I. N. T. S
DISSERTATIO ACADEMICA,
DE
c l a S S E
alex ANDRINA
AB
OCTAVIO AUGUSTO
INSTITUTA,
Quam
consensu ampliss. senatus" phil.
IN ILLUSTRI .AD SAL AM ATHENAEO,
PRAESIDE,
VJRO CEL EREK " 'MO
Mag. p E t r o EKERMAN,
elo^v. pkofessüre keg. & ord.
PRO SUMMfS IN PHILO SOPHIA HO NO RID US>
VÜBUCO FIAMlJMl MODESTE SÜBMITT1T
LAURENTIUS RANZOCHF
OM KO-GOTHUS.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. D.XX MAJ!
ANM MDCCLIV.
H. A. M. S.
upIÄTLEI
Exe. LAUR.M.HÖJER, Reg.Acai Typogr,
i
/. N.
§, I-
c civitas, divitiis abundans, habet,
quo fuis non tantum ufibus, ve¬
rum etiam jucunditatibus optime
confulere poffit; ita opes publi-
cas prfvatasque honorem & pot- enriam eidem conciliare plane fin- gula re m, cives, quotquot funt, intelligunt omnes.
Eis itaque nihil erit prius, antiquius nihil, quam
iflorerum gerendarum nervo falus communis utad-
augeacur, totumque regnum gloria & robore quo-
tidie crelcat, 8c ornetur.. Sed locupfes & referta prsedicari nequit respubfica, nifr in acquirendis 8c
confervandts divkiis eminear fbiersr & nunquam
non laudibus cumulanda, prudentia. Quid autem
plus farnae 8c ftrmttudinis imperio affert, quam commercium rite inftitutum ? Jamdfu variseidgen-
tes obfervavere, mrrari itaque non convenit, ful-
cris rei publica maximis illas annumerafte com mer- ciaj ha?c enim ubi fic fforent,. ut non föfum .sequi- librium in mercibus importandis, 8c exporfandis te-
lies-
&5ÜP ) i (
neatur, fed merces etiam exportatae prseponderent,
felix omnino habendus erit regiminis flatus a). Hi- ftoria, fida illa rerum ge dar um magidra, quae di- ximus, exemplis confirmat permultis, quorum ta¬
rnen unum alterumve adduxifle fufficiat. Nomen
Reginae Elifabethae perpetua apud Britannos colicur
memoria. Hic populus, d quis alius, ante ejus tem-
poraa Romanis, Saxonibus, Danis &c. mifere vada«
batur; ejus autem indudria admiranda, podquam
cum exteris frequentari cceperunt commercia, api-
cem, nodra aetate, Anglorum attigere opes. Ne*
que obfcurum ed, quid Batavorum effecerit foler- tia; eorum enim terra licet parum prof erat frumen«
fi, &, praeter butyrum&cafeum,nihil fcrehabeant,
miris tarnen incrementis commerciorum fa&is, iis- que quseduofiflimis, non tantum fibimecipfis ad vi-
£tum cultum^ue neceffaria comparant, fed,vel lar-
gam dbi acquifivere omnifim rerum copiam, Jure itaque contendit Grotius b), omnes Batavorum opes
ex mari efje & mercatura. In quantüm fadigium,
civitates Hanléaticae, beneficio commerciorum, fint eveftee, ex luculenta, quam allo tempore accepere SveoGothi plaga , abunde declarat cicatrix. Anti- quitatibus deleÖari fi placef, oculis nodris fefecon- fpiciendam fidit Tyrus, quae fummum honoris &
dividarum fadigium, commercandi illa ratione, at-
tigit: quod, facra evolventi oracula, certo conda- bit c). Ncc minus Didonis ille fetus, Carthago, ex eommerciis prudenter initis, propriam adinodum
crefcere potentiam & opulendam, luce clarius per.'
A 2 fpexit
) 4( 8S®
fpexit d), Sed de semula dum loquo-r, fniquus föne
e (lem in regi na m orbis, Romarn, ni(i de ejus, fub OShvio Augufto Casare, felicitate ex commerciis
repetenda , verba faceremr & föne non diffitendum,
hunc eundem Auguftum > optime inteilexifle, quan*
tum utilitatis ex commerciisproveniat: Etenim, quod
non omnis fert omnia tellus, india mittit ebur, wolles jua tbura Sabeei,
mercaturas 8z negotiationes longe lateque fudit*
Indicas & Troglodycicas prioribus adjecit e), Se- ptencrionalem quoqtie Oceanum, majori- ex parte,,
nåvigatum vidit, Germaniamque clafle circumve-
£tam ad Cimbrorum Promontorium,, uti refert Pli-
nius /). Verum enimvero hifce nec fubfhtit, quip«
pe fiftum eft, ut, ejus aufpicirs, Claf/ts etiam A- lexamkina innotefceret Et hxc quid em Diilerta«
tionis noftrse- ed: materfes, quam folicö excipias fa-
vore L.C. mitique fabjrcias cenfurae, optamus.
a) Vid. Difp. Confult. Prof, Eercb , de felicitate•
patvits per Oeconom. §. 44. b) L. IX Hiß. c) E- zecb.el. c 27-v 4- <& fequ. d) Rollin Hiff. ancienne*
TumXp. 388- e) Urab o Geograph AVIL fjL.ll, c.6p„
§. II.
CTadTs hxc, de qua panca (TiöEuri (umus, Mar- tfalij NiUacus. cataplus a), Aufbnio b) xctrdTtXdZy
-
-q ui c quid vario per flwnina-, per freta cttrfti
Aduebitur, toto tibi mvigat or be mvä-xEdr.
