• No results found

dissertatio academica,

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "dissertatio academica,"

Copied!
14
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

dissertatio academica,

De

NE C ES SITA TE,

ET

HONORE

S Ε Ρ l7 L T U R /E,

Quam,

consensu ampliss. ordin. philosoph.

in regia academiä upsaliensi,

PRALSIDE

celeberrimo viro,

Mag Ρ Ε t r o EKERMAN,

Eloqv. PROFESS. Reg. ' et Ordin.

bonorum censurs modeste submittit

Alumnus Regius

LAURENTIUS BRUN,

vesiko-golhus.

in aud. carol. maj. die vi. decembris

anni mdcclviii.

η. a. m. c.

u ρ s a l i AL

(2)

KONGL. MAJ:TS

TRO-TJANaRE och MAJOR

Samt

RIDDARE af KONGL. Sverds-Orden»

VÄLBORNE

Herr eric

MANSSON ULFSPARRE,

HÖG-G UNS!IGE HERRE.

Når död vår hydda Tar jord igen hvad hennes ffagit neder, var, Faft kroppen göms med fl åt och heder>

Blir minnet likväl fållan qvar.

Min vördnad blir ej nånfin kall j Min tackfarnhet fom heligt brinner,

På tid och glömika feger vinner;

Med mig hon ej begrafvas fkali.

Mitt lilla verk jag vågar nåmna,

Ett vördnads prof för mycket godt Mig hoppet mer ej kunnat åmna ,

Ån af Er Gunft jag redan fådt

Uti Er vård, jag ödmjukt ber,

Låt ikyddas ån min fpåda lycka,

Då' drillar jag mig lycklig tycka ,

Når Högfta Godhet ikyddar Er.

Ihrbliiver VÄLBORNE HERR MAJORENS Otb RIDDARENS

Odmjukafle Tjänare

LAURENTIUS BRUN,

(3)

ι Ν. ].

ι §■

omines morti eile obnöxios , nec ftabiiem in hae peregrinatione dä¬

ri fedem iia inter omnes con-

venit, ut, licet plures fint, qui

vitam in crelo futuram impie ne- gent, mortem tarnen in terrisfub-

eundam in diverfum trahat ne¬

mo. Adeo non femper ea liben-

ter credimus, que velle debemus, nec quidquam cer«

tius eil, quam quod quotidiana fere experientia omnium

ante oculos ponif. Atque utinam omnes tam alacri ftu-

dio ad beate moriendum, fecundum fanélioris Theolo¬

gie precepta, fe componerent , quam certi funt fore,

ut ab hac vita fit aliquando emigrandum. Sed meum

non erit de morte,quse bonis laeta, improbis horrenda

eile folet, copiofius differe're, ad ea potius , que mor¬

tem proxime infeqvuntur, & ad corpus, (ine fenfu reli-

&um, fpedlant, oculos convertere animus eft. In his

A 2 vero

(4)

# ) 2 C #

vero fepultura eminet , de qua non eadem omntbus eil

fententia. Operas igitur pretium me faélururn exiflimo, ii, breviori quadarn difputatione Academica* Neceffita-

tem atque Honorem Sepultura ita vindicavero, ut conilet, quid hac in caufla parum , quidve nimium , fit putan-

dum. Hunc vero conatum innoxium Tu&, B. L, ,cen- furse modefte fubjicio.

§. Ii.

Per fepulturam in genere inteiiigimus aélum , quo corpora, animabus feparata, e confpedtu hominum aufe-

runtur

>

fpeciatim vero, feeundum mentem Thomafii, fepultura denotat adfervationem cadaveris humani in peculiaribus locis terreftribus, ita quidem, ut idem non

reünquatur paftui avium ferarumque, neque etjam devo-

retur a viventibus. Eft hie c corpora mortuorum fepe-

liendi ratio inftitutum longe antiquiflimum , cujus tam apud profanos , quam facros prifci cevi Scriptores non pauca occurrunt veftigia. Sie Abrabamum, Ebraicse gen- tis Patriarcham, Saroe, uxoris fuas defunél®, corpus in fe- pulcrum, pretio adquiiltum, mtuliffe legimus, Gen. XXIII.

