• No results found

DISSERTATIO PHILOSOPHICA,

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "DISSERTATIO PHILOSOPHICA,"

Copied!
18
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

%ο<γ, q. f. f. q. s.

DISSERTATIO PHILOSOPHICA,

OBSERVATIONES

AD

fabulam veterum

DE

SCYLLA et CHARYBD1

SISTENS, Quarum

PARTEM POSTERIOREM,

CONSENS. AMPL. FACULT. PHILOSOPH.

IN ILLUSTRI UPS AL. LYCEO,

PRAESIDE

VIRO CEI.EBERRIMO,

Mag Ρ Ε T R O EKERMAN,

Eloquent. PROFESS. Reg. et Ordin.

BONORUM ΕΧΛΜ1ΝΙ MODESTE COMMITTIT,

ANDREAS AVELIN,

CALMARIÉNSiS.

IN AUD1T. CAROL. MAJ. D. XXXI. MARTH,

ANNI MDCCLVill.

Η. Α. M. S.

VPSALI/E, Excud. L. M, HÖJER, Reg. Acad. Typogr.

(2)

ViRiS

Admoåwn Reverendis , Praclarijjfmis, Clarijß?nis if Speclatijfimis

Dn. Mag.ERICO CATONIO,

PASTORI & PR/EPOSITO in Ryfsby vigilantifiimo,

AVUNCULO honoratifllmo.

Dn. PETRO HENRICO SPORSELI O,

PASTORI in Loot & Alboke meritiflimo,

PARENTI optimo.

Dn. JONiE WENTLING,

PASTORI in Smedby & Myckieby graviilimo.

Dn. PETRO MURRECK,

GOMMINISTRO ad Ecciefiam Hedevig. Eleonora

Srockholrnenfem Ionge digniffimo.

Dn. DANIELI BRUSENIO,

COMMINISTRO in Hogby perinduftrio>

ADFINI dileétiffimo,

Dn. MAGNO AVE LI Ν,

MERCATORI Carolocoronienii &

FRATRI fvaviflimo.

Vobis, fangvinis PATRONI non folum ae & FAUTORES cognationts propiore InduIgentiiEmi, vinciilo

mihi innexis, fed plus quam paternorum, inäe a pri¬

ma &tatula,er<ra me beneficiorum laude efflorefcentibus, cum

mnigem profperitatis voto5 hane Dißertationem D. D. Z>.

Auel or Re/pondens,

ANDREAS A VELIN.

(3)

ι Ν. 'j.

xamini pnblico commifit ad hane Aca- demiani, fub Ampliffimi Prsefidis mei tütela, Dn. Jonas Bodßedt An-

germannus, die 31. Januar. Ann.

MDCCLU, Qbjer vatimies ad Fabu-

lam veterum de Scylla cJ Cbarybdi, ubi Géograpbiårn

& Hifloriam, nec non Mythologiam Scyllae & Cha- rybdis perfequitur, ad aliud tempus refervando tra-

£htionem Moralem, & varium ufum locutionum Poe-

t i cum & Oratorium* Ätvero, quod occado Aucto«

ri ClarifHmo fubnafcebatur, asftate praeterita, hono-

res Magi fler iales Gryphiswaldias adeundi, & iis, qii®

reftant in argumento elegantiillmo, aliis nunc, diilri*

ftuscuris, operam matinmque admovere non co- gitat, ne opufculum, pulcre inchoatum, mancum

mutilumque delitefceret, mihi eam fpartam obtulit impofuitque Celeherr. Prsefes, ut, qua cceptum eft,

via ac ratione filum Difputationis pertexere adgre-

derer. Et hoc eft, quod in ipfo, ut ajunt, vefti-

bulo ilgnificatum volui, B. Le&oris mitiori ceniurae

in medio quae, a me» propofita fuerint fimul com-

mendaturus.

A §. VIII.

(4)

«59 ; 2 (, «59

§. VIII.

Pofteaqvam ex Ifidoro;») attulimus Charybdim

id nominisobtinuifle, qvod gurgitibus occultis näves

abforbeat: accipit enim aquas, ut vomat, vomit,

utrurfus accipiat, & de Scylla, quod fcopulus fie

in Italiae& Siciliae confinio, innumeris naufragiis in- Famis«): poilcaquam itidem veterem Arasinfcriptio-

nem, & quidem his verbis, quae exftant, nammul-

ta iunt erafa, adduximus:

Neptuno. Sacrum.