Eft autem cataplus. vox GVaaea & proprio dicitur*
cum
} 5 (
cum exalto reditnavis, atquein portum, undeexfe-
rat, remeat, fieut contra cum e portu folvitur,
dieitur, at deinde pro ipfa claffe appulfa accipitur, quemadmodum Alexandrina claffis, Pu-
teolis portum ingrediens, itaappellabacur c). Sta-
tio: Pharm pnppis d), Cieeroni: cataphs Vuteola•
mus eJ, Svetomo; commeatus Alexandrinus /), Gras-
cis exprimirur ^opsvTHtoo" $oÅo$y ut habet vecus in- fcriptio:
TFIEP SßTHPIAS KAI ATAM0NH2 TOT KTPIOT AYTOKPATOPOT
KOMM )AOT 2EBASTOT
Ol NAT KAHPOl TOT HOPETTIKOT
A AES AN AP INOY 2TOAOT
8z aliis ßolus Altxandrinus g), immo Clajßs Alex an*
dr'ina, audit, lüpportando frumentoin Italiam prse>
cipue deflinata; erat enim frumentaria largitio apud
Romanos antiquiffima, & conciliandse plebi maxi-
me idotiea, qua opulentiam & magnitudinem po-
puli Romani vere med mur h) t und e inter eaufiass frequentatas tu bis Romas refert Appianus t<3
criov rot; itsvy)7L xcfflyJpsvov Et haec quidem ifißv- töj, quse vax poltea de hac ipfa clafle ufurpaca eft,,
8z gratuita in plebern annona, varias pofl viciflitu-
dines, cum etiam Augufti attigiflet tempora, tan-
tum abefl, ut abrogaretur ut numerum eorum,
qui frumentum caperent, au&um ehe legamusj quemadmodum Judseos ipfos, ad frumenrarias do-
nationes admiftos, in legatione ad Cajum tradit Phi¬
lo* Quoniam itaque Auguftus, inter finnan enta
im-
<53# ) rf C $55#
imperii habnit annonam, &, tefteTaeito f), *»/#«
populum annona, cimfios dulcedine otii pel- fov//; ciquoque cura erat, frumenti copiam undi-
que acquirere. Regiones Africa, Sicilia & Sardi- nia, antea horrea populi Romani falutabantur k),
prapotens autem & opulentiffima iEgyptus, noa adufum tantum, verum ad immanemquoque luxum, permultas Antonio & Cleopatra prabens di vidas,
ab Augufto in formam provincia redatia/), uni-
cumnuncdemum annona fubfidium fuit habitum:
& ita quidem, ut palma navigationis, rhercatura
caufla, effet penes Alexandrinos. Hac pracipua
eft ratio, cur appellau fit Clatfis Alexandrina: nem-
pe, a nobilillima AEgypd urbe, Alexandria* Et
cerre , ü quis unquam, AuguÜus fane voti efl da«
mnatus: hinc enim tanta re i ti um mar ia copia, ut, fcenore deminuto, plurimum agrorum pretiisacces-
ferie m): hinc perennis & nunquam defefhira fru-
mentaria gentis Romana penus: hinc plurima
merces alia,quibus maxime deleftabanturRomani.
a) Mart. L. Xll.tp. 6g, b) de clar. urb. in Nar' hone cfr. Sidon. Apollin. L. VI. epifl. g. c) Cafaub. com- ment. in Sv et. p. 317. d)L. V. e) pro Rak Poß. c <14.
f) L. VI. c. 20. g) cit. Cafaub. h) Lipfu Eleß. L. I.e. 8.
i) <iyhwal. L. I. p.3. k) Tacit.L. XII. p 2%$.cfr,Varr.
11R. L. Up. 57- V lofeph. Ant.Jucl L. XIX. c.\5. m)
&vet. L.11. c, 41. cfr. Orof. L. VI. c. 38.
$. III.
Alexandria mentionem nuper injeci, de hoc
ci-
) 7 ( Cöö?
