DISSERTATfO ACADEMICA

b.D.

DISSERTATfO _ACADEMICA

''

·

DE ^■

VIRTÜTE AD

BEATE VI V EN DUM SUFFIC1ENTE,

QUAM,

CONSENSU. AMPLISS. KACULT.PHILOSOPH.

IN ILLUSTRI ACADEMIA UPSALIENSI,

PRAESIDE

VIRO CELEBERRIMO,

Mag Ρ Ε T R O

; EKERMAN, ^:

Eloqv. Prof, Reg et Ord,

PUB LIC JE SUBMITTΠ CENSUR/E

GUSTAV US KJELLIN, GUST.FltlUS»

VERMELANDUS.

IN AUD. CAROL. MAJ. AD DIEM IV. ÖCT.

ANN! MDCCLXVI,

Horis Ante Meridiem Solitis.

UPS AL1£

Vir o Ge ner οίο etnue NcßUzffTm»

Do JOH.G. _{Adietlori peidgno,} LINROTH»

Patrono FaventiiTimo.

Vivo SpeBütifßmo

Do NICOL. HAGBERG»

Officin: Ferrear: Pofleflori digmilimo

Ayo Matermo Optirno.

Vivo Admoaum Revevendo atque Clariffimo

Do GUST. KJELLIN»

Paftori in Kroppa & Lungfunu vigilantiffimo,

Pa tri Indlutgentiiiimo r<

Viro SpeSlatiffimo)

Do AND. ANDERSSON»

Mercatori inter Carolftadienies perinduffiio, Fautori Summo,

Vir» Confpicuoi

D ^o PETRO NOII EO,

Mercatori Chriffinaffiamnii iollertiilimo,

Patruo Optima

Pagellas ^{has, tanquam} pias venerationis indicium,qua-

lecunque, cum ardentiffima felicitatis haud fucatae ad?-

|>recationevut debuit,. üc facras eile voluit,.

Α.. ET RESPl.

elicitatis , feu beatse Sc jucundas vi¬

ts, adeo funt homines per cupidi,

utomncm, liujus adipifcendargra-

tia, movere foleant lapidem. Cui-

vis _certe, per naturnm, ardor qui-

dam atque inftin&us ineft, quo vitas curium fibi _comparare (lu¬

dest felicilTimum. Indolemhänc,

^eum in finem, nobis dedit opth

mus ac (apientiilimus rerum Conditor, ut, beneficiis e- jus regementes, perpetua feiicitate, fummam ejus illu-

flremus gloriam, atque adeo, per defiderium hoc feli-

citatis ardentiffimum, ad optima quasuis ineiterour a-

genda. Verum omnes licet ac finguli, eodern gandea-

mus impetu, permultos tarnen cernimus in varias in-

ciderecalamitates. Rationem hujus rei facile peripicimus.

Infcii enim plurimi, a vero aberrant tramite, &, meli-

ora edodti, adfe&uum tarnen tuibine abripiuntur, con-

A ζ fyetu-

\

© ) 4 ( @

fVetudinera fequences pra värn. H;nc féiicitatem cum ex" q irunt, dades invenitintatqne ca la mi tåtes. Per elegan¬

ter hosdefcnbitGeneca, Lib. de Vita beata cap. j. -'Vive-

,yre omnes beate volunt, fed ad pervidendtmi quid fit, ''qued be tam vi tam efficiat, caligant. Äcf 'empjum,

inquam, vera* beatitudinis ut reale contendsre p.'o ill ^mus,

noa dätur nifi un. a via , fincerum nempe vim.cls ftudi-

um. Adprobant hoc genuini omni um iecuiqrum ac

gentium ^hilofophi. Inprimis vero hane tuetur fenten-

tiam Cicero, praeclarum iilud Romané gentis ciecus, per

totum Lib. V. Tufc. Quaffi. ubi id maxime agit, ut oft- endatj virtutem ad beate vivendum ^fe ipia efle ^con-

tentam &c. Mihi igifur ^, ipechpen Acaderricum edituro ^,

©ccafionem dedit elefganitiffimus hit TulfijDialoges,qua-

les ex cunque fuérinr, ^meas adferendi cogitationes, de

virtute ad beate vivendum fiufficiente. Illa _{autem, qua} 'debeo, rererentia te, B . L. obfecro, yelis in tirocinio hoc meo perluftrando, cenforis, non rigidi, iedmitio- ris, fungi officio;

§. IT.

