenfu,
quo prioribus Impp. OB OVES SERVATOS q). Jure
yero miramur(at mirari definamus Stoicum) L. Annae-
um Senecam., quicalamitatem infularem,in Corfica, fco*
pulosque plus adamaverat, quam vitamvdeCerrimam in
aula Neronianat nam, uti notiffimum eft, quaft Juli®,
Germanici filisc, aduUeriorum confcius, relcgabatur;at,
fuaiu Agrippinae, non iblum eft revocatus,fed Neronis
ftudiis pracpofitus ♦ ita vero habet ille:
Quid me paténs Fortuna, falbaci mihi
\ JBiandita vultu,forte contentum mea Alteextulifti, grayius c?ruerem edita Receptus arce. totqueprofpicerem metusi
Melius latébam proculab invidiae malis·
Remotusinter Corfici rupes maris;
Ubi liber aninius, &fuijurisy mihi Sempervacabatyfludia recolentimea &c. r).
e) Äntiq. R.p. 28r. b) P, 539. c) Rofin. L. FUL c.
£3. d) Rofin. L· FllI. c. 24. é) Tacit. Annal.. L. I. c. 53.
fjltemL. XIV. c. 63. g) Rofin. L. FIll. c. a*. b) L.
FIU. c. 26. 28. i) L. XXFI. p. 471. It. L. XF. c. 7. p.
89. k) Rofin. L. IX. I) Hiß. L.l.c. 2. m) Rofin. L.IX.
ti)Sveton. Vit.ful. Cafar, c.66. o) Cafaub. in locum Sveto-
nii citatum, p. 92. p) Sveton. Fita Tib. Claudii c. 2 3..
■ej) Patini Not. in Svetonii Domitianum c. 12. p. 201-
r) Tragad, Ociavia AB. 2.
§.vt
Grarcos, apudquosad infulas relegatioruuti veftigia
ereberrima itcm occurrunt, ne de gentibus natiorsibus-
que aliis verba faciamus, & Germanorum, Danorum
ae Svecorum Elend &Elendefuiurpari coeptum,fikamus, quodproprk mfulam^ ut noftrym Qland, Åland, Ey- land*
3K J « ( SK
land,Island, denotat,exmorc deportationis procxfilio po>
ni, ad miieriam quamlibet declarandam frcquentari a)y
relinquamus necefie eil, brevitatis iludiofiifinii. Ergo,
ut dicenda inunum omnia> congerantur,fignum eilReip.
morbid«, ubi frequentia funt exfilia & Relegationes, at
vero ideo perneceilari«, ut ab innoxiis ieparentur no*
xiij quippe veriffimummanet illud Poet«:
Cunaaprius tentanda: fedimmedicabileviilnus Enfe recidendtim.efl, neparsfincera trabatur V).
Id quod de Relegatione infulari, quam nos levi, ut«-
junt, brachio tetigimus, jure optimo, ftatuendum es- ie judicamus. Idceatdenique per B. Leåorem nobis ad- jungere Carmenillud facrum., a Rege Erico XIV. in car-
eere, quo detentus fat diu manferat, confc£fcum lingual populari c)r& in Hymnariis noftris, iub N,.249, cantari ioljtum; y. 2. & 6:
Jagär enfattig fange,
Ithenna bär verldenfä långey
Som ettfår tippaen 0:
fjag kan icke hädan komma,
Utan Gudfänder mig fin anda :it När jag afverlden fkaU dö*.
0 Gud! i tina bänder
Befaller jag alt i finder Min anda, lif ocbfjäl;
jfag bafver ej kunnat betänkay
Huru verlden låterfig fänka:ii Närjag i min välmagt var.
*) Cfr.Vißτί» Cl. Lengrende Ρana in effigieHabit. üpjfi
1742. β. 2. Item Spegel in GlojTario SvioGotbic.ρ. 91. bj>
(Ovid. Metamorph. L. I, Fab. 6. c) Cfr. Scheffer. Svec.lLF
Uratf-2$.ItmPJålmopaograpb.Mag. Laur;Högmarokp.yGi
S. D. G.
ι- Ν. J.
