Disputatio juridica de pactis. quae ... præside, Andrea Joh. Anthelio & respondente Andrea Henrici Lismanno. Ad diem 5. Martij ...

(1)

Difputatio Juridica»

D o

P A C T I S .

Quae

Deo Duco,

Cum confenfu celeberrimae

_facultatis

_Juridicae

IdRejgia Ubfalienfi Academia, exercitij

caufa habebitur.*. p R æ s i D e ;

A N D R E A JOH.

AN-T P f E L I O I U D-

&

Refpondento

A N D R E A H E N R I C / L IS M A N N O *

À d dttM

/.

h iéY tij

,

_{In Andiiovio f a te r i M sjtfi*}

(°)

u B S A L I Æ ,

(2)

liiüftrisfîmo D om ino,

D n . P E T R O ®r«Je/

C om iti de ^tffTugeborgf)/ L. Ba

roni in SK’WxMjolm & PinO^Otmm / D o m in o in £>imb<V&c.8. R.M:tisKegnorumq; Sueciae Senatori & Ar- chidapifero,refpedivè Tutori & Adminiftratori; Dica-

fterii Regii, quod Holmia* eft, fupremo Pradidi, Judici Provinciali Wdmanniæ &

Dalckarliæ»

Domino meo clementisfimo.

I

Lluftriflîm e D o m in e, in veftiilluürifliinum tuum nom en qb ulo D ifpu tation is uod ufurparc n o n v e r e a r ,caufo potiflïm um m ihi duplex : utraq; ira gravis j ut v d alterutra audendianim um faciat. Ra-* ra en im & inufîtata 111: Ex:1* T :r erga om nes b e - nignitas*cui non anim um addet ? adeô namq; per fîngulos diffunditur,ut nem inem fpernat. A djun g o ramen al eram , in q u a , quod fludiis m eis pro p io r , cantum rep ono f id u e ix, ut certa me fpes te  neat,

(3)

n c a f, fore, ut 8r eg o audaci* veniam impetrem, & h o c quidquid fit exercitii 111: Ex:* T:* grat;amin- v e n ia c? . _{E tenim cum ex cu tio partes excelfîflî-} m i illiu s m uneris, in quo Deus Sc Heroicas virtutes E x :am T ;aa1 collocarant. _{Primas fu o fib i j>re vin} d icare reginam illam rerum juftitiam* fatis depre h e n d o . _{Cujus fufceptam tutelam ica Ex:a T: ag*~} rit,u tpræ fidcm & patronum excellentiffim um ,tan tu m Heroa agnofeat. V idet namq; inter tot cu ras , quarum m ole tantum non opprimitur Ex:ia T : a m inim è tamen curam fui abjici ; quin potius Ex:am T:am totis viribus in id incumbere * ut au- th o r ita te juris & legum , fuum quisq;tcnere, vitam tu eri & famam queat, quod totum , luarum cfle par tiu m d u cit juflitia^*. _{A t vero cum tam praeclare} agi cu m D iva ipfa, cultores ejus videant, quidni & illi favorem & patro£hiiUm eminentiflîmi fui ähti- ft f t is fperare audebunt ? im o experiuntlir quoti- « die Ex:* T:* gratiam adeo illuftrcm , ut nihil mi* n u s , quam T hem is ipfa Ex;* T:* debeant. Q uo ipfo teflatum facit Ex: T: & ita mutuas fibi operas haec tradere,ut alrerum fine altero languere necef* fe fit pariter etiam non ita in m edio effe artem aequi & b o n ip o fita m , ut cuivis è vulgo p a tea o . R es fa cra enim eft juris prud n tia, quae fuos amat fte e r d o te s , caeteros vero a r c e u . Labore autem

(4)

m axim o id eo paranda erit, quod rerum civiliu m > k g um divinarum , humanarumq; c o gn itio n e a b - folvatur. A c cip e igitur, IJluftriflîme D o m in e , pa-g clla s h a s, quas ex artis hujus adytis deprom ptas ,

anim o d evotiflim o o ffer o , & ea quidem fidu cia* u t plane confidam fo re, u t E x:a T :a eafdem b e n i g n o vultu adm ittere, iisq; pariter & m ihi p a tro ci nari dignetur. D eum O pt. M ax. v e n e ro r , ut J1- luft: E x:am T :am quam diutiflim e b o n o pu b lico fe r - / Crt<4; Vare v e l i t *

j j

llluft. Excell:* T:*

, h % «vfa-tjicytm -tfßf f nJL / £ ,vefA» '

yy+$- J.jfc % nl£. ^ a < / jL.fyjl. */< /a' .

'*/»*fe4 }cvottJpm tto hum ihm m

, r ^ f v - ---y * < i j < ,xjLe*j cliens

A

n

D

' ' * r ~ j r ▼æ y t y û j

_{R EAS J. A}

_n

_IHEJLIUS

V 1’ </ «»« v iv a «1} ,(1 » n * OBfc

* 7*^ y ^ ' L* 9^,£&(<■ ^ejic^tc/ Uà

(5)

! S U ^ « T O g < » ^ » S » » S - g Û „ __________ D I S P U T A T I O J U R I D I C A D u

P

A

C

T

I

S

.

