DISSERTATIO ACADEMICA,

F.F.

s;

DISSERTATIO ACADEMICA,

De

CAMPO

RHETORUM,

QUAM,

Confentiente Ampliß. Philofopb.

in Regia A'cademia rÜpfdienßJ PR/ES1DE

URO LEIMbRRlMO,

Mag. P E T R O

EKERMAN,

Eloquent* FROFESS* Seg, 5c Ord*

Publice examinandam modeße fißit

Stipendiarius Regius,

JOHANNES B. NORUN,

SMOLANDUS.

In Audit. Carol. Major, d, 14 April,

An. mdccxl.

Horts, ante meridtem , folitis,

4

UPS ALIM imprefla.

. tuctiß.-

Aämoäum Reverenic atque Pr<eclariffimo DOM/NO,

Mag P B T R O SCHISSLER,

Ecclefiae, _quse Deo in Helfingorum

colligicur, PASTORI meritifliaio,

NUTRITIO BENIGN1SSIMO

B ^{Re Tibi, ve licet ßf} Prseclariffime ^exiguum D:ne ^fuerit Magifter, ^{tempus, quo} m-

notefcere mihi contigjt, tot tarnen tantaque in

me exßitere Tu ^se benignitatis argumenta, ut il¬

la ^ne c enumerare, ne c digne pmdicare queam.

Itaque ^pro his, cum nihil pmter grati animi figni- ficationem rependere pos/rm, accipias, humiäimm

rogo, munus hocce chartaceum, prolixa, mea in Te venerationis fignmn certisfimum. - Ego ^au-

tern, quod debeo, pro perenni tua felicitate pre-

ces fundere ealidisfimas nunquam mtermittam ⁵ Admodum Reverendi _atque Pracclariffirni

Nooiinis _TUI

cultor humiUimus

JOH. KORLIN«

Åämoäum Rev&renio atque Prtclariffrmo DOMINO,

Mag. ) Å C O B O

STOCKE ^>

PASTORI in D?dsl)uit & &Ut\Ut$Ci

mericiflimo _,

j

PROMOTORI CERTISSIMO

ZJcunda dum recordatione amicitiam illam>

qu& Tibi cum Parente ^meo intercedit lon-

<?" _go ufit firmata ^, intueor, illtusque docu-

menta fmnma cum voluptate ipfe fentio pluri-

ma, non pojjum, qmn differtattunculam hane

Tibi, Vir Admodum Revercnde, ^c onfe erarem.

iufetpe ergo tllam ^tdnquam teftem ^, me qud- ivis ob _{jer varma} Te Jemper profecuturum, ßf permanfurum

Admodum Reverendi _atque Praclarifllmi

JSominis TUI

(uhörem tndefeßum

JOH. NORL1N.

Admodum Rev er endo atque Vr<zclari(Jimo DOMIN®,

Mag. BEN EDICTO

NORL1N,

Paftori in ©ftrö Vigilantiflimo, Sc

PARENTI OPTIMO.

REputanti dulgentiffirne mihi infignia illa beneficia, Parens, me inde a quibus, In» teneris un*

guicuhs ornatum voluiß't, amplior fane campus

aperitur, quam in illo, per ingenii tenuitatem, excur*

rere valeo; itaque in curfu non tam retaraatus, quam

plane jufflam'matus. id magno mihi opere gratulor, quod

ille tandem diu exjpefiatus illuxer it dies, _quo ahquiå

Tibi ^ex Helicone noftro transmitterem, more tamen eorum, qui gratias agere, non referre un quam po/Junt.

Fronte vero excipias benigna primitias hajce juveniles,

quas Nomini Tuo confecratas mente offero ^venera•

bunda. De c et er o benedieat Tibi fupremum Numen*

concedatque vitam vegetam & incolumem ⁹ ut non nifi

fero optimum deficterare cogar genitorem ^, vo ve t

vovebitque

PARENTIS OPTIMI

ßbedientißimus TiUui

JOH. NORL1N, '

I N. %

§♦ L

Uantum praefidii ^ex litcra-

runa debita cuitura public«

accedat rei , ii demum rede intellexerint, credo, qui illam

fine his nec nutantem fulciri,

nec florentem confervari pof-

fe, jure merifoque contendunt.

Étenim ^non id tantumin literis ineft, quod de-

le&ent, (ed quod multiplici etjam ratione rebus

hurnanis profint. Ha? lucem iniundunt in intel-

Ieåum,ut, quid patriae debeatur, rite perfpiciat,

h« amorem erga illam excitant, has metum cir¬

ca pericula, quibus haud raro expoßta eft maxi-

mis ₅ ita moderantur, ut prudentia aut declinari,

aut Herculea prorfus audacia fuperari^ queant.

Quid, quod tantorum malorum propulfatio quan-

A 1 5

i «8 ; o ( is»

doquidem cum horrore & tepe cruore eft con*

jun<fta, (iliteras cordato civi robur, & aes veiuci triplex circa peftus addere, dixerim, id, quod res eft , dixifle mihi videor. Ea profeåo fuit ^mens Ciceronis, quippe nifi multorum ilie pneceptis, muitisque literis, inde ab adolefcentia, fibi fvafifTec

pro patria quaelibec effe perferenda, nunquam in profligatorum hominum quotidianos impetus

fefe objeciffet a\ Imagmes quoqne idem for-

tiflimorum virorum non folum adinruendum _{, ve¬}

rum etjamadimitandurnexpreffas adfert, &, qua- vis data occafione, proponit, utmentes civium,co- gitattone hominum excellentium, veluci conforma-