Votum. In. Siculo. Freto.

Sufceptum. Sol nit.

nimirum inter Scyllam & Charybdim, quemadmo-

dum Deorum (latuis, cera illitis, voti fponfiones ex-

araverant prifci; obfervare licet Au&orcs, qni fi-

Öionibus veterum iapientum 'ΕπιμνΒια fua fubne-

öunt, ad Moralin quaevis fignificationem Scyllae &

Charybdis traduxifle. Etenimcerto conftatanimorum

Feritatem rnultis fabulis occafionem olim prjebuiile, multisque aequivocis loquendi formulis. Cum igi-

tur transformationem hominum in animalia & mon-

ftra fa&am le&itamus, non id quidem in novo quo- dam & miro corporis habitu intelligi volumus, fed deanimis, utpotequi, admodum mutabiles, levi-

tate & inconftantia numquam non laborent. Gene-

ratim figmentum Scyllae&Charybdis explicari poteft

de tota vitae feliciter inftituendae ratione; ad fingu¬

las deinde a&iones alii idem adplicant. Sic fabula

moderationem fumtuum videtur fpechtre, quippe

qui incauti in fcenus incidunt, tamquam in Scyikum

fco-

(5)

t5Ö> ; * (

icopulum & profundam Charybdim, omniumque

fortunarum fuarum, uno tempore Ja&uram faciunt.

Alii, ubi quascunque voluptates per hane ipfam de- fignari volunt, &quidem prascipue luxuriam & gu¬

la m, illam, ut Scyllam aftimant, cum incautos fallaci forma lenocinio pertrabat, tomplexosque plus quam

€anina rabie furoreque lupino angat, torqueat, difcruciet, perdcU; hane, ceu Charybdim, qua dilapidat rem domeßi-

Λζ/», patrimonia deglut it, exbaurit latifundia, thefau~

ros devorat, abforbet omni a o). lndc L.Cael. Rhodiginus

Tarentinas delicias, Sybariticum luxum &Bacchana-

lia veterum Scyllae & Charybdi comparat, & fic intcr alia/>): Quotiesquisquc reperi t ur, quem titiüatio cor¬

poris noti irr et ι tum ducat? quem voluptas, ut de aliis

nunc non cenjura peragatur, ad obrutum prafocatumque comprimat ? quamvis eam ejje pecoris bonum, a gravijjimis

traditum ßt aueforibus. ha, itiquam, Scylla eß

Präster ea, certe non raro fieri adfolet, ut, cum in

aiiorum aäionibusasftimandis quaedam vituperamusr, ipfi in oppofita, frontibus quan adverfis, vitia in-

curramus. Sic, qui eimidus non videri vult, audax eft, qui avaritiae infamiam metuit, prodigus; quiin-

ter voluptarios mulierofum odit, ipie aliquando furi-

bundum agit helluonem; qui in litterarum ftudiis ni«

miam diligentiam, animo& corpori noxiam, devitat,

in fupinam incidit ncgligentiam & contra, adeo uC plerumque, ubi nos ab uno naufragio tutos videmus,

ad alia velut faxa nefeii projiciamur. Praxlare, mo-

rc iolito, Horatius 5):

· non ego, warum

A 2 Cum

(6)

&*£> ) 4 ( *»

Cum veto te fieri^ vappam juheo ac nebulonem.

Et alibi r):

r fruflra Vitium vitaveris illudy

Si te alio pravum detorferis.