Thefir*

I. lUrisgcntiumconventionesjuflap^i*

cet naturalem obligationem & libera tionem pariant i qnoniam maximè fi dei humanae congruum, ea, quas inter eos placuerunt fer vare. /. /. in.pr.ff. b.

t, /. /> §. 2. l.çs. §. \.ff. defolut. I. 84. §. /. deR. J. Juris tamen civilis conditori

bus, utilitatis public* cauia, vifam fuit» non efficacem cui- llibct conuentioni obligandi vim tribuere» fed ijstantum, q u * vel in proprium nomen contra&us tranfeunt, vel momine déficiente caufam habenu. Cameras qu* fola conventione foloq; placito confiant, & pa&a, paßa con- vrenta» pa&a nuda vocantur > praetor datis exceptionibus ttuctur. /. 7. §. 4 d 7_{. /. */. /. 4S* b.t. /. /3. /. 21. C, eod.}

I I .

Pa&um eft duorum pluriumve in idem placitum confc ûfus. I. /. §. 2,ff. h> t. jun. I. j. ff. de polit ut.

I I I .

Diuifiones pa&orum varhefunt. Primo, pa&a funt ▼el legitima» vel jurisgentium l s. d _{h. t. Legitima}

(6)

fiint, quae vel lege aliqua confirmantur ■> vel edißo prae toris^, vel conftitutione Principisr*. Legitimi pa&i duo exempla in LL, XII. Tabui, inveniri cxiftimat Cujae+

à d l.é.ff.h .t. Unum eft» fi membrum rupit, ni cum e ö

pacit, talioefio: cxquopa<fto»ipfo jure tollitur a&io d c m embro rupto. Qijus mentio etiam fit §. 7. infi. de tnjur»

apud Paulum sfe xt. 4. § injuriarum, quod & ad p ræ to -

rias & legis Cornelia: injuriarum a&ioncs porrc&um eft /, /7. §. /. h. 1.1.1?. § 6,ff, de injur. Alrerum exemplum u t

bCujacio rcftituitur, ita habet. Ubi paguntur, ita ni pa

gunt, 'n comitio, aut in foro ante meridiem caufarn co n jicito. Putat autem hac lege, dc lite pada quardam certa ratioiic probari.

I V.

Idem tamen /o. cbf. /7. Gellio au&ofe, addit te rtiu m exemplum. Nam L. XII. Tab. liber hom o, qui furtum fecit, ci addicitur cui furtum fa&um eft, ni quis pro fure damnum deciderit, id eft, de furto padus fuerit, idq; p ro batur ex/. 7. §. 14 i n f h td.iy. § i.t.27 § 4 *od.quibus ll.de quolibet furto admillo pacifer perm ittitur. Adjiciunt prxtcrca alii, inter quos Forfterus ‘Trafl. defatt. r. 4 n. f . padum, ex ea Legis XII. Tab. parte v quâ arris confcfli æ- xisq, judicati ni cum creditore intra XXX, dies pacifcun- tu rL X . dies in vinculis detinentur. & tertiis nundinis ca

pite poenam lu u n t, aut firei, i. e. a&orcs fine plure«/ ia partes fccantun..

Ex jure praetorio eft pa&um conftittitx pecunia: /./.

ff.deconft.pec. & paûum pignoris quod nuda conventio

ne conftituitur, proprieq; hypotheca dicitur /. /7. §. i*h. t.

l-4.Jp’ deptgn §. 7. injl. deaeiion. Ex conftitutionibus ve-

(7)

aJi.promi/f & pa&um donationis L jj. §. f. C. dedonat. Nov. t é l . c. I. §. 2. i»ß. de domt. Atq; hare pacta legitima com-

n ju n ite r à DD. agnofeuntuL. V I.

Sunt tamen nonnulli interpretum qui plura addunt. K a m cum conftitutum effet, ut non*ifiex ftipulatione u- Curae ex mutuo deberentur /. j. C. deufur.l. 24-ff* de ptef.

veri*. & tamen rclpondetur/. n . C. deufur. frumenti vel

h o rd e i mutuo dati acceflioncm, etiam ex pa£to nudo praedandam effe. item Nov. i^d.c. 4. argentario ex pa&o oluras dandas effo. Quemadmodum & civitatibus ex n u d o pa£to creditarum ab cis pecuniarum ufuras deberi /. 30.ff. deufur. tutius videtur iu hifce aliquam legis con firmationem agnofeere, Inter padta tamen legitima nom

referimus jusjurandum, ncc patium compromiflorium > Ut facit Gipha», dity. defatt. is.

V II.

Jurisgcntium paßa funt cœtsra omnia qu« à jure ci vili ad a&ioncm non confirmantur, fed gentium jure ob ligationem & jure praetorio exceptionem pariunt. /, /.C«

de faci. I. j. §. i.ff. de conß. pec•

V I I I .

Secundô. Pacta vel in rem funt, vcl in perfonam_* In î c m , quoties generaliter pacilcor, ne petam : In perfonam, quoties ne àperfona,ided, ne à Lucio Titio pe tam L. 7. §. z.ff. h. t. lltrum autem in rem, an in perfonam padtum fa&um eft, non minus ex mente contrahentium » quam verbis ardimandum : plerumq; enim perfona pafto ipferitur (ut & Pcdiusait) non ut perlonale pa&um fiat, fed utdem onftrctur, cum quo paäum faftum fit. d.l.-j. §. S. Pa£ta autem in rem omnrbus profant, quorum ob ligationem diffblutam cfle> cjus qui pacifcitur intcrcft

(8)

Ta Mlf ffwiCÜ M . • n f t i f i s 0 e & i ' c i l * o V -f i t f * c r ß tn c .K t / j r r r m i r f o (firffio*£aJt i £ ^tc -pt>Æ<£,-/ i * f i l ^ Xît^p • *■ lf h X* ■f 1 • /. f.jT • L&**|

