BELLMANN PRINCIPE,

^F.

F.

QJ.

4i)

Dissertatio

Grådualis

'

.

De_>

PRINCIPE,

QUAM,

Qonjcnüente

[Ampliff:

Facult:Philof:

m

Reg:

Acad:

Z)pfal:

Sub Prjesidio

VIR1

CELEBERRIMI,

DN.

_JOHANNIS

ARNDD

BELLMANN I,

Eloq:

Prof:

Reg.

&

Ord.

Publico examini

_modefte

_fubmittit

Sae, Rae.

Mtis.

Alumnus,

ISRAEL

HAMMAR1N,

RoSL.

ad d. g.

Junii Anno

m

öcc iii.

horis ante

merid.

folitis*

UPSAUfyper J. H,

WERNER,

KAtad^i

I

Reverendiffiino

in CHrifto

PATRI

ac

DOMINO,

n.

ERIC

0 J

BENZELIO,

.Theol:

_Doctori

_longe

_£

eleberrimo

,

Regni

Sveciae

AR-HL-EPISCOPQ

_{eminentiflimo>}

cad:

_üp£

_PROC

_AN

_CEL

_L

_ARIO

agnificentiflimo,

Confift.

Eccle-iiaflPRiESIDI

_Graviffimo,

MiECENATI

MAXIMO.

Meditation.es.Has. P

Tibi.

VERENDISS. _{ARCHIEPISCOPE.}

In.pii. ac.ßibmijß.

arimi.

pignus.

Ob.

_{favorem. ßummum.}

Quo.

B. Parentem. olim.

_Vratremque.

_nuper.

Benignijßme.

dignatus.

es.

Cum.

_jpe.

_precibus.

_fuffiiltd.

_humilimu.

Veits.

_me.ßesque.

_meas.

Tibi.

Reverendijfimo

Patn

)

_DN

_JESPER

_O

je

S.

Theol.

Licentiato

ma-Ü-

_ximeincluto,

_Dioeceleos

_Scarenfis

)>

EPISCOPO

_Graviflimo,

Confifto-0

_rii

_PRyESIDI,

Gymnafii &

reliqua-e- _rum

_Scholarum

EPHORO

Dexterrimo,

PATRONO

SUMMCX

i.s.

_{PhilosophiCas.}

Tibi• E.

_{REVERENDISSIME.}

EPISCOPE. Ut.

_ejus,

_aliquod.

_{exflet. documentum.}

ReverentU. qua.

Illa.

_{beneficia. femper. profequor.}

Qup.

_{mibi.contulifli. longe. amplijjima.}

Quibusque.

Cumulum.

addere.

_voluißi.

_maximum.

G/;;/. 7Z0/A

_pridem.

Et. Insuper.

Vota, _mncupans.

_calidijjima.

Pro» Vestra. PATRES, vita.

&.

Omnigena.

eeternumque.

perennatura,

Felicitate.

ea. _qua.par.

ed.

id. ed.

Summa. ac.

devotiffima.

animi.

fubmiflione,

Sacras. Esse.

_Jubet.

referendissimorum

festrorum

humUitnUf tlUtf

'$4«.

'^'$4of^f»

radios de fe _{undique fpargens, cum}

admira-tione & reverentia _{quando intueor> coelefti}

quodam _{fulgore& decore circumdatum}

_{efle_j}

confpicio; cuiDivina_{Majeftas ipia proximum}

afuo_{gradumaJlignavit,ut& in terris fua}

fun-gentemvice _{habeat, & ab illo tandem} admi-mftrationisrationem _{repetat, Princeps}

_eft

il-ludfidus,quod alioatque alio fplendoris

cha-»

öftere _{prae ceteris mortalibus illuftre}

conlpi-cuumque reddid.'t fummus ille

moderator

re-rum,in _{Majeftatis fignaculum'prstfidiumque.*}

firmiilimum. Numen _{quoddam eft in iolio} coliocatum, cui tot _{gentium nationumquc_>}

Vota_{Divinavoiuntas}

lubdidit, ut omnes hoc I.

_N*

_I>.

dam modo divinitatis fa-^1?10 innexum cun&a»»

regendi munus. Prin-c'Fcm en,m »

fublimc_*

iiiud _{Reipublicae aftrum,} I.

Xcelfum eft & _quo

humanas _{magnitudinis culmen digne}

fufpicl-ant& venerentur. _{Hujus igitur tantus curru}

fit _{fulgor atque praeluliris dignitas> origo ejus}

aliunde deduci non _{poteft necdebet quam}

ab

ipfo DEO, a quo ifte ordo parendi &

impe-randi coftitutus eft. DEus enim _{per natu*} ram hominem _{inftruxit,ut ad focietates}

natu-rali inftinåu im_{pelleretur. In contrariurrb}

quidem nititur Th, Hobbefi fed nondum

ali-quem faniorum Philofophorum fibi aflentien'

tem invenit. Et fané,fi non alia ratiöne in«

veftigari polTet Majeftatis & Imperii Civilis

origo, exfine utique eum deprehenderemus» qui eft falas publica, beata honcflafg civium

*vhaj hane DEus O, M. _{prascipué per impe¬}

rium civile _{intendit, ad felicitatem non} tan«

tum unius _{reipublicae, fed totius generis hu«} mani. Nervofe non minus quam erudite

in

hane rem difleruit Vir _{Confultiftimus, atque}

Utdepatria& repub. literaria Meritiftimus, itt

a me non fine honoris _{praftatione heic}

nouii-nandus,Åmplillimus Dn. Carolus Lundius:^

Hoc_{fyettant, hoc volunt, quod heicguto}

_pal¬

mariutn c en_{[eri, DEum auttorem efie impern} wajefiatisque, utgloria DEOtribuatur acre«

iinquatur. JQuippe dittantefic natura

ratio-nah ßf _{fociali,pax felicitasgenerisbunta®}

jammultiplicatiy vita adbibita caltura, firt

per*

%

id.

perfeUioribus

Soc'tetAtibus,CivitAtibus, &

ejus-[TU

ntodi

poteßatefumma obtineri omnino nequit•

jus

qui

dem

natura

ratio

idcirco

retliffima

ajj profanis ScriptoribusLex appellatur Divinds,

pC.

LEum

_rei

agnofcens

auclorem

, ut

ßc

DEus

caußx

huic _{cfßcienter antecedens exißimetur■> &}

tu- Pr*terea etiam civitatis vel elechoni, vel

alii

^ tuicunque determinationi peculiari fuaprovU

a]j.

dentia

bonitate infinent jam memoratums

en,

interveniens.

Longius in excuticnda origine

in- Progredi lupervacaneum dueo, conftat enim

jlis

c^ar'us

quam ut in pra:fens operofa

aliquå

ms, c8eat

Pr°batione

$ etenim civilecorpus capitä

um

deftitutum

pro monftro haberetur, ac eveni«

pe-

rettunc,

quod

regnq

Ifraelis

Principe

deftitu«*

an. to accidit:b ntpjr

rirya

wn

Qao-hu* c,rc* ^ne hoc nec domus uüa, nec ctvitasa »in necgens, nec hominum univerfum genus»

aUe nec verum natura omni's necmundus ipfeflare jn Ptefi, ut pra-clare ait Cicero, c Naturale-»

mj. en'm homini eft, ut in focietate multorum

.

n v'vat, & necefle eft inter homines efle pec-a ,al. 9u°dregantur,& qui boni communis curara

erji 8erant. Proinde etiam imagine imperii ani«

ri. mantia quaedam deleélari videmus naturå fic tia-

^°&a<

Divinioris autem qui funtnaturae,

0i terociå humana miflå, tetrae non _patientes

fnti ,

A

2

confu-rjudic.i?; _{cdp,ultt V.}

_ftlt.