Ad remliteräriam funt, qui fenfum hujus fabulx ad~

commodenc, quod in eruditione humana piurima in-

veniuntur extrema. Etenim, utinmoribus, ita

etiam in cogitationibus, multa deprehenduntur ,an·

gve 8z cane pejus fugienda. Eft id, quod Samuel Werenfelfius/) ex Bacone Verulamio adfert: "Sa-

"pientiamiftam , quam aGraecis haufimus, pueritiam

"quandam fcientte videri,atq; habere,quod proprium

"eft puerorum; utad garriendum promta, ad generan- ''dum invalida &imrnatura fit, ControveriTarumenim

"ferax,operumeffbeta eft, adeo ut fabulailla de Scyl- ,Jla, in literarum ftatum, qualis habeatur, advivum

"quadrare videatur, qux virginis os & vultum extu-

"lit, ad uterum vero monftra latrantia fuccingebantur

9,& adhserebant. Ita habent & fcientias, quibus in- 'Yvevimus, generalia quasdam blandientia 8z fpecio- ''ia; led cum ad particularia ventum eft, veluti '9ad partes generationis, ut fru&um 8z opera ex fe e-

\lant, tum contentiones 8z oblacrantes difputationes ''oriuntur, in quasdefinunt,& quae partus Iocum ob·

'Yinent, Ut vero in rebus dijudicandis fumma uti- que circumfpettio 8z prudentia adhibenda eft,

fic eandem hanc rem per Hyperbolen medii explicat

b. m.Reverendiff. Rydelius sf): Jap fbrftår hår me¬

dium inter duo extrema, emellan roa villf arelfer, fåfom råtta fireket tmellan två klippor Scylla och Charybdis.

ly

(7)

<S3® ) 5 C &&

Ty fom of t φ må/le man fe fig om på bmfe fulor och akta fig fhr två villfarelfer på en gång. T hen ena årgent och

tvårt emot den andra. Nec difümili ratione Keim-

nrannus /) de iludio antiquicatis moderando: Wer die fes (ludunn hey der rechten Hand habe anzugreiffen

,

und dafjelhe der geβ alt zu tracliren weift, da/s er zm>

fchen der Scylla und Charybdi, das iß zwijchen dem exceßu und defettih die Mittelßrajje treffen

,

der hat ftck vorder Befleckung des Pedantifmi nicht zu befor gen.

m) L. Xill.c. ι8· n) Nolten. Lexic. p. jf8. o)

Panth. Myth. p. 201. p) Antiq. led, I. 14. c. 3. q) Hor.

Lib. I. Satyr. \. v. 103. r) Lib. Il, Sat. 2. v. 74. s) de Logomach. Eruditorum p. 93. jf) Exerc. Rat. parte IV.

p. 232. t) Praefat. ad Höpfneri Romarn antiquam, Halae A.

1740. editam.

IX·

Non dcfunt, qui, cum veterem philofophandi

rationem defpicatui habent, nihil ad mores animum·

que formandum utilitatis habere iftam Scylke&Cha- rybdis fabulam exiftiment.Praterquamenimexoppo- fitoquodexplicantfuadogmata antiqui, ignotumque faepe per aeqne ignotum, id maxime reprehendunt,

fi&ionum sbfurdiflimamm involucristegi ac obfcura-

ri res clarifllmas. Sed obCervent, qtiod jam dia ocu- latiiiimi obfervarunr,non id fine ratione utilitateque fa¬

ctum eile. Η i η c, quafapientes veterum de Scylla ξβ Cha¬

rybdi excogitarunt y jucundifftmis narrationibus ξβ fabu-

lofisinveflierunt, ut, quipartim falutis fu<z alioquin effent

ftudiofi, faltem fvavitatefigmenti ad audiendum vitce rå-

IL· inftituenée ratmem allicerentur v). Ut autem vitia

devi-

(8)

t£*3) ) 6 ( tS%5)

devitäremus, fic partim femineas formas,'ut invitaß- tibus ad fe, ipfis adtribuerunt, partim figuras imma-

niflimarum ferarum. Neque adeo hoc illis vitio ver·

tipoteft, fiquidem & ad veritatem & elegantiam

fit adcommodatiffimum, nifi etiam, quod nemo fe- cerit, irridere velimus illam de Herctiie, in bivio conftituto, narrationem, id eft, inter virtutem & Vi¬

tium , quas omnino cum hac noftra plane convenic,

fic enim Perfius de Herculew):

-

i t er ambiguum eft, vita nefcius error De (luei t trepdas ramofa in compita mentes.

Quid? cum humana etiam vita pelago conferatur,in

quo quafi perpetuo jadfcamur aeftu, eadem utique

ad eandem rem erit Scyllas & Charybdis adcommo- datioapud Retelium inftituta χ):

Qua tion currit iter medium, ratis, illa rapina Scylla, aut merfa mari prada Charybdis abit.