$ . / f f . h . t , In perfonam vero ad alium r f ncnt. /. 2/. §. /. h. t. In dubio tarnen, pad u m i

non p e rti-it»* /r*p~"-/ « tu i. <. &j. y. i. v.*. in uuüju tamen, pad u m io rem

f u - conc'P tu "> P ^ f u m h u r , quia plerumq; tarn h e re d

i-1 £ix-bu* ooflris, quàm nobismetipfis cayemus L y .ffl depr»fat.

l i i y r . l . n .i'cntrahM. .

w j t f u t i * «J*. &X j Ç frwW-f f M '

e / ^ »

**♦a3? ^ Ui,tJ,ptc^li taciT Expr*ç**

Cca&JuJk» Curo-tonvenitexprcfleinter præfcntes quidem r e , i d c J L i ^eït» fermooc & tradafu habito ; abfente* vero per e

p if to / :____ C r » ________ » _____________ A . -fF /. -

- r ____ ____ V , ___

W j g r ' op«*-* Ita fi debitori cautioner^ five chirographum

reddi- (J Ç k ^ ^ ^ U e r i t creditor, tacite eonvenifle videtur nc peteret

: p r o - / futuramq;ci conventionis exceptionem placuit d. /.£.§./.

r — ~ J ofl in n t a n n » C r> anim ^Aki»no< »n

i4 .4 i«>n n n n

/wil/VX * IIPl S f P * -f_ J'

i å •

DM.. TV c L quod fee us eft in pignore. Eo enim debitori reddito, n o n • j*JU j ^ ^ i n te ll i g i tu r remiflum debitum /. j.ff. h. /. Diverfim

is ra» t*^tjLtionem reddit g/. ind.L}. quam comm uniter DD. fe

-— - . . .

« »• • • • •

-^ ’-^ P -^ u u n t u r » quod alia non fit redditae cautionis utili tas,

.$*. quam remilfio debiti; redditi vero pignoris multiplex: - " ° -*c cum pignus vendi, locari, pignori dari poflit, Alij, qui-g/, minus placet, hanc adterunt rationem. Quia cum

Ijl pignus fit acceflio obligationis principalis, non confcnta-

t. . T 1" ' ncum videtur creditorem pignus liberantem etiam obli-f r r ^ ^ / '■ . . . -r ...

U/fMUiW 1c u r a t i o n e m p: incipalcm velle extingui. A t chirographum,

. m X

L r ~ • „ i : , a . —

continetur ipfa principalis obligatio, dum redditur

' g ç j f f i ' iplum quoq; debitum rem itti verifimila e(t. Et hxc fuit

r « I iratio Martini, YCUiisgloflatonsJ# .

t A f+ttsm. f u i ', 7/**«^ æ * r r i S 5 f c ' ï ' r h „ ^ X I . -pYTJ t Ck £<*4f t ClLTH. ( f i du njLCi

vx, ai+tu-, fi** i cZ é . **-(U

.. 1 4, ' /-. /« / ‘//O T /• y»% I / § V- V v i CpMC'-C+dt-^a* ( ___ k r*i

(9)

XL

Item inveda & illatt in praedium urbanum tacit* Conventione obligata funt /.4. h'J.1_{.4. in cjutb. cauf piç. Sti-}

p ulatiom quoq; dotis incfi t 3ciéa ha*c padio, fi nuprije fue. t i n t fieeutar, & ideo ante nuptias male petitur, quali fi hoe exprefium fuiflet. d.l, 4. §. i.h. /. _{Sic etiam fi convene} rit, ut donec ufuræ folverentur fors non peteretur, & huic Conventioni ftipulatio pura fubdita fuerit; nihilominus tacita padio fiipulationi incfi. d. I- 4. _{§. 3. Similiter qui in}

futurum ufurasâ debitore accipit, tacite padus videtur, n e intra id tempus fortem petat. IS7. h. /. Deniq; fi ac ceptilatio inutilis fuit, tacita padione id adum videtur, ne peteretur. /. 1/. §. 9. h> /.

X I I .

Quarto. Pada alia per fit fiant nec contradibus ad jiciuntur : alia adjiciuntur, quae adjeda vocantur, & pro p rio nomine leges appellantur^. Et haec iterum aut irt continenti, ideft, iningreflu, in initio contradus adjici untur i aut ex interycllo. De quibus plura infra, ubi de vi

6c potefiate padorum . Nunc videamus de perfonis quaef

pacilci pofiuno.

x n r .

- Pacifci pofiunt om nes, qui a jure nonreperiuntut fpeciaiker prohibiti. Ita enim in jure comparatum cft* u t quoties quaeritur, quid alicui liceat in jure privato, ita definiendum fit, omnia cuivis licere fi leges non prohibe ant. I 4_{i- § l.ff. de procurat» t, t8. §•}₂_{. ex tjnib.catif. major}₁_.₁₂_'

de judic. /. /.§ ./. de tefttb. Idq; vel maxime pofeit uniuscu-

julq, libertas,quse eft naturalis facultas ejus, quod cujq;fa cere libet,nifi fi quid vi.aut jure prohibetur §././«/?. de jur%

perfi Prohibentur ver# quidam natura; quidarulego.

(10)

XI V.

Natura ptcifci pro h ib en tu r,qui confentîre neque.- •unt, cumconfcnfupa&a fiant, l.i, /. Confentîre ve ro nequeunt quidam obdcfeftum æ tatis, quidam ob de- fettum animi. Ob defe<ftum ætatis, infantes io. inß. de

l, flipul. /. 70. de P. 0. l.i. §. 2. deadminiß. çf pfric. tu t. Iili

enim neq; quod dicitur, neq, quod agitur intelligunu# /. p. de acejuir. htred. /. /. §.J. de acquit. pojfef Infantes autem dicuntur, quilunt fèptennio minores de adminiß,

perte, tut. L/4, de Sponfal. l.iS-C, de jur. deliber» : XV.