Deus, humani generis Auftor& Parens, ^ut fiimme Bo¬

nus eft: ita non poteft non hominum velie felicitatern.

Felices vero eile nequeunt hi, nifi,' indigentiac Cux mc·

mores, ad acternum hunc felicitatis fontem acceflerint propius, adeoqne Divinae voluntati, in noftra femper

commoda propenfifiimas, fuas didicerint adtemperare

aåiones. Ne autem ignari, mala qutevis & noxia pro^

bonis eligerent; ficque pro Junone, ut dicitur, nubem preniarent homines, norroam, fecund um quam vivere debeant, optimum illis dedit Numen, quam iecuti, ad

rretam perveniunt optatam. Adtiones, qu# huic ^nor-

mae, Legem puta Divinam, convenienter dinguntur,

bona; audiunt, &, qui has fufeipit dextre ^ac lubenter, vir- tuth effiorefcie laude» Virtutem _enim generatim defini-

mus

i

φ;) $ ( Φ

mus per habitum adiiones liberas legi Divin*, fpoiite as confianter conforrnandi. Üna ^tantum aut altera ^a tio legi

congriiens, non contibuo veram conftituit vel prodit vir-

tutem 5 haud difficuker enim fieri poteft, ^ut quis vel in- icius, veldine propöfito bonam fufcipiat a&ionern, _quam,,,

alio tempore, negligit ac d'amnat, ih contrariam ρ arte m, Cotus' propendens, noxiamque féquens libidinem, Si

Vera fit virtus, expedita quadam conflct, necefie eft,,

animi iacultate & propofito haud definente, nihil omni-

no faciendi, quod fuflu i repugnaverit Creatoris, Ted o-

ptiroaquseque, fumruoie&andi ftudio; quo tandem, ite-

ratis faspe adionibüs bonis, magis magisque reddatur

famiiiaris exercitatio virtutis, immo creberrima: ufque dum, conivetudine firmata, in optatum excrefcat faili- gium. Neque enim aliter comparari potefi: virtus, nec alio modo confervari, quam ii rationibus moventibus,

divinitus fubminiftratis, lubentes morem geflerint mor- tales. Firmum certe piopofitum & voluntas, ad rede fa^

ciendum ita indinata, üt, in Omnibus quasdemum cun- que fa&itayerit quis ^, ad glorias Divinas tendat illuitra-

tionem _, fequeDeum, iuas felicitatis Audtorem agnoice-

re, oftendst, veram omni η o efficit virtutem. Hoc au- trm donum, fine fingulari Dei gratia ac beneficio obti-

neri non poife, fandior ^nos Theologia edocet. Hinc ne¬

mo juilus ac vera orpatus eft probitate,. nifi qui, vera Dei cognitione imbut'us, cultum ^ejus minime fucatum

virtutibus Peteris, fundamentiloco, fubftruxerit. Huic ve»

ro fumma adelt prpfperitas, qu* a piis virtutisque fta-

diofis feparari nequit.

§. III

Quod sutem hasc vera virtus ad beate vivendum fola fufficiat, feu, quod ejus ope, quantum in hac tara fragilis-

datur vit* fcena, ad ^verum & ftabile gaudium deguitan-

dum peryeniamus, fache demonftran poteft» Qui enim

A 3 yirtu-

"virtufem coli ^t, confhnti bonsrum altionum dele£batur

jfludio, Divibse graticCj necnon -potentias inlinita?, unicc

confielit, fuisque non minus dotibus, quam cetens uti-

tur rebus, ad fuam atque aliorum felicitatem; quae o- mninp ad benebeateque viken dum ita conducunt, nihil ut

defideretur amplius.* Gauaiu n pcrientifcimus ob org¬

iens aliquod bonum, cujus quideranos ill mus participes:

quantum. vero boni vircuti ipfit', ^nemo, ή i ii expert üs,

novit, Bonum utique eil in cmnibus, qusbus haud ra-

ro expofiti iint mortales, periculis, jtuto perrrui pradl·

dioj nec minus eil commodum. re media in promtii

habere, quibus äugen £>o(Bt. in dies Felicitas. KcVütti hu-

manarjum inconflanciam longe maximam Γι perpendi-

mus, onri facile poteil dubitatio, num alicjua in his ter-

ris déftir felicftas; innu mera? enim calamit.ares, tota die,

felicitatem noiiram Vexant turbahtque miiere. Sed quo-

niam hx tokrari, Sc haud raro plane toi ii videmus, ne-

gandum utique non eft, etjam in maximis a-rumnis bea-

traduci-pofié vitam. Beate vivere, ut ait Cicero, eil

honeile & rede vivere

qui vero ita vivdt, in tormen-

tis conftanter., graviter, iapienter, fortiter verfahitur

Primus enim gra dus felicltatis ed ^, vina evitare ac mala

iacinora, vel, utdixii Antiidhenes Phiioiophus. T« κακά ec7rofitci&s7v. Poll deplorandåm illam humanac naturag cor- ruptionem, grave quidem eil opus: at confici potefl,

benigno Deo adjuvante, & utiliffimum ianceftmaxime-

que honeilum. Tc νικάν 'αυτόν ^{^} πασών νικών πξωτη v&f 'ag&tj \ re de ΊιττάόΒαι, 'αυτόν 'αφ' eptvT8, πάντων άισ^ιεον

το άμα κάκιςον, ut eleganter admodum diflerit, decus

illud Philcfophorum, Plato. Seipfum vero vincere &

cupidkates malas freno compefcere, fine ardenti opere aclahore, nemo potent. Hoc vero faclo, tranquiriitas

obtmetur aninii longe jucundilBma, quac, ut omnes Γα¬

ρ era t caécsc fortena? thefauros; ita maxima producit com«

moda7

) 7 t 9

-rrodaqiία ^non poffuntnon vitam reddere beatiilimam.

Sua forte ^contentum efie, 5r quteeunque eve.niant, fl ve adveiia iirirt five fecunda, a l)eo3 utilitaiem hominum femper refbicienie, accipere, ^eunique in omni cafu, ut

Servatorem colere benign i Dim um, maxima utique eil Fe¬

licitas. Ηmc vir boniis & for tis Sc fapiens, mifor eile non

pcteil. Alia plane eß illorum vita, qui vitiis mdulgéiVt

lrcet fe maxi me ducant beatos; in eoenlrö funt ftatu, quem fortunte temeritas quptidie labefacfat Illos miié-

rite, iilos arrumna? premünt; illorum libidines eostor- quent, illi dies noFlesque cruciantur. Illos confcientiai

ßimulant maleficiorum fuorum, metus exanimant judi-

ciörum afquélegum; quocumque adfpiciant, ^ut furia?,

iie eis occurrunt injuria?', qua* illos ipiräre non iinunt, quemadmodum pereleganter loquitur pvinceps non O-

ratomm modo, Ted & Phiioiophorum fui temporis, la ti¬

datus Cicero. Ex qtiibus nullam in vitiis- obtineri pofle

vitam beatam, luculenter patetv.

§. [v. ^,

% m

Vante quidem funt res, qua:, ii reße: adplicantur,

noßram félicitatem, quales funt ccmmoda qua'vis

externa, qua? ad fanitatem mentis ac ad honorem, ad

opes & fortunä· multiplicem fpedtsntia viciflitndiiaem.Sed,

fi acceßerit abufus^ baud exiguum fa?pe nobis adterunt

damnum. Mens ommno fana, & fufficiente rerum utili-

um cognicione imbuta, eximium eß felicioris iortis adju-

mentum Vera autem mentis fanitas, in virtutis com·

paret iludio,. fine qua, iummum & exadtiflimum de

rebus judicium, nuiium prteftat ufum. Sanum cor¬

pus, quantam efficiat profperitatis partem, unicui-

que notum .eß, Sc qnem dinv excruciant morborum

tormenta, quem fatigant ardores febris, Sc ad rabiem

usque adflgunt, omni ex parte-felix haberi nequit. Bo-

num non minimum in corporis pofitum eß viribus, qui.

bus inftruåi, promte atque expedite, quidquid neceße

fuerie.