5. I.
fatuas inftar Mercurialis, viam pla-
nam expeditiflimamque common·
ftraturiE, adea, quse, fub ipfa ar-
gumenti tra&atione,jam jam in me¬
dium venire debent, hsec Reve- rendiffimi Archi-Epifcopi, Benzelii Patris, verba inducere volui, utut paulo longiora, at nervofe tarnen
rem exprimentia a): Anno, in-
i_ju.il, hujus Seculi ιό, receptam Romanse ecclefise do-u étrinam de viribus & voluntate hominis fine gratia, pu-{<
blice, in AcademiaWittebergenfi,impugnabat Martinus«*
Lutherus Theoiogiac Doélor & ProfeiTor, ex ordine Au-Cc guftiniano. Anno fequente 17, continuandi faluber <c rimi inftituti occaiio nataeit ex mercatulndulgentiarum,fc
quae, juffu Pontificis LeonisX:mi, per Germaniam ve nales proponebantur, ab esrundem ebuccinatore inde-if
feiTo, Johanne Tetzelio, Dominicano, Quibus imno-^
fturis, magno animo & divinozelo, fe oppofuitLuihe-ic
A rusc
quit
# 3 2 ( ❖'
„rur, qui, auJitis ampiiiiimis Indulgentlarum praecoml^
„quodque hi serufcaiores cerio prefio venderent remifii-
„onem peccatorum, & liberiatem diebus vetitis vefcen«
„di ovis, lade, cafeo, carne, indagande veritatiscaus-
„fa , pridie Calendarum Novembris, 535 Thefes publi—
„ce ventilandas propoiuit, ad qustrum examen abfentes &
„prsefentes invitavit. His alias Thefes oppoluere ro©*
„Teizelius & Conrad. Wimpina , idque Francoiurti ad
^Oderarn.
a) Breviar* Hiß. Eccleßaßic. ad See-XVI, ff.3.]
iL
Ex epitome hacce data non poteft non cuivis pate*
fcere, vix, ant ne vix quidem, toro fub Chriiiianfmo,;
do&rlnas fcientiasque craffioribus fuiffe involutas tene- feris, graviorlbosque fcedafas erroribus, quam ineunteSe-
culo ifto, de quo inpreefenti agitur, Reformationis. Et-
enirn five in Theologiam five in Polifiamr five in Mö*
naiteria r numero quidem plurimaexiiruéta irequentata- }
que, five denique in ipfa Mufarum delubra, multis ere~
Äa locls, introfpexeris, furor Hierarchie Papslis pefti- lentiiiimus, tamquam epidemica lues, omnia» minima,,
maxima, atque adeo facra &£ profana inficiens, fua fpon»
Ise, in oculös incurret» Neque Catholirae Religioni ad-
didti id in dubium dévocavere- Audiatur vel Cardinalis
„ille famoius, Bellarminus: annis, inquie,, aliquot,, an-
„tequam Lutherana hasrefis oriretur, nulla ferme erat , ,,ut ii teftantur, qui etiam tum vivebant, nuiia, inquam,,
„prope erat in judiciis Eccleiiafticis ieveritas, nulla in
„moribus difciplina,, nulla in f. Jirteris erudltio? nulla in
„rebus divinis rei/erentia, nulla propemodum religio, b) j
Cui a latere adjungimus- Nicol. Serarium Jefuitam, ita
„querltantem: peccavimus cum pstribus nollrls! Sane ni- 5,<i fuiiTet in Lutheri, Calvini & h^reticorum exortu,
„Clexicorum difciplina folutior,; Duäorum vel rarltss,,
❖ ) 3 ψC
ve! fegnida major, omnlurn vita corruptior , rrunquanV*
rnaloruin tantum setas noitra fenfiiTet c). Ilinc eo ma¬
jora clarioraque exftant Gratia; & Potentine Divin® do-
cumenta, quo certius eft, per Monachum, eumque vilem, pauperrimum & humili genere oriundum, at,quaanimum
ac merita in Eccleiiam fmmortaiia, vere Megaiandrum,
ad ianitatem cun&a meiioremque frugem redig!ccepiiTe.