Ob defeÖum animi prohibentur furiofi, mente ca-

J. de/Kut.ß/p.l. 40.de R. J . Si tarnen dilucida in

tervalla habeant, ac eo tempore, quo fans mentis erant , convenarint, valebit conventio ar^.l.20 § 4 quittß. faç.

fo jf §. /. inß, (féib. non eftpermiff.fac. teß. / ç»C rod. & l’e c Lin

dum nonnullos ad alienationem ufq; mentis ebrij per text,

inc. fane7. is, cauf. quafl.i. Illi enim mente capt/s & infan tibus abii miles pop fupt, <k quidloquantur quidv,e façiant nelciunt. c. ■venter, s. dißinff.^f.

X V I .

Lege prohibentur ob confenfus imperfe&ionem » pupilli fine tutoris auctoritate, nili ubi fecerint conditio nem fuam melio? cm / 28-ff. h*t. l.s.ff. de auH. tut. deterio rem non aliter quam (i tutoris au&oritas intervenerit, ta cere pnffunt d.l ift. l.i. de refeind. vend. Ob malos verö mo res prodigi, quibus magi ft ra ru s decreto bonorum admi- niftratione interdicitur, nam ctfi rei ipfius veritate citra 'intcrdiditionem prodigi funt tamen ut tales quoad efte- du m juriscenleanturnc videi. contrahere, ex contraftu pbhgiri & bonaadminiftrarcpoflint, decretum magistra tes felt neccllarium /. l. /. /o. /. is.d e curat, furios, dand*l-9t §. 7. M rcb, credit. XVII,

(11)

xvn.

Et licet ut jam di£himcft » quisq; qui non' prohibe tur* pacifici poflit, regulariter tamen nemo nili libi fuisqp Iheredibus» non alteri. J.i7.§4'h.t.§.i9_{. J . de inutil.ßipml.}₁_.₇_^

fi*> de R. J. Verum cum regula hæc haud difficultate

4careat> fuasq; habeat exceptiones,paucis agendüm de per- ifonis, quarum pa&um aliis ad exceptionem prodeft. et- iiam, 11 quando alterius paftum alteri noécat, indicabimus»

X V I I I .

Eiliusfamilias fervusve li pacifeantur, ne àputre demi-

move petatur (Hvc dé eo pacifeantur quod cum ipfis : livre dc

e o quod cum patre dominove contra&uni edj patri do- iminovc adquirunt exceptionem padi /. /7. §. 7. ÿ

Si vero filiusfamiliaspadus fuerit nedfe petatur: non tan t u m ei, fed patri quoq; & iiæredi patris, vivo filio prode git ad exceptionem paCii. Fodmortem vero filii, nccpa- t:ri nec Haeredi ejus, quia pcrfonale padum eft. /. /9. § /. /t Jto.z/. m. pr. h.t. Qpod fi fervus ve à fepeteretur paedus fue r i t , domino dabitur exceptio doli ; Si vero in rem padlunv Cionceptum fuerit, dabitur pedi d. i. 21. /.

xrx.

A t vero fi filiusfamilias pa&us fit ne ipfepeteret : Inui fflle efi paâum l.iS § 2. h.t. Quia filiusfamilias regulariter luo nomine adionem non habet, fed eam patri fuo adqui- rÜt- Aliquando ramen in perfona filijfamilias etfi paftus fut ne peteret vel ageret, valet paäio. Ut fi filiusfamiliaa pacificatur in idtcmpusquofiui juris erit. V. Cj. ne lega tu m conditional« petat, fi conditionis exiftcntis tempore fui juris fuerit I.21, §.4. h. f. Filiafarailias quoqi pacifici po terit ne de dote agat, cum fui juris elle coeperit d. /. 21. §./.

X X .

Ita û filiusfamilias injuriam pafluj,pa&iis fit ne age ret

(12)

t t t f valebit padio. Scd cum propter injuriam filio fadatra

habeat & pater adionem i quin padio filij nocitura noni fit patri agtre volenti, dubitari non oportet /. 3 0 .in .p r .h J , Sic etiam fi filiusfamilias legationi* vel ftudiorum g ratia abfit, & vel furtum vel damnunrwnjuria pafiusfit, potefl utili judicio agere, ne dum expedatur pater,impunita fin t maleficia, quia p^ter venturus non eft, vel dum venit, Cc fubtrahit is qui noxam commifit. Scd etfi res non cx mai- Jeficio veniat, fed ex contradu, poteft filius agere utili jui- dicio : forte depolitum repetens, vel mandati agens, vel pecuniam quam credidit, petens, fi pater in provincia fic, ipfe autem Romæ vel ftudiorum caufa , vel alia jufta e x caufa agat : ne fi ei non data fuerit a d i o , futurum f i t , u t impune fraudem patiatur /. 1 <?. §. i.ff. dejudic.

X X I .