ret. Inhuiusmodi imaginibuspingendis &exornan-

dis frequentiflimi fuere Grsci, quippe qui > de

vi literarum in ßeöendis anirnis _, ut ardui quid

Sc praeclari pro patria fufciperenü ii, quorum in- tereflet, certo perfvafi, has ^cum armis ita conjun- gebant, ut qui ducibus eflet probandi campus, idem forct Rhetoribus & Sophiftis campus amplif- fimus,feu materia dicendi uberrima. Unde et¬

jam fa&um eft ^, ut Graecia virorum forcium fu-

eric fecundiflima, Sc tropseis veluti continuis il-

luftrata. Videlicet Graeci ftexanimam excolendo Suadam id ⁱⁿ primis quaefivere , ut virtus _po-

pularium incitaretur, exacuerenturque vehemen-

tius ad ftudium & ^amorem patriae longe arden*

tiflimum. Sic permulcos Joquuntur eorum anna-

les, qui poftfata, eximias virtutis & beneficen-

tia? gloria, in deorum numero funt collocati, Ar-

gumen-

«S ) o r Hi- _* gumentum vero mentibus ac voluntatibus com- movendis aptius alia virtus, quam bellica, lup- peditare vix potuit:/fortiter namque faäa, uC

periculorum propulfatio ^, vi&oriaeqüe emolumen-

ta, fubtile Judicium, uc ceterx virtutes, non re-

quirtmc, Ted in fenfus incurrunt, vulgique admi»

rationem Tibi pariunt (b). Hinc adeo miran- dum non eft , Gr^corum prydare fafla largam

Rhetoribus fnppeditafTe meflem, & campum ape- ruifle, in quo excurrerent, peramplum.Hujus cam-

pi cum lineas quasdam nos hic ducimus, peroffl-

ciofe B. L. _rogamus, conatus noftros juveniles-

in meliorem interpretari dignetur partem.

* ) Cfr' ^oratm pro Archia e, 6. ( b) Hieronym, Wolßi

eomm. lib. ié c» //.

§. IL

In opere noftro peragendo feliciores forfan erimus, fi prius, quid fuerint Rbetores, quid-

que eorum campus fit, paucis dicamus* Voce Rhetorum, _quam Grascis ^, utpote ipfius artis in- ventoribus _, debemus, intelle&os volumus ^ma-

giftros dicendi, qui ^non modo oratoriam inftitue-

runt, (ed artis etiam pra?cepris exornaverunt fin- gnlaribus, quive ad ^res quaslibet defcribendas ag*

grediebantur ^, muliis (cientiarum generibus ^cu- mulati; unde Rhetorici dolores , Tswfrat "koyw%

pra?ceptoreseloquentiae, & dicendi artifices _pafiim appellantur. Synonyma fere funt Sophifta, Orator, Profe(Tor,Declamator.De hifce tarnen obfervari me-

retur, omnes, qui dicendo aliquid potuerunt, no¬

rmen Sophiftarum & Rhetorum tenuifle , hac ve-

A 2 ro

4 ) ° C f§*

ro cum difFerentia, ut Rhetor iiteras, ipfamquc eloquente artem traderet, Sophifta autem circa

dicendi exercitium maxime occuparetur, quam«

quam juxta non diffitendnm, difcrlmen illud nos adeo conftans efle, quippe Sophiftas etiam Rhe-

tores vocari fepius deprehendere licet. At figni-

ficatio tamen Sophiffte amplior fuit, fiquidem cx

antiquiori astate ad illos pertinuit omnes , qui

utile quoddam artificium exercuerunt, deinde ad

illos, qui literis animique ornamenris operam da-

bant i tandem vero , & quidem fpeciatim ^, con-

quievit in iis, qui eloquentiam funt profeffi. Ideo-

que nominat illos Plutarchus cctpigdg elo¬

quente dolores. Hi autem [fucceflu temporum ,

inltaliam translati; fontes dicendi ibidem _apertu- ri, idem retinuere 6c nomen , 6c omen, addifa ta*

men oratorum appellatione, quofum efTet modo ^ex

arte diderere^odo dedamatoriatra&are exercitia.

Sed hi 6c ipfi Rhetores nihil inter fe diftant, in prim is ubi Graeci Rhetores cum Romanis orato- rihus fuerint comparati. Licet enim principio

aliud egerit orator, aliud Rhetor ^, deinceps tamen exftiterunt non foium docendo, (ed 6c perorando, declatnandoque ita nobilitati, ut commune re-

maneret eloquentium munus 6c officium. Hane

rem non potuit Cicero, eloquente peritiffimus,

Ignorare, qui Sophiftas 6c oratores etiam Rhe¬

tores paffim vocat a).

a) Crefoll. Theatr. vet. Rbet. IIb. I. c. J. Walcbii _pdrerg,

'sdead. p. m. lop. cum fefå it, Petri ffiarfä cemment. off, Cie.

lib. I. c. 18. § III

HW )o( » f

§. III.

Rhetorum vero expofitioni, campi fubjungeri*

dam dutimus. Vocabulum hocce, incertae licet originis, plurimis tamen & claflicis quidem Au-

éioribus, ampliftima fua fignificatione, fefe ^com*8

mendavit: fic apud Nepotem a) in campum co*

pias deducere; in campo caflra ponere, ubi planities

terrae intelligftur, cui optime re/pondet noftrum

Äamp. Hoc etiam nomine venerat ager quidam

Romas, Marti oiimconlecratus, qui comiciis ha¬

bendi*, 5c juventuti exercitandae poftea inferviebat

£). Defignat itern locum pugnae, caftrorum &

expedieionum, cum milites pellibus & tentoriis

injuriam coeli exeipiunt, unde illud familiare, cam- pement, campera, profluxit. Paucis ut me expedi-

am _, metaphörice accipitur pro ubertate materiae

& (upelleåile quadam oratoria, unde panegyres

& demonftrativa argumenta facile defumi poSunr,

eoderr que jure campum Rhetorum dixeris, quo

filvas Poérarum r), o,uemacknodum nec Grascis

infrequens eft to- x^ov *0» Et eo fenfu

eft accipiendus Rhetorum campus de Marathone, Sa•

lamm, Flatgisu Thermopylts, Leufiris e), qui prü¬

fend huic diflertariuncuke occafionem prasbuit.