civftatum, A£gypti totiusque Africaecapite,quaedarri
delibare,ratio inßicut? nontarn fvadet, quam verius depofcit & flagitat. A t mitto hane, opibus & inco
lamm frequentia florentifßmam, in Sacro Codice
No vocaritf): taeeofata Alexandriae fub Ptolemaeis,
Imperium tenentibus: praetereo Mufeum Alexan-
drinum,ibiquecollocatam Bibliothecam,ornnes quon- dam gentes in fui rapiens admirationem : ßleo ver-
fionem LXX Interpretum, Ptofemab Philadelphi
au&oritate procuratamr item dudia Hidorica, Me-
dica, Mathematica, reliquosque Alexandrinorum
in literis progreflus: paucis indicabo,urbem Au&o-
rem fuum agnofeere» Magnum i dum, ad maximas
olim res gerendas, natum fadlumque, Alexandrum loquor Macedonem, qui, ß quis unquam > longe
-
lateque vi&ricia fua circumtulit arma. Quamquam
propeer totinter Chronologos fententiarum divortia,
annum delignare non licet; nihil tarnen impedit, quominus tuto affirmem, peregregiam hanc ur- foem, paulo pod reditum Alexandri ab Jovls
Ammonis oraculo, efle cx(lru£hm. Fides ß habenda ed hidoricis, ingens cupido ipfum ad-
eundi Jovem ejus occupabat animum; ab Amnio¬
ne autem rediens, podquam ad Mareotidem la-
eum, haud proeul infula Pharo ßtam, pervenis- fet, loci elegantiam contemplarus, in haceademin¬
fula novam urbem primum condere decreverar, qu«
nomenejus perpetuas commendaret memoriae. Nego-
tioautemadeuratius penßtato,infulam tantae relminl-
me parem intelligens, urbi eIegitlocum,ubi jam nodra-
ßta
55*2 ) 8 C <5*2
£ta eft Alexandria b). Verbo javabit obfervafte,^
plurium quondam urbium hoc idem fuifle nomen,
quod pierxque Aiexandro Magno necefle eft refe-
rant acceptum, quarum apud StrabonemPliniumque
fit mentio; omnium tamen nobiliffima fuir Alexan- dria iEgypti, multorum do&iilimorurn virorum na-
talibus celebris, JinguaTurcica Scanderich jam nun*
cupata r). Urbs XXX (tadia longitudine, X laticu- dine, laxitace autem XV millia patluum comple- tlens, ad cfiigiem chlamydis Macedonica*, orbe gy-
rato, laciniofa dextra kevaque angulofo procurfu eft
condita d). Opus vero tantse molis, ab invi&iffimo fioc Principe quemadmodum inchoatum., ita quo«
que inträ XVII dierum fpatium, mirabile di£tu! eft confummaturn e). Varias in partes & regiones urbs fuit divifa f), atque aquis undique cinäa: Nilo,
qua fpe&at (eptentrionem, palude Mareotica, qua
vergit ad meridiem, ad occidentem vero, propius
mari includitur mediterraneo. Sed (ilentio prakter- irc nequeo portum urbis inciutiffimum, inter rnira- eula mundi numerari dignum, qui, vel tranquillis circumquaque omnibus, fallacibus vadis, tribus ma-
ris alveis, Tegamo, Pofideo, Tauro difficile adi-
tur^); nam anguftus ejus eft introitus, faxisque in profundo latentibus, a curfu dire&p deflexus, poft ingreflum tamen, portus, XXXTtadiorum fpatium continens, efl: tutiflimus h)k Omnibus & fingulis,
a mari /Egyptio feu mediterraneo, per portum Eu- nofti, qui hodie vetus portus audit, Alexandriara
frequentantibus, a laeva oculis eorum fefe fiftic infu-
la
$3ü? ) 9 ( 55®
laPharus, portui Alexandrino primo, qui hodie
novus dicitur, obje&a * cui, ad folis occafum, An-
tirrhodus infula haud procul abeft, portui fecundo,
olim qui Eunofti appellari fvevit, oppofita /), led
dextra ejus pars brachiis, arte fabricatis, eftfepta.'
Verum enim vero infulae Phari in mentionem inci-
dens, non poftum non verbo attingere, herculeum Ktum, Regis Prolemaei Philadelphi aufpiciis, ab arti-
fice Softrato Gnidio conle&um laborem, turrim, lo- quor, eodem, quo gaudet infula nomine, laxeam multumque editam k) f
- -
tibi dukianautis
Lumina noBivagx tollit Pharus amula lun<e.
Hanc autem, 300 ulqueftadia, no&urnis ignibus,
curfum navium regendi, fuifle opportunam l) Ju¬
lia qui penfitat lance, cauftam, cur hujus nomen, ad reliquas poftea Ipeculas, in ejusmodi ufum ere«
das, tranfierit, nullo perlpicit negotio.
a) Nabum c. 3. v. $. b) Curt. L. 1V. c. j. £$
r) Wennerdabi. Lex. Mytb. Hiß. p.36 (t) Flin. L. V.
€.19. e) Reverendiff. ArchiEpifc% H. Benzelii Difp.de A*
lexandria /Egypti. f) Philo orat.inveB. in Flacc. p.yyji
g) Plin. Üb. V.c.31. b) Mepb. Bell. Jud. L. IV.c. 10.
1) Frid, Winckler. de Antonii Timon, k) Wennerdaht
p 46t. cfr. Cxfar de bell. civil. £. ///. p. 44p, lj pfofeph.
loc. ciL
§.IV.
Chilis haee Alexandrina, vel ea de caufla me¬
moria fervabitur nunquam non duratura, quod, oc-
cupata Alexandria, quo, poftcladem A&iacam, An-
B t»
1» ) 10 (
to'rmis cum furidi fuf, ut Terentiatio verbo utat,
ealamitace, Cleopatra, confugerat*), Ocfcavkim
Ali-
*) Reginam /Egypti, Cleopatram, omnem Antonio
/calamitatis exrtitifie cauffam , plurimorum Auöorumfuf-
fulti teftimoniis, haud immeritodicimus 5 ejus enim ve-
,re infanus amor, eum non tam corripuerat, quam fafci-
naveraty quandö ob auxilium illis, qui C. J. Ccefarem tru- cidaverant, prce/litum, aut mortis ejus vindicibus dene-
gatum , inCüieiam, ad rationem reddendam evocave-