β ; s ( ·

fuerit, agimüs. Bona quoque exiilimatio, quatenus vir¬

tus funaämentuna eil omnisveri honoris, utique multum juvat ad felioitatem fr-uendam; excitamur enim laudibus magis magisque ad (ludium virfutis, unde candidiHima

tandem nobis contingutrt fata- Qvura vero faMte glorite

fitis atque aucopia, apud nonhu i os,.ita invaluerint, ut ftullis rationum momentis expugnari amplius poile videan·

tur, ab omnibus fere honorari, non kmper eil beatum.

Etenim perquam manitt fluni eil., pro ρ ter fertunse tantum bona, mukös honorihus omari immerentes, immo o-

^rnni, per ie, hono-re& veneratione iüiignos, Par eil ra¬

tio opum ac divitiarum. -Utiles iane funt, quibus, ne- ceffaria nobis, absque multa comparantur änxietate &

aliorum levatur inpp-ia; .experientia tarnen duce coniiat,

ditiflinios fepeinfeiicem degere vitam, licetea poilideant, quibus, üsdem ü recle uterentur, maximam guflare poilent

felicitatis parfem. De ^{cetera ,} jdivitise animum faspius

corrumpunt, ita quidem ut tandem deamentur nimiope-

re, qucd anguiri atque parvi animi eil indicium. Tum

vero opulentia _parit felicitatem debitumque homini

conciiiat decus, tibi ^opes ad beneftcentiaro, ad liberali-

tatem veram, conférre ^non dubitat, id eil, ubi virtus,

non numus meutern tenet ac dirigit. Mukös fi quis ^nu-

merat amicos.fmceros, tarn eil jucundum, quamquod ju- cundiiTimum: fed nec vera, nifi veritprobos inter,amicitia durabit, nec fpes nimia in aliorum ponatur fide, qus, etjam, ubi optima audit, mutari poteil ^ac folet iubito; cum, praeter Deum nihil fit (labile, nihil, cui tuto & absque

formidine fraudis, confidere _queamus. Virtus igitur fo¬

lg, utpotea Deo repetenda, ejusque cundta tribuens bo-

nitat i conftantiilim«, veram adferet, mihi crede, tran

quillitatem mentis atque fempiternam fervabit.

§. V.

Quamyis igitur bona ^externa, jam ftriclira an medium

qua?

-ΐ ν ■ ··.■-■. '

-' ^·

^■ ;ΤΗ-

■}; --Τ. - ·.Ä V

© ) 9 ( ·

quae vocavimus, ad datum noftrum meliorem reddeft-

dum conducant multum, abfit tarnen, ut illa felicita-

tem per fe conflituere poile exiftimemus. Res enim ple-

rasque mundanas, eile fugaces & eaducas, quiadtendit,

nullo non inveniet tempore. Sanitas mutationi eil ob-

noxia creberrima^robur evanéfcit, innumeris modis _per-

unt opes, &: ^tam firmum non datur repagulum, ab ad-

verfse fortuna: violentia eas ut defenfitare valeat. Aml-

ci, fi vel maxime conilantes fuerint, commune tarnen fubeunt fatum, ficquenos, inconilantix ornnium, qu©

fub fole exiilunt, rerum admonent. Quapropter, ii quis fpem totam in Ulis collocaverit, infirrnura ianefclicitatis pofuit fundamentum. Mens autem, vktuti dediea,femper

eil beata _j virtus enimTibi ipfa merceseilpulcherrima. Qui

enim femper in eo eil, ut voluntati obtemperec Summi Numinls, _atque adeo ^,amore üonditorisfui fidi/Timo, &