Ha?c enimloca, hae ftationes, campi ^erant, ubi SophiftcT & Rhetores omnia eloquentise lumiaa,

omnemque dicendi vim oftentare fummo conni-

tebantur ftudio. Eft igitur Rhetorum campus in*

gens dicendorum materia, oraroribus propofita in

debita fortiflimorum virorum praeconia, quippe

A ₃ qvui

61 HS*) ^o (

qui pro patria mortem obire non dubitamnt vel ift campo Marathonio,vel ad infulam Salaminam, vel plata?as, vel Thermopylas, vel denique Leutra,

Vocatur idcirco idem hic campus locus Rhetoricus ^»

ad fplendorem orationis _atque fiofculos & jucun- dam amplificationem capiendam looge apttffimus:

vocatur item locus plaufibilis _/). Hujus mentionem facit Gregorius Nazianzenus ad Ablavium ita fcribens : Sophißices ^{amore te} flagrare audio, ac mi- rificum quiddam exißimare, graviter ac magnifice loqut, excelfilm vultum prceferre; alte ac fubümiter tngredi,

atque ingentes tuos Jpiritus in Marathonem & Salami»

nem, illa ⁱ inquam, ve/lra ornamenta tender e, nihilque

aliud, quam Miltiadas, Cynegiros &* Callimachos.<&*

Telemachos cogitare , ac denique Omnibus rebus Sophi>

flice inßruBum ej]e. Hnnc _{campum, praeeunte} &

viam monftrante ipfo Tullio, delineare ftudebimus.

4) Vit, Miltiadis e. 4, Hannib. c. j. b ) Cic. or, pro Mit.

c. i6t orat♦ i.in Catilin. _c.j, c) T kuliM/tnutil comm.in Cic,

off, lib. I. ^c. lf. d) Lucianus in Dernoßb. Encem* _p. 6g i, e)

Cic, I, off,, c. iS, ff Crefoll. Tb, v. Rb. lib. ///. r.

5. IV.

Offert fefe jam, in _campo noftro, om.nium pri*

mo Marathon, non Sophifta Ptolemaeus, qui Ma-

rathonis _cognomen accepit, fed terrae tra&us in Attica regione Titus ^{a). Celebris} ille fuit propter Marathonium taurum a Theféo ibi maélatum :

ceciderunt etiam heic fortiffime _pugnantes Cyne- girus, & Callimachus Athenienfes b); longe tarnen celebrior _{effc per} infignem Mitiadis, contra Per-

fas,

■«É| ) ° 7 fas, vi<ftoriam, Darius enim ^, Rex Perfarum,

Graeciam in poteftatem reda&urus fuam ^, exerci-

tum comparavit ingentem, eique Dati 5c Arta- pherne pr^pofitis, bellum Athenienfibus indixit,

cauffam interlerendo, _a?gre le ferre Jonas ab iilis

in Sardibus, urbe Lydte metropolitana, ex-

pugnandis elfe adjutos. Nulla tum civicas A-

thenienlibus prakter Platseenlium auxilio vene-

rat, Socia quidem, hoc tempore, erat Lacedae-

mon, fed plenilunii religionem cauflara, c) ni¬

hil mictere voluit lubfidii. Athenienfes etfi tam

repentinum hoftium adventum non potuere non

perhorrelcere, tamenfvafu, hortatuque Miltiadis

cum animum paulo confirmaffent, decem millia

armatorum , contra peditum centum ^, equicumq;

decem millia, in _campum hunc Marathona edu*

xerunt, pugnam ^, qua fieri polTet alacritate ma¬

xima, adituri. Quid accidit? non prius e prae- lio receffere, quam decernplicem hoftium ^nume-

rum fulum fugatumque viderant dJ. Hane ^vero

decretoriarn, & nömini Perfico maxime fatalem

pugnam a trecentis au<ftoribus delcriptam efteaf-

firmat Plutarchus. Incidit illa in annum olyrn«

piadis LXX11. poft Romarn conditam CCLXrum

vel CCLX1: _mum, XVIIjmum poft mortem Lu-

cii Bruti, primi Romanorum confulis e). In hu-

jus pugnas ac vi&oriee memoriam multa Athe¬

nienfes fplendida condidere opera: prseterquam e-

nim quod in Pcecile depingebatur, tropa?aque Mil-

tiadi erigebantur/), quibus Themiftocles ^, semu-

latio-

s <& ) • ( B*

lationis ardore concitatus ^, e fomno fe éxcita*i dicebat g\ etjam hoc epigram ma feras pofterita-

ti transmittendum confpiciebatur:

EM>?vriv TtpofjLuyxvlsg AByjvatot MagctBuft VExleivcw M#oy hvka iiv^idSag,

Attica Grajugenis gens propugnms Marathone

Perjarum fuäit myriadem novies b )