19. Apud Graecos, Romanos, ceterosque populos eun-

dem cadavera humo inferendi morem viguiiTe, paffirn

docent Hiitorici, quorum tarnen, in re adeo trita atque manifefta, teftimonits merito fuperfedemus, Et, quam- vis de prirnis mortalibus, eorumque fepuJcrali riiu nihil expreile narrent annales, admodum tamen probabilis eo·

rum videtur fententia, qui prima funera terras commi/Ta

ßatuunr.

§. III.

Neque tamen in univerfum ornnes, eandem hane de-

fun&orum corpora humandi rationem funt fecuti. Con-

flat enim non paucis gentibus , inque his, noftris olim

rnajoribus morem fuiffe , ut mortuorum fuorum corpora,

rogo impofita, per ignem, in cineres redigerent, quos

tandem

(5)

❖ ) 5 t #

tandem urna inclufos humo condebant, Ceterum fuiffe

nonnulloG atque erjamnum efle inter barbaros, qui cor- pora mortua vel propinquorum , vel etjam alioruro, de-

vorare fuflinuerint, vix fidem inveniret, niii tot Scri-

ptorum, fide digniflrmorum, confenfu , tot peregrinan-

tium relationibus po/Tet convinci. Rar!or tamen horri-

ria ejusmodi eil confuetudo, neque illi multi, qui, ge¬

nus fepulturce quodvis negügenfes, Iibero aéri & animan-

tibus feris atque carnivoris difaceranda cadavera expo»

nant. Hinc duriorem Diogenem, &, ut Cynicum, a-

fperiorem pronuntiat Cicero a): projici fe juffit inhu-

mat um, tum amici, volucribusne £? feris ? Minime ve·

ro t inquit: fed bacilltim proprer me, quo ab i qam, po-

nitote. Qui poteris ? iili: non enim fenties. Quid i q i tur mihi ferarum laniatus oberit nihil fentienti) Plerisque

enim hurnafio

,

& quidem non fine fpiendore quodam in- flituenda, piacuit.

a) 1. lufcul. Queeft. c. 4?.

§- iv.

Nos vero neciffitatem atque honorem fepulturse

vindicaturi

,

duplicem inprinis quaefHonem cxplanare

conftituimus. Altera haec erit: an & quas prcefertim ob

C2uffas neceflarium ilt, ut fepeliafttur mortui ? altera

vero, an, cum honore quodam feu fpiendore, & pompa funebri, conditoriis fuis rede inferantur corpora defun&o-

rum? in his autem er.odandis, ita noilram coUocabi-

mus oueram, non ut omnia, quce dici forte in hac caus- fa poffint ac foleant, operofe conquiramus, fed ut prse-

ctpua horum momenta & argumentorum pondera in me¬

dium adducamus.

§ v.

Än mortuos fepeliendi confvetudo fit necefTaria,

facile conflabit, fi modo ad veram neceffiratis notio-

nem rede adtendimue* Etenim id neceflarium, ex ufu

loquen-

(6)

Φ ) 4 ( ❖

loquentium , vocarl fölet , quod finem quendam prasfi-

xum ita refpicit, ut hic fine ilio obtlneri nequeat.

Hinc neceifariam eo nomine dicimus fepulturarn, qua-

tenus iine hac vix, ac ne v!x quidem, iarta tedaque

confervari poiTet hominum feiicitas. Quod ubi flatui-

rnus, non hsec utique noftra mens eil, quafi ad fellcita-

tem defundorum quidquam conferret fepulcraüs illa ce- remonia. Atque adeo judicium D. Auguftini noftrum fa-

cimus: curatio funeris, conditio Jepuitura, pompa ex/e- quiarum, maqis vivorum folatia funt, quam fubfidta mor- tuorum. Jam dudum enim explofa eit eorum opinio ,