_C

_Hb.j*

_de

4

confufionis_{,fingulos dum regimen,vitalis}

_ille

Ipiritus,

fuo

quemque metu

obedientes

facit,

elegantemcorporis repra^fentat

ftruduram,

IL Diduromihi de _Principe a propofito

alienumeffenon videtur,_pauca de hujus _tam

illuftris nominis _{fignificatione & acceptiono}

pra:mittere. In

meliorem intelledum

vocis

Otperveniamus,

attendendum eil,

quod

apud

Scriptores tam inadjediva , quam

fubftantiva

fignificatione occurrat. In priore cum repe*

ritur _{fignificatu, cilprimöordinis}

_vocabuium>

& dicitur _{Princeps quafi primum caput} alicu-jus rei, quo fenfu Cicero d ufus eil hoc vö-cabulo. Secundo di^nitatü eil,denotans id,

quod pracilans feu praccipuum eil, five

do

rebus,five de _{perionisagatur. SicCiceronK}

dicuntur _{Jegati Milefii, homines nobiliffimi M} principes civitatis. Sic Florus/Albanos gra-vem & diu_{principempopulum} appellat. _Se

flatusolim Romas_{princeps dicebatur,teile}

_Vei'

lejo.^ Is eligebatur ex iis, qui audoritateffl

&gloriam maximis in rempub.meritis &prae (lantiifimis rebus_{geitisfuiflent confecuti,}

Boe-clerus ad _Vellejum vocem ita explicat: Pri»"

ceps principes dicuntur fcpe non potefiflW fed eminenti&rejpeffiu, neque qui foli ,fcdqM primi,acrurfum nonfemper quiomnium

abf¬

lute

d lib.j.deOrator._{p. m.167, e tom. 2. p. m>tiS}

5 ille lute_{primi,[cdinter primos funt:}

_{id eß}

_Jum~ icit, miviri_{fummis honoribus funtti &}

_operibus,

eaque re auttoritatem primam tå pr^cipuam

jfito _{adepti. In fubftantiva autem quando}

ufur-tam _{paturfignificatione, de generc militum}

inter-no dum _{inteJligitur, quod in exercitu}

_{vel acie_»}

ocis Romana medium inter haftatos &Triarios

te-pud

nebat locum, tamq; actatequam

robore

prar-tiva ftans erat. _{Nonnunquam etiam}

_libeti

impe-:pC' ratorum principesjuventutis,

principes

futuri

urrij _{imperiiomine tituloque di&i. Curtius ex}

per-icU' fonaR. Alexandri_{ipfos equitesprincipes}

nobi-VO' _{liffma juventutis adpellat.^ Hoc tempore-»}

id, Eledores _{Ducesque alii in imperio}

Roraano-de-> Germanico _{principes vocantur;}

_fed

_nec

_deiis

mi _{quatenus membra funt, & unum cum} Impe-M ratore_{conftituunt, nobis fermo eft i valet-.} ;>ra- enim ibi _{reipub. forma mixta,}

_ubi

_jura

_partim

Se'

_{apudlmperatorem,}

_{partimapud Ordines}

im-/cl« perii manent. Alia nos ratione accipimus

teffl voeem _{hancPrincipis& ejus}

_perfonam

expen-iras" dimus: _{nimirum eofenfu, quo Scriptores}

r-e-3ce' rem civilium in _{defignando eo, qui aliis} re-nti' _{gendis conftitutus eft, utuntur. Hoc}

fignifi-atis catu haud _{inepte huic}

_vocabulo

_{refpondere-»}

qiti videturvoxGrajca ae%>>v

princeps,ab

a^

im»

bft-pero: ad hane _{exprimendam proxime}

acce-(ute dere videntur _quoque

_Hebraeae

_voces

ioi

Princeps

6

P'rinceps, quafi elatus fuper alios,a radice fua

NtJO elevavit, etiam aradice _{n"V^ Pr,n"}

cipemfe geffit. In hac /ign/ficatione princeps

& civis, ficuti dux &miles, dominus &

Ter-vus, relata Tunt» Eo modo etiamCicero i

refertPiatonis verba. _{QuMes in republicas}

principes ejfent, tMes reliquosfolere effe cives.

Tacito k iolus _{Imperator Romanorum Prin¬} ceps dicitur ab Augufti inftituto; qui princi¬

patum, accurate loquendo, primuspoft ex-ados _{reges inftituit. Initio quidem}

unacum

Lepido & Antonio manu violenta rempubl.

invafit; fed ibi quoque accidit, quod antea^ acciderat, nempe, trium iftorum virorum_>

amicitia non diutius manere _{potuit, quairu}

quoad oppreilis aliis fuis hoflibus foli omnia obtinerent. Tunc verö fadio inter eos orta

eft, in qua Lepidus oppreflus fuit; deindo Odavius Antonium bello _{aggreflus, eumque} apud Adium , Epiri Promontorium,

ingepti

fada_{ftrage devicif. Tunc ifta oligarchia}

_in-,

tyrannidem mutata,qucetarnendeinde per

Se-tiatus _{populique confenfum in juftam}

monar-chiam converla eft, _{Atque fic devidoAnto¬} nio & _{fubjugata Aigypto principatum}

inrem-publicam Romanam introduxit: titulum ta¬

rnen _{Imperatorisfibi oblatum conftanter}

aver-fabatur. EtficutCaefar Didatoris nomine

Re-giumtitulum effugit, ita AuguftusTribunitia-» poteftalje eundem declinavit.

7

III. Convenit heic _{paucis expendere quis}

&_{qualis fit ille Princeps, de}

quo in pofterum diflerendum nobis erit, _PerPrincipem intel-iigimus potiorem nobilioremque corporis ci¬

vilis_{partem, (Ire perfonam iiiam publicam.»,}

quacmajeftateimperandi inftru&a efh

Publi-tam _{diximus, nana Princeps quilibet duabus '}

quafi perfonis conftat. Prior a natura, qua ipfi cum reiiquis eifent/a eadem efh altera^

vero a benigna _{DEI ordinatione propendeL_,,}

propter adminiftrationem & defenfionem bo-ni _{publicij £5* prout ipfius murms immediatz-z} ad_{ufum focietatis civilis Aul proprium cujusq*} tommodum_{fleftat. Pufend. k De Majcilatis} vocein_{anteceffum quoq;eftnotandum, quod}

promifcue hacutantur tam veteres quam

re-I centiores_{*, interdumaccipitur profumma}

Prin-cipis poteftate eamque fecuta veneratione &

dignitate: interdum pro ipfo Imperio Civil/, &_{quidem fubjcdo, quod fuftinet iliud} gran-de munus, ut _{plerique recentiorum}

_faciunt-,.

Utram harum _{fignificationum in progreffu}

fe-quamur, ex _ipfo contextu facile apparebiL_*.