Erat, quem Ioquor, beatiflim® memori® Doftor Marti·
nus Lutherus, a variis iautricis natur® dotibus Jonge in-
iiru&iilimus. Narnque lagenio, quod decus eil erifque hominis, adrniracuium usque, heroico eiuxit, non mi¬
nus in rebus perarduis gerundis promto, quam excogi-
tandisj ita quldem, ut non potuerit nan ipfe Papa, Leo
Xjmus, ad Poiltiones Lutheri, primum vifas leélasque,
exclaniare : Fräter Martinus optima in^enio eflprteditus.
Ad h®c infrepidus, laboriofus, veritatis tutor conilan-
timus, ubique fmcerus, & pius, immo ita doilus, ne¬
mo ut ipfi, tum temporis, jure eilet anteferendus d) fo-
lenne^illud fuum, ubieunque terrarum degeret, fervando:
ELEISSIG GEBETET, IST VBER DIE HELFFTE STU-
DIRT. Juxia licet non fk diffitenclum ad literas, in u-
niverfum, humaniores priftino nitori reilituendas , jun-
ftis viribus ftudiisque contuliffe , cum Luthero, plures
slios, quorum memoriam antiquo Rhythmo confervatain
eile legimus:
Da Ér ajs(Frafmus)Mehl[Melanchtkon)vndLauter (Zw-
therus) Hutten {Ruttenus) Rauch (Reuchlims):
Da kamen alle Dmg in quten Brauch.
Ail opus, quod adgredi inftituit» fiquidem iEtna , ut a- junt, gravius, omnibus eil vifum , initio quidem illud
diiTvafiiTememinimus, ut aliosiileam, Do&orem & Chro- nographum iniignem Albertum Krantzium, dum Luthe¬
ro in aurern veiuti infufurravit: vade in eellulam tuam, Fräter, Lf die: mijerere mei Dens♦ Neque aliunde, nlCi
eccelomanus suxiliares exfpe&avit Nofter, nimirum, qui
A 2 potu-
❖ y 4 ( &
potuerunt, noluerunt, qui voluerunt forfan, nec potu«
crunt, neque aufi funt, ei opitulari» E^gc» Divina ope
unice fretus, Evangelics dodrinae inilaurationem, incre- dibili mentis fiducla, & fufeepit, & conrra milie teehn2s?.c
moiimina, per faxa vcluti & ignes, adfertum & vindi-
catum ivit. Abfit tarnen quam longiiilme, ut Eieélorern Saxonia;, Fridericum, vere Sapientem, vecordise eu«
jusdam incufare iurtinearr», fub quo Wittebergs vixerat,
quem Luthero, commendante Scaupitio & Spalatino, ob
erudiiionls robur , impenfius tandem faviiTe haud diffite-
mur» furntus ad Theologici Do&orarus Gradum non fo-
lum prcebendo, fed ipfius etiam, in coneionibus, nervos
©ratorios admirando; diu licet, nondum bonitatis caus- fe Lutherans conviftus, ei famiiiarem non concederet acceiTum, multo minus, ut cum Papicolis nugatur Mo-
rerius in Didlionario Hiftorico, Lutherum vei privats u«
tilitatis gratia, vel ex odio in ArchiÉpifcopum Mogunti-
num concepto, aLoppugnandum regnum Papsum exci-
farit, acpervarie jucundeque corfirmaverit. Quid,quod ipfe Lutherus, A, 15161 de conhliis Elecloris Saxonise
tantam declaravit, ut Spalatino fcriberet his
;,quidem"verbis: irulta placent Principi tuo & magnafpe-
„cie in oculis ejus fulgent, quee Deo difplicent & for-
„dent. Non, quod negern, hominem in fecularibus ftu-
„d'is eiTe omnium prudentifhmum, Ed quod in iis, quaj
„ad Deum pertinent & animarum falutem, pene fepties
"
„ccecum agnofcam,panier cum tuo Pfeffingero. Ceterum
in viam redeundurn.
b) Contiont in Dorntnie. Latare, ρ 2pf. r) Com-
tnentar. ad Ltbr. Judith c. 7. d) Cfn Difp. fub Ampi Vr&fMe, A. 17p$ Upjal. Ventilatam, de Luthero, poli-
tionis literaturse Patrono ac Vindice.