Tuta manet medio virtus, extrema fed ambo

In vitiis t aut o funt fugienda vir o.

Immo, ut verum fatear, qute ab Scylla & Charybdi

fumitur, translatio ad metum terroremque fcelerum

& poenarum incutiendum animis plus valet, quando·

quidem nemo negaverit, fimpliciter majora mari,

quam terra eile pericula, inter ipumantes undas

& faxa ύφαλα, in furore tempeftatis nonadparentia.

v) Nat. Comesp»369· u) Satyr. V. v. 34. χ) in

Epimyth. Hilf. 6c Fab* üb. IV. p. 9p.

§· X·

Sed mirum fbrtaifis cuipiam videbitur, in de-

feribenda Scylla & Charybdi * ab Hiftorica veritate

adeo

(9)

>7 C ö®

adeo Portas aberrafie. At quod primum eft, cum Homerus Scylfem a Charybdi tcli tantummodo Ja£tu

remotam dicit, ubi diftantia tarnen longe major eft,

ad metum augendum faflcum utique ceniebicur; quod Charybdi fluxum refluxumque ter, fingulisdiebus, adfignet,id aut exfcriptoris errori, ut putant Poly-

bius & Strabo,-eft tribuendum, aut, tragicae am-

plificationis gratia, non vero ex ignoratione quadam, contigerat. Enimvero Poeta, fabulas ad morum do&rinam referens, vcritatis magna ex parte ratio- nemquidem habuic, interdum tarnen, falfiloquio tan- tisper adhibito, di&ioni plus ornament! conciliare vo- luir. Prob abi Ii tas autemfemper ,fecundum Plutarchum,' y) ex admirandis ac eximiis rebus propofitis jequitur.

Quapropter non folum res, Jed etiam verba extollit cß a

tommuni conjvetudine transfert. Quo igitur fine ejus-

modimulta aPoetis frequententur, quae cum Hiftoria

& vera rei indole conientire non videntur, fagaciifi-

mis excutiendum erit, cum alius rerum& verborum fenfus fit fimplex & proprius, alius autem Hyper-

bolicus & Metaphoricus, five improprius. Deinde, quod Scyllse & Charybdi monftrorum naturam indu-

cant Poetae,non hoc apud eosraruminfolitumqueeft,

in re quacumque adferrendum compofita. Sic Fu¬

rias & Eumenidas, Harpyjas, .Gorgonas & Cyclo-

pas fub imagine qualibet teterrima defcribunt. Sic

Chimaeram, a Bellerophonte trucidatam, valde

monftroiam confingit Lucretius z):

Prima Leoy poflrema Draco, media ipja Chimära.

Sijam Scyllam Homerus pedibus duodecim, fex Collis, i$ fingulisque horrendo capite, oblongis den¬

tis

(10)

SJ® ) s C

* >

'jr

w

tibus denfts & frequentibus deformem fecit, fi Cha- rybdim,ab aquarum flrepitu, lebeti inigne multocom-

parat, hasc, ut omnia reliqua taceam, quid aliud in- dicare videntur, quam eile ipfam Scyllam Sc Cha- rybdimeo magis pertimefccndam, vel ίϊ ad myfterii

lancem fi&io ejus expendatur, quasUbet, quem- admodum diximus, vitiorum & errorum monftra, quam ftudiofißime, ab omni parte., devitanda, Hinc ttirpiter falluntur, qui fabulas omnes pueriles, nec

fapience dignas erfe exiflimant, cum tarnen illarum ufus, fl concinne Sc veiutin imagine repraeiententur,

latiffime pateat» Quapropter jure Parabolicum do-

cendi modum fcientiis adprime utilcm, immo & a-

liquando neceflarium judicat Verulamiusa);nimirum,

ut inventis novis, Sc ab opinionibus vulgaribus re-

motis, aditus ad intellefhim humanuni magis facilis I

Sc benignus praebeatur.

y) In vita Horn. p. m» 269· z) Lib V. a) In Prsef.

ad Sapientiam Vet. ρ. po.