^erivaturvoxhzec, ceuvoluntBocmannus/ &

^ockeliusj m åmagnitudine, &dicitur quafi

majorflatus, vctpotefias,vel majorfians.Heic

ioci nobis_{fignificat poteftatemj &dignitatem,}

omnibus

^_{fcj,Ar, £5* G.libfi.c.I,§J2. 1 deorig. Lat.L,}

m _de

s

omnibus coronatis_{capitibus, Regibusvel}

Prin-cipibus, liiperioremnonagnofcentibus,

com-munem, in fuo vel ele&ivo vel hereditario

regno , quatenus illa locum fibi vindicatio

$uvovtj(j.ci ejus vera non _reperiri in aliislinguis

necLatinanec Graeca fatentur _{Boeclerus &}

Ca-faubonus, illistamen _{quodammodo fimilia_>}

recenfet_{Gockelius,m utpote [umma rerum-if}

jus fublime,principaIis auttoritas, abfolutaju¬

risdittio: Grascé _mpßeu-ihH*

; Gallicé Souve-rainete autSouveraine _{Puijfance\ Germanice}

Ädntgftc&e ?0?a/eftdt/ Jpocf;f)etf/ (Eljr/

SEftacjjt

Faftigiumnamqueeft

majeftas

haec omnibus aliis _{poteftatibus fuperius, quo,}

poft DEumimmortalem, nihilin ftatureipub.

haberi aut _{excogitari poteft: majus atque ex'}

ceifius; Ex _ampiitudine autem tituli &

iatitu-dine _{imperii Principes efle aeftimandos noiu}

ftatuimus. _{Regia namque poteftas non}

_inde

determinatur_{,quåm multis quis, Ted quam}

li-bere _{imperet. Idcirco pauperes Grxciae}

quon-dam civitates Romanac _potentiae,

qua

liberta-tem, nullomodo cedebant. Sic _poteftas

_&

dominatio _{regia quamvis terminis fat}

_exiguis

finiatur,modo (uperioremnon agnolcat,

aliis

aequali gaudet poteftate. Tenuitas enim

nihil

impedit , quo minus veri Reges ac Principes dici&cenferi_{poiTint; modo abfoluta &}

_nulli

nifi

m de_{Regib, Europ.pag,}

9

j, nifiDEO fubjeda potemia gaudeant, In no-i- men jgitur_noneft jnquirendum, fed

qualita-j0 tcm fegiminis. Diftingvunt nonnulii maje-ftatem in _{perfinalem & realemi fed illa} dis-js tinftio continet, quas& falfa & impia funt_>.

j- iProinde videmus manifefté,in

regnis limitatis

L, multa oriri incommoda,cum popuius

ftatua-j, tur fuperior illis, quibus fumma poleftas a ^ DEO conce/Ta eft. Abunde haec excufta fuflt e* at> Illuftr.Pufend.», Wagenfeil._o, Bceclerojp ce ^luc igiturB.L, remittimus.

fjf : IV. Ad affediones Principis

progredi-as mur,inter _quas primo loco occurrit,

quoddi-o, eatur Summus, cujus denominationis caufam

b. adducit Puf. _{q quia majorquam ifibac}

pote-K* flas homini in hominem nequit _competert9 u. quam ut hie ad _iftias arbitrium _vires opesque

i_j ß<as adplicare ad bonumpublicum_{teneatur, ac}

Je jurivit<e £T necis obnoxius _{fit. ' 6)uo & hqc}

[i- Accedit, quody utifiwgulorum hominum nullet

n- major Uber_{tos, pofiito DEIimpcrio,} intelligi 3' fotefl, _{quam ut proprio exjudiciode}

abfioni-& lau, viribus &_{facultatibus fiuispojftnt} dispo-,is nerej ita in coetu _{aliquo fiumma Hbertos} inde iis flt Mctienda, _{quod ifieproprio Üf aliunde non}

iil Aeyendentejudicio poffit decernere de illis^quat

es adfalutem _{ipfim fiacere videbuntur, Summus}

Hi _{B eft}

jl fl _{dejAAT. G. Hb.7. c.6,} o _{Loculamiäfto. p.}

**4. p InfiitiPoHlp,w.04. qde %N,

IG

cft _{princeps, quippe cum å fuperiore}

_tiullo

_c dependeat, nifiDEOfolo,cujusvicemin

terris

£

hisce _{fuftinet, &} utBoeder:?* _egregie

_declaravit

•

affe&ionem häc:Summa_{eß,quiaDetuutcivitas f.}

fit civitas,altquam eipoteßatem deditjquam nihil _{fupergrcderetur j qua vices DEI}

_cuntta

_fl

gubernantis in certo cottu referretj qua

legi*

ti

wunus,omnem harmoniam concinnantis, vivo a

quodamprafentißimoqueminiflerio

obiret:

Sunt'

ma,qua nonimpeditur, nonJußenditur, non

jj

judicatur,ullo humano arbitrio, autviurgen- j

te,_{nifiper arma & fcelus: Summa, quia}

n'f

n-bilveneratione_{fanffius, nihilfafiigioin}

_hurna,'

_u

fiis rebus _{augußius habetur. Dicam}

_fimplici•

jj-ter:_{fupra quam, &contra quam,}& finequi _y,

nihil_{poteH lex autjus civitatis, quam regit,} Principem diximus efle fummum, nec

ideo

p{

quis exiftimet nos illorum accederc

fententizj

& qui pro allercnda adfignandaque

univerfaü

jy

poteftate Imperatoris Romani pugnarunt,

ad-

ci

coque quod eide jure cetera omnia terrarutf m Orbis _{imperiafubdita efle debeant}

_Aliud

_pro-

_fc

bat _{experientia, aliud ipfa ratio; Sequiture- ci}

nim ex obligatione

perfetia,

_{qua in} altero

d;

proprio diSlum prafupponit, regem reverata- tr

lern non teneriloco cedere alteri _{Regi tanquaft je,} digniori,ut ut hic conditionibus jam enumeS1' ni

tis _{prapolléat,ceu praeclare docet}

_{IlluftriflT.PU'}

_jei

fend._{f Illos igitur quicunquc hoc}

_ftatuunt,

_er

omnes

ii;

omnes _{reliquosreges}

_Sc

principes iniquos

pof-rr,s _feflores

facere,belli feminaferere, majeftatem (vlt iftis detrahere,fervitutisque jugum imponcre,

m _fatis

fuperque apparet.

m _V.

Excipit illa, qua

dkhur

perpetuuf.

Ea

namqueratione imperium fufcipit, ut perpe-W tuam habeat _{reipublicae adminiftrationemL» :}

m

adeoque

ficut a Divina majeftate

poteftas haec

im"

ipfi coneefia eft, ita nec ulli, nifi DEO Cola, non _illam

repetere integrum eft. Jure

meritoque

'en; difficilem hane folutu disquifitionem

fub

exa-nl' _{men revocavitPufendorfius,t}

an icih detun«*

na' _monarcha

temporarius/negativam

fententiam

ta' _ipfe

quoque tueri videtur hisce verbis: Cete-rum dari _{exemplum temporärii imperii, qui~*} 'lli> bus_{dam proimpojfibili habetur,fidefummo im*}

deo _perio,

nonuicario, fit agendum. Auéloritatc

ti3-) &_{rationibus fummorum virorura amicas i111}

j

jttngimus

manus;

quippe

cum

affe&io

haec

a"' _cum

majeftate quam intime conjun&a fit,

&

t"11 _nullo'

temporis fpatio terminetur aut

circum-t0' _leribatur

ejus poteftas, fed cum

repub,oritur»

c'

cumq;eademexfpirat.

Concedo kcile,

quos-P dam _{principes deje&os throne, quosdam}

ul-rf' tro _{imperio fe abdicaffe}

, & in alios jura

ma-'afn _jeftatis

contulifle; fciendum autem, quod

nunquam moriaturipfa poteftas>quamvis

fiib-Pf' _{jeåi mutationem}

faspillimé patiatur. Mutatio

inb _cnim

perfonae non cenfetur mutafte

principa-ieS _{B 2 tum.}

T2r

tum. Ad _{excmplum in Diåatore Roman,} quod attinet, negamus plane eum pro vero Monarcha venditari _{pofle;finiebatur namque}

ejus imperium fpatio fat brevi, etfi multi

få¬

ne,externa _{fpecie&amplitudine poteftatis}

de-cepti,pro vero Rege habendum exiftirnarunt.