Si in rem filiusfamilias padus cft, ne pecunia peteretur : Ita padio ejus rata habenda erit adverfus patrem» fi libe ram peculiiadminiftrationem habeat, & de re peculiari, non donandi caufà padus fit. quæ nili concurrant n o n valebit padio /.2#, §. i h . t . & ita obtinet inpadis filijfa- milias. Padum vero patris filiofamiliasnon adquirit cx» ceptionem padi, quia his, qui in noftra poteftate funt» pa- cilcendo prodeffie nonpollumus. /. 21. § i .h .t. fed doli dabitur, ut & utiles adiones ex arFedione parentum. Si itaq; pater pacificatur ne 4 fe neve à fili» petatur, padi exce

ptio filio non danda erit, fed doli proderit d . l j i §.i.infin. Si autem pater paciicatur ne à Titio fili»petatur^ exceptio pa d i patri non datur , fed d o l i , ut & h|io , ficundum com

munem opinionenu,

X X I I .

Quînimô fi filius patri poftea hæres extiterit, non ha bebit padi exceptionem, quia p a d u m quod ab initio f u tile

(13)

tile erat, ex poftfado confirmari non poteft. I 17. jf.4 h.à H o c tamen ita procedit, fi pater pacifcatur filio tanquam filio,fi filio tanquam hærediutilisent padio, quippe hat- jredi con fuli concefi'um eft. /. *o. §. s. h. t. ncc pater folum, tfed quilibet alius id facerc poteft. Soli autem filio, cui p a te r ca vit & conl’uluit,padio prodeft,non verô reliquis fi* iii cohærcdibuï. Uni enim ex haeredibus providere polb

fum us, ita ut cœtcris non coniulatur. h n .ff.h .t. X X I I I .

Debitoris etiam conventio fidejufibri proficit : tum p r o p te r vicinitatem obligationis, tum praecipue ob regu

la m /. ii. § ult. b. /. quoniam maxime intereft rei> fidejuf- fo rem qUoq, liberari, ne mandati judicio vel negotiorum g c ilo ru m adione ab eo conveniatur. In quibus vero ca- fi bus rcgrçfium non habet fidejufTor adverfus debitorem » p a d u m rei fidejufibri non prodeft. Ut fi donandi animo in tercedit /. 32 h t. vel invito & vetante reo fidejufiit I.40.

ff' mandat. Sed hoc ita valet, nifi afium fit utduntaxat àreo

non pttatur* àfidejujjorepetatur

,

_{tunc enim fidejuflbr exce«}

F *ionc non utetur. /. 22. h. /. X X I V .

Fidejufibris autem conventio nihil proderit reo, qu ia nihil ejus interefi à debitore pecuniam non peti /.23. h. /. Si tam en hoc actum lit, ne À reo quo^ petatur, padio fidejufib- ris reo proficiet non quidem ad exceptionem padi led fubfidiariam doli m ali./. 2 /./. z. Uiâ.h-t. Idem & incon- fidejufioribus obtinet, ut padio fidejufioris, fi ita nomina* im adum f i t , prolir confidejuflori utiliter, faltem ad ex ceptionem doli, arg, d. /. 26.

X X V .

^ Si duo fint rei promittendi fbcii, vel duo argentarii

focij & unus genci aliter pacifcatur, alteri conventio quo

(14)

quepfodéft. d. I.1i. %'fin. /. 1/. h. /. quia pacifcentir maxi - mc intcrcft»alterum quoq; liberari, cui ad io pro focio competit. Secuscftfi focii non fuerint. Ex duobus ä a - tem reis fïipulandi vel argentariis fi unus ne peteret» p&- dus fu e rit, alteri exceptio noivnocct, five (ocii five noni- focii fuerint, tantum enim conflitutum efi, ut alter foÜJÜN

dum petere poffit. /. 27. in pr. h. /. .X X V I.

Tutorum etiam & curatorum pada iis qui in tu teîa & c uralu n tad exceptionem profunt l.ij.l.2S.§.i.b t. o b - cfle vero negant d* l. 2<?.§./.I.22.C. h.t. Item magillrifo- cietatis padum, focietatiprodeft& nocet /. 14. h. t. Secus in curatore Reipubl. qui padione lua Reipub. non nocere potefl. 1.37. h.t. Procurator itidem omnium neg o tio rum cum libera, mandatum habens pacrfcendi,& p ro cu rator in rem luam redè paeilcuntur, eorum qt padiones domino nocent & profunt per exceptionem doli non p a di» quareft lubfidium exceptions padi l 10. % i.h :t.l.i2 .

tod.l.tf. ff.de prccur. Procurator vero litium domino n o n

nocet conventione fuâ /. i^.h. t. In hoc enim duotaxat conftitutus eft utagat non ut paciicatuL.

X X V I I .

Interdum etiam padum fingularisfuccefToris audo- ri prodeft vcl nocet, 8rvice veria. Ita padum in rem cum venditpre ladum emptori prodeli fecusdum Proculi fententiam. Secundum Sabini verb fententiam» etiam p a

d u m io perlonam conceptum, prodeft emptori &dona- tario / /7. §.-/• b.-t. vivo tamen venditore & donatore arg.

I. 21, in pr. h. t. alioquin quod hæredibus non prodcft, quo

modo his proderit ? Hotomannus 1. amie. Re fp. 10. dicit öjqvo exemplo & nullo more id fadum 4 Sabino, fic pa

d u m emptoris hereditatis, nocet venditori, ita ut exce- ptiooedolt repellatur» 7. ib.h.t. ' XXVIII

(15)

X X V m .

Piurium dcniq; creditorum p a d a > carteris nonnun* «quam nocent, nam cum inter hæredem & creditores hæ- irediaarios padio ut minus folvatur, ante aditam harredita- « cm fada, valvat/. 7. tf.17. _{h. t. Si igitur creditores convc-}

tnerint in unum cum hærede decidendi caufà,nec confcn- iferint»quoca parte debiti contcnti ûnt, tune «x referipto 5_{). Marci Prætor partes fuas interponet» & decreto fuo} Ifcqucturmajoris partis voluntatem, cui pars minor pare r e cogitur d. I.7. §. ult. h. t. Major autem pars hic accipi» c u r ex modo & quantitate debiti non ex numero perfona- rum. /. S. h. /,

X X I X . _.