$. XL

Si rnultiplic^m Scyllae Sc Charybdis in fcriptis

Latinorum uium conftderamus, etil Grascos, & qui.

dem Ariftophanern, nominale meminimus φάλαγγα

Sc Xdfußty άρκαγης i.e.barathrum & Charybdin rapi-

τ\χ a)i.hxc, tantummodo pauciora, adferri poflunt exempla. Ad demulcendos erigendosque animos, majoribus periculis fuperatis, (Tc apud Virg, b):

Vos ξ$ Scyllaam rabiem ftnitusque fonantes

Acceftis fcopulof·

Ubi' idem Virgilius demonftrat, qualem orationem habitura eilet Juno, cum Trojanorum meliora vide-

ret

(11)

) 9 C «99

fet fata, inter alia,tanquam altiifimi dolorisfignum,

illam interrogantem iritroducit:

Quid Syr tes, aut Scylla mihi ? quid va fl a Charybdis

Vrofuit ?

Ejusmodi quoque interrogationibus ad το τά$ος poe*

roatis utitur Catullus d):

Qwznam Tegenuitjola fub rupe kana?

Quod mare conceptum fpumantibus exfpuit undis?

Qu£ Syrtis, quce Scylla vorax, qua va[la Charybdis?

Ovidius autem, qui, ad res varias iignidcandas,

hane eandem ineuleat fabulam, conftantiam animi fui declaraturus, fic in elegia ad Casfarem e):

Hinc ego dum muter, vel me ZancUa Charybdis Devoret, atque fuis ad Styga mittat aquis.

Et, ut locum iui exitii eo deteftabilioremfaciat,hane

adhibet comparationem f)i

In medias Syr tes, medium mea vela Charybdim

Mitt ite, praefeuti dum c areamus humo.

Sic Seneca, feminarum aliquando infanias & furo-

rem defcripturus, huic exclamationi, quae itidem ad commovendum valet, indulget elegantiffimae^).

Of quam cruentus feminas ßimulat dolor,

Cum patuit una pellici ö nuptß domus;

Scylla & Charybdis, Sicula comtorquens jr et a, Minus efi timenda.

Eadem etiam ratione Horatius h), fcortum infatia-

bilis impudicitiae, his verbis,depingit cuipiam:

- -

Ab 1 mifer,

Qu anta laboras in Charybdi,

Diene puer meliore flamma*

B Sic,

(12)

©® )io( 83®

Sic, bellum civile exorfurus, Lucanus ceclnlt:

Or a jer ox SicuL· laxavit Mukiber /Etn&

Nec tulit incoclum flammas, jed vertice prono

Jgnis in Hefperium cecidit latus, atra Cbarybdis Sängvineum fundo t or fit mars i flebile J&vi

Latravere canes.

Ne vero quisexiftimeta profanis Poetis tantum ejus-

modi locutiones frequentatas efie, prodeat Chriftia-

nus vätes, Prudentius, qui fanguinis Charybdim vo- citatbeftiam Apocalypticam, fan&orum fanguine in-

fatiatam. Nec aliter Palingenius i) humanas vita£

miferiam delineat:

Eheu / mortaks inter Scyllamque Charybdim

JaBantur miferi.

Ita vero hyrnno in Chriftum Parfasus:

Tu nobis, t anta caligine verum,

Fr o Follucemica, nobis pro Caflore fulgt, Vt, per noclivagos errans tua cymbula trattus, ScylUos inter fcopulos interque Charybdin,

Reftum fervet iter.

Sed, quemadmodum extra res facras, cum veteres,

tum recentiores, his loquendi modis feie oble&ave-

runt, addi pofle videtur, quod Silius Italicus /) ad Da·

phnidis admirationem excitandam adduxit:

Scylltfi tacuere canes, ftetit atra Cbarybdis.

In venimus etiam aliquando campos, Heroum fan- guine fignatos, his nominibus nobilitari, ut eo ma¬

jorem fui terrorem oculis animisque incutiant. Sic^

inter noftrates, Lithovio m)

Merigon - - noftrorum infaußa Cbarybdis

jsp

(13)

) II C »»

Et trux Scylla Ducutn - -

audit. Ultimo autem, inter alias proverbiales locö·

tiones, ubique hxc obviaeft:

1 midi t in Scyllam, cupiens vitare Cbarybdin.

a) Caufiin. Eloqv. facr. & hum. p. <*95. b) Lib. I.