Sed,fi confideremus. ilium a _{majore &}

fupe-riore conftitutum fiiifte , etiam ab illo in

or-dinern _{redigi potuiffe, & depofita poteftate->} coacftum fuiffe rationem reddere rerum. Et fi

infpiciamus,an quis facultatemeam exerceat_> ttnquam fuam, an tanquam alienam ffbi

de-legatam:deeft omnis ratio,quaenobisfvadeat

Di&atorem vel ulla ratione dici _poffe

monar-cham, Hinc _{conclüdimus quoque, hodiernos}

regnorum Curatores & Proreges,utpote

Regis

Hifpaniarnm aliosque,reges, revera tales,

di¬

ci non _poffe,

VI. Succedit _{tertia, qua dicitur legibus}

fo-lutus. Iccirco _{quoque eam ob}

_rationem^*

mfävvöreft _{qui gubernacula} tenet, id eft neqi

rationibus reddendis, _{nequc feen# human£}

_ob'

voxius, Pufend,u Legibus folutus eft

omni'

bus _{Princeps, Divinis & moralibus}

_excepfis»

De iis enim _{quaeftionem movere ftolidum}

_efle

dicit Pufend, cum illis namque confertur_,non

Ut_{Princeps, fedut homoChriftianus,}

_Conti"

nent enim illae immotam_{juftitiae regulam,qua}

omnes tam _{principes quam cives obligantur»}

&

x5 in. & ita obftri<fti tcnentur, _{ut nec per}

fenatum

:ro nec_{populum folvi queant, quo minus DEI}

[ue praepotentis judicio fifti cogantur. Has igitur

la- _{cjuicunque infringere aut infirmare conatun..;}

le- _{majeftatis Divinae juftum judicium vix}

evita-nt. turus eft. Et hoc eo _gravius experienturim* )e- _{perantes, quo acerbioremdeiis,}

quam

reliquis»

rationem _{exquifiturus erit DEus, juftus idem.»} vindex firnul ac _{judex. Acute de} his difleruifc :fi _{magnus ille Contzenius: x Divinae majeftatis} t-> minifter _{eft, non dispenfator. y Igitur}

_decet

le- _{optime illum, quod vicarii & miniftrieft, a«}

;at gere, nec _{poteftatis conceflse Iimites ,}

infrin-ir- _{gendo jus Divinum, aut contra id}

dispenfan-ios do, excedere: fandlé enim _{ipfi praecepit}

fan-?is &us ille DEus z, Rex _{leget in libris legis}

o-ji- rnnibus diebus vitae _fuae, & non defle<ftet ab eoi fedut verbis fané memorabilibus Jofua a

(o< dicit. n mron

Vdd

miy? idw

_[VD?

p'

Neque

foiutus eft jure naturall Princeps; hoc

'qi _{enim infcriptum eft cordibus omnium}

hörni-ib- num; & _{refpedu illius omnium par eft}

_ratio,

ii'

_adeoque

_{licet foiutus fit lege pofitiva,non}

ta-is» Wen diétamine re£tee rationis, Quocirca

me-fle rho deteftandi & exfecrabiles funt illi

princi-an _{pes, imö ne principum}

nec hominum

nomi-ti/ ne_{digni, qui}

naturae Iimites transgrediuntur,

uä

_i'fiHerodis,

_{Neronis» Caligulae, Domitian!}

r> nefanda

5C xlib._{j.Polit cap. 2o.}

y adRontéC.iy. zDeut,

14

nefanda _{approbemus:& per} confequefjsprin-cipem flupra, c&'des, & rapinas ex i Ii i citis

Ii'

cita facere _{poffe ponamus. Ar qui piura} de-(lderant _{luper hac re, coufulere poterunt} To-lofanum.£ Huc revocand£_{qüoque funt leget}

juris gentium,quarum [tcra ßffanEiacH

apud

omnes _{gentes uucloritas inquit Wagenfeil: c}

Sub his _{comprehendunlur pacfla & contra¬}

rius,qua? fände Principi fervanda funt: nec

mirum fi Rex _{Regum, fummus ille Princeps}

fuis _{prcmillis teneaturj multo rnagis}

princi-fpern _{cbflringi iiquet.} Ad foedera

cumhofti«

bus _percuila

_fanéié

_{fervanda obligatusefl; imo}

cuivis hoffi fides data fervanda: cavendum-»

eiiim ne contra _{jus naturte noflra} promovea-mus _{comnnoda,& inde reipub. ad extremum}

periclitanti, faiutis vias praecludantur. Et,

quae-fb,qua alia virtute imperium Romanum cre-vit, quamfide erga amicos & inimicos?

Ne-quelegibus regni fundamentalibus folutum

ef-le _{Principem cxiflimat Wagenfeil: & cum co}

alii. Sed lana ratio flatus dicit nobis, i«a*

quoque efle debere Principi fubje&as;

quia^

hoc _{quamplurimum fané facit ad civitatisutt'} litatern, ur ficubi_{opuseft, corrigantur}

fupp^"

anturve; ut _{imperium formale ex utilitate to*}

fius _{reipubiicaj defcribatur. Sic, ubi erat}

_in

legibus fundamentalibus,ut regnum effet

ele-nivum, quando deinde mutatio fa$a

efl,ne-fllO b _{lib.[y%c. zot c Lvcuiam,qto,p%m>4°h}

■in- n>o dixerit fuccelXionemhercditariam per vim jj, ehe introdu&am; ratioeft, quia mutari

eafas

de- < erat, qua: incommoda habere viderentur.

de

[0. praeminentia fncceflionis pra:clcdlionc

videa->nei turContzen:^. De legibusmerecmlibus idcm

vid, fentiendum; hss enirn civilis ratio propten_t

l._{c utilitatem reipublica: introduxit; igitur fupr»} ■ra- tllas eam obtinet poteftatern, ut

aubtoritas

e-nec jus pro rationefit;& fufndt Ii ftatuens folutn

epS

dicat:hoc

juftum

eß'e arbitror.

Pari

modo

eas lei- abrogandi,_{quandocunq; aliibuerit,poteftatem}

ftj« habet; nam nec fuis nec anteceflorum jußis

mo

obftringitur.

Legibus enim,_quas

ipfe tulic__»»

mj omnino folutus eil; nullusenirn Princepsfibl ea- 'ph imperare,& legem d?re poteß _{, nt}

habeat

um wodum legi* Puf.e Quare ß lex civilis

cogc-ix- retPrincip_{em, agenspateretur a} fuo infirii-re- rnento & idem coerceret_feig[um; quod abßur-Je- dum _{e/LWagenf./ Dignum tarnen eft maje«}

ef. _{ftate regnantis,ut leges, quas tuiit, ipfe fadtis}

eo confirmet. Nam_{Prificcps optimas reble}

face-las re cives_{fuos faciendo docetj cumfit imperio}

Xj maximus, exemplo major eß.

Vellej.

_g

confe»

iti- ratur Ciceronis locus, h

le- VII. _Sequuntur

_{majefhtis propria,}

quo-to* runi _{generalem expiicadonem nunc}

adgredi-in ßtur. Per _propria

_intelügimus

_{omnes partes}

Je- aut

ie-^

0

hb.

/•

Polit.p.

m.

60.

&T

fequ,

e

dej.

N.