Tenuit enim veteres illa confvetudo , ut méi

moriam pr&clari alicujus fa&i pofteris, nepoti- busque tradituri, monumenta, varia ex materia confe&a, erigenda curarent: fic Ifraélit» Jordaw

nem transeuntes, lapides, quo tanti miraculi te- ftatior, & fempiterna fieret recordatio, conftituere i). Hinc legimus Critiam ita Atticam circumfcri- pfifie, tf ^t inquit, to xctXov MotgaQävi xalafvlpxffulgo*

iraiov, i, e. qua? pulcrum in Marathone tropsuni

pofuit. Templum quoque, eodem in loco, opere aedificatum magnificentiflimo, Eueli#, h. ^e. fa¬

rna? _, & glorias perennitad confecrarunt, Quid, quod perpetuam & folemnem celebritatem, qua

tanta?, tamque aufpicata? rei laetfcla quotannis re- coleretur, eos inftituiHe docet his verbis Plu-

tarchus: tfjv fisv ydp sv MagotSävi ftdyrp) &X?1 wv Afyv&M sofiafyo-iv, h. e. Marathoniam pugnam ho*

die Athenienfes celebrant; indicat idem _quoque diem menfis 6. fcilicet Boedromionis, qui no- bis eft Auguflus, in memoriam pugna? Maratho¬

ne, ceu feftam, celebrari efle folitam k). A t quod

ad noftrum propoftum plurimum facit, exftite.

re viri etjam eloquentilEmi, Iigata pariter 8c fo-

•m ) o ( mn- 9

luta oratione triumphos illos, ceu buccinatores pu-

blici, concelebraturi. Re&e igitur PomponiusJ

Marathon magnctrum, maltarumque virtutum teflis jam

in de a Ihefeo., Per Ju;a maxime clade fuit pernotus. 1), 4) P. Marfil comm. Cic. i. off. c. if. b) Walch tus Par er g.

Acad. _p. S6j. c) Pet. Marf. / c lt. Juft. Hb. 11. d) Nep. p.

Milt. _j, Juft. IIb. II. e ^ Auel. Eufebio vid. P. Mannt« com.

/. off. ^c. i$. Gell, AoEl. Att. _{p. m.} 986. p87. f) Nep. v. Milt.

c. 6. g) Cic. luft, fffuceß. IF. ^c. ig. b) Cre,oll loc. citat■ i) Jofua ^4. k ) P. Man, l.e l) JFalcbii Par erg. Acad. p. göp,

«. v.

Alterum, in hoc campo Rhetorico ^, trcpaeum parit Salamis, inlula Articée objeda, virtute The-

miftoclis maxime infignis. Namque hic Xerxi,

item Regi Perfarum , fortiffime nonmodo refti*

tit , ita vim hoftis diudendo ^» ut bis licet fupera-

tus, le tarnen confervarum judicsret, fed vi&o-

riam & patria?,& univerfae GrecisgioriofiTTunam,

cumque Marathonia cjade comparandatn, repor-

ta vit a).Quantum aurem gloria? hac ^ex vi&oriaThe-

rr.iftocles fit confecutus, fatis indicabir epiftola ejus

ad Polygnotum, qua Xerxem ita fefe alloquentem

indax\tpi£éye ^{PlB^vuls: Xcyog} fxh rffit} Tregl <ns ntoXvg

SV Yj{JLS\s$y. é(pégs]o ^Olm. CV TS UftLU ^, kul Mjjfojv jJ ^sv liOLÅaylvt ervpiQopu huvt\ um ccpiu rjTS, i, é, o ho- fpes Athenienfis, multus de te Termo noftras do-

mi erat, tuque una cum Medorum clade ad Sa¬

lamina in ore omnium verfabamini» Ad quodThe-

miftocles fefe purgando refpondet: o ti v/ullv <p(M IvSuu&ptsm lovis hl luÅUfiTvu ttASv y.d]u

?roisiQBt qyyitXuy,ev, quod amico in vos animo figni-

B ficas-

i* «t )»-c m*

ficafTern, ut clafüs propere in Safaminam adrrä-

vigaret b). Verum pugna baec Salaminia quantum faucfis ThemiöocH acceleravit, ranturn infami®

addidit Xerxt. Etenrm ille eonfifus multitudine eopiarum, hofliurn tamdiu contemfit pauciratem^

donec rpfe deridendus magis, quam miferandus, fcapha pifcatoria Perfidem tiwpiflime repetere fa-

tis habuit. Id acute non minus, quam concinne

JuVenafis perfequitur s

. - - # - Creditur olim

Velificatus Athos <&* quicquid Gr acta mendax

Audet in hißoria, cum ßratum clajjtbus tisdem huppoßtumque rotis folidum wäre : credimus altos

Defeaße amnes ^, epotaque ßumina Medo

Prandente, madidtts ^c antat qu& Softratus alis.

Ille tarnen qualis rediit Salamine rel/éla.

In Cor um atque Eurum fohtk fr vir e ßagellis9

Barbarus9 sEolio nunquam hoc in carcere paßos, Ipfum compedibus, qui vinxerat Enmßgaeum ? Mitius id fane, quod ^non & fligmate dignum

Credidit: buk quisquam veüet jervire deorum ?

hed qualis rediit ? nempe miß nave cruentis Tluäibus, ac tarda per denja cadavera prora r)»

üb hane viétoriam Salaminenies fimufcacra pofu-

erunt plurima, uti refert Ifocrates, dicirurque Sa¬

lamis Tullio noftro chriffim# teftk vtäoria d)

Nec id _tantum, £ed ante Salaminam ipfam Ne*

ptunum obruiturum, quam Salaminii tropaei me¬

in oriam _, inftar vatis idem canit Cicero _e)* Jure

Itaque Themiftocles, fummus in.ter Athenienies

vir*

) ° c ^ n vir, collauda-tus eft, materiamque lau dum fua-

rum omnis asvi Rhetoribus augendam _exagge*

randamque reliquit. Anno, poft Marathoniam ^*

pugna hasc pugnata eft, decimo, fi Tftucydide-ra

audimus, vel anno III olymp. LXXlV:to ab U.

C. CCLXX /)

a) Nepos vit. Themißocl. c. f. Juß.lib. II. b) Themiß,

ty. p, m. 40. fegqi c ) Satyr, to, d) lib. 1 of. c. u.

e) Tufc. gfttß, /. *. c, 46. f ) Gtllii NttJ. Att, lib. 17*

c. XXI.