Mneid. v. 204. c) Lib. VII» /Eneid. ν. . 50t. d) Epi-

tbalamiurn Pelei & Thetidos p. 54. e) LibV. Trift.El. 2*

f) Lib. IV. El. 14. g) in Here.Oetseo Ad. 2. b) Lib. I Od.%7.

i) p. m. 147. AjHeroic. L. I.p.25. /)L.XIV.

ξ, XII.

Etil, quod fateor, Oratoribus fi&ionum Poc-

ticarum ufus non omni loco ac tempore conceflus eft, attamen a fabulis& Profopopceiis eos non plane

abhorrere volumus. Cum enim demonftrativo illo cauflarum genere,fine allegatione caiuumfingularium

& exemplorum, quas aut vera, autfifta funt, haud

facile omnibus perfvadere poffinr, ad fortiorem &

vivam magis cognitionem, animis ingenerandam»

notiones abftra&as ad intuitivas, miro quodam inge-

nii artificio, perducere adfolent» Teftatur autem Plutarchus, n) quodamrnodo id, quod figurate di«

citur, jucundum efle, quod veroaperte dicitur, vi-

lefcere. Quapropter, quemadmodum, apud Orato-

res, rem quamcunque periculofam & terribilem, Scylla & Charybdis nominibus fignificatam, diximus (§. ii.), quaedamexiis loca adducam, abhocargu-

mento minime aiiena. Ita enim Cicero 0) ad Verris libidinem populandique rationem exaggerandam ait, Scyllam atque Charyhdim numquam fuijje navigantibus

B 2 tam

(14)

) 12 (

tam infe fl am■, in eodem freto, <pi7/» novutti ittud monflrum

tnulto Je ρ lurt hus £ff majori bus canihus juccinxerat, Hnic

adprime illud congruitPacati Drepani p): pirat a iftet quid quill ündecutique eonvenerat, id nobis fibique peritu-

rum in illam fpecus jui Cbarybdim congerebat. Chary- hdimioquor? qua, quum ptena navtgia forbuerit, dicitur

tarnen reje are 11 aufragt a & contortas fundo rates Tau-

ron ini t anis litt or ι bus expowre. Ilona noßra ad aera-

γ t'um ιιηα perper ua via ibant\ nu Ilas eorum reltquiaSy

nulla fragment a, ve l (ero vi&ajaßidto y illa communis vo- rago, revoimbat. Tullius iternm eodem ienfu fic lo-

cjnitnr q) Qu<x Charybdis tam vorax, ut tot res tam cito

abjorbere potuiflet? Sidonius panter, ac Horatius, dequofupra, meretricem domefticam adpellat Cha-

rybdim r). A Scylla itidem petitie loctitiones occur-

runt non raro. Ita enim Cicero j): ne ScylUo illo e->

ris alieni in freto adbeerefceret, in Trihunatus portum per-

jugerat. Neqne fas eft prxtereamus vel Gregor. Na-

zianzenum, qni in oratione advei:Xus Julianum, ge- nerofa motus iracundia, illius immanicatem, in'am Hydram, Chimieram , Cerberum , Scyllam, τoSsct-

Τιάττιον xaxov

,

& xwålwov γα,ξΰβϊεως , xquoream

peflem^periculumque Charybdis lon ge exfuperare prodi-

dit, vel Joach. Fortitim Ringelbergium: fatigare

iuvec Scylla s, Cbarybdes, Syrtes ac reliqua monftra

aquarum» Si quicquam in mundo fttardimm, dus-

quam pericula, eo contendamus. Exhatifhim fudo-

rem ingens comitatur gloria. s/) Sed ejusmodi in flw

jnili aut diflimili argtimento translationes fufiut ad-

dere non vacat., Videamus igitur quid Oratorem

de-

(15)