'rat Antonius (Ä). Heic Tane, fi unquam, larga quasrendi
Cubminiftratur anfa , quomodo vir, commendabilem na-
«ftus gloriam , miles infuper ver« iiluftris paucisque ce- dens, qui populo non uni leges dabat* rnuHerculas tan-
tum, in ejus animum y reliquerit imperium, ut ab ifto
tempore, illum, impofito veluti jugo regeret, quod eo majori quasritur jure9fi in memoriam redigatur, Anto»
nium juvenem minime imprudentem , fed annos jam quadraginta natum (B),non a ptiella mfegerrirba oc
pulcherrima, fed a femina, cujus venerum meliorempar*
-fem C. J. Csefar & Pompejus junior, in quorum grege annumerandus Quintus Dellius, Antonii amieus (Cj, jamjam delibaverant, illaqueatum fuiffe captumque. Infiw
.gnesautem Cleopatras dofes primum fi perpendis, eam- que iilis naturas ornamentis fuiffe prseditsm, quae quem-
vis faeile in admirationem rapere poffent. Quemadmo-
dum ifla e Plutarcho aliisque eleganter adfert au&or de
Thißoire du triumvirat 1 III. p. oy. Deinobferves, An-
tonium in Cilicia Cleopatram nec primum vidifle, nee
primum amafle, fed hoc tempore amorem tantummodoeffe
renovatum. jam olim enim cum juvenis & prsefe&us c- quitum, Gabinium ducem , Aiexandrfam fequeretur, petulantius oculos inpudlam corrjecerat (\y). Hifce tan¬
dem addas, fervile Antoniofuiffeingenium, eumquePul¬
vis, fuse quondatn uxoris,artibusparere fujfle affvetum
I? ) II (
Auguftum-y fuiirrr agnofcat au&orern, a). Erat hic
ipfe, qui Triumvirali in gente Romana, decantatcC
admodnm poteftati, M. Lepido & M. Antonio fhpe¬
raris, finem impofuit,ira tamen impofuit, ut exor- dine fatorum, tanta gentium provinciarumque mo- les, diuturna valetudine langvida, variis cladibus fq valida, triflique c i vi um discordia confumtafere &
fatifcens, uni, hoc efl Och vi o Auguflo, cederct,
atque, poll totcafus & toc rerum difcrimina, in i- pfius humeris , vere Atlanteis, tuta & Isetior re-
quiefceret. Fruftra autem hsec tota, quanta, uniiis
hfifiet cornmifta poteftati gens Romana , nifi & ille optima & peropportuna , asgrkndine fua laborant!
Reipublicae, fubminiflrafiet remedia. Et certe ad
maximas olim res gerendas natum faftumque efle
conflat Augufttimyin ipfo enim quidquid natura pras- ftare unquam potuit, re vera tentavk, & ita quidem,
tit virtutes tantum non omnes ejusmodi fparferinc fulgorem, quafi nec multa ediicationideberent, fed
fixas in animo ejus fibi delegerint fedes. Verum e- nim vero, plures, quibus maximopere effloruit, in-
tuebimur dotes. Etenim, praeter egregiam corpo¬
ris ftru&uram , oculorum rnirum in ipfo fplendo-
rem, luaviffimam nutusgefi:uumqueharmoniam,di-
vino ingenio, omniumque fere fcientiarum noti- tiaprobe erat imbutns , quse omnia , maxima, mini-
nta5 eo majori admiratione atque cultu Augufium red-
B a di-
(A) Wtnckler. Antonii limon. (B) Appian. L.V.
pAioyS-. XQ B ny le Diction. BifL voce Dellius (D) Ap+
pian. loc. ät. (E) Bayie voce Fulvie in not. A. c fr. di fl. de
Victoria Aug. Actiaca, keic habit. A>ijpi.
W» ) « C
didere clignurn , quo eertius efl clariusqueexter-
liam corporis figuram , majeftati ejus cumulatiffime fatisfecide ; hinc vel lolo afpe&u AStiacas exrerruit
Legion es b). Tefle dein Svetonioc), vultu interdum eratadeo tranquillo ferenoque, titquidam e Gallia-
rum primoribus confedus dt incer fuos, eo fe inhi- bicum & remollitum, quominus, utdeftinarat, in trandtu Alpium, per dmulationem colioquii propius admidus, in prxcipitium propelleret* Et, ut, cum
Velie jo d) , multa paucis compte&ar: nec bonist ne-
que contra malos opusfuit armis\ quod glorioddimum Augufto, fuo reputetur merito. Qualis inimperio fuerit^ vel inde patct, quod, licet defperata, tamen
fpeciofa multis placueritlibertas: licet ordoequedris
tanta in rempublicam gra Öaret ur licencia, ut bellum fere eOet omnium in omnes: licet denique lafciviens
Sc feditiofa plebs in officio vix & ne vix quidem con- tineri potuerit ; rem tamen tan ti negotii, maxima fu£
cipiens prudentia, quam feliciffime confecit. Is få¬
ne, ingenio optimö & prudentia, fumrnis extollen- da laudibus^ omnes atque fingulos fua non tantum rednuit fub tutela ac poteftate, verum cun&os quo- que in fui venerationem amore conjunÉhm adeopel- lexit, ut nihil fere omnibus eOet prius, antiquius nihil, quam ad iubje&iffimam ipfideclarandammen-
tem, luculentis obedientise Ognificationibus, certa-
tim quad conlluere* thura libando, faufta omina &
eximias laudes congerendo: Per iilum fe vivere: per ittum mmgare: libertate atque fortunis per illum frui :
queoiadmodum de ve&oribus nautisque Claffis A-
Je*
) ij ( is#
lexandrinse candidatis coronatisque tradit 5ve(ronjus
t). Sed ut intoga, ita in fago, vereheroafuifle Augu-
ftum, teftantur quinque bella civilia ab eo gefta:
Joquor Mutinenfe, adverfusM. Antonium: Philip- pen(e,adyerfusBrutum& Caftium:Perufinum, adver-
fus L. Antonium Triumviri fratrem: Siculum, ad-
verfus Sex. Pompejum, Cn. ftiium: A&iacum deni-
