I.
N . S. S. T.
Meditationes
DE
M O N A D O L O G I A
L
eI B N I T I O - W O L F I A N A ,
Cum confenfu Amphsfimi Senatus
Phi-lofophici in Regia Academia ZJpfalienfi,
PRÆ S1D E,
V I R O
A 4ax. R e v er. & Am plis fim o,
M
a g
.
ERIGO ALSTRIN,
Philofoph. Theoret. Profeff. Reg. & Ordin.
b. t. Faculr. P h ilo f. D e c a n o Spe&abili,
Pro fohtis in Philofophia honoribus
placido bonorum examiniIn Audit. Guftav. Majori ad d. 2$. Aprilis
An n i
MDCCXXXI.
Horis ante meridiem fohtis
f u b m it t i t
A l u m n u s K o h r æ a n u s
ERicus #u2
mmw
S M O L A N D U S *
S :æ R:æ
M :
t is
M A G N Æ F I D E I
V I R O ,
R e v e r e nPATRI ac DOMINO,
DnGUST a v o
A. HUMBLE,
S. S. Theologiæ DOCTORI
Cele-berrim o, inclutæ Diœcefeos Wexionenfis
EPISCOPO & Vener. Confiftorii PRÆSIDI
Graviflîmo, GymnaiT & Schol. per Diœcelin
EPHORO adcuratiffimo,
MÆCENATI MAGNO,
Dialogum Minervam inter
5
c Thalia (ubmifle m ittit;M i n . V J Urtera qu<e portas : quo tendis, parva Thalia?
Quum titubaris rapidâ properesfie ocyor aura i Si/iegradum:focio< quœfo , Jermone trabamus
Horam, dum teneris ambo confedimus herbis ; Alta etenim non dum villarum culmina fumant : Nec fol crefccntes decedens duplicat umbras.
T h ai. Non vacat ; inßitui Jacros revidere Penates: Præfulis & velox properare ad limina M agni}
Qui mihi jatfatœ fia t portus & ara jalutis, Ne mea Jpumantt mergatur cymbula ponto*
Miti. Nonne recordar h* qttâm f ni pie x fis que tenelk?»
Abfona Magnorum referens & fetfa Sophorum ? Hnic facile poteris triflem [entire repulfam, Pegafeo preeceps dttm fic loca facra volatu Tangis, torquendo venerandas litibus aures.
T h a i. Has fateor rerum rationes effie mearum :
Hinc placido jufti fiftam me judicis ori, Jlle meas almo luflrabit lumine lites :
Nec me purpureus querulam tunc velet amidlus; Tempora Utifictim formidant mœfla colorem.
M in. Vade: meis multum verbis loca grata [aluta:
h a c , poftis mentem devotam prodere noftram : Pluribus invitam nolo Te ducere verbis;
Nam fa te o r, f au ft am Te greffu quœrere metam.
Thal. 0 ! mihi contingat, fpeflari fronte Jer ena: P r æfu lis & Magni folitum[entire favorem;
Neve meos fallat lentos fors lubrica grejfus, Volvar & incertis fortuna cajibus adi a.
Min. Non timeas illud: modo fis tu digna fa v o re ,
Plurima contingent placida Tibi pignora mentis; Namque tuus toto fam û celebratur in orbe
Mæcenas, w m ta & refouant prœconia laudis ;
Hinc humilem [olito jervab/t more clientem.
Thal.
0
Pater omnipotens, tmmenfi Conditor orbis%Da Mjecenati, Pyliam fttperare [en edi am : Da hetos fine nube dies ludiuque carentes; Ut maneat conflans fortunis ancora noflris«
Reverendiflimi N om inis
cu lto r d ev o tiffim u s
L
R
S.
f Ê \ Emerit att ac confidentia ne tribu as,qua»
È
fio, L . H quod Monadologiam bancce
,WA tantorumPhilofiopborum nomme ©
audoritate fiuperbit, ad veritatis examen mode fie
revocandam
,nobis affiumfierimus.
F adum enim
id eß eorum fv a fu © confiho, quibus morem non
gerere religioni mihi duxi^potisfimum quum probe
viderint illi, eum ejje Jeculi noftri p ru ritu m
,ut
ejusmodi fe fenfim demulceri patiatur novitatibus,
qua, quantum vis (peciofa, veritatibus tamen nofiris
fundamentalibus ac necejfanis ruinam intentant,
atque cum dodrm a cœlefii v ix ac ne v ix quidem
pojjunt conciliari.
H is itaque obviam enndum
ejje cenfuerunt illi
,quibus veneranda pietas ©
amica veritas cordi curaque fiunt
5idque eo m a
-gis,quo frequentius audores
,talia nobis propi
nantes
,ab incautis teruntur manibus. Si igitur
in re tam ardua, atque fpinis ac tricis ubique
fe r e involuta, ob curtam ingemi fupelledilem
,d ib i, L
.B. non per omnia fiatisfecero
5condones
id ipfium
,quafio
,noßra ju v e n tu ti atque 'mate
ria difficultati.
Interea vale © innoxiis b^fce
conatibus fa v e .
I
N .
D .
Seâio
Prima
Diagnoftic
Pbilofopbomm pro ratione coram dog
-m atu-m exbibet
♦5
* I.Ota Philofophorum cohors,
fententiam de hoc univerfo ro gata, in duas abire claffes,
fcepticam nimirum & dogmati- cam, fere videtur. Illius gene
ris Philolophi, viribus intelle- <ftus humani diffifi, & difficul tatib u s, in veritatis inveftigatione fubinde occur re n tib u s, te rriti, om nem noftram fcientiam in-, dubium vocant, nihilque pro certo habendum efle, falfo fibi imaginantur *). Hæc vero Dogmaticorum P h a la n x , Macedonica prom titudine, ad nutum«, monentis intenta, debitis veritatis inveftigandæ mediis in fubfidium adhibitis, felici fucceffu, qui in veritatis inveftigatione fibi obtigit, laetior paulo & audentior exfnltat, atque certam rerum philofo- phicarum cognitionem & fcientiam, aliquando ni mis g lo rio le, venditat.**
*) S cepticifm um , to t feculis fepultum, in vitam inprimis revocavit Baclius. Qui feftam diffimulando n o m e n q u e ejus refugiendo mira ingenii fubtilitate v erborum que copia & ornatu eruditorum circulos
i
4
M O o (tu r b a v it, atquc veritatibus neceftariis, im m a n e crea
v it periculum. Indicio hujus rei erunt duriora illa-*
effata, quae de vanitate (ciendarum & imprimis c o n - troverfiarum Academicarum in D i d io n a r io ejus Hi* ftorico C ritico & Difpuratione de C o m etis c o m p a re n t, quaeque altas proh dolor ! egerunt radices in multis S cio lo ru m a n im is , q u i Scriptis ipfius Gallicis o b ma g n u m ftili fplendorem nimiam tribuerunt fidemu.
Impietatis autem Tuar u l t o r e m , quod laetamur, n * d u s cft 'virum i n g e n io fibi p a r e m , eruditione fortaflis ' majorem L e ib n itiu m , qui has & pluresejus p o r te n -
1 tofas o p in io n es condigna perftrinxit cenfura. Vid.
- GottI. Stollii Inft. H il i Lit. part. i . Cap. I, R8.
* * ) N o ta n d u m v e r o e f t , quod uti Baelius ad S c e p t ic ifm u m , ita etjam Illuft. L e ib n itiu s , ejusque
S e d a t o r e s ad dogm atifm um inclinarunt. T erruit i-
gitur multos viro rum a u d o r i t a s , incomparabilis e - ruditio & magnificus verborum apparatus , quibus fpiflfae eruditorum oculis adeo offufae funt ten eb rae, ut quo fe v e r t e r e n t , haud facile perfpicerent; q u u n u familiares veritates adeo u tr in q u e , hinc d o g m a tic e ,
' illinc fceptice , oppugnari v iderent. C o n ferri in_»
hanc rem m e r e n t u r , quae Illuft. Leibnitius d« primae Philofophiae e m e n d a tio n e fcripfit, & a d is Lipfienfibus A . i<5p4 inferi curavit : atque W eifm anni Sch ed ia - fmata A c a d e m ic a , quae ju n d im T u b in g a e p r o d ie r u n t: n ec n o n C eleb. Rydelii C o lleg iu m privat, part. 3. art. I«
§. IL
T ^ U m e r o f i o r m ulto haec dogmaticorum fam ilia^
q u u m una dom o capi non p o tu erit, in plures
domos , quafi in colonias , fe&arum diverfitas il
I n d e hcc nomen ipfis adhaeret, quod duas fub« ftan tia s» toto coelo diverfas, fpiritum nimirum.» & corpus , ad rationes m utationum , quæ tanto fie n u m ero attentis hujus univerfi fpe&atoribus of f e r u n t , reddendas , maxima cum eruditionis & certitudinis gloria in fubfidium vocent. **) Po* f t e r i o r e f t Moniflarum, quippe qui hoc nomine v e n i u n t , quod non nifi unicum (ubftantiarum genus a d m itta n t , feque ex eo omnia totius natura? phae« n o m en a explicaturos, punica fide ad naufeam u s q u e polliceantur.