Nunc de rebus de quibus pacifci licet. Et quidem gejzcraliterpada verfantur circa omnia ea.quæ in convcn- ttionc deduci pofTunt, ut funt res omnes, five mobiles five Loli. inft. tnpr. de 'tnut. jlipu/. I fj.tf. s• de P. 0. five res Ctrtse» u t aurei decem>fundus Tulculanus, tritici Africi optimi» rnodijcentum ; five idcertr,ut fundas>tritici Africi modij c e n tu ./. 74 tf.i.l. 7s.deP.O. fivefint praefentes.five abfen- tes, five etiam Futura: l.+6.ff.h.t.l. 7s.tf.4- dtp. 0.l%s>C.de donat Ideoq; fpes futura: perceptionis d. /. 46. h. /, /. /i.C. de trxnfaft. ut & incortum conditionis padione remitti po-

teft l.i. C .h.t. Leges tamen quafdam padiones vetant» idq; duplici fere ratione, vel quod fiant de rebus» quæ n eq;per naturam nec perjura fieri poflunt, l.jr.de R t J Impoflibilium en:m nulla cft obligatio /. Us.l.iSS. §,i.eod. vel quod ejufmodi padionibus jus publicum offendatur» Cui privatorum padis nihil derogari debet l.j/.h .t.

X X X .

Natura impoflibilia ut qu* ncc in rerum naturafunt iicq; fecundum naturae ordinem efic poflunt ut

(16)

ecnttufus de inM i.flipJ.97. de ff.O. homo non m o« ' nturus / %.C. äe conn. & committ flip. fruftra in convent

io nem deduci manifeftum eft. Q^ar yero bonis m oribus repugnant, & turpitudinem in fe continent, ut jure f

icti

nequeunt; ita nec de iis pacifti licet, I. 27 § 4 b./. /. / u d e / j r S^Jf^cortd. inftit. I. m . §. 3 deltgat. Hinc prohiherur p ndin n

it

a & f ^ 4 ^ qnalcfjcium aliquod hat II. 16. 27. 3 / . §. /. de ff. 0.

I. j7 . A fo ff' Pr9 f OCi0% Pnn bat i 7. §. /. h. t. turpis eniin

e ft paeb’o

^Z iu IU x. ^)usre>» ad quam ratio honefti obligat, quar

q;*gratiscx of- ^t-ficio aut cavcri autpræftari debet l.i. /. tilt de conditt.ob

turp., - tttnu n+x* fâcékf. neq; valet padio nc furtiagam vel injuriarum

ft fccc- - rik 1. 27 $.4 h.t. quia eaimpunitas invitat ad delinquen

dum. At de furto & injuriis jam fadis valet oactio A I

. 27• §.4 i n .f/.7 §.i4‘b t' neq; ullius momenti eft padio ne

dolus praeftetur /. 27. §.3. Si videlicetexprcllè ita c on veniat, alias tacite & quod re ipfa ferê eô redit, ita pac

iici licet, nc quis dcpofiti agat. à. I 7. §. is. & b 27. §. 3 h .t.

X X X f.

Q u e ad jus publicum pertinent» quod& jus c o m m u ne /. 7. § /6 b. t. Jus folcnnc /. 27. de R. J. dicitur, objecta pad o ru m non funt, quia privatorum padionibus jus

pu blicum mutari non poreft. / /,?. h 1.1. 2 7 .1. 4s §. 1. de R. J

.

£ t generaliter ait Practor/. 7. § 7. h t. fenon lervaru urn pada conventa, quæ adverfus leges, plebifcita» fenatus- confulta , edida Principum fada erunt. £t generalius

pc-

nè d. I. 7. § lé. dicitur pada à jure communi remota

non elle (èrvanda. Idcmq; aliis modis exprimitur. Pada c

on* juris civilis regulas rata non habentur. l.iS .h . /. ficu

t nec pada contra juris formarn d. I. 7. §. //. pada de rc

ad publicam læftoncm pertinentia d. /. 7. §./4. & pada qu«

e caufam publicam contingunt /. 27. §. 4.ver.itcmb. t.

(17)

« m _{*Y.T? P i} _{***■ /viiW t}_m_{«ujL» &&,* -T*r}

$*»*< T ^ w ^ ^ - X u y i V Gfct.^j-. f i x t u n r t ^ t r - S ^ j l I <1 J

, _{>* -V.} _{^ ï p f £ * A}

**■ rfX * *&*■» *'U1. tuj â'J?nM*ï£*<A4- K 14:-&-SL Ve#hwwt«düßw ■»-*** /■

£r«fJ~> X X XJ î. /?fc <1/£ &/££ i . I T îb i ' t . ft TJrV*J ^ * f f - * 4* * ' +L ******. > < ^ J + * n r p lf tn p 4 C 4 ~, • v « • ö mm .4. >**< *CA1Î lîunciationc 5* 14 * ™ t l r

: S j t

Item ne quis experiatur interdido nndezi q uatenus^ ^ 1%J cauiàm publicam contingit /.27 §. 4- h. t. neq; padum ut

q uis (ibi fit coheres /. 52 h. t. neq; valet padiode h e ï e d i ^ ta r e & lucccffionc futura live affirmative concipiatur

fuccedcndo ; videlicet ut filia quar nuptui collocatur,

tr i liiccedat ex lernifie /15.C.h,t.l.j.C. def/^ft. connj.l.4.£ * c î è4& f H .