&

Cr»

10 • Hb._{y. cap.6.} iLocul. _{gto, p.m.}

20g. g libT

16

aut_{modos, quibus fe exferit vis imperii}

civi-v

Iis. Vocantur åc _{jara imperii, facraregnig ■} facra /,acrorum, & regalia. Acriter disputa- ^

•tur tam inter_Theologos

_{quamPhilofophosde}

_^

loco in facro codice, ubinam proprié

defcri*

iatur _{jus msjefhtis; an apudMofen Deut.i7* a|}

velSamuelem iibro _{ejus I. &cap.8-Hane}

_verö

_r{ controverfiam ,_quum paucis fieri

nequeat,hic

_^

dirimendamnon _{fufcipimus•, fed quum}

nobis

^

fufficiat, quod fuum in facris literis habcao tc

fundamentum, animus tantum eft _{pia & ve-} r(

nerabunda mente, quae nobis de eo

tradide-

t( runtaccuratiores Politici,heic recenfere; Qu' _p

ÄUtem _{fuper his aiiqua defiderant,adire} pote-runt tra&atum eximiumReverendillimi_{quon- v}

dam_{Archiepifcopi Lenasi de JureRegio prop. ß} vin._{p. m.2f. Communiter dividuntur jura^ r(} majefbtis in majora & minora; majoraha* ^

bentur _{illa, in quibus fuprema poteflas &}

_dl'

_C]

gnitas majeftatis corsfiftit, & prae'cipue ad jus n

nomotheticum _{pertinent: minora ver o, qu#}

ad reditus _{publicos fpedant. Sed}

_obfervant

_a

Politici,minusaccuratamefTe hanedivifioneffi £

namfi attendimus ad naturam _{jurium,deprer 2}

foendimus eadem efTe _{ejusdem dignitatis e} ponderis, etiamfi res, circa quas leges

conffi-

e

tuuntur,fint vel majoris vel minoris momen* ^

ti_{;prout publicae utilitati magis minusve}

_infer*

₍

viunt. De ordine & numero non convenit a

imerScriptores. Re^iflime tamen

.

... .. .

11

'

vöcari _pofle

_adhuc

_duo

, jus

feil:

ad inträ & jus adextra. Ad prius referuntur ea, quae

/ habet _{Majeftas inträ rempublicam^ utpotejus}

leges cortdendiy magiftrattu-creandi, tribut<i~*

ex_{igendt & alia ejus generis• Ad}

pofterius

lJ'

autem referri poflunt ea negotia, quae extra_»

rempubl.

_expediuntur,

utjus belli &pacis,fce~_

^

der

um,

legatos

mittendi, &c. Per

to tum

cor--pus civitatis & ad _{fingula ejus membra fe}

ex-u

tendit _{jus vo^Srmiov; nam qui habet leges fe*}

rendi_{jus,euam habet reliqua jura,ut jus illas}

tollcndi & _{poenas fanciendi &c» Hoc quod}

primum inter _{jura cenfendum}, verlatur circa

'te

legesbhinos&humanas, has condendo> illas )n _Verö

confervando : cuftos _namque eft Maje*

°P' ftas_{utriusque tabulae Decalogi. Prirno itaque}

^

a

requiritur ad

civitatis adminiftrationem

maxi*

ma _{prudentia in rebusDivinis,}

utjus fuuriL* ,l' circa facrare<fte adminiftret _{Princeps. Illud} Jus

namque quamplurimiim facit ad lälutem åt

luaj

an

hanquillitatem

_hascce

ftatus

publici

;

Wagenfeil.

a capita retulit curam Majeftatis circa

'acra. _{i.miniflrorumIdoneorum confiitutionemr,} re'

legum _{ecclefiafiicarum promulgationem dc^*}

externo cultus Divini exercitio. _{j. bonoruml=3}

ecclefia(licorum legitimam dtspenfationem^*

5n' 4- Eccle/ix _{injpettionemi quo etiam refertutL*}

■"'

Conciliorum convocatio. Ad reftitutionemj

■n _^Utem

collapfi

cultusrequiritur uinquifirio in

r£. C errantes,

a_Lotul:4t0.p<

*

Ig

errantes,hsereticos _praedpué. 2.eoerdtio

eo-rum. _{3.idololatriasåboIitfQ. De his vid.}

pro-lixe difler. Contzen.^ Quum v*ro tam ma¬

gna tutaida? religionis in repubh fit

neceili-tas, ut ejus Fulerum vere dici p< ffit 5 quoque

fubiato _{&ipfam conc.derenereftum fiuinique} fecerit tarn adverfus _{reipublicae Falutem,quam} Majeftatisdignitatem, qui jus hoc in alterius,

quam Principis imperio fitum efle

contende-rir. _{Perfpe&um namqueeft, quantumdamni}

pafiae fuerint respubhete,quarum

Principi

fu-prema circa fäcra poteftas «repta fuit,

&fub-je&aPontificiRomano,itautCIerici huic,non

Principi, videantur lubditi. Quaeritur

heic,

an liberum _{cujuscunque religionis} exercitium

in _{republica admittere expediat ? videtur} qui-dem _{ita, quia habet fpeciem commodipropter} amplifiimacommercia,qua: tunc in

republica

vigere poftunt; at accuratius re

confiderata,

nihil _{reipublicae eft perniciofius, tum propter} periculum,quodvera» religioni imminet,tum ob _{plurimas turbas indé oriundas. Teftatitur}

id_{,maximo fuo} cum damno,& Anglia &

lia regna. _{Diftinguendum} tarnen eft hocJtu

negotio: aliud emm eft diverfas religion" concedere , & aliudfyncretifmum admittere

Quidquid fit, fvadencfa tarnen videtur

unitas

religionis. Alteram juris hujus partem

abfd"

Vit_{poteftas circa legeshumanas,quas}

_cond^'

*9

di,interprctandi,

mutandi & abrogandi jus ha¬

bet_{Majeftas, de h.s vide egregié difler. Tolo»}

fan,c Hoc _{jus ferendi leges maj-'fhte DEI}

T.M, eft _{muniturn, qui primus Jegifer id irL.} majeftatem terreftrium Principum transtulitL-.;

proinde,quodMajdbti placuerit, legis vigo-rem _{habet. Quia autem tota legum vis ineo} confiftit,ut juheant vei vetent vel permittant,

e_{cjuibus confetftarium eft:}

ut puniant;fequirur

illas ferendt _{poteftatem neccftario}

_{efte apud}

eum,qui vim ccg ndiad legum fuarum

obe-dientiam habet. Sicut & Sacra_{ScripturaReges} &_{Legum latoresconjungit, ut Eia\.d}

Dömt-tius_Rex

nofier, DominusLegifer nofler. & Prov«

e Per me _{reges ngnanty & legum} conditores

jufia decernunt. Lex civilis nonnunquann dubia eft vel rationeverborum,vel ratione-»

applicationisiliius ad fatftum _propofitum,

pro-inde iliius _{interpretatio ad folum Principem}

pertinet, quae quoque vim legis

obtinet: åc

hac ratione non turbaturlex. fed dijpenfatur ufus_legis; non convellitur aut infirmatur, fed

exphcatur, _{fuppletur, corrigitur}pro re natas

aitBoeclerus./ Pariter quoque legis mutandac

& _{abrogandae poteftas}

ei competit, cui

con-dendae _{eft data. Quarum autem legum} mu-tationem & _{abrogationem intelligamus , ex} fupradiåisconftat, Hac de re breviter atque