*) Obfervafle erjam e re eft , dum Dualift* d o g m a ticis heic fubjunguntur, m elioris ordinis caufla adeo late horum provinciam e x te n d i, ut am bitufuo o m n e s illos fanos includat P h ilofoph os, qui mediam viam inter faftum dogm aticum & abjeflam Sceptico- rum dubitationem ad veritates inveftigandas progre diuntur«
* * ) N o n vacat h eic debitis argumentis fanant hanc entium dualitatem (fit venia v e r b o Leibnitia- n o ) contra v a n o s infultus injuftos vindicare $ fubfe- quens enim traflatio eundem fibi ex parte fumet la
b o rem . Verbo igitur dixifie fufficiat: eam ut o r th o
doxae R eligionis noftrae dogmatibus accommodatifli-
many, ita etjam reflat rationi convenienti(îimam_»
efie. Vera enim R elig io evidentiffimis T h e o l o g i «
naturalis principiis nunquam contradicit.
5
. III.H
Æc Moniflarim cohors in duplicem (e fubdividiordinem patitur. U nus efl Materiahflarwn ,
qui nullas praeter compofitas fubftantias
admitte-A z re ,
r e , & ex illis (olis univerfum hoc conflatum efTe,*) afferere , fibi non ducunt religioni. **) Alter Ide•
aliflarum eft, qui non nifi entibus imm aterialibus
v e ra m exiftentiam fubftantiamque concedere v o l u n t: * * * ) reliqua igitur om nia, quæ fenfibus no- ftris ob v erfan tu r, effe vel nuda naturæ phæ nom e- n a , vel meras mentium noftrarum ideas, vel va na Phantafiæ Somniantis quafi ludibria, om n ib u s re ru m archetypis deftituta > ftatuere non erube* fcunt. ****)
¥) Materialiftarum cadra o m n e s ilfi Philofophi feq u i exifH m antur, qui aut humanis m entibus c o m - p o fitio n e m , aut materiae cogitandi facultatem tribu unt. Illorum tam antiquorum quam m odernorum-, l o n g u s Catalogus recenfeturin B ib lio th èq u e C h o i l i e , A n n o i 7 0 f edita. D e h i s , quae o m n iu m auribus ob- ftr e p u n t, nem ini poliunt elle ignota. U t de C e le b . B u d d e o , qui, ne propter alfertiones »n e le m e n t i s Phi- lolophiæ T h e o r e t . admiffas, materialifmi reus h a b e atur, m en te m fuam in Thefibus T h e o l . de A th e ifm o & fuperftitione melius explicat, taceam , ex r e c e n t i- oribus indar om nium ed e poteft J o h a n n es L o c k i u s , qui i n T r a d l . d e int. hum. Lib IV. Cap. j. ita p e r ic u - lo fe philofophatur : N o w a v o n s d e s i d é e s d e l a m a t i è r e , & d e l a p e n f é e , m a i s p e u t ê t r e n e f e r o n s n o u s j a m a t s c a p a b l e s , d e e o n n o i r r e , f i u n ê t r e p u r e m e n t m a t e r i e l p e n f e o u n o n y p a r l a r a i f & n y q u i i l n o u s e f t i m p o f f i b l e , d e d é c o u v r i r p a r l a c o n t e m p l a t i o n d e n o s p r o p r e s i d é e s , f a n s R e v e l a t i o n , f i D i e u n ’a p o i n t d o n n é , à q u e l q u e s a m a s d e m a t i è r e y d f t o f e z c o m m e i l l e t r o u v e à p r o p o s , l a p t t i f f a n c e d * 4 p p e r c e v o i r & d e p e n f e r .
Addubitant merito eruditi, an
l i f m u s , quum tantum craffiflimorum h om in um m e n tis prod/at ftuporem & ignaviam , ferio a quoquam P h ilofop h oru m fuerit defenfus. Sed illum n on pau c o s fuos habuiffe p a tr o n o s, H iftoricorum induftria^ n o b is fidem facit certifiimam. Quamquam a n e m i n e huc usque publice faltem ita fuerit propugnatus, quin ftultitiae & impietatis poenas luerit juftiflimas. Q u u m itaque huic monftro , e fcena e x p e lle n d o , n on liceat i m m o r a r i, veneramur magnos illos viros , qui h o c fuo n e g o t io nobis fecerunt otium.
***) Idealismus, qui majus ingenii acumen
quam b o n ita te m p r o d i t , quam fubciliter a fuis au ctoribus fit e x c o g ita tu s , judicent tantum i i , q u i , quam difficile f it, intelligunt, in hoc ftatu unionis, m en te m chara&eribus corporum afivetam , adeo a fenfibus a b d u c e r e , atque o m n e m vividiffimis percep tioni bus fidem e o usque d e r o g a r e, ut fibi perfvadeant* o m n ia extra nos p ofita, exceptis fubftantiis fpiritua- Jibus, m era effe naturae phaenomena, & ideas m e n tis noftrae, quibus nihil in ipfa re refponderet. M i nus itaque largam efie hanc Philofophorum fegetem inde c o n c lu d e re fas eft.
****) Hae portentofae opiniones , judice Joh, Chrift. G o ttfc h e d , orig in em vel potius occafionerrL, fuam d e b e n t fummis illis difficultatibus, quaei circa., corporum naturam indagandam in Philofophia natu rali o c c u r r u n t, & Philofophorum ingenia n o n fim- plici lacerarunt iétu. E. G. circa doftrinam de E le m en tis & rerum fim plicibus, de com p ofitione c o n tigui feu divifione corporum in infinitum , de fub- flantiarum operatione in fe in v ic e m , de m o t u , d e fpatio v a c u o , &c. T o t igitur labyrinthis cum i m plicata fit hypothefis de exiftentia fubftantiarum m a terialium , n o n melius fe ex iisdem eluftaturos
* - m ' ) ö ( Spi
r a n t, qtiam pro figmentis habendo o m n ia ea » quae
de corporibus mens noftra (ibi repraefentat- H in c
occupatum fuum refugium tali d ile m m a te m u n i a n t : Si datur materia» erit demonftrabilis aura priori» aut a pofteriori ; at non a priori poteft d e m o n ftr a r i, quia
eam n o n niii per phaenomena c ognofcim us ; n e c a
pofteriori eft demonftrabilis , quia o m n is d e m o n - ftratio a pofteriori fenfuum fidei innititur» quae ob crebras in terv en ien tes fallacias perquam fubdola eft;
Ergo nulla datur. Sed rerum i n t e l l i g e n t facilis eft
refponfio » fi huic inhaerere liceret. C o n fe r r i in.,
hanc rem meretur Bulfingerus £• 148*
§. IV.