benefieiis iummis atque innumeris fruatur, is magis magis-

que ejus gratiae convidtus, ^perennem ientit voluptatem,

»Ullis turbandam moleftiis. Megarequidern haud poflumus,

calamitatibus probos, haud raro,exerceri, nécadfe&areun·

quam .Wee&i/ew Stoicam: fed quiaDeo fpes fuas committüfit

omnes, quidquid eis acciderit ^{, veram} feiunt importare ipfis utilitatem, maxime cum praeeptis pari ter ^s atque

experientia didicerint, onera,qu®teneros ipibrum ali- quando premunt humeros, Divina fublevari, fuoque

tempore, iustolli manu. Utvero Deurn, toto atque

fmeero _veneratur peåore, genuinus virtutis alumnus,

ita alios etjam homines impenfeamat, eorumque prove«

hendi felicitatem fumrno flagrat defiderio. Hinc lubens aclartus, quoad poterit, éos juvat, eorumque comroo- dis pariter, atque iuis, dele&atur; _qu« cura& cogitatio

non poteil non eile jueundiifima. Illis _vero, qui odio

ardent atque invidia, qui in aliis laedendis & adnigendis l^rmoleiißaa collocant _{opera m,} requies eil nulla, felicitas

~

B nulii*

ϋ ) 10 ( #

flulla. Forro virtutis eil, modum in omnibus fervare

officfis atque negotiis, qua ad noilra fpe&ant commoda

auggnda, ^ne quid ^a nöbis peragatur temere, nec timide,

rec languide. Hinc in honoribus, in opibusquaerendb,

horno tcmperans inter niraium parum viam iempér

ingreditur mediana. Cupiditatibus- inordinatis frenum

injicit probus, nec adfe&uum turbine ie in transverfum

agi patitur,. Sic tormenta, quibus fuperbi, avaridelica- tique,cruciantur,Xingulari virtutis evitantur ftudio; neque

ad vitam tranquillam & perjucundam expeditior via eil

& ratio, quam fiquis rebus, ad nofiram felicitatem a Deo

perbenigne creatis Sc conceifu, ^non féryili,: fed iibero Sc

erecto, fruittir animo,

f: VI : - d;

Virtus igt tur, quocunque cafu, ilatu sc tempore feil«

cifiimam reddit vitam, quantum, dum in hac non domo,

fed tanquam hofpitio, commoramur, fieri poteib Kon

eil enim, quod putemus, nos perfe&a? feiicitadsy heic,

eompotes unquam evafuros. Obilatmmintelleclus, tiun voluntatisnemini non explorata imbeciliitas ac imper-

fe&io.-Quum autemnati ftmus & in lucem editi,ut fum-

mse reddamur felicitatis participes, inid omnino incum-

bendum fvadeo, ut, in infirmitate licet vivamus, verum

tarnen iemper adfit gaudium, donec in aulam receptis Divinam, cumulatior, & quidem longe perfe&iiTima,

nobis condgerit beatitudo. Virtus autem, ut oftenfum

ivimus, non tam adminiculum eft genuinum, quo ad

metam properamus optatam, quam potius atque, ut rem acu veluti tangam, virtutis exercitado ipfa eil beata Vita Sc felicitas. Per fe enimvirtuti fitis eil prseiidii, Sc

cum bonis externis conjunåa plurimum valet, ut, qui hujus fit pofieflbr fcientiffimus, fub feliciori velut fidere

natus videatur. Prineeps veram exercens virtutem, _quan-

fta gaudet Mcitatei Propitioconfiius Deo, in ^amore

ciyium

φ' ΤΙ

crvitim tutus requiefcit, Adverfus guosvis mafofum val furiofiffimosimpetus, imperterritus manet,&: ad adflictos' tutandos, ad feiicitatemque tothominum procurandam

ae ftabiliendam, data utitur poteilate atoue dignitate, quo,. - bei itius nefcio, ^an quidquam excogitetur. Cives boni, be- nignitatem Numinis & curam Principis grati, ^atque adeo Ireri, agnofcunt, ficque fua content! forte, ^seyum exigunt- feiicifTimum. Decus laneefl humani generis homo ορα-

lentus, fi iplendida fimuLvirtutum ^Corona fuerit contpi»