m u t. flipul. _{five negative de non [ucccdendb^veluti fiftlius}

p a d u s f u e n t, quod certapecuniâ contentus efre > & dein*^fe< ° o fficiofo age re non velit /. y/. §. 1 C. de inoff. t e f l .vel fi h lia f.ij^££Y

p r o m d e n t le _{dûtC.C o n r e n r a m fore, ncc n lium re g re fiu m}_{*S> £c.<j*fef^} ad, frona p aterna hahituram /. y. C. de collât. I. ult. ff.d e fuis & l3 ^ d \ ù ■ lè&u. Hanc tam en pactionem approbat Pontifex c.tjuamvù if

2, dep*ft. in 6, _{fi luramcnto non vi nec dolo exprello fir-}_&vuSeudh±

m ata fuerit. _{£ t ita multarum nationum confvctudinc} fe rv a tu r- - > n£ . £ _{*U ÇmcP}_* _{^ y pi [ /} ’ *-lr f t * I f

t± fiy*pnjiX. p a llU . p j ß f ß

Similiter à legibus improbantur padtones de quota îîtis l. si h 1.1 7 ^ mandat. 1. 1 §.12. de extraord. cognit. quod

prarfumaiit malam fïdem & metum concufiionis Quara^t^i** t**/£a tione neq; approbatur padum inter Mcdicum & xgro- f.u lL C.

turn / p,C. deprofeff. {£ medic.junc. J. y. rfr extraord. cQ^nit. fie JfcL. ^

irrita quoq; lunt pacta quibus jus agnationis repudiarur & ^p e d . \ jus fuitatis l i s . h t . lg.de _{R. J . Geucralircr àutem anno-* ^ p t ^ h}

tandum, quod non mli fuper eoquisqypacilci pollit, quod

lua in fercit, cujus rei gratiâ, fiipulationes quoq, inventas (

dicuntur §. iç mß. de inut Jtipul. n eq : aliae a nia elle pnrclt, >£ L $*

çyr non valeant pada, ne fibi lo r u m liium dedicare liceat ; ^ 4

autnelibi infuo lepelircmortuum liceat: aut ne vicino autnelibi infuo lepelirc mortuum liceat: aut nc vicino c *"

invito praedium aiieuc-t. I.penult* h.t* t x hi(ce paict non 1 ^ 4 ^ £ ; W a d ÿ a J 0 n , s H

(18)

rvalere pa&a n ifidere privata, quod exempli* aliquot Tub I hoc Tit. pofitis illuftrari pottft. Pa£tum ne judicati, vel sncenfarum sedium agam, valet. /. 7. §. 13. h. t. paclo poteft remitti to tu m d e b itu m , poteft etiam remitti pars deb iti /. 7. §. /. h. t. cautio quoq; pafto remitti poteft /.46. h. t. fi- militcr pacifci poftiim ne intra certum tempus p e ta tu r

d. I.27.S* 1. & ut ne ultra quam faccre poflim, petatur /. 49. h. /. &c.

X X X I V .

Vis&poteftas p a g o ru m , ut initio difputationis d i - &um> ineoconfiftit quod producant obligationem n a tu ralem, quæ jure gentium fit efficax ad agendum /. t.ff\h . t.

I. s • §. dejolut. I. 84. §. i. de R. J . civilem vero o bligatio

nem & ex ea a&ioncm non pariunt. 1.7. § /. h, t. /. 4/. e*d.

1. 10. /. U.C. eod.l. s.C . decontr. fttp. etfi ad excipiendum fint efficacia jure prætorio d./.

7.

§■ 4. i f 7. b

.

/. /. ai.* C. ctrd. 2tq ; i n hocpa&aàcæteria conventionibus diftant,quar etiam jure civili ad aßionem valent. Naturalis autem illa obli gatio, quae ex pa&o nafeitur, etfi ad agendum non fatis vi rium hoc jure habeat, non ideo tamen inutilis & fine fru-

itu prorfus cenfebitur, fed alios effedus civiles, eofq; m a xime infigneshabet, qualis cft (oluti retentio, nam quod naturaliter debetur fi foïutum fuerit, condici nequit. /. 1/.

/.

Ip jf . de conditi indeb. I.

10.

de 0 . A.

/. 16. §.

4

.

de fidejujf

i-

ta debitum poteft etiam compeofari /. 6. decompenfat. po teft novari /. 1. §. 1. de novat, conftitui /. 1. §. 7. de corftit. pec.

fide juflor deniq; ei accedit & pignus /. 6. §. ult» defidejufil.7

.

l.\6.§. 3. eod. L J. I. 14. §. \,d e pign.

X X X V .

Et ita quidem regulariter, fit tamen interdum ut ex pa&o etiam civilis nafcatur a&io. Videlicet fi legitima iunt, de quibus Tb. j. ÿ feqq. egimue. Vel û: bon» fidei

(19)

ÉfadibuS cx cbntirienti adjiciantur, tum cnîrft înfùnt&e* f o rm a o t contradura, id elt formam & legem dant contra *dui, form ant adionem ex ipföcontradu /. 7. §. /. h. t. u.Z.

C. eod. t. 10.C. dejur-dot.l. 4. de L. commjf. Stridi verö juris

contradibusnon inefle, rationi juris magis convenire vi d e tu r arg. d. /. 7. §. 5. d. I. 13. I.3• de refcind- vend. /. ÇC. de paci,

int. em. _{vend, niû ex parte debitoris & rci. i +0. ff. de reb,} <crcdm /. 4. §.f. h. t. , ,

X X X V I.