I
Dealiftas denique duplicis generis elTe, perhibenteruditi. Quidam eorum eo abfurditatis p r o
g re d iu n tu r , ut non nifi de propria fua exiftentia certos fe e f l e , de reliquorum autem Spirituum«, (ubftantia æque dubios hæ rere, ac de co rp o rib u s, adferant. Quidam vero illorum exiftentiam fub» ftantiamque materiae d e n eg a ta m , reliquis entibus fpiritualibus ultro concedunt. Unde hi Pluralijléty illi vero Egoifla di&i funt. *)
*) N otandum en im e f t , o m n e s has P h ilo fo p h o -
rum c o h o r te s pro vex illo ru m diverfitate , fub q u i bus m il it a n t , nom ina traxifte, fuis fententiis ac hy-
pothefibus accommodata*
5
. V.Q
Uod ad magnos noftros N eophilofophos, Illuft.nempe L e ib n itiu m , Ampl. W o lf iu m , & Celeb. B ülfingerum , qui fuo in republica literaria trium
4
M *> o ' r **»■ rr a t u novam 8c fpeciofam faciem toti fere Philofophiæ i n t u l e r e , attin et; illi, confitente Celeb. W olno , * e x Idealiftarum 8c Materialiftarum dogmaribus n o n fine fingulari ingenii acumine fyftemata iua-* c o m p o fu e ru n t, rejicientes ea , quae majorem apud h o sc e fapiebant ftultitiam 8c ftupiditatem. Hinc, q u a te n u s fpiritum 8c materiam admittunt, DualiftU q u i d e m , §. II. co m m em o ratis, annumerari pof* f u n t ; qu am v is artificiofa Monadum fuarum hy- pothefî feduéfi periculofam & ab Ideahfmo parum a b h o rre n te m tam de fubftantia materiali, **)q uam fp irituali, foverint ideam. Uti paucis interje&is, e rim u s vifuri. Unde faå u m eft, ut plurimi e ru d i ti , chara& eres Philofophis pro ratione dogma- tu m a d fig n atu ri, hypothefin in nova Philofophia Nfe- taphyficam & fundamentalem refpexerint, qua no vu m quodpiam (ubftantiarum genus, *** Monades (cilicet, tam quam medium participationis ipiritum inter & c o rp u s, orbi literato, invita veritate di vina & h u m a n a , obtruditur; adeoque majoris di* ftin&ionis gratia, hos Neophilofophos ab illorum
Monadologia, in qua clavis totius fere Neophilofo-
phiæ re fe rv a tu r, Monadiftas appellare non dubita verint.
*) Vide hanc confeflionem in Pracfat. ad Mé
dit. M etaph ju t)er anDrrn SIuflagc.
**) Hinc ipfe Antefignanus Leibnitius taleiTL»
de materia m en tem exprimit in Epiftola fua, Abba ti C o n ti fcripta, quae recenfetur in Receuil de diver- fes P ieces Té I. p. 7. dicens; L a m a t t e r e même n* e f t pa* u n e f u b ß a n c e , m a t s f e u l e m e n t J u b ß a n t U t u m y u n P .h e n o *
w e n e b i e n f o n d é , ( i f q u i n e t r o m p e p o i n t y q u a n d o n y p r o . c e d e e n r a t i o n n a n t f u i v a n t l e s l o i x i d e a l e s d e / ’A r i t h m é t i q u e & d e l a G e o m e t r i e t & d e l a D y n a m i q u e , Ö V . T o u t c e q u e } ' a v a n c e e n c e l a p a r o i t d é m o n t r é . E t T o m . I I . p . p ,e s M o n a d e s o u l e s f u b f i a n c e s / i m p i e s , f o n t l e s f e u l e s v é r i t a b l e s f u b f t a n c e s , 0* l e s c b o f e s m a t e r i e l l e s n e f o n t q u e d e s P h é n o m è n e s . &c.
***) N e autem exiftim et quis, haec gratis a n o - bis adferi, audiat, quarfo, ve! unum ex his T r iu m v ir is , Bulfingerum n e m p e , in Dilue. Philofoph. § . CX ita differentem : S e d f a l l e r i s , c u m l o c o i m m a t e r i a l i u m , p o n i s f p i r i t u s 9 0 * l o c o n o n f p i r i t u a l i u m p o n i s c o r p o r a . N o n o m n e s f u b f i a n t i a f u n t a u t e o r p o r a a u t f f t r i t u s . S i m - p l i c i a c o r p o r u m e l e m e n t a n o n f u n t c o r p o r a , n e q u e f u n t ß>i- r i t u s . S i m p l i c i a , e t f i p r é d i t a p e r c e p t i o n e , f e d t a n t u m . + o b f c u r . i , n o n f u n t c o r p o r a , f e d n e q u i J p i r i t u s # A n i m a b r u t o r u m n o n f u n t c o r p o r a , f e d n e q u e ( f i r i t u s .
Seftio Secunda Relativa
Monadologie objeBum
,originem atc/uc mßgniora
membra
,m formam corpufcuh redaå a
,obiter refert.
§. VI.
T
Ota haec d o å r i n a , quae de M o n ad ib u s, fim- plicibus primisque reru m Principiis & Ele- mentis , formis rerum fubftantialibus, Entelechiis, Viribus prim itivis, P u n â is M etaphyficis, *) A- tomis naturae, **) @tn(Ktttn / <?ttifac{)cn 2Muqcn/ (funt enim hi term ini fynonymici & pari paffu a- pud Patronosfuos ambulant; * * * ; eorum que p ro prietati-p rietatibus , effi;acia, o r t u, fta tu
5
c differentia agit, u n o nomine a fuo obje&o Monadologici dicitur,v o c e u n a cum rebus e veteri Græcorum Schola,deduda.* ) Differentia Punéïum inter Metaphyficum &
M a th em a ticu m , m en tem Leibnitii interpretanto , H anfchio in Prine. Phil. Leibn. T h eo . XVIII. hate eft, q up d hujus idea o b tin eatur, ft ab idea Monadis abs trahatur fola partium carentia, & feorfim a reliquis
Pundfi Metaphyfici qualitatibus eonfideretur. Sed
N B . ficut punftum Mathematicum , com m uni Philo- * fo p h oru m co nfen fu, nec exiftit in rerum univerfita- t e , n e c m o v eri p o teft, & proinde hypothefts Geo- . m etrarum de fluxu p u n d i hujus in extenfo conftituen- d o n o n nifi fidlio eft im aginationis, in Geometria-, t a m e n utilis ad quantitatis continuat geneftn & pro prietatem intelligendam & explicandam ; ita etianu co m p a ratum eft cum pun&is hifce Metaph) ficis, eo-
ru m q ue hypothefi. Uti in Se&. III erimus audituri.
* * ) Harcce Monadum fynonyma comparent in_.
Journal des Sçavans pour l ’année it5p f . Ubi etiam
m o n e t L e ib n itiu s, atomos fuos a Leucippi, D em o criti & Epicuri Atomis probe eflfe diftingvendos. H os e te n im vocat A tom os molis imaginarios, fuos v e r o fubftantiales, reales & inextenfos. conf.Hanfchii
Prine. T h e o . VII.
** *) Q uam vis C eleb. Wolfius a vocabulo M o
nadum c e t e n s q u e , quat Leibnitio funt frequentifli- m a , ubique fere in feriptis fuis abftinuerit, atque-» in eorum locu m einfache ^Dmgr/ entia ftmplicia, fubfti- tu e rit; ipfum tamen in Monadibus vindicandis & ex plicandis veftigta Leibnitiana fequi, e* iis, quae nobis
§ VIII de monadologiac membris dicenda veniunt»
e o clarius p a te b it, quo certius eft, illarum ruinam haud exiguum ‘deliquium & hiatum lyftemati ipfius philofophico allaturam fore«
§. VIL
E
St enim hæc do&rina non n o v a , vel heri au t nudius tertius inventa; quamvisllluft. Leibni- tius , fuorum antefignanus , monadologiam f u a n o orbi literato prim us com m unicando , quibusdam Monadum a u ô o r vifus fit, adeoque folus accufa- tu s, quod invito mundo nova reru m elementa ob- truferit. Illa tam en ab ipfo ex vetuftis Platonis, * ) & Pythagora?, **) fepulchris, ubi monades fepul- tæ latebant, m agno cum labore e ru ta , denuo n o n nifi fplendido novoque ornatu & inge<niofa m e m brorum fubtilitate in publicam introdufta eft lucem.*) Hujus rei certiflimam n obis facit fidem i p f o Leibnitiiis, dum in Recueil de diverfes pieces T o m . II. p. 19 0 de fe profitetur: J ' a i t o u j o u r s e t ê f o r t c o n t e n t , m ê m e d é s m a j e u n e j j e , d e l a M e t a p l y f i q u e d e P l a t o n - , : f i q u t l q ' u n r e d u i f o i t P l a t o n e n f y ß e m e , i l r en d r o i t u n g r a n d f e r v i c e a u g e n r e h u m a i n , & l ' o n v e r r o i t , q u e j ' e n a p -
p r o c h e u n p e u .