§■ III.
FuifTe Lutherum novimus longa adverfariorum co*
horte,
# ; s c #
horte, Importuniflima fummeque rnalitiofa, & tamquam
e paludc Siygia, agmine faéto, in iilum proiumpente, circumdatum: fuffHat nominaiTe Prieritatem, Hogftra-
tum , Eccium , Wimpinam , Emferum, Cochlseum &c.
Horum vero magna pars fuit. fi non antefignanus, ^0- hannes7??zf/;z//,&Tefzelredtequidero, ututpromifcue ad- pellarifvevitTeceiius,Tezeliuj?,Deze!ius,prcfeffione,utau·
divimus, Dominicanui, in Lutherum» Indulgentias Pa- pales tum ftrenue oppugnantem, qui tela vibravit omni-
no venenata, quare in tanto impcftore tantaque ejus in- faria, fuis coloribus pingenda , operam qualemcunque
coilocare prsegeftiit animus. Vefligla autem , pertenue hoqee opufculum exaedificaturus, fl prefTero Dodor, Va¬
lentin. Ernefti Lcefcheri ad Ada Reformationisj Johannis
Sleiclani in Comment. deStatu Relig, & reipubi. German.
Illuftris Seckendorffii in Comrnentar. de Lutheranifmo;
Dcdoris Pauli FreheriinTheatr.Virorum eruditione cla-
rorum per Germaniam ; Doft. Chemniiii in Examlne
Concilii Tridentinij Dod. Jo, Frid. Mayerin Commenta-
tionibusad Vit Lutheri a beat. Dod. Nicol. Selneccero, WittebergieedltisA.i 6875Matth.BerneggeriinFloloLaure- tanojMag.Toh.Jac.VogeiinLeipzigifchesGefchichtBuchjSu-
P' rlntenö.BehjaminLindnerin vit,Lutheri;ChriiiGotl,Jöc-
keriinLex!cEri?dit.aIiorumve:n,inquam,rantorumVirorum iubfequar a ^toritatéiniexAiftis publieisquiadcuratione de¬
bilapleraquehruferejminus'peccafleutiquevideborjongam»
citationum feriem intermifiurus9 ne mea qualiacunque plus onerare, quam ornare incufer. At vero ferena ad- fpicias fronte C. L quse in manustradidero ad Tetzelium,
non fucoquodam ilütum, fed,pro rei veritate, atro car- bone notatum, fpeétantia.
§IV·
Dp anno nativitatisTetzelii nihilcerti conftat, ne--
^ue eundem locurn natalem ipfi vindicant omnes; nam
A 3 ΙρΓυπι
&)6;( #
Ipfum, Llpfise> in lucem editum fuiiTeconfendiiRt quidsm»
at , ratio plurium tefiium fieft habenda , nonpoßumus,
quin iis adftipuiernur, qul, Pirna; in Mifnia ad Aibim,il-
lurn natum,& ©täte Lutbero paulo grandiorem fuiffe de- fendunt« Pr©terea cum h© urbes parum a fediffent, nec tanti nos effe judicarnus hoc in nodo folvendo elaborare,
Adultior fa&us Terzelius, Lipfi©, ad itudialitterarum in- cubuit, ibidemque Baccalaureus Philofophi© evafk& poff-
ea Magi der. Ordini Dominicanorum fe tandem addixit
atque, Pirn©, illorum iritcrfuit conventibus fat percele-
bratis, quam ob cauffafn Pirnenfis fepius vocatur. Sten-
torea voce eum fuiffe praeditum, juxt? garrulum, fcen©
fu©fervientern,atqueagyrtam fcurrilem adeo,ut loquacem
delaffare potueritFabium, cujus mentionem movet. Ho- ratius^), uno veiutore referunt, &exemplis fidedignifff-
rnis probant fcriptores, a ffudio partium alienL Poftea
ab Epifcopo Merfeburgenfi facris initiatus, nundinator Indulgentiarum Papalium terras, huc illucque curfitando, pervagari in amoribus ac delieiis habuit. Eandem vero hancincudem tundebat InquiiltorfaélusH©retic© Pravita¬
lis, ab Ele&ore Moguntino, cui muneri nova contigit acceflio, cum in Academia Francofurtenfi ad Oderam, adjuvante Conrad. Wimpina, Prof. ibidem Theol., Bac-