&& )13 (

deceat hacin re. Vetant, inrer alia, Rhetores Me»

taphoras longius petendas efle, quo etiam funda»

mento exiitimac Kirchmannus,*) Charyhdim bonorum^

pro helluone bonorum,dieere non convenire. Immo

ipfe Oratorum princeps, hane licet Metaphoram,

locis rnodo adlatis, adhibnerit: videndum ett, inquit,

u), ne lotige frnile fit duftum, Syrtim patrimonii, feopu-

lam libentius dixerim, Charyhdim honorum, voraginem potius Q ddquid ett, non negamus iis, qui verbo¬

rum fignificationes proprias non intfelhgunt, hane

etiam Metaphoram videri pofle obicuriorem. Ece·

nim, quid icopulus, quid voragotignifkec,omnibns

efl notum; non aeque, quid Scylla, quid Charybdis

fir, ubique omnibus patet. Qdapropter, ut dele-

£tus vocum in oratione maxime eft habendus, quae>.

que vericati orrmia aut profint, aut obiint, fludioiif-

iime ponderanda, ab ejusmodi locutionibus, quae a remotiore aliquid fapiunt antiquicate, abfhoendum efle, ne quid officiat peripicuitati, exifhmamus, ni-

fi auditores in veterum fcriptis antea fuerint jaftati.

Sed eo ip'o non omnem iimilitudinem a Scylla Sc Charybdi inter meteora notionesque chimaericas o- ranonisrelerre licet, iiqvidem uius Sc aucfcoritasScri«

ptorum id prohibet. Prseterea, ad gravitatem ora- tionis, ad evid ntiam, ad fublimitacem 8c ad feih"·

vitatem non ubiquc fufficit, verborum Sc vocum,;

quie improprie iumuntur, fimplici adcommodatione

Sc parne quorrdiana uti; altius erit aliquandoadfcen»

dmdum Sc ner fiÉKonum ambages circumducendi auditornm amrni, ut acrius commoveancur.

tt) In vita Horn. ρ. πι. ig4* ο) Üb. V. in Verrein. c. 5(3.

Ρ) i»

(16)

p) in Panegyr. p. 39. q) Philip. II. c. 17. r) Ltb. IX*

Ep.d.· /) In Orat. pro Sext.c. S. sf) Causf. p. 2ji. JJ) De

ratione ftudii p. 314. i)Rhetoric.Lib. III. p, 74. u) Lib. III.

de Oratore. c. 41.

§. XIII.

Ue autem illos conceptus & propofltiones, quse

nudae lunt&fecundum rei naturam, in fcripcis icien-

tificfs no η niii nominibus propriis, ita in Oratoriis&

Poeticis, illas notiones, qus fub imagine åkerins rei reprafentantur, vocibus impropriis exprimimus.

Proprio, enim vtrba, β nihil in je hahent fentetitiarurn,

raro ad animum admittuntur, tvanslata , jlatim cum

äudimus, animum exercent in cogitando ΰ novas ßhi ve¬

rum ideas formant x). Quas autem vox non reprasfen«

tat aliud obje&ummenti noftrae, quam illud , quod

nobis cognitumeft, qua, quaefo, ratione gratiam e- rit nobis in oratione conciliatura? fed ukerius, quem*

admodum Metaphoricae, ita etiam Hyperbolica; a Scylla & Charybdi, ad resaugendas, pcti poflunt lo-

cutiones. Accidit enim, 11t in rnagnitudine pericu-

li cujusdam, quod minus aliquando videtur, pro-

ponenda, terribilis qusedam animis objicienda fitipe«

cies, quae flmilitudine non fantum intelle&um argu<

te acuteque edocet, ied voluntarem&adfe&us vehe- mentius commovet. Huic fini obtinendo omnes il-

\x locutiones, quas, in indiceCategorico rerum ve- tufhrum& deformium, exhibet Morhofius-y), iub- fervire poifunt, inter qvas etiam Scyllam ,& Cha- rybdim numerat. Ob flngulare igitur flgnificatio-

nis acumen, per comparationem duorurn, aut plu-

rium,

(17)

) i; C

I apudFoetasobfervavimuSjIoquendi rium, quae periculofie funt, eandem rationem ufurpa- quoque, quod