* * ) Hunc e n im om nia corpora ex m o n a d ib u s, feu fimpücibus v e r e fie dtdtis, v e l etjam punftis idea- libus compofuifle §. '368- judicat From ondus. Cui fen- tentiat fuum etjam calculum addit Eruditifl. SchefFerus in Lib. de nat & conft. Phil. Pythag. Cap. 8 d icen dos
P y t h a g o r i c o s f i a t u i f f e , e n t i a , f e u e a , q u a f u n t , e x p e r t i a e j f e o m n i s m a t e r i a , a t e r n a a t q u e i m m u t a b t h a ; P b i l o f o * p h i a m v e r f a r i i n i i s , q u a n o n f u n t c o r p o r a l i a , f e d i n t e l • I t g i k i / i a , m a t e r i a e x p e r t i a & a t e r n a . H oc q u o q u o
D io g . Läert Lib. 8- de P yth. com probat d ic e n d o :
S e i n P y t h a g o r i c i s c o m m e n t a r i i s h o c n o t a j f e , q u o d p r i n i i p i » u m r e r u m o m n i u m i p f i s f i t M o n a s % Redle itaque varii
eruditi, qui calamos fuos fcienter io
4
« ) o ( H l - i«W o ffiå n a m o v e r u n t , hanc N e o p h ilo fo p h ia m t e m p e ram entum fp ecu lation is Platonicae atque Pythagoricae appellare n o n dubitarunt. ;
§, VIII.
Q
U u m Momdologta m em bra adeo fparfim M odernorum feriptis inferta f in t, ut fine frequenti h o r u m evolutione difficile fit, illorum nexum cor« p o risq u e habitum perfpicere; ea igitur, in c o n c in n a m fyftematis form am reda&a, fumma cum fide publicae luci d a b im u s, quo per hunc brevem con* Ipe&urn m ens Momdißarum omnibus tanto clarius in n o te fea t, quanto occultiores infidiae fimplici ftru- u n t u r veritati. N e tam en exiftimet q u is, aliquid g ratis & praeter au&orum opinionem congeftum efTe, adjicientur locorum citationes, quum eorun d em produ&io nimis longa & taediofa foret.Mernb. i. P e r fubftantiam intelligendum eft ejusmodi e n s , quod non folum per fe iubfiftir, v e r u m etjam principium feu rationem fuæ mutationis, h . e, vim a&ivam in fe continet.
y i d . L e i b n i t i i N o t i o n e m [ u b f t A n t i * , q u * i n d e l is E ru e t* L i p f \ d . 1 6 9 4 , P a Z ' r e c e n f e t u r , e j t u q u e T b e o d i c e e a m § . M i - W o i f i i M e t a p b y f i c u m g e r m a n o i d i o m A t e , § . i / 4 , / / f . i i f . H u j u s q u e o n t o t o g i a m l a t i n a m § , 7 7 / ,
2. Om ne ens eft au t fimplex aut compofitum.
F i d . J f o l f i i O n t o l o g . L u t i n . § . f t f .
3. C unfta entia (Implicia & iubftantialia Mona* des & elementa re ru m dicuntur ; quia in oppofiti- one ad compofita o m n em extenfionem &
t i m * ) - o ( $$*•
(itionem refpuunt. U nde & fpiritus vocari poflbnt. Sed propter varia incom m oda ab illa nom enclatio ne abftinendum eft. • *
I F o l ß i M e t a p h y f i c a G e r m a n . § . 7 f . g p g . L i i l f i n g e r i D i l u e » P b i l o f o p b . § . n o .
4. Éntia fimplicia feu Monades in rerum natufa d a ri, dem onftratur ex compofitis. N am ubi dan tu r com pofita, ibi etjam fimplicia feu Monades locum habere nèceffum eft; quum compofita nihil aliud fint, quam aggregata fimplicium.
C o n f I F 01 f i t ' M e t a p h . g e r m . § 7 6 . E j tu d e m q u e O rf 16- l o g . L a t . § . 6 8 6 . B i i l f i n g e r i D i l u c t d a t i o n e s P b i l o f o p b . § . / o r +
5. M onades, definiente Leibnitio , funt fubftan- tiæ fimplices, quæ in compofita ingrediuntur;adé- oque per definitionem fubftantiæ Memb. I. furft Entelechia?, p er fe fubfiftentes & agentes , atque.» internam aöionurti fuarum rationem in fe habentes.
E v o l v e L e i b n i t i i P r i n c i p i a P b t l o f o p b i a , q u a i n A f t i e E r u d i t . L i p f i e n f T o m . V I I . f u p p l e m e m o r u m , p a g . f o o f % - c e n f e n t u r .
6 . Simplices d ic u n tu r , quia Memb. 3 . om nibus
partibus, omni divifibilitate, m agnitudine,figura, fpatio & motu înteftino, quae omnia com potito rum propria fu n t, c a r e n t; adeoque funt pure im materiales.
C o n f . I F o l ß i O n t o l o g . L a r . § t 6 7 7 . 6 7 6 . 6 7 7 , 6 7 7. 6 8 1 .
7. N ullus itaque in hisce Monadibus naturalis m etuendus eft in te ritu s, neque novus earundum-» ortus ; quum rerum interitus per partium difFofö- tionem , uti genefis p e r compoficionem f i a t , quse
) o ( H I* **
o m h îa m a n a d e s, immateriales memb. 5. 6. quum f i n t, ignorant. Ortus igitur uti & interitus Mp* n a d u m inftantaneus eft ; ille non nifi per creatiq* n e m , hic vero per annihilationem fieri poreft.
F i d . L e i b n i t i i P r i n c i p i a P h i lo f- § . -6. I F o ! fit O n to lo g , L a t . § . é ç i . 6 9 4 . 6 9 7 - 6 9 8 .
8. A g e n te s, memb. 5. appellantur , quia funit in perpetuo nifu & conatu ftatum fuum mucandu' H æ c ftatus mutatio confiftit in modorum feu re- præfentatronum varietate: habent enim omnes mo nades, peræ qualem fimplicitatem & fubftantialita- te m fuâ, unam eandemqj vim a&ivam repræfentan- di fibi m undum , quamvis nullus adefTet mundus. H a s Monadum a<ftiones feu mutationes, quæ in-» h u ju s univerfi repræfentatione & repræfentatio- n u m varietate confiftunc, non a principio e x tern o fed interno, h e. vi aåiv a refulrare, perL,
m em b. x. & 5. neceffe eft. Caufiâr enim externa?
in Monades ob earum fimplicitatem memb. 5. 6 in fluere nequeunt.
C o n f . J F o l fi t M e t a p b . g e r m § . U 4 . « f , 7 7 / .
9. Sunt itaque Monades, a prima creatione* m errb.7. exiftentes, Ipecula hujus univerfi,,memb. . 8, & munduli Ideales, memb. j. , qui, quafi auto mata incorporeay a&ionum fuarum fontes* memb» 5* 8, in fe
habent-V i d . L e i b n i t i i P r i n c i p . P h i l o f . § . i g ,
10. Harum om nium Monadum quum eadem fit natura & eftentia fimplex , nempe fpecularis & * univerfi repræfentativa * non alia inter illas dari poteft
»4
4 M
) o ( *& •poteft differentia, quam quæ fita eft in gradibus
m o d o ru 'm , feu reprxfentationum . Unde Celeb.
W olfio aud iu n t frdfte bon «(net o tt. A f e t a p h y f i c d G e r m e n i c d § , 8 9 4 * p ee .
11. H o ru m itaque graduum feu m o d o ru m , per
fuas perfeôiones a ig e fto ru m , quum non una fed
quadruplex (It ratio, om nes Monades, fimul iumtæ,
Quatuor çonftituunt clafles.
ï F o l f i i M e t d p h y f i c d G e r m . § . p e e . B fi l f i n g e r i D i l u e «
Philof. § . top.
12. Prim a claflis 5c quidem infima aflignatun-»
(implicibus c o rp o ru m elem entis, quæ m undum-,
obfcure
5
c fine ulla diftin&ione repræfentant; namfunt quafi in perpetuo fomni ftatu conftituta , u t
n o n nifi obfcuram a&ionum fuarum ratio n em ha
bere poflint.
W o l f i t M e t a p h y ß c d p o e ,
i } . Secunda tribuitur animabus b r u to r u m , quæ
m undum clare (ed indiftinde percipiunt. Ha? quum
in ftatu vigilantium fin t, claras reru m repræfen*
tationes fibi form are poflunt. W o l f i t Metdphyf. §. per,
14. Spiritus finitos mentesque hum anas tertia-,
comple&itur clalfis , quæ claras & diftin&as hujus
univerfi perceptiones h a b en t Quum nihil in-,
m ente h u m an a, juxta Celeb. Wolfii edi& um ,præ -
te r has repræfentatîones r e p e r ia tu r , illae eftentiam
ejus abfolvunt, atque fine corporis concurfu fuc-
cefi^ve, ju x ta liberum a Deo reli&um ordinem *
Hfltt
) o CHI-
«5m u n d o tam en ha rm o n icu m , e x proprio anim arum fu n d o Memb. 5. 8** ad inftar autom ati fpiricualis, e v o lv u n t u r ; quamvis nihil e x tra mentes in re ru m n a tu r a exifteret.