8> vi.

Tertfum efl: Urbs Phtaarum in Bceotia, ad!

quam Arißides Sc Paufanias , Duces Grascorura

fortiflimi, contra Mardonium, Xerxis fatrapen, e-

undemque confobrmum , arma ceperunt, atque

ita in acie illum devicere, ut cum paucis fuge#

ret, caftraque reierta regalis opulentise illis ^re-

linqueret. Tanta? vidforias ergo exftru<äum ibl

effe templum Jo vis liberatoris, Sc Gymnicum cer-

tarnen in casforum honorem inftitutum, tropae- aque, pro univerfä Graecia, contra vim Afias;

pofita legimus a). Hoc ^vero pradium die 6 Febr„

Graecisfepe aufpicata, contigifTe probat /Elianus^).

a) P. Man. Francifci Matur, iß P. Marf. comttt. t, of

C. i8 ^* & ) Hiß» Hb. t. €. 2J.

ivii.

Quartum in campo noftro occupaiit Iocum ThermopyU. Iftae fignificabanc peranguftum illum

tranfitum viatoribus per Boeotlam, ad quem mil-

rus erat a Phocenfibus, metu ThefTalorum, as- dificatus ^? patentem ^, ubi per fauoes iftas ex ju-

B z ge

rv ) o (

go monfiom, ^quae itvXäi Sc portae nominabantur,

perque hinc inde fcarurienres Sc ebullientes aquas

calidas, quas Ssguct Åtflfx, calida lavacra 8c ollas

dixere indigenae, iter effet aperiendum. Ther*

mopylas vero inprimis nobditaverat virtus plane

heroica Leonidae _, Regis Lacedasmoniorum ^; hic

enim cum trecentis viris, uti habenc Herodotus,

Plutarchus 5c Cicero , alii licet plures fuifle ma¬

hnt, bas anguftias occupavi*, tranfituque prohi-

biro _j caftra ₅₀₀₀₀₀ Perfarum collatis fignis in«

vafit? a principio noflis usque ad magnam par-

tern diei acerrime depugnaturus ^.* ad poftremum

non tam vi&us, _quam vincendo fafigatus inter ingentes u-ndique cadentium catervas mortem op- peciit gioriofam. Deleétos his hortabatur verbis J

pergite ^ammo forti» Lacedamonii, hodte apud infe*

ros fortaße ccenabimus a)-, I tern,//V, Commditones, _pr an»

det _{e, t au quam} apud inferos c oenat ur1 b), Quantum

autem animi Spartanis infuit vel inde _patet, quod

cum mortem eis minirando ja&aret ex hoftium

turmis quidam , foUm ^, inquiens, pra multitudiue ja- cukrum fagittarum non videbitis, refponderint

iiiico: in umbra igitur pugnabtmus c). Laconem quempiam hoc eodem de confli&u ita difleren-

tem 5c vere gloriantem introduxic Ariftophanes :

Ay.shswtöag Quumque nos Leonidas

A'yevy ämsp 7tig miteug, Duxit, _{apros ceu truces,}

qatyefrlagoitijovq$wto?no» Dentem afperantes rigi*

dum:fluebat

A

*§1 ) ° ( |§9 15

Cf&ßtyl 7^ yhvccg d(pflg Plurima undique per ora

rjvttei. fpuma,

n<?Ai% Sirnuique per

Käixcfjd ]uy (weÅ&v atypog Crura pedesque multa

telo.

^ ^{s ^} ferocia.

?HV ydg t u vtysg én eXcta- Namque immenfa tan»

ciug quam arena

T dg ipctfipagloi Uspvai d), Apparebant Perfae.

Quid,quod, propter Leonid^ virtutes, omnis Grdtcla glor tam atque gratiam preectpuam claritudinis incly ^t is- finne decoravere momimentis, ftgnis, ftatttis, elogiis, bi-

fl or tis, aliisque rebut grati/firnum id ejus fad um ha-

bucre _i tefte Gellio Ec cum ceteri magnifico

funere effent elati in locum , qui ideo weXwcvfysiov

nomen obtinuit, quinque columnis, ^cum teftivis infcriptionibus, ere&is, quarum una hane prae fe

tuiit:

ß dizdyysiXov AaxsfyiiULovtoig, crnijfe ^. Kéiy.eboL loig kéwuv 7se&opLSvoi vopLlpLotg f) Höfles S-partanos die nos hic e(Je fepultos ^,

Prtflantes patriis legibus obfequium :

fupra tnmulum ducis Leonidae,ceu magnanimitatis

& pro patria devotionis faftae elogium, vetuftate

rsulla facile exedendum, conftkuere Leonem la- pideum.

a) 7 ufeul. Quejidib* L c, 41. b) Sen.epift. /2. c) Citdoc«

mod» cir. d) Lyßfirat. p. i. 3» f. 7. /") Cfr. HeroÅot. Polymn. hb. y,

% vir.