qui animas poft mortem tamdiu corpora circumvolitare (omniabant, donec

,

oflibus fepulcro illatis, pleniorem

et jam ipfae inveniant requiem. Non infrequentes qui¬

dem funt, fateor, ejusmodi fabulse, quse tumultus & ge·

mttus umbrarum feu mentium, quarum corpora infepul-

ta jacuerunt, recenient; neque mirandum, quod hae nu- gae infulfis & avaris perplacuerint monachis , quibus in- dagatio veritatis erat ardua nimis , odor vero lucri ex

re qualibet bonus habebatur. Nos vero per revelatio-

nem divinam

,

facris pandedis comprehenfam, edod i,

novimus animas defundorum ad Deum, qui dederat il · las, ipfo mortis articulo, reverti, atque, coram ejus tri«

bunali conftitutas , lata peculiari fententia , ad peren¬

nen» vel beatitudinem

,

vel miferiam, ablegari, quibus

adeo per fepulcrum nihil accedere poteft commodi. Quis

enim crederet, hominem pium, naufragio ex vivis fub- latum, & proinde fepultura carentem, fperata poft obi-

tum tranquillitate pri vari j impiumvero, cruciatibus ex*

pofitum, per humationem corporis, etjam honorificen- tiilimam

,

vel tantillum juvari ? Non tarnen negamus

homini, dum vivit

,

jucundum & gloriofum videri, fi jufta funebria, gentis iuse moribus adcommodata, fibi promittere poiBt, cum non omnibus perinde (it bumine 3

an

(7)

# ) 5 ( #

an fublitne putrefcant, uti de Cyrenteo Tlieodoro, Phi- lofopho non ignobili, apud Tullium b) memorise pro- ditum legitur.

b) Loc. citato.

§. Vi.

Neque eorum pafrocinamur opinioni, qui doceant fepulturam, a Deo, ProtopJaftis eile prceceptam, eamque ob cauiTam jus aüquod divinum huic arrogent, funda-

mentum fumentes ex verbis ad Adamum Gen. III. 19.

Pulvis es & in pulver em redibis. Veriflimum quidem eft, quod heic praedixerit fummum Numen, qualis futu-

rus efTet humsni corporis eventus, cum terrie debeatur, quidquid ex terra ortum duxerit 5 fed mandatum tarnen Dei de fepeliendis cadaveribus humanis, ex hoc dido, vix quispiam eruet; quis enim nefcit, etjam alia via, quam per fepulturam, ad terram corpori patere redifum ? Mi-

nus vero ponderis fuis ineiTe rationibus, facile deprehen-

dent iili, qui ideo mortüorum corpora, hoc modo, tra- danda velint, quia fpem refurredionis, a primis huma¬

ni generis parentibtss , hoc veluti monumento, pofteris confignatam putant. Neque enim Scriptura facra ejus-

modi mentem primorum hominurn defexit, neque ullam

video concludendi rationem, ii quis dixerit: humantur

corpora, ergo aliquando ammubus reddita (urgent. Sic

enim eadem, opera, brutorum animantium qusedam de-

monftrari po/Tet refurredio, quod abfonum & facris fit-

teris contrarium. Hinc ipem reiurredionis, quam im-

motam habuiffe Protoplaftos credimus, vivis potius at»

que dilucidis fermonibus, quam obfcuris ejusmodi atque

ambiguis fignis, ad pofteritatem transmiferunt. Hoc ve¬

ro videndum magis eft, quod nonnulli addunt, totuin corpus in jeda humo e(Te cuftodiendum, ne mancum mutl-

lumve refurgat. Quafi vero omnipotenti Creatori difficile foret, ex omnibus, ii res Kita ferret, mundi plagis & par¬

tibus

(8)

φ ) 6 ( #

tifeus" Orbis revoeare Frufiula νε! minutiflima corporis hu*

inani, quod ad perennem vitam excitare conftiruit.