E v o l v e M e t a p h . g e r m . W o l f i i § . 7 7 7 . 7 / * . S r p . p o i . 1$. C o rp u s h u m a n u m , qu u m per compofitio- n e m fuam fit Monadum , memb. 4., ag g re g atu m , fuas quoque a ä io n e s & repræfentationes , quae m o d o m echanico fe invicem e x cip iu n t, ex p ro p ria v i, mem b. 5. 8- 12. fine mentis opera peragit. H a s itaque Deus ex tot in m undo poflibilibus c o r p o ru m , feu Monadum , compofttionibus per fuam præ fcientiam & omnipotentiam adeo perfe&e a- n im a ru m repraefentationibus præftabilivit h a rm o n ic a s, ut m entem inter & corpus fine m utuo i n flu x u evidentiflima eluceat harmonia.
C o n f . L e i b n i t i i T h e o d i c . § . 6 1 . 6 u B t U f i n g e r i D i / u c i d • P h i l o f o p h . § . 3 4 0 . E j t u d e m q u e h a r m o n i a p r a f t a b i l i t a .
16. U tr u m q u e hoc anim arum g en u s, tam hom i n u m , quam brutorum , aflociatis fuis corporibus n o n folum præ exiftere, verum etiam iisdem fuper- fles ede p e r m em br, 7. necefle eft. Hinc omnes a- nimae a n te corporum exiftentiam in natura m ere elem entari laruiffe, humanis mentibus per corpo ris focietatem é datu fenfationis in fuperiorem r a tionis gradum elevatis, exiftim antur.
C o n f . o m n i n o L e i b n i t i i T h e o d . § • ç o , p i * J p 6 . J p p * W o l f i i M e t a p b . G e r m . § p i r .
17 Q u arta denique & fuprema M onadum clas- fis Deo ipfi com petit, qui repraefentationemomni
m
-m ) <y c
h
►
tim mundorum poffibiiium & to tiu s hujus a&uaîis diftinftam ac fimultaneam habet. Differentia itacp m entem inter divinam & hum anam h * c eft, quod illa omnia posfibilia & aétualia uno & fimultaneo a£tu perfpiciat, hæc vero aftualia & polllbilla non nifi per partes & fucceffivè cognofcat.
I T o l f i i M e t a p b , G e r m . § . ç o q .
18. Huic fyftemati præ aliis ab ejus p ropugnato rib u s hæ tribuuntur præ rogativæ : om nes veritates & aflertiones ex ratione fufficienti deduci & demon- ftrari: nubibus ântiquæ & in ce rt» Philofophiæ dif- p u lfis , omnibus fcientiis, potillim um Philofophiæ p r i m æ , m anum medicam afferri defideratiflimamj perverfos hom ines de exiftentia & perfeftiom bus Dei fortius convinci: im m ortalitatem animæ cer tius ftabiliri: eflentias rerum penitius inveftigari:
difficultates denique, quæ nobis circa fpiritus & m ateriæ naturam indagandam , atque mentis & corporis unionem explicandam , o c c u r r u n t , uno quafi grefîu fuperari.
C o n f . L e i b n i t i i e m e n d a t i o n e m P b i l o f o p b i a p r i m a , q u a i n a i ï i s S r u d . L i p f . A : o t é p q . r e c e n f e t u r , Fju s q u e P r i n c i p i a P b i l o f o p b i a & P r a f a m . a d T b e o d i c a a m : v / o l f i i P r a l e •
f t i o n e t A c a d e m i c a s a t q u e P r a f a t i o n e s a d o p e r a G e r m a n o & L a t i n o i d i o m a t e e d i t a ,
Sedtio Tertia Difcurfiva,
Q u a ß i m m a M o n a d o lo g ie m em bra m o deßa li bertate ponderantur.
4M ) o ( HI-
f 7
IX.
E
X fedula Philofophiæ naturalis perveftigationeconfiat, in duplici fere differentia, habita prin c ip io ru m ratione, omnes illos elle, qui magno in g e n ii acumine do&rinam naturalem nobis ador n a ru n t.* ) Alii etenim, omnia naturæ eompofirar p h æ n o m en a ex varia materiae modificatione, fi g u r a , fitu, motu, tex tu ra, mechanice explicaturi, Phyfiçam , quam vocant mechanicam, nobis relin q u e n d o , Mechanico • corpus culares didi fu n t. Alii a u t e m , iisdem m utationibus, ex principio quodam v iv o , a&ivo & fpirituali, in materia periculofe fatis fu p p o fito , d ed u & is, Phyficam nobis tradendo
vitalem , Pneumato-Cosmici communiter appellati
lu nt. ** Illi, quamvis fubinde occurrant difficulta t e s , magis admirabiles, quam explicabiles , falvis ta m e n veritatibus noftris Pneumaticis & T heolo g ic is, eminentiora in materia phænomena autDeo trib u entes, aut in iisdem propter periculofa con* fe& aria, judicium fuum tantisper tuspendentes, m ateriæ mutationes principio operationum im« materiali tribuere, religioni fibi ducunt. Quorum ig itu r partibus ut m em et adjungam, & debitamo- deftia & rei veritas poftulant. Hi autem in diffi cultatis fubfidium, ad phænomena explicanda vel C udw orthi fpiritum plafticum, vel Henrici Mori ipiritum mundi hyloftaticum, .feu Hylarcham, vel alium quempiam Comenii feu Paracelfiftarum Ar* chæ um in materiam falfo introducunr, nihil
pen-fi habentes, pen-fi veritates noftræ fundamentales ali quam inde facerent j a & u r a m , modo vana dogma* tifmi gloria inter omnes emineant Philofophos. Q iarn prope ab his abfint Celeberrimi n o f t r i , cum quibus negotium eft, Phil ol oph i, ex collatione-» hujus & proxime praecedentis $. re r u m intelligen* ti facile patelcere poteft. Hujus rei dedu&io utilis & jucunda effet, fed ad propofftum nos vocat fe* ili natio»
* > N o n n e g o e o s d a r i, qui principia m e chanica Cum vitalibus in jufto Philofophiae naturalis
1 fyftemate conjungenda v o lu n t , hac tam en cum l e g e ,
n e unquam ad hypothefin de principio a&ivo & i m m ateriali p r o v o c e t u r , quamdiu m echanica ratio n a turae Phaenomenis explicandis fufficere poflit. Hujus conjun&ionis gloriam n o n folum C u d w o r th u s , in_» fyftemate Uaiverfi intelletftuali, verum etiam Rudi* gerus, in ^ r rk!- s“ ' ' ?sque alii libi dicent hypothefium fingulorum periti.
**) Hi tantum n o n o m n es univerfos fpiritus
c r e a t o s , pro triplici vitae gradu d if f e r e n t e s , in tres diftinguunt fp e c ie s , plafticam n im ir u m , fenfitivarrL. & rationalem. Infimae fpirituum fpeciei v im m ate riam penetrandi & m odificandi, mediae v im m o tu m materiae, fibijunétae, iêntiendi, fupremar vim ratioci nandi tribuunt. C o n f. G en tzk en ii Pneumatica p, 18. quae hifce hypothefibus fuffulta eft.