C 2 fuccin&e c_bm*

SS o. d33: 22. eProv. S- £ &

20

fuccinde fic difTerit _{Bocclerusg: quod quequ}

regnum omne fuum robur i$ vim, iß qnafi

a-nimam in _{legibus habeätrigtturtumlegvsUton}

iß _{reipubl. conditori ab initio flatim accurat»} jiudioprovidendum eff,utea legum corgr

uen-tia _{aptatisque in mutuos iß firmos complextu}

vinculvslo _{7fljA/7?y/w«c emuniätur}

, qur,

convelh

fine convellentis exitio nequeant,

IX. Etiamfi aytem _{prudeoter conftituaL;}

omnia _{Majeftas, quae ialuti publica? inferviüt,}

Inanis tarnen erit omnium_legum tenor,

nid

de genere fadi pofitar fingularibus

applicen-tur. Hinc juris reddendi nata _poteftas,

quå

fadis _{fingulis ftatuta accommodet,. Nam,ut} feliciter _{profpedum eft, Princeps}

_reipubjicac

leges latas eonfervare & ftrmare

neceftumhä-bet, 3ta ut judicia ad prajfcriptum earum

rite

exerceantur, _{atque ut iis fubveniat}

oppreilTs

Princeps, Vanum enim eft ait Gockel, b

leges däri,parumprivilegid concedi^parum

4

confvetudi.ncs attegari rißiß fint, quijus

vd

fcriptum velnonfcriptum,fuhorientibuscontra,' verfiis äccommodent, ißUtesdeadant. Etquatt'

doquidem praefens ipfe femper & ubique not1

poteft

efTe,

omnia tarnennegotia ejus

auTpi^

oio _{geri & perfici oportet: tribunalia}

_inftitu^

et, _{quas ejus loco certantibus jusdicant.}

Soli

autem _{Majeftati jus eflfe judicia}

conftituen^

fana ratio di&itat« Nam fi _magiftratus

_itt'»

q«i

21

qnt

qui

jus dicunt,

majeftatis

munere

funganturj

iA' fequitur neceflario illam foliim conftituendi tori _{poteftatem efle> penes}

_quemeftfibi,

quem-•Att _{cunque placuerit,} fuccenturiatum

judiccm

eJi-m.' _{gere. Ne quis Roma?}

magiftratum

_gereret, xitf' nifi a _{populo eum accepiflet,}

capitaJi

_pcena

'jeltt ftatuta in eum, qui contra feciftet, Valerius Publicola altera _{legum fuarum complexus}

_eft.

at_> Godoiev. i Subordinatis tarnen judicibus ita

iüt, concedit_{Princeps jurisdnftionem, ut}

_eosdcm

tii(i _{lemper favori & indignationi luae}

_obnoxios

eii' Habeat; _qualem dependentiam

inferiorum

_a

qua

fumma

majeftate,monte

praralto

cum

hac

in-,ut

_fcriptione,

Jqvi& Fülmini* graphice

adum-Iicac bratDidacus Savedra« k _{Deßicit mans reliqua}

ha- natura _{opera , pr<e omnibus aß'urgit}

_alt

_ins%

rite ut_{fefuaque cum ccelo communicetr ne}

_vällts

sfffi hane ei_{gloriam invideat. lametßenim}

favo-. b ribusJovis

fit propioryund tarnen etiam i

bl

i

bits

vefi fulminumejus magis expoßtuseß, Circum

illius

vd _{tempora coguntur nubes; ibi armantur tempe*}

trf fiatesj Ule vero_{primus omnium} efi, in _quem an' _{furore fua defeviunt. Idemprorfus in iis}

mit-10t» acribus _{officinaccidit,qu<e}

_Regibus

_viciniord

fpi' [unt. Sicut autem majeftatis eft judices ordi-Jtu- _{nare; ita}

quoque eidem convenit

cognofcere,

oli _{quomodo collato muneri prasfint. Cujus}

co-ndi gnitionis effidens caufa eft extrema

provoca-11'* ft°» JCtis _{appellatio difta.}

_Licet

_autern

_ad

qill

22

coercendam _{improborum ho minum malitiam,} in _{quibusdam cafibus non recipiatur extrema}

provocatio, Principi tarnen convenir,

proba-tis _{juftis rationibus, fupplicamibus}

_querend*

busque benignas prasbere aures. Manib'ftum

Jiamque eft, plurimos

fapientes

vires

deupi

pofie,

Igitur

perfvafum

eft fubditis fi

ubique

male habeantur , quod tarnen juftitiam

apud

Principem inveniant. Hunc in finem etiam

Maj ftateDivina conftitutus eft Princeps, ut-<

apud eum oppreJTI querelas fuas explicaro

poilint. Quocirca digna Principe vox e-atVe* ipafiani apud Svetonium /: Nonoportere

quem-quam afermone Printipis trißem

ducederU*

Quae ratio tantam conciliat _Principi

venera-tionem, adeo ut DEO _{proximus, &}

_faftig»

humani _{amplitudinemajor cenfeatur. A fum*}

mo _{imperante aliquem provocare non}

polTb»

exhisce conftat; _{quamobrem lequitur,}

ab

o-rnnibus _{magifiratibus ad illum tsnquam}

re-élorem omnium _{provocari debere.}

_Proinde,

cumjus hoc ita _{proprium fit majeftatis, ut}

_ab

ea_{nunquam avelli poifit, quin ipfa una}

dis-trahatQr: _{quod lerne! fratuit & abiblute pro*}

nuncisvit _{Princeps,nulli integrum «}

_fiiubexa*

_; mérevocare;fedutSalomon m

.PWn *T»D

b

"Dl

[ID^

X. _{Conlequitur jus magiftratuum}

cre^n-dorum, cujus etfeßus nihil aliud eft, quam

conceili0 1in vita V_{j}.c. iz. mEeclef,S*v»4*}

2$

conccffio _{jurisdiåionis pafticularis,}

fuperiori-tatis _{jure femper falvo,vel ad}

_rempub,

geren-dam, vel ad jus privatis dicendum. ]us

iilud

earationein _{majeftate eft, ut, quaecunquC_»}

magift-atibus datur poteftas, ea

majeftatis fit,

a_{majeftate pendeat}

, ad ejus

arbitrium

quie-fcat, privatå autem cujusquam

aucftoritate

fu-mi _{nequeat aut exerceri, Infignem}

magiftra-tuum utilitatem & neceftitatem in _{republica_»} oftendirCieero:n _{Magiftratibus igitur,}inquit, opuseft;finc quorumprudcntia ac diligentia-^

civitas _{ejfe non poteft: quorum defcriptione}

o-mnis_{reip, moderatio continetur.Pra:cipuécur»}

certum _{fit,quod exftat apudTacitum o-.unius}

mentem vix _{ejfetanta molis capacem, feilicet}

ütomnia _{gerat, ut loJus contulat, quod in_*} rem _fit: raro enim, _{inquitVellejusp, eminen*}

tes_{vir\,non mngnis adjutoribus ad}

gubernan-dam fortunam_{fuam ufi funt. Super quem}

lo-cumBoeclerus adduejt _Symmachi

explanatio-uem: Summis _{imperiimoderatoribuspin}

₁₅

de-cora_{fuadentes,inftrumentA funt boni(eruli.}

_Bß

cjuidem reblorinoflro dtvini fontisinpenium 15 omnium virtutum_{promta natura.Sed ut}

ima-ftne uti liceAt,_optimosgubernatoreshand me-diocriteretiam _{remigum manusjuvat.}