Ad pugnam vero Leuélricam nunc pergimus conipiciendam, prope Leudtra, oppidum ßeeotia? ^,

B ₅ olim

M -m ) g c

olim commiffam. Juxta hunc vicum, Epaminon-

dam , Thebanum imperatorem ^, adeo vires La«

cedce-moniorum fregifte,& penitus enervafle conftat,

ut imperium poftea recuperare fruftra fint annifi:

hinc non Thebae folum ab interitu (unt vindicatae, fed univerfae Gradas libertas, impotenti domi-

natione Laconum fatis infirmata ^, feiici aufpicio

reftituta. Fuit vero locus fingulari Epaminondae

virtute, qui ad extremum usque fpiritum patriae

fua? falutem fitiebat, percelebratus: prins quippe

ait Cicero, Beeotia Leuära tollentur, quam pugnét Leuäriccs gloria a) Et alibi: imperantem patriam Lacedéemomis reliquerat Epaminondas , quam /ervien»

tem acceperat b). Ex contrario, clade hac Leuärica

nullum fere Laced^moniis fuifTe dierrf funeftiorem vel inde intelligi poteft ^, quod non modo calami-

tatem illam vocaverit idem Tulliusc), feåplagam etjam peßiferam, qua cum Cleombroms, invidiam timens, temere cum Epaminonda conflixiilet, La¬

conum opes corruerunc d). Parta ^vero eft hxc vi- étoria anno II. Olymp, qui eft U. C. 3:8 3tius e) Haåenus caropi Rhetorum delineatio fecundum Ciceronem,nonnullce licet editionesadponant&rtf-

toclem, _quem ducem utpote Athenienfium Aifchines vult pugnaviffe ad Chaerona?am ^, urbem Bceotia?,

cum Philippo R. pro libertäte Graecia? /), alia?-

que habeant Stratum, urbem Acarnania; magnam,

ad quam Athenienfes vi<ftores evaferant , cujus

populus multa millia Barbarorum fugaverat, fi-

gnumque vi&orice ^erexerac, de quo Thucydi-

c^r i/

desita: Stratit tropaum flatueruntprdi't cum Barbark

gefli g). Verum cum utrumque a vererum ma- nufcriptis abfit, Vitium illud forfan Hbrarioruni

ea ratione corrigendum putarunt viri, de republL

ca noftra iiteraria meritiflimi, ut ejus lcco lege¬

rint t hinc nofter Cocles &c. Ideoque ad Romanorurn,

non Gr^corum Rhetorum pertinent campum h)g

a) Tufe üb 1- c. 46. b) ibid. üb. 2, c• 24. c) II, efic. ^7. d) /. Offc, 24. e) Gell. Noft% Att, p m. 999. f) P.

Mar fit & M* Frider. Hildeb. in I. Off\ c 1$. g) Hb, II, b)

Grav, ob[. ad Hb, /. Off c ig. coü. cum P. Mannt,

§ IX.

Loca h#c,qua? adduximus nobiliflima,cor ftituunt campum.fortitudine,virtute illa orr.nium fplendidiU

fima , ornatum, atque ideo copiofifiirrum dicendi peritis fubminißrafurum argumenrum. Magnum

enim profeÖo eft, eritque (emper, in communi

laborantis reipublica? lu&u, in irruentia hoftium

agmina feie immitrere , non tela ^, non haftas 6c

fariflas, non crebris tindos cadibus gladios per- timefcere , periculum ab aliis fuo p^riculo depel-

lere, pro aris 6c focis, pro falute 5c libertäre

publica, pro pignoribus 5c caritatibus fuis i&us,

vulnera, mortem etjam excipere non modo,

verum ultro erjarr appetere. lnde non iriramur

eos, qui ejus.modi prasclara edidere facinora, cla-

ros, illuftres & ubique temporum, locorumque

in ore, fermone 6c laudibus hominum fujffe:

quemadmodum ovationes, triumphos, ftatuas,

tropa?a, monumenra publica. 6c nefcio quae alia

decora fingularia, illis decreta fuifle ^legimus a\

Sic

'i€ ) O ( £§*.

Sic dicuntur Lacsena? mulieres fortitudinem adeo fe _{fua gente} adamaffe, ut occiforum filiorum vulnera infpicerent, qua? fi adverfo corpore com-

periflent, lsetabunda? funus duxerunr, inque a- vita fepulcra intulerunt, ^{contra ,} fi averfo eo-

dem agnovifient, ab iis refugierKes clam, (ine ul¬

lo prorfus funeris honore, fepeliendos curarunt

b). Nec minores virtutis hujus excellenfifiimae ^as-

ftimatores exftiterunt anriqui noftri Sviogothi ^,

eorumque reges, qui in bella profe&uri, comi-

tes fibi adjunxerunt homines iiteris polrtos, Skal-

dos fcilicer, ^ut oculati veluti teftes, & ipfi res admirabiliter geftas concinere.nt, & pofteritati

inftiliarent pradicandas. Quid ^, quod hodier-

nis etjam annalibus commendantur heroes, qui

pro falute publica ^, vitam rr.oleftiis ac labo*

ribus, plus ^quam Herculeis ^, transa&am, gloric-

la tandem ^nrorte finiverunt. Et crederem _facile nullam tam ingratam dari genrem, qua? conatus fortium virorum pr^ciarosdignisnon efteråt, ^reco- .latque laudibus c) Qoid, hac in ^re, pra^fhte-

runt Gra?ci fatis apparet cum Rhetores, virrutem filorum temporum bellicam ^, pleno ^{cantarent c*}

re. Quo autgm facilius fingula pateant, ad fe-

quentia attendere iicebir,

d ) Cfr. Job, Gr 4P. obf. ad t of. c. 1$. b) c fr, ConfoL

Cic. ddftript. p. ns. 1296 c) vid, Sthef Memorab♦ Gent. Sve- tic. ^c. ts. item Sparrman dijfert. do Devot is pro pdtria M. Upf. IJZ9,

§.X.

V «9 ^{) O} f p* jy

§. X.