S
Ubftantîam , non a priori , fed a pofteriori, h.e. adjuvantibus tantummodo accidentibus, fele-»nobis
tribuere. f e c e r i n t ,
n o b i s fifiere cognofcer.dam, in confeflo eft apud o m n e s (anos Philolophos; quidquid Poiretus, alii- q u e interni luminis venditores, in.contrariam og- g e r a n t partem. Vetus igitu r inter eruditos per* c r e b u i t querela, veram ejus notionem tantis in vo lu ta m efle tenebris, ut facilius, quod fit (ub- f t a n t i a , quam quid fit, definiri queat. Hinc, varii variam ejus generalem adornarunt definitio n e m ; ita tamen ut ultimum (uarum hypothefium refu gi um & ftabilimentum in ea haberent. Hoc artificio Neophilofophi utentes, in ipfo notionum generalium limine, per quod ad theoriam entis in genere intramus , fundamenta tormidabijis lua? Monadologiae jacere incipiunt, talem fubftan- tia? notionem formando, qualis hypothefibus M o n a du m fubftruendis infervire queat. Superindu c u n t itaque §. VIII. memb. I. omni fubftantiæ no t io n i , praeter proprium fubfiftendi m odu m , qui formalem ejus rationem conftituit, principium mutationum fuarum (eu vim a ft iv am , ut univoce de omnibus Monadibus praedicari poflif. Sed fi o m n is lubftantia (ecundum hase aflerta, principi um mutationum fuarum in fe haberet , nulla m u tatio eidem a cauflis externis induci poflet, per qu am paflio in eadem exifteret. Quod c o m m u ni reclamat experientia?.*) jQuia dum fubftantiæ A
agitur ab alia fu bfiant ia 7>, A patitur & mutatur ab ip/o B , nam B agit in A : &* quoniam A patitur & tnutatur a B ; erit utique principium feu ratiopafjto* nié mutationis non in A fe d in B. Adionis enim vis
4
o ) O ( £ $ *& ratio non in patiente fed in agente contineri debet. Q. E. D. Patet itaque principium mutationis feu vim a&ivam, notioni fubftantiæ in Monadum tta- biiimentum fuperadditam , fine ratione lufficiente a Philolophis admiflam effe. **)
* ) Id ipfum ex attaftu c o n tig u o r u m declara
ri poteft. Si fpongia , manu h o m in is com prefla » particulis ad pro p io rem contaftum a cced en tibus * ad m in o r e m reducitur m o le m » utique mutatur & pa
titur. Ponamus tantisper in gratiam adverfariac fen- tentiac §• VIII. m em b . 1. fufficientem hujus m utatio nis rationem dari in tpfa fpongiac fubftantia j tum ilfa fe ipfam fine vi externa contraheret co m p rn neretqj * ait eadem exi fieret ftatus fui mutatio. Sed cum h o c r e p u g n e t ipfius naturae, quae per texturam particu larum non nifi pasfivam quandam com preftioni* p o t e n tia m , ipfi mutationis a&ui m in im e fufficien- t e m , in fe habet j p a t e t , fufficientem hujus a& ionis v e l mutationis vim feu rationem n o n fubftantiae fpon giac, fed manui com prim entis tribuendam elle. Gra tis itaque fe torquent noftri N e o p h i l o f o p h i , dum ad M onades fubfiruendas fubftantiam in g e n e r e , ré pugnante ipfius n a tu r a , adeo a&uofam f o r m a n t, u t
om nium fuarum mutationum ipfa fit fons & o r ig o -
**J N e c facile excogitari p o te ft, quo effugio
fe liberare v e l i n t , nifi forfan e x c ip ia n t : fe tantum d e fubftantia fimplici fuifle follicitos, noftras autem qualescunque dem onftrationes de compofita valere. R e sp o n d e o : nond um fetis evitftum e f l e , aut ullas fub- ftantias fim plices, praeter fpiritus, proprie fic d itto s d a r i, vid §. X I I , aut, pofita earum ex ifien tia , unam fubftantiam fimplicem in alteram ejusdem natura: a g e r e
dem onflrari poteft. Nam ficut c x quotidiano ufu edo
c e m u r unum corpus ab altero determ inari poffejj ita et- jam in co n feffo eff, apud omnes fanos Philofophos > u- n a m fubftantiam fimplicem in alteram ejusdem efTen» tiac & naturae agere poffe j quamvis tales fine a&io- n e s , quales permittuntur efle a fuis fubjeftis. A c c e dit , quod hac eorum lim itatione materia ad nutum L e i b n i t i i, Vid. §. V< notulam * * ) , e num ero fub- ftantiarum exclud eretur, & h o c f a & o , Idealifmo in difficultatis effu g iu m , Vid. §, HI. n o t. * * • * ) , pro v i n c ia traderetur«
§.
XI.
S
Cite quidem omnia entia in fimplicia, & com- pofita, memb. 2, diftinguuntur. Sed etjam in h a c r e r u m divifione fubdola latet ratio. N a m (i o m n e en s, ad receptum philofophandi m od u m ,in fubftantiam, autfpiritualem, aut materialem,diftin- g u e r e t u r , Monas, tanquam medium participatio n i s , $. V. not. ***), aut e reru m natura exfula* r e t , aut ob fuam fimplicitatem & aftivitatem fpi* ritibus identificaretur. Hoc fadïo, per ingreffum M o n a d u m in com pofita, materia nihil aiiud effet, q u a m merus fpirituum a c e r v u s , cujus portiuncu*\æ & atomi intelleäu & confequenter etiam vo-i
luntate gauderent. Sed hoc p o r t e n t u m , vel me facente, ipfa abfurditas dilueret. In harum igitur difficultatum effugium nova ejusmodi entium di- vifio excogitata efi. Sed nec hoc artificrofo conata r e s expedita eft. N a m quis non videt, fpecificis r e r u m attributis pericuJole permixtis > horridam
f l # * ) o ( f # *
noxiamque confufionem ipfis etjam rebus intenta ri ? Parum itaque nos } u v a t , quod omnia entia_^ fimplicia , quæ Monades d i cu nt ur , nomine fptri- t u u m infignire , memb. 3. pr ohibeamur , dum Ipiritus & entia fimplicia , ftante Monadum hy- p o t h e f i , non ut aliud atque aliud , fed ut magis & minus perfe&um, non effentiali , fed tantum graduali differentia a fe invicem dident,
5. X u . . . _ ;
F
Ort iffimum, quo monadum exiftentiam afferentes triumpharefibi viden tu r, argumentum, memb. 4. hoc eft : fine fimplicibus non dantur compofita: dantur autem compofita; ergo neces-fe eft, dari fimplicia. Affumtum eft experientiae.
Major pr ob at ur , quia compofitio indicat politio^
nem plurium fimplicium. Sed nec hoc fuo in-
curfu e ponte nos ejicient. N a m notiones fim-
plicis & compofiti funt termini relativi, qui e x t ra relationis fphæram non eru nt extendendi, u t i praecepta Logicorum m o n e n t ; quum relatio in fuo formali nihil aliud d i c a t , quam effe ad aliud. Hin c corporum partes feu elementa poflunt qui dem refpe&u totius compofiti fimplicia dici; fed non inde (equitur, e a , in (e confiderata, effe-» abfolutæ (implicitatis & nullius extenfionis , uti memb. 3. & 6. gratis perhibetur. Debent etenim, pe r $. XIV . demonftranda , effe (uo toti homo- genea , alias totum conftituere nequeunt. N e m o fanus hoc in dubium v o c a b i t , n i f i , qui fingul*-»
4
M > * r M*- »? c o r p ö r i s humani mernbra , fimplicia qufdem re- f p e ö u totius c o m p o fiti, nullam habere extenfio- n e m non erubefcit ftatuere. Sed hoc concefTo, n o v a & haud facili nos torquent inftantia, dicen do : q u u m conceptus (implicitatis (it tantum re# fpe&ivus , adeo ut idem , quod in relatione ad comp ofitum erat (implex, pofiit refpe&u fuarum pa rti um efle c o m p o fitu m , (equitur, nifi Mona des ftatuantur, eundem refpe&um recurrere fine fin e: adeoque materiae divifibilrtatem in infinitum p r o g r e d i : nullum denique fic dari rationi noftrae t e r m i n u m phyficum , in quo poflit fubfiftere-». Q u i d autem ? fi tanta fimus liberalitate , ut hoc ipfum adverfariis eo pa<fto largiamur, quo omnis A t o m o r u m exiftentia, quippe quae huic materiae divifibilitati e diametro oppofita e f t , in perpe t u u m dignumqj relegetur-exfilium.*) Potilfimum q u u m , admifla Monadum exiftentia , nihilo fe- cius majori cum veritatum fundamentalium ja- f lu ra & periculo ad conceptum infinitatis in Ma teria nobis recurrendum fit. Dum vel ad uni c u m extenfum rite conftituendum infinitae Mona des ingredienres, ceu munduli ideales, proptçnj abfolutam earum firrpHcitatem, nobis abfurae .fa tis concipiendae funr. Sed moderanda eft ilia no- ftra conceflio & curiofitas de divifibilitate mate riae in infinitum, vel ut alii re&ius loquuntur, in indefinitum , ne cum quibusdam Cartefianorutti-» conceptum infinitatis, (oli Deo p ro p riu m , m a teriae tribuentes, in graviflimos errores praeeipiti24 -
4
M ) O ( *•»•*) HacC autem noftra liberalitas > quâ in d e fi
nitam materiae divifibilitatem c o n c e d i m u s , quam vis lllufi:. Leibnitio arrideat, quippe qui n o n folum in-.
Theodicaea fua Diflert. prael.
§.