Qua-propter &Principes bonos magiftratus

prarfi-dant _{atque ex utiiitate}

_publica

_eiiganr

_necefte

cft non_quosvis,

_Ted

_ejusmodi,

_{quaies Jetro}

Mofen-j

ötom._q,

H

Mofen _{cligére jufTit ex omni plebe, timentés}

DEum & _{qui oderint avaritiam. Dehisvide}

fufius diiTerentes Tolozan _{q, &Boecler. t}

XI. _{Interjura Majeftatis referri Dominium} eminens&_{jus tributorum}

atque veBigäliutns

tiemini dubium efle _{poteft; continet enimres} maximas, & in _{quibus Angularis Majeftatis}

fplendor effulget. Dominium eminéns

deno-tat fummam _{Principis poteftatem in facultates}

& bona civium _{propter utilitatem}

_publicam)

ha ut,neceflitate _{flagrante, bona civium jure}

poffit^pofcere, aedes ipforum dcftruere, quo firmior evadat civitatis _{fecuritas, & majus}

ro-bur contra _{infultus hoftium. Svadent}

equi-dem fanae _{rationes, ut damnum refarciatura} Principe vel Republica; fed fi forte compen-fari nequeat, aequo animo ferendum eft. EJ

ratio namque eorum eft, quae ad finem

civi¬

tatis _{pertinent, ut ad tutelam civitatis notb}

tantum _{portionem aliquam fuarumfacultatum,}

fed,ubi _{opus fuerit, plane omnes conferrOi}

jmo vitam pro ea offerre non dubitare

debe-ant boni cives. Et fane neceflarium eft,ut-» pars corporis ferat, quod fine reliqui

corporis

exitio evitari non _{poteft. Parciflimé tameru} hoc _{jure Principes uti folent;}

nec nifl fumnia

poftulante neceftitate,quod quoque tum

terfl-peraté exercere folent,& ut,in quantum

fieri

poteft,damna civium refarciantur, providefe-Huc

3₅

Huc

_{fpe£tat etiam}

_jus

_tributorum

_&

vettiga-üuYn, quod quam utile reipub.

fit, oftendit-»

Gockclius_{f: Pecunia fere omnibtis rebus}

in-[ervitf adeout vitälis privatorumßtßiritus9

fer quem omnes nervi teconomici, imo Regit

moventur,£5* //y&wfaciunt officium. Opibusvi¬

ta _{confervatur; opibus infiarfecuriffimi}

praß-whomines _muniuntur: opibus inßrmi

defcn-duntur:_{opibus reipublicaß)lendor maxime}

am-f'ificatur: _{opibus ßdejubeturfuturis}

neceßtati-W. De his _{fiquidem in exercitio priore}

a-ftum_eft,non convenitplura

dicere

_{; propo»}

fita _{namque brevitas ad reiiqua me vocat.}

XII. Ad_{jura externa haud inepté}

_referrl

videtur_{jus belli pacis. hoc}

_{eft poteftas}

_bel¬

lum _{fufcipiendi, gerendi, & pacem}

_faciendi*

j

Nemininifimajeftatc

habend competit

hoc]us>

iiiin,foli _{fupremum gladii jus aDEO}

_datum

eft,_{proptereaintermaximefplendida}

_majeftatis

jura mimeraturj ita ut crimenftefas Majeftatis

bellum_{fulcipere,dele&umhabere, exercitumq;} comparare injuftii Principis, cenleatur ;

qua-lemcunque

interim fpeciemhabeant, qute

vel

per commiftionem , vel perterr.peramentum;

J _tur.

Vel

per

fimulaerum

in

hoc

genere

adminsftra-Bceclcrust. Ordo enim naturalis morta«

Ünm _{paci accommodatus hocpofcit, ut}

fufci-fieudi belli au&oritas fit _{apudPrincipenu}

Ali-D , £er

i6

ter fi fieret, _nunquam quiefceret

respublica

_{ä '}

turbis& bellis _{civilibus; quianunquam}

_deerit

_~ vei feditiofa civitas, vel _{inquietusvicinus,}

_qui

excogitatå verifimili quadam caufå, vicinutib ^ lacefiere non defiftet. Notandum paucis,

quod

_^ bellum _{neque cum JureD.J. N. & G.pugnet.}

^

DeDivino ex Sacris conftat,

quodDEusipß

^

populo fuo poteftatem

bella gerendi

ded;t_»

^

De_{JureNat. etiam darum, quia vim vi}

repeJ-lere licet: unde & animantibus fingulis vires °;

a DEO funt attributae, utfibi tuendisfuffici'

^

ant. Non cum _Jure Gentium _pugnat; com' _^

muni enim confenfu _{receptum eft,}

_poflquam

_ß

unam _gentem ab

altcrius maiitia

haud

tutam

'

cfie eonftitit. Nulli verö dubium efl, quirb fl{

paxbello praeferenda fit:

bellum

namquep'u-

p

rima fecum adfert incommoda. Hinc dicitur _^ Hebraeis

nnrte

a

an1?

devoravit,

com-edit: eft enim bellum _populi vorax.

Hmc

^ Spiritus S. tribuit gladio os,&

perire

in oro

gladii dicuntur.u Bellum

horrenda

beJuaeft;

^

qua* innumeris fagittis fugit cruorem

morien-

^ tium,& gladiis carnem fecat, ac

vifcerationi-

^

bus _{pertufum ventrem}

_larcire

_conatur,

_"un"

_ß

quam etiam ebria fatiatur ait Contzenus.

*

tii Qmim autem lieic nobis miferis in eo

ftatu

^

rerum vivendum fit, ut honeftam pacem

all-

^

ter non _{pofiimus parare quåm}

beilo:

Brin"

fe,

ceps, ceu corporis caput, curare

lolet,

utoD I

di^Pm ; u_{Deut.j. v.^2„ xp. w»}

27

aä

di&um

finem

belli negotium

rité

expcdiaturj

erit aenim majeßatis ett,

aitWagenC^,

non

qUj

domi

tAntum

pacem

inter cives

confervare,

eo-;[Tlj rurn prohibere injuria,

judicare

Utes, omniatfc

jod tlir"Omentatranquillitatis

civilis,

fin

equa

bea-net. ta

effe

nequit,e mediatollere

fed

ab

omni

ex-ipfe

terna vi

cives

dcfenderei itaque

fatis

apparet,

:Ui neque injuria* demi aut vwdicari

pofje,

nifi

3ej.

hello

adverfus

eos, qui

nullum fere

judicem

a-ires &no\cunt? neque pacem inviolatamperstucere*

fjci„

n'fi hello

interdum redimatur ac

ftabiliatur.

,m- ex ipfis J. N dittatis

hac

poteflas

v

im

lam

in)uftam

vijufiadepellendi, tegen

di armis

pa¬

lm triam> defendendi arasfocosque,

Cautionem

tiru

tamen

adhibere in belli negotio

folent,

ut_. )!u- !lon temere fufcipiatur,& ut finis

intendatur,

itur

i

' 4U' reducat honeflarn pacem ; item, ut

»in.

'r?e

neceflaria

tantüm

gerantur.