Padaquoq; ex intervallo adjeda infunt,& tollunt* m u t a n t , reformant & quafi renovant conttadîiro bonae üdet, fi re integra, fiant de his quar ex natura & f ubftantia ' c o n tr a d u s f u n t,u td e r e , pretio, conlenfu in contradti emptionis d. 1*7. §. *. 1,72. de contra h. etnpt. & hæcpada de trahentia dicuntur d. I. 72. pada vero quae circa adminicu la contradus apponuntur, & adjicientia vocantur, non iri- funt, fed ad exceptionem tantum valent d. /.7. §. 5. d. /. 72*

X X X V I I .

Sunt quidem* qui à regula, expaZIo jnre civili nm

nàfcituraÇho» excipiant padum juratum, padum gemina

tum* padum niercatoî um &c. Verior tamen videtur eo rum lententia, qui etiam cx hispadis adionem fluere ne gant. _{Standum enim eft regula:, donec reperiatur cafiss} à regula CXCCptus,£>.£>. comm. utrum vero de jure canonico farpius dida regula, locum habeat,haud inter interpp. con venit, communior tamen elf opinio aflirm^ntium eo ju re cxpadoproduci adionem.per tcx m c.i.& j ext.depaft.

X X X V I I I .

Hodie,veteris juris apicibus relidis, non minus gene rali quadam confuetudinc, quam jure divino & canonico cx quolibet pado Icrio & deliberato animo fado, datur a*- &iO'& redè> nam cum ejulmcdi pada obligent naturali

(20)

I r

tnjL ^nc J å vtuf t%0 tc^fx *ff* .* *™C 3^ K£ '* i\

; f & Æ z 8 * W J r “ Ä * / t r v ?

-k L ,ihu\ #Ä/JrtC r. irf K ^T/ir

« r W f lK f * < ^ Ä y « W •.U k W e ^ * Å < > P t ~ , V ' .kvm ><f • ' ï j rp l^*içr & ex bono & arqao.patct naturali quoq; aequitati cotr*. -p ^ . ’ - • ^ ^ T y r ^ v é n i r e u t eadem ferventur quod fine remedio a&ionujm ji* commode fieri nequit, nifi res fiteumijs qui fid em fallcire

IM*. »>t«u/vi^ fv+Ju**. • i« > / r * t • ••_ i ? ________ *.

<* IiC-i <*•'■' r* 'i-f {+ ****** *- A ■ jurisgcntium pacti ae exceptionis aut r oterpretationem p florum attinct,pa£Uim non operatur ultra verba : ideoGj: ^ ^ V p a ß i o limitata limitatum producit effeélum *>#./. 27 / . /.

r*Jf+f**k. • ^ j » __ J - ___:i_________ n ;___ - — —i_ ^ aua prïora abinicqu<tui.iuuj jiuu^vuuMm ^/av..»'

vt r * °r -** $fêus*> tolluntur non ipfo jure, lcd ope exceptionis aut ne-rcu*4«** tyI** . . . . . . r ' , . .r r

tw^lpficatioms l .iy .f.2.h. /. Quod vero interpretationem p a

-[ V 4 j frf**P r' ncc Procluciturad ca de quibus non cft inter p a ci

* }JfC4 feendum cogitatum / j). h.t. neq; pactumuîtra e a, de qui bus u£iu eft extend xur *rg l 47 h.t<ideoq; non prolu ^

h,» y, y nocentalteri juxta l 4.1.1./2. inpr- h. t. interpretami KfL^t

r*-lit n c c nterpretam ur po r-pfi(q aex m cnrccontrahentium d. /. 47. / . / . h t. in d J - ' \ wfttAJ ' bio autemita uç valeant potius quam pereant. Quem aJ"bio autemita ut valeant potius quam p< j (t^ ' . r* d m odum etiairpafti obfeuri interpretatio contra cum U c t «

• ufy:jjj. n jjt£-cnda eft, pul aceitius potuit Ic^em dicere, five emtor fi t , , V ' ^ y five venditor /. w.b. t. /♦ it. decontr. em t I.171. de A 7. „

^ M-x «’.It, ft* t^ie> f t+J-a. , ** * /i* t** W J*

^ 6Q 9QO Q.r&

^ îii’f Ç O L JLj A R I A 7Ä^ ^

/ • £ . w w , propteor te non tenen , pactum reale indicunt. ’’iranjigere z etpactfci de crimine capitali, excepto adulterio ^ pra •

T ùJhlL * * 1/1 fy bi t um non eß i in alijs autem publicis criminibus, y./«*

( ^ ^ y . a. p*nam non ’ngerunt, transgere non licet citra faJ]i ft v / ^ï^j^écciïfarionem. Id eß excepto crimine faljt. quam L a

ti-^ /r‘d jy /if Graci interpretes uno adfenfu exißimarunt efje fen*

‘ i t .'y ' tentiam\. tranfigere 18 C. de tran ftä. aua hoc coro'darto Ä . n * * ^ <-/7.

1 judicatam interpoßta} non valet.

rffi "franfalho poß remjudicat

:2\ T i r ^ ' r ï * f it à T T ' Q Ç a < À u. tS u L ' ( t « - M -..« ft«« i u i . ' i . f v " / : /• ' « • -X Ï( X <u re*t 1 7* U t. s f . 0 c\n >ïTH*ra< ^»1 V / M-t* ), W (| 14« /». ' / . (/ r*n €-yf-eti^t