7 0 . v e r u m eciam inPrincipiis fuis Philofoph. $. 6 8 . e a n d em materiar di- vifibilitatem d e f e n d e n d o , Monadum fuarum exiftenti* am ipfe e v e r te r e , ac fibi contrarius eflfe videtur -, pa- rum tarnen grata eft C eleb. W olfio* qtii e m u n d tio - ri nare f u b o lu it , hoc paéto entibus fuis fim plicibus
ruinam im m in ere. Hinc pro illa repudianda, paftim
in feriptis fuis folvit nodum m o d o A le x a n d r in o , r e - ftringendo fcilicet ev id en tes variorum P hilo fo p h o - rum d em o n ftra tio n es, quae per lineas & quadrata in definitum divifibilitatis progreflum o f te n d u n t, ad c o r pora tantum G e o m e tr ic a , quum easdem in to tu m n e
gare non poffit. Hanc divifibilitatem v ocat id e a le m ,
quae tantum polTibilis & abftradta eft , n o n v e r o
adhialis. Ex illius autem p ro greltion e infinita n o n
fequi exiftim at, etjam hanc adlualem ejusdem eflfe
conditionis. Sed n e c h o c fuo conatu gladium n o
bis è manu extorquebit. N a m poflibile e f t , quod
nullam c o n t r a d id io n e m in v o lv it adeoque in aftum
deduci poteft. Q uousque igitur progreditur divi-
fibilitas poflibilis, e o d e m & progredi poteft adtua-
lis. Divifibilitas notat poffibilitatem d iv ifio n is, haec
v e r o fupponit ens divifibile & partes h a b e n s , quae
f
»oftunt feparari. Si vero contendas talem divifibi-itatem efle poflfibilcm, & e n s ta m en a d h u c, nullum e x iftere, quod ita poffit dividi ; divifibilitas infi nita effet prorfus im poffibilis, fundamentum habens
in m ero n ih ilo . Vid. C o l l e g . Privat. C e le b . R yde-
5. XIII.
P
Ortentofæ hujus affertionis impoflïbiliratem, quaejusmodi fimplicia, quæ, memb, & 6. nullas
h a b e n t parte* exrra partes, memb. 5. dicuntur com- pofita ita ingredi, ut illorum ingreiïu, memb. 4. a g g re g a ta fimplicium refultet extenfio, fequens de-
m o n ft ra ti o evincet. Si fimplex A phy/ice & afin
ip/o addatur fimpli ci B , totum A eft in toto B, h e. t A penetrat B> at que it a pofi compofitionem unum extra co gitationem confli taunt fimplex: alias in fimp lici B adu aliquod exienfi effet, quod ejus penetrationem impediret, at que hoc e(l contra admiffas Monadum affcdionts. Nam omnis impenetr abditas refiftentiam , refifientia vero extenfionem involvit. Ex compofitione igitur plurium fimplicium nulla emergere potefi extevfio. Ergo id, quod <elrmenta rerum fimul fint abfolute fimplicia , & tamen
extenfionem fim ul effedura , imposfibilitatis , adeoquc contradidionis vitio laborat, jQ. E. D. Ens etenim-*
fimplex , & omni extenfione carens, non poteft id ipfum compofito tribuere, quod fibi ipfi dene
g a t u m eft. Probent ig itu r , quæfo , adverfariae
lententiae Patroni ex numero negativo, fiphris vi delicet aut nullis, vel millies repetitis, numerum effici pofle fignificativum, & viftas illis dabimus m an us. *
* H unc natur* (altum, quo in extenfa, inexten- fis ad d ita, compofitum conftituerc poflint, Bülfin- gerus in Dilue. Philof. §. ioj* 81 auftor Anonymus in C o m m en ta tio n e fua pag. 4 6, variis fimilibus illu-
ftrare > nobisque perfvadere conantur. Hinc i l l o
dicit > ex n o n exercitu potcft fieri exercitus , ex
n o n Republica poteft coalefcere Respublica. Hic
inftat, quod ex n o n h o m m e per animac & corporis
u n io n e m poteft prodire h o m o ; quamvis anima & co r p u s, feparatim fum ta> n o n fint lio m o : ex n o n
d o m o per lapidis & ligni c o m p o fitio n e m poteft
fieri dom us, licet Japis & lig nu m , feorfim confidera-
ta, n o n lint dom us &c 5 ita etjam exiftimant ex n o n
extenfo per co m p o fitio n e m pofle fieri extenfum _.
Sed fi quid roboris hacc fimilia eftent habitura, p r o
bandum illis f o r e t : ex n o n d o m o , h. e. lapidibus &
lignis inextenfis per co m p o fitio nem fieri dom u m ex«
ten la m : ex n o n republica inanimata pofle exfurge-
re animatam.
5
. XIV.Q
U u m in præcedenti ta , ex Monadibus non pofTe o r i r i , fequit un, , §. e v i â u m f i t , compofi- limplicia corporum elementa , quæ, memb. 5. com- pofita in g r e d i u n tu r , quoque in fe aliquam exten-fionem efle habitura. Gratis itaque omnis com-
pofitio, divifibiliras, figura & fpatium iisdem memb.
3. & 6. denegata funt. N a m quod in compofito
r e pe ri tu r, aliunde quam ex elementis feu partibus componentibus refultare nequit: at in illo cerni t u r extenfio : E r g o , eandem etjam dari in his, ne»
cefTum eft. Hoc vero fequenti demonftratione^ ,
quod a diffentientibus vel invitum extorquebit af- fenfum , ad oculum usque probari poteft. Sit nem
pe in compoßtione fmplicium unum extra aliud , licebit itaque nobis conjiderare tria punfta A , ß, C, ita dijpo- fita , ut primo loco occurrat A> fecundo B , tertio deni
que C, & pm ftum A tanget pun flum B , hoc vero tan* pun ft um C; at pun f t um C non tanget pun ft um Ay alio quin pun ft um B ad extenfionem jaciendam cum duo bus reliquis minime deferviret. bi punfto itaque B a• liquid extenfi e (l, per quod tangit A , vicijjim tan g itu r a punfto A t item que aliquid y per quod idem pun-
f t um B tangit pun ft um C , & vtcijjim ab eo tangitur. Sunt itaque in unico punfto Jett Jtmpltci B extrema afttt a f e invicem diftinfta . quorum unum tangit A , alte rum vero C. Atque ß c in eo concipi & concedi debent partes extra partes, quod Monadis definitionem, a juis propugnatoribus, memb. %, 5. 6. allatam y evertit. * j
*) Eadem hujus D em onftrationis veritas hoc m o
d o e lu ce fce r e poteft: p o n e d u a s M o n a d e s u n i r i l o c o y p o n e p a r v a m i n d e e x t e n f i o n e m o r i r i } q u o d p o n e n d u m o m n i n o e f t y a t q u e e t j a m c o n c e d e n d u m j f i e n i m e x d u a b u s o r i r i n o n p o t e f t e x t e n f u m , n e q u e e x m i l l e n i s p o t e f t . H a c i g i t u r ■ t i n e a m h a b e b i t m e n f u r a b i l c m j ( i t o t a t i n e a e f i m e n ( u r a b i l t f > e f t e t j a m m e n f u r a b i l i s d i m i d i a , g h s o d m e n f u r a b i t e e f t y i d e x t e n f u m e f t , J a m l i n e a i l l a d i m i d i a e f t M o n a s u n a y e r g o M o n a s u n a e f t c x t e n f a . Et ita etjam reliquae o m n e s ,
quae compofita ingrediuntur. Hanc & plures ejus m o d i dem onftrationcs videas apud Straehlerum in Difp. d e Exift. D ei.
$. X V .
S
U b r u t o itaque per J. XI1Ï. & XIV . hoc funda m e n t o , quod omnes Monades fint immateria les , in ruinam (ua fponte quoque collabitur hæc fu- perftru&a affertio, qua omnis ortus & interitus naturalis i is d e m , memb. 7, denegatur. Quum e- ni m r e r u m elementa per antea demonfirataant partes extra parte s, fequitur, eadem n a tu r a li ter & componi feu oriri, & diflblvi feu perire pofïe. Naturalem enim r er um genefin,per pa rtium com- binationem, uti earundem interitum per a g g r e g a torum diflblutionem fieri necefTe eft. Suis etjam ablurdis opprimi debet hæc portentofa d e d u & i o , qua memb. 7. fl atu itu r, omnes Monades derivati v a s , animas, p u t a , h om inu m & b ru to ru m non«» fuccefïive fed in inflanti ante corpora ex nihilo a Deo efîe creatas. Hifce etenim dogmatibus fi pol licem premeremus, quaeritur: ubinam ante c o rp o r u m exiflentiam fuerint millenæ illæ h o m in u m & bru to ru m animae. Praeexflitifle, ajunt, memb. 16, in flatu fimplicium elementarium. Sed quis hoc capiat ? T e r r e n t nos haec v e fl ig ia , quae Divina-» au&oritate poflent deleri, fi id nunc noflrum effet. Vides itaque quantis fcopulis ingenii fui m a g n i t u dinem allidant illi, qui in rebu s, vix rationi o b viis, hypothefes fuas fequuntur duces.