Neceilaria

[inc

^un!:'

Sluac honefhm habent

caufam,

quan-rta

1?

n^rnirum

neceifitas perfpicitur a

magnitu-eft e 'njtiriae illius,contra quem arma iumere £[j- °P0r^et- Contzen. z tres numerat

conditio-ml- *?es,ut:

bellum

pro juflo haberi poilit: i. utfit un- e&ltimaPrincipis auttoritas. 2.utjufia fitc

au-X sjd1u,ead

bellum

impellat. _j.utpufiafit

inten-:atu l[°'

^acis

cadem ratio eft,quac belli,

abeo-ali- _j

_em

_'cU'

belli

_eil

_jus,

_dependens,

_{Graviten_»}

:in-

j.ncu*cant

prudentes,

_{pacem quam}

maximé

0[j

ervandam

öc fedandam efTe, fifecura haberj

um Dz poterit,

28

poterit. Nam

nulla falus bello,

paeem te

po-lcimus omnes. Et fåne non defunt exempia

ejusmodi Principum ,quitempore pacismotus

ita _{compefcuerunt, ut adlongum tempusres}

eorum ftabilitae fuerint: hoc quoq;

obfervan-dum _{eft,quodpax,nifimagna adhibita} adcu-ratione,feriatur. Si nimirum honefta rationo parari pofiit,inPrincipis laudem

&

honorem

cedat,ftcque faluti totius couducat.

XIIL Inter _{prxcipua majeftatis jura}

_etiam

numerandum eftju* fccderum^uod ut

nomi¬

ne publica in

reipubl. commodum

Sc

falutem

cxercetur^ ita etiam immediaté aPrincipe

de-pendet» Arnifarus hoc jus partem

facit

juris

bellii fed cumcuivis conftet foedcraaliis

etiam

nominibus iniri _{quam focietatis}

_bellica?

caufa,

utpote foedcra mcrcatoria &

alia,

quse ex

uti-iitate totius _{reip, ineuntur, igitur non}

poffe-'

ftbi traäationem illius conftare patet,

fed

pe*

culiari _{explanatione opus}

_habet.

Nuliampote-ftatem tantam _{concipere poftumus, qua?}

unius viribus _{poftit fatis firma}

_cenferi;

_aliena

enim fubfidiaomnibus_imperiis

_quasrenda

funk

Nam adverfum potentiftimum (i unus

Hoft's

non _{poteftfufficerc, multcrum}

conjuntforum

i

vires valebunt. _{Itaquevalidiflimi}

_Princip«

pushabent fociis &

fcederatis^

ita

ut

praecepta

atque regulas de quxrendis

fociis

quåm ma*

Stimé necelfaria fint. Videndum igitur

nobn»

2f

eufida _{Prirtcipibus. u ut}

_{foecfus omnibus fit—»}

neceflarium & conducibile, alioqui non eric_-diuturnum. 2. fcedera inter diverfos reip, fla¬

tus non facilc ineunda: funt enira in his

di-verfa _{ftudia, diverfi quoque fines. 3.}

_foedera

non fine _urgente

_{neceilitatepangcnda}

_cumiis#

qui viribus non äquivalent} ab iis enim non

facile auxilium _{fperari poteli. 4. nec}

_fccdus

percutiendum iis?qui in remotis iocis

habitåt.

nam ex diftantibus terrarurn fpatiis

confi!ia_»

poftres afferuntur. Sed fi quaerat: An cum

infidelibus foederacontrahenda? _Refp. Detre-ßant_{Principes ejusmodi}

_{foedera,yrimo}

_{ob im*}

niinens _{periculum , fccundo}

_ob

_infamiam.

_Si

de_{jure quasraturrdeprehendimus}

_exJ.N.

lici-tum effe cum infidelibus pacifci;

praecipit-,

namque illud confervationem nullo habito

re-bgionis refpe&u, atque ob eam rem

concedifc

facultatem auxilium _{quaerendi contra}

invafio-nes _{aliorum. Ex Sacrisdarum quoque eftJa}

EUicitum _{efTe, quod Salomonis cum}

_Hirama

foedus _{percutientis exemplum teftatur.^} Ho-dierna _{quoque exempia Chriftianorum}

_idem

probant, utp:foederacum Turcis &

aliis

gen-ti^us,_quae nec ideo funt reprehendenda,

ha-bent enim multa commoda exercitium com*

Jperciorum,

_iunt

&.alia

officia.

qua:

expedienda_*

: _adeoque

videmus illa

frequenter

obti-nerC)quasChriflianis utilia funr. Et quod

pal¬

3°

marium _{puto ,ea ratione multos illorum}

pof-funt _{Im:rari, & fic fenfim religionem verain..} propagare; iccirco de iis foederibus

nulla

eft

controverfia. Alia eft ratio, _{fi qua:ratur: An}

uti liceant eorum _{opera contra} Chriftianos?

dubitandum eft; nam notum quantum

in-commodi attulerit foedus å Gäll. _Rege Fran-cifco I. cum Turcarum _Solymanno pa&um. Tanta enim de hoc _{fuit Chriftianorum quere*}

la, atque tanta cum infamia exceptum

ab

o-mnibus eft;ut Francifcus rex Ao* 15*44. com"

munis Chriftianorum hoftis declaratus fuerit,

tefte _{Wagenf. b Contenduntquidem}

_Galli,

nuIJum foedus cum _{Turca, nifi publica:} quie^ tis & commerciorum_{caufa,pacftum}

_eftej

_fed

Germani cum _{Hifpanis ex eventu}

contrarium

probant. de his vidi Horn.c Sed, utcunque

eft,optima ratio videtur Alex,M.

conhiiaPo-lyperchontis & Parmenionis damnantis,

måk

me _{fortun<£poemteat quam vicf&rU}

pudeat.

d

Semper namque hcneftas erit menfura amid-citiae 8c focietatis; proinde non funt

audiefl"

di illi , qui utilitatem menfuram ejus

habent.

Caute _{igitur profpiciendum,nefoedera}

_hörni'

num finiftro judicio obnoxia ftnt,

quamvis

in contrarium rationes adferri _{queant;tarnen} ne-gari non poteft,multo conlultius

efte,

ejus*

modiconfoederatiombus atqueauxiiiisnonuti.

XIV. b LocuL 4-to, p. m. 257. c Orb.PoHt.p»

w,$4'

<

51

XIV. Si _{quod jus}

_ad

_{Principem,y#/ lega*}

tionis _{utique pertinet.}

_Incidere

_ejusmodi

nc-gotia, inter _{reges tradanda,}

_folent,

_quae

_ipfi

partim ob periculum , partim

ob alias

caufas

perfe expedirenequeunt. Hille

ipfa ratio

&

heceflitas induxit, ut talia negotia per aiios

nomine _{Principis tradentur. Legatis}

_nonalius,

quam _{ipfa majeftas}

_{Principis,perfonam}

impo-nit,eosque

tanto fulgore exornat,

Unde etiam

illi_,qui

munus legati fuftinent,mittentis

refe-tunt _{perfonam ,& vocatur ille charader a}

Po-liticis _{reprarfentativus, cui}

_{plurimum ineft}

fplendoris. Hanc ob caufam eligi folent viri

& _natalium

fplendore & meritorum

ampli-tüdine atque officiorum lumine iiluftres: qua

ratione _{quodammodo Principes videntur} prae-fentes, ita ut eo majore cum honore

excipi-antur. Et _{quum jure gentiumfintinviolabiles,}

cx _eo

provenit, quod injurias iis

iliatas ipfi

Principes

acerbius uleifei folent.

Raraexempla

violatorum _{legatorum inveniunturj quin po«}

tius _{quam fandiifime habitos fuifle ab} omni-kus< Ut _{legati demandatå fibi provinciå}

_rite

defungantur,

obfervandae funt nonnuliae cir—

tumfiantiee, de _{quibus egregié diflerentem}

_vi«

deWagenf.

e quibus fi fatisfecerint, nullum

dubium _{eft,quin ab omnibus facri Sc inviola«} niles haberi debeant. _{Charader, quem}

ge-rUfct _{legati,& fandimonia immediate}

conco-mitans cLoeul._{qto,p* m,156,}