I

re folent ^ratores, utpote, evitata Scylla, in Cbarybdim incidere, cui, longe plurima, cognata iuntapud Lati¬

nos proverbia, minus tarnen hoc noflro pungen- tia, e. g. Ne einer em vitans in prunas inridas > fumum fugiens in ignem incidit, cetera. Haec autem omnia fei¬

te omnino comple&itur Eraimus, quod ad Scyllam

atqu-e Charybdim adtinec. Adagio, inquit, trifariam

uti licebit: vel tum aämonebimus, fi quando in eas ve¬

rum angußias deventum fuerit} ut citra difpendium dis- Jcedi non queat, e duobus malis, qu&dkvius e(l, eliga-

mus

^

videlicct Uly[[is exemplo: magis in eam ver ga-

mus 1) ar t em, ubi minus (it jaänrg, Quod genus, /i quis pari t er o falute Ö de pecunia ρ eri elit ar et ur, malit propior ejje pecuniae, quam vit & periculo; propterea ,

quod facultatum jafiura utcunque jetretri potefl, vita fe·

mel amißa nunquam rejlituitur. Vel cum oßendemus neg¬

otium anceps ö periculo fum, in quo fumma moderatione fit opusf ut in neutram pecces part em, Hic i am non habe-

bi t ur ratio, utrum majus ßt periculum: verum hoc t an-

tum intelligitur, ingens utrohique ejfe, Priorts exem-

plwn fuerit : memento longe fatius eße in di/pendii

Scyllam incidere, quamin valetudinis Charybdim. Pr<e- ftahilius eß in rei pecuniariz jaet uram, velut in Scyllam incidere, /« infami# Charybdim incurvere· Pö- fterioris hoc: curandum, ut it a populoftudeas, ne Pr in- eipis off endas animum. tor* circumfpeäeque rem ge- rit o, memor tibi inter Scyllam eff Cbarybdim ejfecurfum♦

Tertius fuerit modus, fi invertas y hoc patfe: dumparum

erudi-

(18)

©tS9 V>6 C

cruditus vi der i times, in arvogantis opnionem incurri- fti: hoc eii -plane, quod åicitur, dum Scyllam vitas, in

Gbarybdim incidißi ζ).

Ad haec iam leviter difputata monebimus,

illam a Scylla & Charybdi du&am Metaphoram, ut

omnem aliam, ita efie inftituendam,' ut comparatio-

nis tercium ubique intelligatur. Quanta enim funt

rerum, tanta etiam funt Metaphorarum diicrimina.

Hxc autem noitra, ut omni ioco ac tempore fre- quentari non debet, freno quodain velut prasfepibus

ed: adliganda, nein re minus periculoia, in fimpulo quaii, "flu&us moveamus, & in fallaciam quandam Hyperboles, dum hyperbolice loquendum non e- rit, delabamur. Tandem aliquando noftras medita-

tiones concludimus, illud Samuelis Columbi, Poecse noftratis quondam excellentiflimi, ingeminances:

Sij ! nar man flyr Charybdin hår,

Så råkar man -pä Scyllam dar%

x) Morhof. de diclione arguta p. 21. y) L. c. p.

146. %) in Adagiis fub titulo: malum

malo vitatum p. 494.

S. D. O.

References

Related documents

fenda eft adquieicentia in ie ipfo, Quatenus enim nofmet ipfi nobis fumus conjundiiTimi, atque naeurali quodam. inftinftu ad noftram pra? ahorum

rebus, quae exfiftunt, omnibus ubique vere prsefens fit,. neque adeo locum iam hunc jam

«V Kaj TrccvTcc, unum &amp; omnia, quoniarn re ipfa &amp; aåu ipfo explicat &amp; producit id, quod prima hypoftafis vir-. tute &amp; potentia, altera vero in

natio illa Dei a&amp;io, qua omnes rerum creatarum mutationes, etja:n lib eras actione s, ad fin es certos dijponit cd dirigit, Nwque enim aliquid jam a:cidere poteil, quod ab

tione facile inteliigicur, &amp; quod unus vero fimile judicat, ab akero ut falfum vel fiftum kepe

Handelsmannen, Herr JOHAN BETULIN, Åldermannen, Herr OLOF STRÖM,.. Åldermannen, Herr JOHAN BRUUN, Åldermannen, Herr

Quis vero non videt quam futiies &amp; null® hse fimf- lesque fint vinculi conjugalis abrumnendi rationes, quinpe quarum nulla fini matrimonii offieit. Quod au-. tem ad diäium

bitamtis; Etquidem, quod Impcrans, cx obligationc fe- Ücitatis civilis procuraudat, jus habeat ca exigendi circa negotia civitatis. Cum vero ad felicitatem hane obtincn- dani