calaureatu & Docfforatu Theologi© decoraretur, Sic
nullius licet effet Tetzelius vel frugis vel folid© erudi- tionis, fed ftipes potius & truncus, id tarnen non obfti«
tit, quo minus, aftut© inftar vulpecul©, femet geren-
do, & gratiam eorum, quorum intereiTet maxime, ne- fcio quibus iilecebris captando, alciores altioresqué hono¬
tum gradus adfcenderit: quippe Varillafium haud felieio-
rem fuiffe in commendatione facundi© &oris TuIJiani ce-
lebranda, quam chara&ere Lutheri fc/mando, jure,con- tendimus, dum perperam jaébitat, quod Lutherus hunc id finern Tetzelium Tibi adverfarium atque ©mulumpr©-
opta-
# ) 1 ( #
optavenf, uteo, vi afqtie virtufe Eloquentkr, fhperafd,
concionator meliifiuus & folus toiaducerettsrGermania Magis Ingenuus eil cenfor Lutheri Laurent. Surius, Ii-"
cet ifidem Romano-Catholicus, dum fcrihit!· quiainter-"
dum non parviabufus ejusmodi Indulgentiis vulgandi, fe-"
fe imrnifcuerat , inde fumta occaiione Lutherus, pri-"
fpum , in Induigentiarum immodicos quosdarn & fordi-"
dos, fuo duntaxat qu^ßüi infervlente*y buccinatores a-"
criter inveélus e^·. In ipfis hujus Tragcedte mitiis,vi-cC
fus eil Lutherus etiam plcrlsque viris gravibus & erudi-"
tis non peffimo telo moveri planeque nihil fpeélare ali-"
ud, quam Ecclefise Reformationen), cujus quidem de-'c
formes abufus non parum male habebant bonos omnes,"
Cui addimui Epifcopum Tornacenfem in Eptil. Pafloralf
de cuhu beafiffimas Virgin s Marlis & aliorum Sanélo-'*
rum: ianeü LutherusEcclefiae Catholiese Prsefulibus tan*"
tum aperuiffet, quse circaIndulgeniias peccabantur, lau*"
dandus plane erat iphus zelus, coércendi fuerant ii, qul"
conceffis ad bonum EcclefiaeIndulgentiis per fummam
ad omne fcelus projeélam audaciam irnpudentiffime ab*"
utebantur. Hoc deinceps fecit Sandiilima Trideniina"
Synodus. Vse qui dicitis malum bonum & bonum ma*"
ium, ponentes tenebras iucem, & lucem tenebras* In-'4 dulgentiarum nundinario damnanda erat etiam tempore"
Lutheri, &quae fuper ea re deformanda roonuit, refor*"
mari debuerunf. /) De cetero erst Tetzellus absque pu-
dore, audax, luxuriofus, infolens, kbldmis ceflro turpis«- fimisque obrutus vitiis. Quid muka? Ob adulterii cri¬
men Oeniponte perpetratum> Anno 1512, parum sb- fuit, quin a Csefare Maximiliane L culeo infutus vivus··
que in flumen prsecipitari juberetur, niff, cafu quodanr,, quia Maximilianum fceplus invifere foiebat,· ibi adfuilTet Éleélor Saxonia, Fridericus, veniam ipfi deprecatus, ita*
quidemj, ut capitis abfolveretur; all, cu/lodia poftquam
1
& ) 8 C ❖
Llpfi® diuturna teneretur, occaiionem inde elabendi; in-
certum quo fato, fortiebatur Rornamqtie clanculum ad- volandi, hac, fme dubio mente , ut perfonam theatra- lem» ad (uam natus, fadlus, fi&us & altus videbatur, inpoiierum, exeic tatior poffet agere, chartarum venia- fium, nomine Pap®, circumferendarum inititor, fine pa¬
ri,exaétiffimus & vaferrimus interpres.
e) L I. Satyr7.v. 13* f) Cfr. Dijpt Vic.Bibliotbecarii Mag· Betri Arrhemi, A. ijso, habit. UpfaL de Necefii-
täte Reformationls Lutheran®.