§. vir

Supereit igitur, ut oitendamus fepulturam corpori

demortui tantum propter fuperftites, feu adhuc viven-

tes, eiTe neceiTaram. NotiOimum enim eil cadavera Π-

bero expofica aéri, adtra&a putredine, facile in fua prin- cipia dilTolvi, ficque vapores emittere foetidos & pefhfe-

ros , quibus dein multa morborum genera debeni origi-

nem. H®e igitur ut caveantur mala, humano generi

tantopere nocitura, corpora exanimata in terram defo-

dere confultum duxerunt mortales. Et quo profundio-

ra fepulcra fuerint, eo magis ad hanc noxam impedien-

dam funt aclcommodata. Hinc in rebuspublicis benecon-

ftitutis inter alia

,

qu® ad jaftanr Politiam fpeélaftt, hoc

non eft extremum , quod non tantum cadayera quorum-

vis animalium auferenda curentur e confpeélu, atque afd-

eo olfa&u hominum, Ted etjam id agant follicite, ur fa«

tis profunde putrefcant membra humana exfangvia, ter-

r® gremio commiiTa. Atque h®c forte ad neceflitatem

fepultur® commendandam fufficiunt.

§. vm.

Ad alterum igitur qu®ftionis membrum accedimus,

ea, qua ufi antea lumus, brevitate commonilraturt, fe¬

pulturam mortuorum non (ine ratione, eaque validiffi-

ma, honorifice a fuperftitibus celebrari. Nam vana qui-

dem illa eit ratio, quam a natur® human® pr®ftantia,

pr® ceteris animantsbus, arcefTere folent eruditi. Si e-

enim vel excellentiffimas animi dotes, quibus alia qu®-

vis animalia ita vincit homo, multis eadem parafangis poft fe ut relinquat j vel admirandam humani corporis ftru&uram, qua , cum cetera animantia in terram pro-

na fint, Deus, ut cum Poéta loquar, c) Os bomini fublime dedit cxlumque tuen

Zus-

(9)

❖ ) 7 ( ❖

.7ujfit, lf ev ellos ad fidera tollere vultus.

Si, inquam , h&c ornnia juita penfitarnus lance, szquifii·

π um fane vidcbitur, majori cum honore & reverentia,

etjam poit mortem, traélentur hominum, quam beflia-

rum, corpora. Atque hoc iibi volunt , qui honorem

fepulturse ex legibus humanitatis deducere fatagunt, di-

cuntque officium hoc prsilari non tam homini, feu per-

fonre jam defunéhc, quam humanitati , id eft, humanas

naturs, quia digniras communis per denegationem fepul¬

turse laeditur. Praecipua vero hominis dignitas atque 0-

π εξοχή hsc eft, quod corpus noftrum domicilium fit fpi-

ritus, ad imaginem fummi Conditoris produ&L Hinc

eleganter canit Aurelius Prudentius, libr. Cafhemerin^

quod, in Hymnario noftro publico Svecano, locum obti-

nuit fub N. 40«. v. 9. & to.

Nunc fu/cipe terra fovendum , Gremioque hunc concipe molli:

Hominis tibi membra fequcflro,

Cinerofa & fragmina credo,

Animß fuit h<zc domus olim %

Fallons ab ore creatje:

l er vens babitavit in Ulis Snpicntui, principe Chrißo♦

In primis vero pompam funebrem fplendldiorem ideo probat & fervandam judicat Chriftianus orbis,quod iciat

corpora non, purgamentorum inftar, in perpetuum ab- jici» quando fepeliuntur, fed aliquando* per divinam pot- entiam, ad vitam meliorem effie revocaoda , quare , a veteribus, mortem piorum dormitionem & κόιμν\ση, non in- teritum, & locum fepulturae ζοιμητήξίον feu ccemeterium

audire, immo mortuos, non amiffos, fed prsemiffos &

uTrthScvTccs vocari obfervat D. Jo. Georg. Walchius d),

in communi illa atque univerfali, quam Ecclefia, divinls

B nixa

(10)

£ ) 8 ( #

nixa promiflis

,

profitetur atque exfpedht, refurredtione corporum. Audiamus Prudentium, in Hymnario citato

v« a., ita vero i lie :

Qnidnam fibi Jaxa cavata ?