que ad verfus eundem M. Antonium, ita vehemen¬
ter fecum dimicantem, ut non nifi praelio hoc de-
cretorio conftaret, utri principatus orbis terra eilet
deferendus/). Nec minor in bellis externis, quippe
rariffima omnino, huic Principi, fefe adfunxerat for-
tuna. Reliqua, per legatos adminiftrata bella, ut ta-
ceam, fatis fuperque hoc teftatur barbara DaJmata-
rumgens, quaequidem, etfi per ducentos viginti
annos rebellis, Romano jugo colla fubdere didicit
j): teftatur Cantabria, huic imperanti fubje&a b):
teftantur denique tres illius nobiliftimitriumphi, Dal-
maticus, A£tiacus& Alexandrinus, de quibus, prae¬
ter Virgilium/), confulatur SvetoniusA). Nec ulli
genti, juftis ftne cauftis, bellum intulit Auguftus, &
acupidine, quali demum cunque modo imperium
vel bellicam gloriam augendi ,tantum abfuit, utqüo-
rundam barbarorum Principes in aede Martis Ultoris jurare ccégerit, manfuros fe in fide ac pace, quam
peterent /J. Hic itaque Odavii armorum fucceftus,
fummse ejus juftitia*, prudentiae, virtuti & demen¬
tia» eft adfcribendus; quippe is, ut verbis utar. Sene-
cx ni) : alieno fangvini tanquam fio pepercit, & fcivit
Jjomini non effe homitiepredige utendum. Quibus addere
<5S3> )i4f ®Xä>
fjcet fingukrem in bello moderationem* homoenirri
ut fuit, fic id, quod fuit, femper efle fe cogitavif,
felicitati ergo lux adbibuit frenos , &, quoniamfor-
tunam lubrioam efle, nec invitam teneri pofle fem¬
per penfitavic, medio vi£toriarum eurfu, pacemde-
fideravit perpetuam. Ccntigit igitur Augudo, ut
Janum Qvirinum, terra marique , pace parta, clau-
dere potuerit, dum veruspacis Princeps, Rex&Porr-
tifex fummus, Dominus noder Jefus Chridus, ae- ternam hominibus annuntiaret pacem. Verborquo major eflet civuimfecuritas & defiderata pax rnorta*
iium , Reges focios inter femetipfos neeeffitudini- bus mutuis junxit Augudus: promtiflimus affinita-
tis .cujusque atque amicitiae conciliator & fautor n)t Meritis vero Augudi plurimis fuperfedeo, cum in manibus exdet Difl. Cl. M. Daniel. Starck, de Otb
<2xC Augudo, literarum cultore & literarum fauto- re, Upfl hab. 1747.
a) Cafaub. comm. tn Svet. L. IT. c.ps. cfr.Boet. L.IL c. /7.
b) Tactt. Annal. L. I. c. 42 c) L. TI. c. Jg. d) L. II c. 124,
e) L. II. c.j/g. f) Svet. Vit. Aug. q) VeII. L. 11. c. jjo.
b) Svet.L. IL c. 20 t) Lib. AEtieid. VIII. v. J14.
At Ca?far triflici inve Bus Romana triumf bo
Mae ni a.
k) L, II. c. 22. /) Svet. L, II» c. 21. m) Ef iß.
ti) Svet. L.1I. 4$.
Sed optima quaevis S.V. & egregia Principum, in falutem, tam publicam, quam privatam, exhibita
in-
®ß> > IS (
inftkuta, fiepe langvefcere, & in cunis quafi perk%
nifi privilegiis caicar, ut ita dicam, illis addatur*
quoniam Augufti perfpicaciflimum fugere non pot>
erat ingenium; idcirco, eommerciorum caufla,
Claflem Alexandrinam nan sedificavit tantum, ve-
•rum & elegantiffimis ornavit prserogativis atque im-
jnunitatibus. Praecipuum autem Claflis noftrae hoc
iuit privilegium, ut cum fupparo fola exalto por- tyjm intraret. Vocabultim fuppari mukas quidem
habet fignificationes: & primum quidem eft lineuna
veftimentum muliebre, quod cervici, humeris 8c
brachiis fuperindukur. Hac mente, praeter alias,
Varro a} & Lucanus b):
- -
hiwicrisque bereut i a prims Suppar a nuåatos cingunt angufta Iac er tos.'
Dein velum denatac hiftrionum, quod demittkur,
dum comcediaruma&usperrnutantur. Ambitudeniq;
ino,omnis etiara generislineumincludit velum,adeo
quidem, ut fingula navium ornamenta, liberead fafti-
gium pofita, haud incommodefupparorum nominibus
fignari foleant. Nofiro tandem fenfti e(i velilinei
genus, quod nonadufum , fedad indicium gaudii,
rebus fecundis, attollebant nauta? c), At ne exiffimet quisquam , nullius fere momenti, hoc navium A-
lexandrinarum fuifle privilegium; obfervet, rogo,
reliquis omnibus, vel publica, vel private fumtu,
paratis navibus, cum intraverant Capreas & Miner-
Vas Promontorium, fuppara ut deducerent, velo-
que tantum uterentur, dum fuit injun&um; hifce,
*1*3? ) i6 (
Sr qutdem folis, majoris ponderis contigifie hono¬
rem , quum fupparum illis intendere licuerit, quod quidem, Ii quid unquam, peculiaris grada?
erat fignum. Teftimonio Senecas d), in noftrse Clas- fis Iaudem, fic verba facientis , di&is fidem addere
oportetSubito bodie nobis Alexandrimc näves apparue- runt, qua pramitti folent, Ö nunciare fecutura das»
fis (idventum: tabellarias vocant. Gratus illarum Camp a»
nia adfpeSus efl. Omnis in. pilis Puteolorum turba coh-
fi(ht) o ex ip/o (feuere velorum Alexandrinas, quam-
vis in magna turba navium, inteüigit. Solis enim licet fup¬
parum imenderey quod in alt o omnes babent naves. Cum
intravere Capreas, £$ Promontorium, ex quo Alta proceüfo fpeculatur vertice Pallas:
cetera velojubentur effe content<z, fupparum Alexandri-
narum infigne eß. Sed, quid multis hujus privilegii
excellentiam vindicabimus, cum noftrum praefens
& proxima fecula abundanter hoc declaraverint?