§ V.
Ad urbis Rom® mentionem nuperrime faélam, fub-
•monendum ducimus, etiamfi de illa immodice glorientur Papicol®, verficulum, inftar κειμήλια, inculcando:
Sancia eft fanctorum pretiofofangvine Koma;
atiamen, falfitatis iarva detra&a , potiori jure, de illa
cecinit olim Baptifta Mantuanus:
- venalia nobis
Tempia, Saccrdotes, altarta, facra > coronne,
Jgnis, thura, preces, coelum eft venale Deusque: 1 pudor in vtIlas, Urbs eft jam tota lupanar ->
itidem Theodoricus Gresmundus A 1514:
Roma cnputjcelerum, nivei jaclurapudoris, Exitium fidei, luxurntque parens,
Sola Venus difpenfat opes, dijpenfat honores,
Solafacit Jerva quicqutd in urbe Übet.
Extollit magnosqne facit [apientia turpis:
Sitprocul intenero cui Jedet ore decor.
Ίartara funt molli potius adeunda jimentcc;
Si non efl alius> fit tibi barba eomes.
Sic notiflimum circumfertur Pap®, Leonis Χ , celeufma
ύΐ\ Bembum Cardinalero: Quantum nobisac noftro coetui profuit fabella de Chriflo! Nempe ipfi Pontifices, quod
pro Vicariis Chriitt fe v^nditare non erubuerunt, „poteiia-
c tein
❖ ) 9 C
ttem in orrmes Chriilian! nominis Ecciefias non per fasp
fed per fummum nefas,fibi arrogare haud intermittebans abfolutiiTimam g). Neque ordinem falutis fubvertere,
atque alium, nutu & arbitrio fuo, inflituere, immo re-
miilionem hcincrum fceleüiiiimorurn, grandi pretio, di-
vendere verecundabanfur. Haec fvavia illorum fomnia,
an nugse plus quamaniles, quofpecietn veritatisacReligio-
nisobtinerenf,acervosnumorum,fraudulentaiflavenditio«
ne corrafos conitruåosque, pils ufibus impendendos esfe,
in vulgus, &, quoad fieri poiTet,ad disjundlifiimas quidera terras,fpargebani.Liminaveroillorumquibusadire contigit,
hos non folum innocenies proclamarunt ac priftinae inte- grltati fanftirnoniiEque reßirutos,fed & Quaeftores ac hu- jus tanti beneficii, quod nefario aufuja&itabant, Prasco-
nes catervatim emifere, seraria, per provincias, qui e-
rlgerent ere&aque locupletarent, quique, litteras atque dipiomata circuniferendo, de expiatione deli&orum, poit pecunias numeratas, falutem aeternam univeriis ac iin-
gulis diiargirentur.
g) Cfr. Difp. Magiflr. Job. Arrehii Fierdb. Upj\ha¬
bit. A. de Arrogato FmtificisRomani Jure in Friu- cipes Chriflianos.
§. VI.
Non quidem negamus, multos charfarum venaliurn, quibus noxae remitterentur, importuniffimos exftitifle nundinatores5 at, fi Tetzelio vel ca!lldiorem> vel per-
frlcatse magis frontis, vel atrociorem dixero neminem, id, quod res eil, profiteri mihi videor. Efenim, voci- ferando edocere eum non puduif, crucem ligneam& ru¬
brem cum iniignibus Ponrifrcis, & in templis fufpenfam, ejusdem cum cruce ChrilB eiTe efficaci«» Indulgentia»
bipedum quadrupedumque vel nequiffimum, plane inno-
centem, ac Protoplaftis, in ftatu integritatis, fimillimum
reddere plures animas falvatas eiTe ipiius manu & Indul-
B gen-