Trfplici potidimum occafione Sophiftis di-

céndum fuit,vel in conciliis feu comitiis, cum confluerec muititudo, ut de figendis 6c refigendis legibus, de Magiftratibus legendis , de pace deni*

que 6c bello confukarecur, quod dicendi ^genus

uvfißaXevjiMv deliberacivum audit; vel in foro 6c

judiciis, ubi rei vel delenderentur, vel dies di-

ceretur, 6c diwwtbv judiciale appellatur; vel in

Gr^cia? convendbus, quando populus univerfusad

ludos folemnes congregabatur: nam publica in

celebritateoraticnes maxime habebantur inlaudem illorum, qui Gr^cia? libertatem vindicarunt, ho-

ftesque devicerunt ^, quod genus dicendi &ri-

feiflucov demonftrativum vocari fvevit a). In hoc

genere laudationes Tibi propoficas habuerunt, qua-

rum tres recenfentar fpecies, quoniam aut dii 6c

heroés, aut illuftres civirates, autciari viri pra?«

dicabantur. Nam ut de diis Jove, Hercule, Mi¬

nerva, Baccho, /Efculapio 6cc. nihil dicam, toti

erant in Athenis celebrandis, unde artem elo- quentia?, literas, leges 6c do&rinas omnes terras peragraflecenfuere.De Smirna, Rhodo, aliischflo*

rentiflimis civicatibus idem intelledum volo. Tan¬

dem magnos homines ^, reges, principes, duces,

non folum vivos panegyrico, fed mortuos fune«

bri ecjam oratione profequebantur, eorumque pro

roftris debitas recitaruntlaudes b). In primis pngi-

les illi, _quos MctgotBuvofjLcixpg» inque Marathone vi-

ros pugnaciflimos nominat Ariftophanes c), per-

C multis

*8 ) o ( *€§•

muleis cumulati funt pr«coniis, immo, quodmi*

reris, per progenitores, qui in Marathone ce- ciderunt, 5c qui ad Salaminam naufragium 'Ifece-

runt, eft quoque juratum. Partibus vero fuislk defungebantur Rhetores, ut patriam commeada-

rent, concordiam fvaderent, ^omnes ad dignitatem

tuendam excitarentur, barbarosque fubigendos ad-

hortarentur. Nec hac commemoratione quid-

quam animos auditorum ^, ad aliquid audendum ,

fle&ere & acrius inflammare potuit, qua? enim

de his inftituebatur oratio, habebat erqftvojtj]x &

gravitatem permagnam, unde etjam Hermoge-

nes ä) docet, hujusmodi fententias habere vim gravitatis ^, qua? funt de rebus horninum maxime pra?claris ^; oXov ^{, tc} izsgl rrjg sv MagotSän pay/ig ^> $

Tijg sv Wwlotitttriv > rj rijg sv XZxXctam vau^ayjocg u

Tig Xsyoiy ut de Marathonio praslio, auf Platasenfi,

aut navali ad Salaminam. Hinc potifTimum mu-

tua fumebant itotXÅooTsfopLCtTCt, quibus sitiåsifeig fuas

velut monilibus coronare coniveverant; proinde

ad Confentium imperatorem ⁵ qui in beilo vuine-

ratus, deformitatem praeferebat in ore, ita fcri-

bit Sidonius Apollinaris:

Sed non hinc vtdeare forte turpis, Quod te machina crehro perforavit;

Namque in corpore fort'tum vir orum Laus eft amphor ^> amplior cicatrix•

In caftris Marathoniis morantem

Vulnus mn habuiße, grmde probrum eft*

Hanc

*8 ) o c o» i * Hane in rem venufte etjam A. Gellius, ubi aufom Hereuleum Lacedacmoniorum adThermopylas in- dicar, pulcrum, inquit, dit boni\ facinus> Gr<ecarimque facundiarummagniloquentiacondignim e). Erat infuper

Ipeciola Graecorum certaminum pr^dicatio ipiis

grata, ut qui illa concineree, prodefie ^{Gmul &} de-

ledare videretur : fic enirn de Athenienfibus ^, quibus proprium fuit decus Marathonium, tefta»

tur Tyrius, deine y inquit ^> velocem illum ad Mara-

thonem cur fem, mortemque quam oppetiere ib i, & Oy»

ntegiri manum, ey Polyzeli cladem, & Calhmachi vufe

liera, nihil prteclarum ^Athenienfebus relitiquiu Ne-

gat quoque Ariftoteles Athenienfes bene laudari

poflTe, nid teneatur in Saiamine pugna navalis, &

in Marathone praslium. Calcabatur etjam hio

ce campus in Scholis Sophiftarum, ubi dicen-

di exercitia habebantur, quare ipd Piufarchus

eam Sophiftic« Scholas propriam efle materiam re- fert,

a) Heineccii fund. fiili p. ti, c. *. b) fyalcb.

V Ar ef g, Acad. p. 861 &. fequ. c J Nub. AZlut ^j. Sven. /.

d ) de form. or% lib. t. c, 6, e) No cl. Att« ///. cé g,

$. XI.

Ceterum huic nimium fibi adblandienci ma¬

terias frequentiores inhaeferunt, omnique fere in

caufTa , importune licet, Marathonium duellum

occinebant. Sic Menecles ^, mercede condu&us porcellum cum in judicio repeteret, de porcello

nihil quidem ille> led de Xerxe, Othryade & Ther-

C 2 mopylis

) ° (h*

mopylis multa magnifice 6c gloriofe dixft, qua de ^re tale legitur Lucilii fefiivum epigramnia a)t

Xoigßlov xal ßxv dnoÅiSxsy.a, ?' v.ai yJ.av diya»