Prodeant in fcenam tantum Batavi, qui, fuppari de-
miflionem Anglis interdum recufantes, atrociffimi belli dedere cauflam, & ita quidem, ut, pluribtis
amiflis navibus, honorem hunc, Anglis praftandum, pa&is ftabilire fint coa&i. Verum e diverticulo in viam. Satis fuperque indicant hiftorici *»), naves has
Alexandrinas urbem Campaniae, Puteolos/), fole-
re appellere, quorum in numero cfl S. Lucas, qui, poftquam in AB. Apoft. cap. XX VIII. verf i i.nar-
ravit gentium doftorem, Paulum, Alexandrinanavi,
quae in infula Melite hiemaverat, ef?e ve&um ; ver- ,
1-u tandem 13, dsvrsfxXot rfSoysv sigUoTio>.sg: expres-
fis
(£££? ) *7 (
fis dicit verbis, Nec minus patet ex verfu r r, hu- jus (altem navis Alexandrinae infigne fuifleCaftorem.
& Pollucem: qua de re legi meretur Knnzius
a) Apud Nonium 14, 20. b) Lib. TL v. 363. r) Schild, comm. in Sv et. p. 264. sfr. Adm. /teu. P. & P.
Eckman. diff. de (tippar er um åemifjtone hab. 1722. d) Epft, LXXVU. e) O c. pro Rab. Pofth. c fr. Phtl Cltt-
7/tf/. /i«/. L. IV. p. 113 8- /) 7^ Chrtftoph. Starke
in Ad. Apoft. h<ec urbs hodie appellatur Puzzolo. g) de
vexillo Navis Alexandrin<e.
«. VL
Quemadmodum Claflem Alexandrinam leviter
nobis adumbrandam fumflmus, ica merces, quibus
näves onufhe^ inltaliam eommeabant, quotquot ab
hiftoricis accepimus, beic recenfere animus ett. Cu- jusmodi erarfrumentum, magna copiaquotannis ad-
ve&um r fed ita tarnen, ut annis fterilibus respubli-
ca fl laboraret Romana , commeatum inflgniter au- 8:0m efle legamus a). Inter merces prasterea nume-
ramus omnis generis aromata, telas, libros, papir
rum, vitra pervarie formata, quorum in grege cali-
ces fuifle cryfhllinos, hand obfcure innuit Martialis:
Cum tibi Niliacus portet cryflalla catciplus.
Erant porro lina, ttuppae, flndones, lintea ifla fiibti-
lifllma, polymita, Babylonica fuperbepi&a periftro-
mata confutaque tapetia, vettes iEgyptiacas, manci- pia quoque venufta, & fexcenta alia. Hifce quidam
adduntvinum, quamquam ingenue fatentur,
( ptum Baccho valde non efle amicam b). Servorum
h smentionem fecimus, adjungere itaqne liceat, ttianci- piorum ufum apud Romanos adeo quidem luifle fö*
C len-
(B® ) »a ( <SÄ»
fertrretn, tit nnus C. Cseilkis c) fnpra guatuor millia
fervorum reliquerir* Idcirco variis de gencibus ran¬
ta ni copiam congerere iUis erat necefier fe r v os va.
ro habuere Phryges, Lycios* Syros, Medos, Moe- fosr Gallos,. Bithynos,, Cappadoces, Liburnos, Cor- fos, Sardos , Britannos d) , fed inprimis mancipia Alexandrina,qti32, aliis in iocis, deliciae Alexandra
tix e} appe Hantur. Hxcr oble&amenti eauffä, Ro¬
mani proceres conquirebant; mirum enim in mo.
dum iftarn fervulorum amabant vernilicatem, ßve dicacitatem procacem, fuere: autem Alexandrini in-
geniofi non tautum in contumelias, fed venuftate 8c
cantu. ceteris quoque antecellebant ,. (i vero conti-
giffet, ut dicaces facis non eflentr minima-m hand navabant operam heri, quo compodtos fåles medi*
tataque verba eloqui dileerent. Qua de re audiamus Senecam /),: nos mancipiorum mftrorum urbanitasm domino* contumeliofa delefiat, quorum mdacia ita de- mumßbi in convivasjus facit , fi expit a Domino* Tut'
ros ijuidem in hoc mercant ur procaces, & eorwn impu- dentiam acuuni, & jub magidro habent, qui probra
wedttate eßundänt, mc eas contumelias vocamus, Jeå argutias.
a),Lipf Ele& L. T4p: ?8z. b) Schild• comm. in Stoet-, p. 265. c) PUn. TPfl. Nat. L. XXXI/L c. 1 o. d)
Pignor. de ferv.p. 67 68; e) Quimil, L /. c 2. c fr.