5
. XV I.I
N t e r n u m illud a&ivitatis & reprasfentationis prin- cipiü, quod omnibus Monadibus fine exceptione, m émb 5.^8* & 9» tribuitur, fontem & origine præbet harmoniae feu mechanifmo mundi univerfali & con* fequenter neceflicati abiolurae, quam haud pauci e- ruditi fyftemati Leibnitio-Wolfiano exprobrarunt» P o f i r o e n im , univerfum mu ndum efTe m ac h in a m , & omnes in eo contingenter exiflentes Monades, quafi automata incorporea , memb. 9, modo q u o dam mechanico per rationes internas & dete r mina ntes , memb, 5. 8. feu per harmoniam rerumer-univerfalem, qua? Leibnitio principium certitudinis e v e n t u u m omniû in univerfoeft,a<ftiones & repræ- fentationes fuas adeo neceflario peragere, ut eædem in ipfis exifterent perceptiones & mutationes, quam vis nihil in rerum natura extra Monades daretur* n u m n e tum entia libera univerfali fubjiciuntur_> rr ech ani fm o: atque omni rerum in operando con tingen tia in exfilium pulfa, necefiitas adeo fatalis ex orco quafi in fcenam introducirur, ut nullus a&io num iuarum au&or ulterius fit cenfendus ? Male itaque rebus noftris confulunt, qui aflertio- nes dubias & incertas admittendo, veritates* cer tas , & nobis defenfu neceflarias, in dubium vo cari p a t i u n t u r, quoniam hæ cum illis conciliari ne que un t.
XVII.
H
Aud facile fcandalo & confufionis vitio liberariporeft hæc fentenria, qua memb. j o. elementa
c o r p o r u m , animae brutorum & hominum, ac Deus denique i p le , eidem Monadum generi non folum inclu duntur , verum etjam eadem illis affingitur natura & effentia, fimplex fcilicet, fpeculariS ac univerfi repræfentativa;perinde ac fi, non alia in ter illas diverfiffimas res daretnr differentia, quam qua? in gradibus ideifationis feu repræfentationis
fita fit. Differentia vero graduahs quantacunque
fit, non tamen fufficit ad conftituendum imrr.en* fum illud diferimen, quod Creatorem a creatoris, fpiritum a corpore diftingvit; quum inter has res infinita fit diftancia.« Convenire* tantum; illao posr-
funt iti genere metaphyfico, feu tranfcendentali entis & (ubflantiæ , at in genere aliquo inferiori nihil habent c o m m u n e ; uti ex diverfis illarumu proprietatibus patere poteft. Sed fecundum prsedi- éte Neophilofophemata fequeretur , D e u m , totius hujus univerfi C r e a t o r e m , non effentia & natura, uti (ana nos docet Theognofia , fed gradibus tan t u m facultatis a creaturis differre. Certe aut i m pium hoc dogma eft, aut Iulus verborum, fi quis alius, imprudens.*)
*) Hacc fane fubftantiarum divifiogradualis, fi v e ritates noftras fundamentales in T h e o l o g i a naturali ac Pneumatica n o n plane e v e r t i t , in fummum ta m e n obfcuritatis & confufionis periculum adducit. H ac e te n im admiffa, fequeretur: fpiritum in fin itu m , finitosque o m n e s , atque elem en ta corporum non_» nifi ut majus & minus inter fe differre , quum o - m n e s fimp/ices fint Monades. Ex hifce itaque prin cipiis fi fedufti c o n c lu d e r e m u s , D e u m non folum effe M onadum M o n a d e m , fed etjam elem en tu m e l e m e n t o r u m , nobis ignofci deberet. Hanc autem & plures ejusmodi Pantheifmi confequentias Monadiftae t im e n t e s , ipfi quidem rejiciunt, plurima eg reg ia in (criptis fuis paffim a d d u ce n d o , quae effentiales fubftantiarum differentias explicare videntur. Sed quum illa o m n ia , falva h ypothefi M onadum fun d a m en ta li, non poftint n o n in attributis gradualibus ad ultimum fundari $ melius utique fibi co n fu lu iffe n t, fi , M onadibus aeter n o filentio in v o lu tis , ipfum principium feu f o n te m obftruxiffent,unde tot noxii liquores dimanant, quam confequentias n e g a n d o & r e jic ie n d o , r iv u lo s diffi culter reprim ere conati fuiffent.
T^J Ullo Fere examine digna videtur adertio illa«« æ n i g m a tic a, qua? fimplicibus corporum ele m e n t i s obfcuram repræfentationem & perpetuum fo m n i d a tu m metrb. 12. tribuit. Id tamen obfer- vaffe intereft: ne materiæ elementa, propter lib! c o n c e d am fimplicitatem adivitatem & repræfenta- t i o n e m , quippe quæ a conceptu fpiritualitatis cogitationis ægre divelli podiint, in entia mere«» fpiritualia & cogitantia videantur periculofe trans f o rm at a , diftinguunt Neoterici apperceptionem«» f eu r e fl e xio nem, lolis fpiritibus, ftride fic d id is , p r o p r i a m , a perceptione d i r e d a , atque in hac collocant illam, quam elementis corporum tribuunt, repracfentationem. Illam deinde explicant, vel per f la tu m tranfeuntem, vel per fenlacionem percus- flonis in percudo, vel denique per nifum & conatum refiflendi atque fefe movendi, quæ omnia fecun
d u m L eib n itium , conftituunt primum ad fpiritua- litatem gradum. Has igitur adivas facultates di c u n t materiae competere non a fe, led a lua forma, feu vi a d i v a , quae fimplicibus corporum elemen tis infira, eorumque compofitione materiæ infufa eft. Vides itaque, quafi per tranfennam, quomodo u n u m portentum aliud pariat. Hifce autem fim plicibus e materia in exfilium $. XII, XIII, XIV. a- d i s , exfulabit etjam tota reliqua iisdem luperftru- d a adertio.
Materia deinde, in fe & fua natura confiderata, quae nonnifi paflivam & neceflariam modificationes
* i
) O C c H ü *
fuas recipiendi habet 'fa c u l t a t e m , uti a d m o t u m & quietem , ita etjam ad m otu m hunc ve! illum
indifferens & indeterminata manet. Hinc nullum
a&ivitatis internum, uti Neoterici volunt) fed m u tationis fuæ externum agnofcit principium. Quod hoc modo probari poteft. Sint tria punda A , B , C 9
ita diffopta, ut mobilia fupponantur : Jam pundum in termedium B locum fiium & tenere &* mutare poteft , ergo & quies & motus eft pojjtbilis , idem poteft etjam determinari verjus A & verfus C, ergo & hic &• ille motus poffibilis eft,fed quum omnes illa determinationes fntt contrariée, ideoq; non fim ul fed fucceffive peragi pojfunt; patet igitur pundum B effe ad quodlibet eorum pofttbilium per naturam fuam indifferens & indeterminatum & confequenter principium determinationis fuæ adivum non in fe , fed aliunde habiturum. Si enim tUttd, contra demonflrata, in fe haberet, daretur aliqua ratio /affi ciens in pundo B, cur potius fe moveret, quam qutejce- ret, vel potius ad A propenderet, quam ad C. Hac ratio, fiquidem non ejjet mechanica , prafupponeret eledionem exercitii jpecificationis, eledio libertatem , libertas vicifltm cogitationem & ffiritualitatem. Qualia in ma• teriam admittere, tmpia & horrenda fubflantiarum con- fu/tonis effet, Q ^ E . D. Fruftra ig it u r , & omnibus
cordatis ingrati, fe torquent non (olum Pneuma- tocosmici §. IX . v eru m etiam N of tr i, dum ad na- turæ phænomena felicius explicanda, principium aliquod immateriale & a ö i v u m in materia iumma cum veritatum fundamentalium j a d t u r a , introdu-
d u m volunt. * .. .. .. ...
![Exercitatio theologica in vitam Jacobi secunda, cum consensu facultatis theologicæ in regia academia Upsaliensi publice proposita, præside Erico Benzelio ... respondente Johanne Olderman in auditorio Gustav. majori, ad d. [10 maji] [...]]()