£i v ydpiv siÅTjtpag yaaSd^iov MevéxXstg*

Ö tts is _{yoi Koivov ti 7? po g} OSgvd&zv ysyhtflai ³

O'vt _CtTTttyCQ yXH}oLQ ^, cuj ^OCKq ©sffjlotpjxdr

AXåu itfog Ei>tvyifop _eyoyev xffoiv ^, dss ti zoth

E"j/-Sto få yoi&éfyg, xdiAaxsfraiyovicg*

nxrjv xdfÅÖ lAVjjcrSrjTi vojiü yäew, yj yJyct xgdfa,

AXXct Aéysi MevExÅSjg, &AA# to ycifäm*

Be!oquaci& migivenduJooratoreludic itemLucia-

nus: sk) itacri <$£, inquit ,o xäj o Kvvdtysigog&v

xx äv ti ävev ysvotlo. xok ael o vASw$7tXiicrSu, xdt ^o E'A- AyjcTTToflog 7Ts^ev£ffsutxdl ^{0 tjxloo vito tgov} ylsjcrtxcuv ßs>m s-xeksoSu , xdi Zefåyg Qsvysto, ^{kul o} Aemt$ag Sau»

fjLa#?Soj, xdi ^Ta ÖSfud&s yfdyyaTa dvayiyvucncsaBoo ^*

xoti Yj XaXayk> xoh to Af t syudiov3 >C, dt YlÅuTsal, 7roÅ»

Ad, rävra, i$ mxvd b) ^, in ooirübus fit Marathon 6c

Cyna?girus, fine quibus nihil fiar, femperqoe Achos navigetur, & Heliefpontus pedibus teratur, & fol

a Perfarum fagittis obumbreeur ^, & Xerxes fugi-

at, 6c Leonidss admirationi exiftat, & Othry&dis

litersr kgantur, & Salamis, Sc Artemifiotn, & Pla¬

tan, mulra fint dc crebra. Unde Ariftophanes s) n'xytv h MotfxSävi ysydx&g lyyXwßoTVTtEiv, vi-

éoriam in Marathone magnifice crepare, quoni»

am ferrper aliqoid ex Marathonia decerpererur

eocona. Quid,quod nomina traxeruntquidam ^Ma¬

rathon

4$S ) O ( m* t i rathonum , ut Ptolem^us Naucratites ^, de quo a«

pud Philoftraturn: MagzSäva $s cafldv i7rwd[juxfyv ,

sitéity h råg Arlimig räv v7to$é<rsm tüv Magct9ün Tgowåvievtrantov bapä i^vyj^ovevas, i e, Maratho¬

nern eam cognominaruat, quia in Atticis ora- tionibus, eorum , qui in Marathone forciter rem

geflerant, fubmde mentionem fecit. d) Ita Pro«

serefius orator, fui temporis, maximus, ^a Dio«

phanto nommabatur XczXniy^ loov MagaBwfuv l?o*

ndiw, quod Marathonia troppa buccinator incly-

tus, vehemensque reiönarec, Fateor equidem Rhe-

tores interdum in rebus exiiioribus, & fepe laude carentibus, divitias facundi® oftentafle, ficalii vim ißgenii in Saudando fåle confumlerunt, alii viram

exfulum 6c inopum, utpoce magis ^, quam aliorum

hominum expetendam, panegyrico ornarunt:

pb t ra c um Prunus, mufcam Lucianus iaudibus

extulerunt magnificis, ut alia ^, ficuti vomi- tum*febres, podagram, furditatem, calvitium, tus*

lim &c. taceam, Alii enim alia, orationis elegan*

tia 6c varietate fibi ornanda fumrerunr. Hoc

autem in tenui labore , non tarn gloriam que¬

rere, quam facuitacenn dicendi perficere volue*

runt: de nulla tamen re cupidius differuerunt,

q u a m d e Marathone, Sahmine, Plat ^a is, 1 ber ^me*

pyhs, Leuäris.

Et fic habes, B. L. campum jure Rhetori-

cum _, in _quo eloquentiam dominantem videas | ftadium late^patens

tropedsque confitum peren-

na t uris

it )o (

naturis, ubi expeditum ^tion minus, ^quam facilem

orationis curfum perfpicias; quique heroum Srrå-

gatus fangvine , fiores Graecis Rhetoribus legen*

dos, oracionibusque inferendoselegantiflimospro*

trufit. Me me$ piget in ifto dimetiendo im- periciae, quodve obfcurior, quam illuftrior meo fa&us fit penicillo,, nifi, pro connata tua huma*

nitate, Te id benigne efle excufatu-

rum, certo confiderem.

TANTUM.

ä ) cfr* Cauffin. eloqu, S, & prtf, lib. ^12, b) Rbetorum

Pr&ept, p* m, jzo. c) Equit, Aft, 2, (t, J, d ) vtf,

Stpkiß, Hb• 2,

Sil

$ce0ortie 0$ Üdüdcfce Uftwit / jen: JOHAN NORLIN,

2)ä fjati

Sifleb aHa$ ti oje framgaf ftf förfta £är#

peof t Upfala.

;St är ett oförnefltg faf:

5?är ibogpet od) natte«waf

€n gob natur wtl föra,

©å röner man en Oärlig roinfb 3a; när man täntfer albraminjt/

©å plär man winnittg göra.

©er moget weft ftn gärbomé fränt/

©in' tdcfa alfter bringar fram 3 ftelfma ungboms wåren/

©er fart ei anttorlebeö ffe;

Sin at man något flört får fe

Uti be dlbre årett.

©lift lämpar jag / meb fog / til Sr ^/

SDitn SBän/ fom jag meb fägnab fer

3

3 pebets* ©folen fitfrna;

(grt arbet' fom nu pråjjat åt I Sep fot mår ögon ligget pär/

$an fraftigt mtts-otb gifma,

jFjrnab Utax fp min rittga jtä'r/

3 förta ort) afffilbrar pär /

Sen pebet 3 bör aga?

€rt bigra noett / £t frågb o<p bpgb

Söt taga beraf någon blpgöj St) mil jag enbaft fåga:

©ut> gtfrne / & få gåttge mål ^/

©om jag par fog ocp flora ffål /

€r trogna 9Dån at mara!

JP)an miDe ocf på 3orbeng flof/

Sil ålbren grå/ från Ipcfans pot

<£r tåcfa lefnab fpara i! i

JONAS HIELMiERUSi