Stat ad Ro L. V. fylv. f)deGonjlantuSop.c. vi. ItemDempß.
fan* Antiq.. Rom.p. 17 &
VIL
Etfi fata ClaiUs. Ålexandrime fub unoquoqne Komaüorum Imperatore ne keviter quidem per-
eiur-
€*£ ) « 9 C
eurrere våcat, illuftres ejus epochas filentlo tamétj
praeterire nolui. Hxc autem, ut Imperatorem Ro-
manum, Oda vi um Auguftum, fuum veneratur au- dorem; ita ad primum trsque Romanae gentis Im- peratorem Chriftianum, magnurn, loquar,Con(lan- tinum, capuc orbis terrarum fuftentavit, atqueper-
multis locupktavit mercimoniis. Peregregiushicre- ligionis Chriftianae propagator & defenfor, k dem imperatoriam Byzantium tranftulic, quae urbs lon-
ge clariffima & maxime memorabilis , in Thracia,
quae nunc Romania audit, fita, ab eo ita magnifice
exftruda atq-ue munita , utNovam Romarn illam vo-
cari optaverit: quamvis ConftantinopoJis tamdiu fic appellara, donec, a Turcis capta , novum Stambol
na&a (it nomen. Verum haec obiter. Mutata, in- quam , fede imperii * reli&a Romanis fola claffe A*
fricana a), noflram Conftantinopoli fem're jufiit Im¬
perator^). Hoc, fiquid iihquam, damnum Roma#
nis, quoniam hand facile erat refarciendum; nihil
miri,quod, apudClaudianum £), cömpendiumto-
tius habitatae terrae Romarn, fic queri legamus:
Tot mihi pro mer itis Libyam Nilumque de der c : Vt Dominum plebem bellatoremque Senatum Claffibus fflivis alerent, geminoque viciffim
Litt or e diverjt complerent borre a venti.
Stabat certa falas ; Memphis (i forte neg aßet, Penfabam Pharium Geetulis mefjibas annum.
Frugiferas certare råtes, lateque videbam
Punica N bads eoncurrere carbafa v el is,
> Cum /ubito par Roma mihi, divifaque (um(ti /Lquaks Aurora togas. yEgyptta ruva
C z In
SÄ3J ) so ( ®(a)
, ■ In partet» ceßere novam: fpes unica nobis
Addimus, ad Puteolanum finum, O&avium Auguftum Claffe illa Alexandrina tantopere ex bi¬
lar atum fuijje, referente laudato Svetonio , ut quä- éragenos aureos comitibus divifevit, jufqnejitrandurh
ac cautiontm exegerit a fingulis, tion alio datam fummam, quam in emtionem Alexandrinarum mer*
cium abjumturot. Prius vero , quam fupparis veluti
deniiffis , Gaffern hane in portum ex alto invehi-
mus, commercia Svecorum ftri&im carptimque
in medium producantur. Id eo majori jure mihi con- cedendum efic credidero,cum prifci etiamSeptenrri- onales, Alexandriam iEgypti verfus, mercaturam fe- cerintjfides fihabenda eft B.ircherodio,in libio,qui in- feribitur, Ar&os Alexandriae. iEvo, quo veri DEI
eultus ignari erant majores, & Deorum fuorum fi-
&orum aris advolvebantur, Sigtunam, Upfaliam, Telgam , Calmariam, Lundam, Strengnefiam, A- roliam, Suderkopiam, Linkopiam, Scaram, Vis- byam , Arbogiam , pluresque alias urbes , cöm- merciis laudari accepimus. Quamquam qnx qua-
lesque fuerint merces, difficile admodum fic indica-
tu ; ttno tarnen affirmare pofiumus, commercia haec, nec eodem modo, nec tanto lucro, ac noftra fuifle inftituta , adeoque recentioribus nec pofle comparari. Nec multo lastiora fub Papatu com¬
mercia fubiere fata, quamvis, Angliam usque, com-
merciorum caufia, anno ii2ana vigaverit quidam, no-
xni-
) 21 (
mine Botvidus (a). Quantum vero utilitatis cx commerciis proveniret, vix aut ne vix quidem prius
intellexere majores, quam, ex Familia Guflaviana, Reges , longe fupra omnium laudes pofitos, no-
Tlris concefleric Summus rerum Arbiter, Hi Re«
gni Sveo-Gothici Moderatores Auguftiflimi, inter
columnas imperii haud immerito pofuerunt com¬
mercium. Sceptra dum primum tenebat Rex GU-
STAVUS Erici, panditur nobis obfcurus omnino
& fqualore obdu&us campus: Ted, hoc regnante ,
commerciis oboritur iol diu defideratus ; quantum enim alia iat gra via permifere negotia, ut in robur
& incrementum Reipublicas crefcerent commercia,
operam navavit muko maximam. Quam ar&is
tandem circumfcripierit cancellis, arrogantiam ur- bium Hanfeaticarum , neminem fugit: nec minor!
radiat luce fedus, hane ob cauflam, anno 1526.