Quid pulchra volunt monumental Niβ quod res credit ur Ulis,

Non mor t κ a

%

Jed data Jomno· d)

0 Ovid. Metamorpb» /. Fab. 2. r/) Compend. H«//- quit. Ecdefiafl. p. ρgg,

5. IX.

Fruftra igitur laborant illi» qui omnem juftorum fu- nebrium fplendorem & magnificentiam ambitionis vitio contaminatam, atque ideo rejiciendam

,

ftatuunr. Ut e- nim abufus verum, & rationl conientaneum, rei cujus- dam ufum tollere non debet: ita culpandi quidem funt

magnopere, qui fupra facultates

,

ampla cognatis funera facienda curant , atque adeo vivos fsepe enecant, aut certe rebus ad vidium cultumque corporis neceflariis fpoliant, ut mortuos ornent atque extollant : fed modici tarnen fumtus, grato animo & inflituto, in ornamenta fe-

pulcralia fadtt, fua r.on funt laude defraudandi. Idque

eo magis firmum atque immotum erit, quo utilius eft humanas focietati* tam privat«, quam public®, ut pie-

tatis erga propinquo* , nec non reverentise erga fupe-

.

riores, publica exftent documenta. Interim tarnen vlx,

ac ne vix quidem, ®quis rerum sftifnatoribus fefe pro- J I b are poterit mos, qui jam diu invaluit, corpora demor-

tua in templis fepeliendh Hic enim non una ratione cenfetur repudiandus. Nam, etfi primorum Chriftiano-

rum amori in Dodlores fuos, inprimis martyres, debeat originemj quippe qui fuper fepulcris, pie & animofe de-

fundlorum, Antiftitum & Confeflbrum, prtinuni preces in- ftituere, poitrnodum etjam oratoria& templa exftruere falebant, ut non tantum memoriam conjundtifliiuarum

men-

(11)

# ) 9

mentium eo tenacius retinerent, fed penfitatis demor-

tuorum exemplis , ad vitam probam atque Chriftianis prscceptis dignam, incitarenturj tarnen, fequentibus fe- culis, fuperititio non levis innoxium'hoc prupoiitum ma»

culavif. Poiiquam enim martyrum increbuit cultus re-

ligiofus atque invocatio, non pauci, vel fua iiupidita-

te , vel aftu monachorum fafcinati, eo faciliorem iibi

ad cceleftia regna patere putabant aditum, quo propius

ab oflibus fandtorum fua, port mortem, corpora elTent collocata. Dein, expulfa paululum fuperftitione, arro- gantia regnare incepit , quam Erafmus Roterodamus,

fuo tempore, falfe ridet, ubi inter alia haec perftringlt: e) Divites ambiunt ßbi monumentum in templts, in quibus

olim nec divis locus erat. Curant fe fculpendos c? pin- gendos, additis etjam tiominibus ac heneficii t it nio: at¬

que hisce rebus bonam tewpli partem occupant, olim,

opinor , poftulaturi

,

ut ipforum cadavera in ipßs repo-

nantur altaribus. Sed prarcipuam rationem , quse con¬

tra tendunt h3nc alii, confvetudinem quod impletur militat, cedes facra inde putridisexhalatio- repetendam con-

nibus, univerfo dein ccetui, rtatis diebus feftis congregato, per refpirationem exforbendis f & id fanitati noxium eiTe, non Medici tantum identidem monent, fed mul-

toru.-n etjam triftis experientia perdiu videtur confirmas-

fe. Csfaris Nos interea facile heic adfentimur verbis Julii Scalfgeri fjz Sunt t ognat a nobis Jeniina qu<e-

dam immortahtatis, cujus ideo adpetentes Jumus, ut

fepultnrtf le haberi« profpiciamus, & nolimus cadaver noßrum ma¬

Humanum ver o i η geni um , quod anim& no-

ftrtc vis eß, qvum fe fciat immortaley optat illud quo-

que> ut corpus ipjum & comes Zf domkilium fuwn, quo-

ad fieri poßit

,

eadem felicitate perfruatur. JEdificat

ergo Fy rami des

,

eique it a condito imponit, ut β non

uni-

(12)

& ) 10 ( #

unroerfa temporum fpatia Square poßtt, alt qua tarnen

quam mäxime louqinqua [uperet.

e) Colloq. p. nu ipq. f) Poe t i c. LI IL c. 20. p. 26 S-

§. X.