cuus; huic enim facultas benefaciendi obtigit magna, un-- de aiii, adveria cum Fortuna confliclantes, optabiie per- fentient adjjumentum. Hinc videmus, bona externa, non

quidem, ad beate vivendum, prorfus eiié neceffaria, (ed

virtuti addita, perrnultum facere ad ornamentum vitac ac

fplendorem. Si cum Cicerone feiicitatem dicimus curau="

latam bonorum, iecretis omnibüs malis, complexionenv

iuam ad integritatem illa qüidem rcquirit bonorum, ^et«

jam externorum, opern, omaibus ut iit numeris perfecta^,

bomo enim, qvi noirfolum animo conilat, fed &cörpoe-

re, dele&ationem -plenam, cum corpori male fit, nondüm

poilidet. Sed hoc nen öbrfåt, quo minus, adfliflo·'corpo¬

re, vere beatus poffit exiliere animus. Summa omnin®

felicitas renderm fv a v i fil m a a ni ^{m χ} cumDeocon/unSione

atque amicitia, quam ©bt i nen poffé, omnes licet deficiant fortunariirn thefauri, ikcrse non r&inus Pändetfe, _quam quotidiäna multorum experientia, fatis quidern feite, jam- dia teftatum reliquit. Quis enim negabit, pauperena, aui meliora exfpeclet ^a Deo fa ^ta, vel in egeflate felicem efté?

Kon ignobilis, nec minus beate vixit Epaminondas Ths- banus, qui, tot licet vf&oriis clariflimus, divitiarum tå- men fuirabftin'entiffimns, _atqtie unica, ut ferünt, ^eonten-

tus vefte, quam ubi attrifam refarcire neceiTe _erat, donai ie eousquecontinuit. Deus utique, perle, fummumeftb©-

mm9 mememqu© notam iramortakm, _atque infinit«

ίύΐφ

A

• ) .« ( e

feiicitatis avidam, folus oble^lare valet. Quapropter ejus fruitiof _quse vero virrutis efficitur iludio, fumma eil ho¬

rn i nu m ieiicitas; hsec enim, folido nixa fundamento, nec

Gammas dmet, nec undas. Otium mihi fecit, fateor,plu-

va hane in rem adfercnii Diflfertatio popularis mei toh.

GuflStenberg, A- fuperiori, fub Ampi. Prarfide meo, ha¬

bits, de Rerutn Defpicientia humanarum, ad du£lum fon¬

ds Tuiiiani ex L. I. Offic. c. 20. mirifice exundantis.,

■§. VII.

Quaé cum'ita fint, adeorum ut accederemus opiniö-

nem abfit longiflime, virtutis qui vianvnimis aiperam de-

•-pirigunt, quique nihil putant beatum atque jucundum,

nifi quod externis diffluat voluDtatibus, In his enim Q

•vera confiftexet ieiicitas, quam föret terumnofa conditio

humana? Ingruit q 11 i dem, dum in mortali fcena vivitur,

permagna miieria, atque, ut ajunt, Ilias malorum; men-

tis tranquillitatem vexant vida; morbi adfligunt corpus;

huic cum fumma rerum inopia eonfliclandum eil;illura

aliorum injuria: miierrimum reddunt; & quis fingula,

calamitatum enumerabit genera? Si veroquis iiliec ma¬

la, externis tantum commodistolli pofle, exiilimac, inpe*

jus ruere videbitomnia, &.creiccre in dies, ad fummum

usque failidium, mortaiiumteedia. Maximi ergo facienda

eil virtus; qua: vitiisexpurgat animum, morbos atque im«

proborum incurfiones tolerabiles reddit, politicac ac do-

meilicae vita: inilitutaconamodiora facit, & ad acerbiilima

fortiter fubeunda viam munit, atque, ut paucis multa comple&ar, ad bene beatcque vivendumibla fufFe&ura.

*Virtutem autem veram in nobis excitarc, Dei manet ma«

nebitque opus; illum igitur reiigiofiilimi adpeliemus, ^ne-

cefle eil, velit hane nobis diIargiri,quo, in ejus

t gloriam, vitam tranfeamus iemper beatana, felicem, exoptandam.

TANTUM. {