cum Belgis initum, fed propter urbium nuper di-
Öarum machinationes, nonanteannum 1551 con- fummatuiti : quid dicam de partis cum Gallis &
Mufcovitis, quibus commercia magis magisque, &
quidem hoc pofteriori, Indiam usque, extenderc
Jaboravit? Rex etiam ERICUS XIV, quanto ufui
mereätura, prudenter inftituta, civitati föret, facile
perfpiciens, nullo modo eam neglexit, verum, quan¬
tum breve imperii tempus, varia? turb$. & perpe-
tna fere bellorum flamma permiferint, navigatio¬
nen! juvare optavit. Sed, ut opus inchoatum, ad
flnem pcrducere non potuit Rex Ericas; ita
nec al ti us multum, ad clavum fedentibusJOHAN-,
NE III, & SIGI5MUNDO, erexere caput Sveo-
gothica commercia; verum gloriam Regi CAROLO
5*2 ) 12 (
TX reliquifle videntur, fundataurbe Gochoburgenfi,
ibi fimul fbcietatem inftituendi mercatoriam. Bellis quoniam plura perfequi impediebattir Carolns IX, fic, fceptracapeflente GUSTA VO ADOLPHO Magno, paucis comparando, plurimis facile prae-
ponendo, commercia novam na&a funt fpem, no-
vum decus, novum dcnique robur. Teftes habe-
mus falli nefcios, privilegia loquor, vario tempo¬
re, variisque conditionibus, clementifliipe focietati- bus mercatcriis concefla , quae quidem omnia atque
Tingula , mihi ü fumerem enumeranda, fpeciminis hujus anguftos excederemlimites. Addam tantum-
irodo, Belgarn qucndam, Vilhelmum Vffelinxs, ad
xnagnam initituendam focietatem dedifle confilium,
quae, per totum orbem terrarum, commerciis daret operam. Nec fpe fefe fruftraturn fenfit no-
minatus Belga; publicis enim literis Regiis, mer-
caturam in Afia, Africa & America exercendi, ve¬
nia ipfi non conceditur tantum , verum largis quo- que ornatur privilegiis />). Necminori Regina: CHRI¬
STIN AE commercia fuifle cura, präster innu-
mera alia , teftaturCollegium, quod a Commerciis
nomen habet, anno 1637 inftitutum, teftatur quo-
que fedus anno 1641 cum Portugaliis partum. Ut
Pub marte friget mercurius; ita propter perpetua fere bella, regnante CAROLOX, pacificas ditefcen- di artes & commercia minus tra&avere cives.
niam Rex CAROLUS XI nihil non Quo-
tentavit, quod fiorem patriae perpetuum s quod commercia & verum
civium erigeret emolumentum, pratat hasc inta&a
relinquere, quam incomto verborum apparatuperfe¬
qui , ne dicam obfcurare. Id tarnen reticere nequeo, in
*&*&> ( <S93
Carolum noftrum Xl quodammodo quadrare, quod
de Augufto tradit Svetonius c): illum nempe lateri-»
tiam accepifie Romarn; marmoream reliquifle. Sic
etiam Carolus XI vere Auguftus, mercaturam pe-
ne exanimatam fufcepit, recreatam autem & floren-
tem reliqufr. Magnam , quam, tempore CAROLE XII, commercia accepere cladem, fenfim paulatim-
ve, clavo imperii admoto, mitiflimo FRIDERICO I, reparatam efle ketabundi confpeximus. Antea qui*
dem commercium cgregie interdum florere videba*-
tur, jam vero tanta cepit incrementa, quanta vix &
ne vix quidem exfpefhre potuimus. Brevitati litan»
tes, unum alterum ve adferamus exemplum. Quis eft, qui ignorat, commercium Turcicum, quod, Levanti-
fka Handeln,vulgo appellari fvevit, aufpiciis clemen-
tifftrni Frideric i majorem crevifle in modum, cu¬
jus de utilitäre ita loquicur Nobiliflimus König (7/) :
f de mårkeliga omftåndigheter råda til et eftertryc- keligit bedrifwande af denna handelen, fom beftår i efterföljande förmoner, nämligen i Skeppsbygge-
riers och Sjöfartens förkofring, och utwidgande,Fa- briquernas uphielpande, och bidragande til at erhol-
la Handels-balancen. Quid praeterea emolumenti
captura lic Svecia ex mercatura in Indiam Orienta-
km anno 1731 inftftuta , cuivis vel inde patefcet, quod merces, per fecundum vel tertium prius im- portari foliras, ibi jam a noftris acquirantur civibus,
nbi mercium harum natale eft folum. Eleganter itaque de commerciorum inerementis verba facit
> Dom. Clafon (^) : den Gudomeliga för/ynen hade
för war a t odödeliga minnesmårken för den fromma
Konung
®S» ) J4 (
, Konung Fridrichs regering : - - handel
"och ljofart kommo obegripeligen häftigt i gång igen , - - faftän Rikets gränfor åro trängre , ån
de woro förr * åro dock näringsfången flere, och j handelen tillika med kundlkapen om handel wida- 1
re utftråkt. Igitur feliciffima noftra prsedicamus
tempora, quibus tot tantaque na&um eft incremen-
ta commercium. Felices utique fuere Romani, qui-
bus fub O&avioÄuguffo vivere licuit, tantam com- merciorum gerente curam. Sed longe felicior Sve-
"cia noftra, cui Patrem patriae, atque Regem Cle-
mentiffimum venerari licet, Oftavii Augufti gloriam laiidesquc fuperantem, ADOLPHUM FR1LFRI- CUM, qui, omnia atque fingula magni Regis officia implens , ■ quod apud Auguftum defiderari potuit,
ante öculos ponit. Prseclariflimam itaque de com-
merciis,tam internis , quam externis, atque nume-
ro civium hane ob cauflam adaugendo, foveamus 1
rpem. Precibus igitur D. O. M. fnpplicabimus ar- dentiflimis , ut non nobis modo, fed pofteris quo- que noftris , Sereniflimum & Auguftiffimum Re¬
gem , quam diutiffime praeftare dignetur fuperfti*
tern, falvum, florentem.
(a) Handelsman Herr Johan Clafons Tal om Swe- riges Handels omfkiften. (b) Sup'a cit. Clafon. cfr. Oßvoy for Swenfka Sbdercompagniet d. 14. Juni i idzti. item -pri•
vilegium de anno 1631. d. 16. 061. (c) L, II. c* 2p. (cl) Lär¬
doms of ning. Tom. VI. p. 208. (e) Clafon cit. pt 63. 0 6p.
'
•