Baccum difputemus, mhiiominus a nobis, quibus

fo!a eft obfequii gloria reMa, quam longifiime abfir, ut

Sanélionibus Eccleiiaftlcis A. 1687. editis,& earum Capiti

XVIII, ubi de ritu noitratium fepeliendi prseceptatradunfur permulta, & quidenv faluberrima, aliquid repugnans & ini-

micum, tueamur mordicusque tuendum ducamus. Extre-

mumeft, ut Infcriptioaedis magnificentiilimae, adPr&dium

in Sudermannia Equeftre TESSINIANUM, Åkerby in

medium veniat vere ingeniofa,Sc reimemoratas peradpoiita:

Vanfkelighet. Och. Tid.

Tåra. Grundvalen.

Bråcka. Muren.

Fålla. Hufet.

Och.

Af. Defla. Ringa. Quarlefvor.

Et»

Båttre. Bygges.

Med. Menniikan.

Lika· Så.

Stoftet. Strös.

Stoftet. Hvilar.

Stoftet. Samlas.

Och.

Af. Måftarens. Hand,,

En.

Härligare. Hydda.

Upfores.

Ovanikelig·

*****

(13)

Dn. AUCTORI RESPONDENTI.

Ex crementa conviftu cum Tuo amiciflimo ftudiorum, tum quia vir- in-

turis morumque , cepimus haud adfper-

nanda , idcirca non potuimus nobis tcm-

perare, quo minus pulccrrimum hocce eru-

ditionis Specimen > jamjam public# luci committendum, Tibi, toto pectorc, con-

gratulemur, fimul, nihil nobis fandtius at- que antiquius accidere, quam ut inccpta laboresque Tuos fortunare dignetur DEUS

O, M* teilatum hcic relidtun*

MAGNUS 'ULFSPARKF.

GEORGIUS ULFSPARRE

(14)

MIN HE,

Jårt Tidehvarf bepryds af Lårde,

Som granika både fmått och flort»

Den granikning eger ftorfta varde,

Som Qnickhet ledd af Sanning gjorde*

Till mångas nytta dygd igt lefva,

Ar fora ratt fin vandrings itaf.

Ej otack kan i mörker vefva

Det lof, fornt trotfar död och graf.

Min Vån, Ert prof den faken ty der ?

Er Dygd på Vitterhetens fallt,

Der Aran muntra Snillen pryder,

Ert vackra arbet gore 01111

3AC WAHLBORG*

References

Related documents

par fe, ftultx nunquam efficiunt diflenfiones, neque adeo his illa debetur laus, quam merito fibi vindi-. cant,' qui fervide atque inepte

bimus, tot religionis hoftes, vix ac ne vix quidem, con- tundere atque debellare potuiflet. Ad ejus tandem nu- tum atque exemplum, primum in Germania, rnulti Orat.. facri

mnia , novillent diftingvere , facile (imul anim- adverterent , quam vanus 5c ftolidus eilet labori humilem hane dicendi artem in excelfiorem 5c tu-. midiorem

dlt« /) T um vero arte fe digna oculis prcponit, quam multarum artium minifiras manus natura dederit..&lt; Ma- nibus ergo adfcribit nobiiiifimas artes: quod feéli, quod veftiti,

corum admirabili minus convenientis. Potius cos laudi- bus extollere decet, quod, ut primum animadverterunt. nativos mores exercitiaqve non fufficerc, domi forisqve, gcrundis,

divinitatis nefcio quam au ram, ac cultum om ni no fuper- ftiolum, ad Latinicatem efle deférendiirö, atque jure refer-. vanduni quibus haud difpiicuiflé

qux tarnen civitatis funt vinculum, &amp;, quibus nift. fatisfiat, nec ordo, nec falus obtineri

wifity). Unde fequitur rationem hane Perfarum pugnan- di, curribus nempe, fuifle veturtiffimam. In eo vero, quod rtatuamus Cyrum primum excogitafte Quadri-. gas Perfarum