ANDREi OFFICIO

/3V,

ρ. f. F. 2- s-

MEDITATIO PHILOSOPHICA

,

De

IURE ^et OFFICIO HUMANITATlS,

Quam,

Cum

confenfu Amphjf. Facultat♦ Philofoph#

in lüußrt Athen<eo Upjalienft, Sub PRiESIDIO CELEBERRIM1 V1R1,

Mag. ANDREi

Echic. & Polit. PROFESS, Reg, & Orditu

Facult. Philof. h. t. DECAN. max. fpe&ab.

Pro honoribus Pbilofophicis,

Public» Banorum examini modeβe faUsalttit

MAGNUS MARIN,

^,

C ALM ARIEN SIS,

In

Audit, Guft, Majori, dic fv Mail

Anni MDCCXL.

Boris, ante meridiem ^, confvetk.

UTSALIdE impre

IIa*,

S:ae R:sb M:tk

MAGN& FIDEI

VIRO»

Reverendisfimo

PATRI

^ac

DOMINO,

Dn. hermanno

schröder,

S. S,

Theologise DOCTORi

Celeberrimo,

Incluta? Dioecei. Galmarienils

EPISCOPO»

Ven. Conßflorii PR&SIDI,

Regn

Widern Gymtmfri Scholarumque

EPHORO»

Longe graviffimo ^%

MMWA11 MAGNO,

ARrogäntia

verendiffime

^noum Praeful, ^pofe&o incmrefemr Re- β ingenii mei

wel

exigui bujus opjcuh ficlmia, Tuo

me

β- jkrem con$e£lm< Ut enim

^?

oh merita

<mm

magna

jmagna ^,

[ublimiori pofitus es loco, atque Jan-

ßtoris literatura

glorta

usque quaque es

cele-

bratisßmus ⁵ ita non

niß

ea ^, qua

altioris fmt indaginbs, Tibi ojferenda ejfe cenjeo. Quum

autem

nuttä dia

ratione ^, reaierenttarn, qua

Te

profequor

^, quaque^r

dum ^vtxero

^y

profecu-

furus ero

femper

^,

de

c

lar

are

•valeam

⁵

dijjerta-

tionemmeam,

Λ ßf Officio Rumanita-

tis τ

qualemcunque

⁰

Tibi facram ejfe <voiui*

Eandem ttaquey

Mxcenas Optime, folito

⁷

hoc

eß, plactdo excipere 'vultu, meque in clien-

tum Tuorum numero

repoßtum

^,

Tua gratia

fovere

^,

dcdigneris

^,

bumittimm precor.

Adearum

<victsßm erit

partium,

Tua

³

ISobiliiEmaeque Tuae Faruiliae

^«0»

^{Interrupt α}

felicitate, caltdtsßma frndere vota.

Reverendiii. TUI Nomims

'iuhü9 äevQttjjlmm

MAGUm MARK

VIRO Aåmoå\ Re^{ν er}endo ätque

PrAclariffimo,

DN. LAÜRENTIO SEGRELIO,

Kiopingenfium & Egbyenfium in ölandia PA¬

STORI & PRAiPOSITOVigilantiflimo, Affini, _quo- vis honoris _generc femper colcndo.

INbumanus

^ptime,brationes, Tibi^{β bas,}

baud

^qu<enon

immerito

confecrarem.^{in lucem}

appellarer, Afjinis

^jamPlurima^prodeuntenimnon^{> lucu»}

0-

fucati declaraßi mihi favoris documenta, _qu£ quidem

nunc publice prtdicarem ^, n'tfi meo ejjent praconi9 majora. Sinas itaque, oro, Afßnis Honoratijjime ,

curtas hafie pagellas, /7/ Te obfervantiés effe teftes. Non quidem inficias iverim, plurima in tis·

tfWw occurrere minus polita; temporis autem, qua me noß't

fuiffe

circumfcriptum, angußi<e ^, idem aäfcri»

v*//*». Pergas qu<efo ^, Tuo tfåzw favöre in po-

fterum me ampleäi, i»/, Tua projperitate% nihil un-

^#47» antiquius.

Admod. _Reverend, atque

Prieclariil.

TUI Nominis

cuhor ehfervdntlflimtti MAGNUS MARIN.

ι Ν. to»%

§. Ι.

Nter alias

quaeftiones,

^a

moralium do<åoribus moveri

folitas, quoque una ha?c eil-:

an & quousque fapientia? Di-

vina? futurum eiTec _conveni«

ens, talem _creaturam, qualie

eil homo _, omnis legis ^creare expertem? Ad hane vero per omnia negative efTe refpondendum ^{, ex} evidenti _{prorfus ratione intel-}

lexerunt fanioris mentis omnes, eo quod fic glo¬

ria Creatoris, finis rerum creatarum ultimus at«

que praecipuus, nulla ratione potuiflet ob'ineri.

Ponamus hominem fic ^a Deo reli&um fuifle ex-

legem, fit maxime rationalis atque virtute intelli- gendi _resque intelie&as libere eligmdi inilru&us,

nili fimul prasfcriptara habuerit normam aliquam ^,

ad quam in harum facukatum exercitio attendat,

A faclie

%

«üf ^y

^°

^c

Facife tibi perfvadebis, eum

nihil adeo praeflanil

loa natura dignum

praeftiturum. Quid

enim turn obfbret,_quo minus

indifferenter

fe

habere« ad

^{ea ,}

qua? fua tarnen natura

bona funtatque mala? Qu«

valida tum futura eilet ratio* adukeria, furta, homicidia fugiendi ? An non in quosvis iniurge-

re , eosque convitiis

laceff'ere*

cuivis

foret

inte¬

grum ? An non

haec omnia impune effet laturus ?

Ubi enim nulla lex, ibi nuiJa obligatio ^, nulla transgreffio, nullaque pcena

loeum habere

potent.

Tantum abeft, uttalis creatura ranto Crearore fu¬

tura eilet digna, ut etiarn in quantum rationalis^,

& Dei voluntätem nec a&u nee potentia cogno- feens, rnoralicer futura efTet mala, atque

illuffran-

da?

promovendesque gtoriae fui Creatoris prorius

änepta.

§. IL

Qui de exiftentia

hujus legis ulterius volue-

arit convinci, is ad naturam tum univerlam, tum fpeciatim fuam ⁹ attendat diligentius.

Sic vide-

feit cun&a in hoc univerfo, non modo ordine pul·

cerrimo fluere , fed etiam ad fines fuos naturales

fvaviter collineare. Pra?cipue vero, fi propriam na¬

turam, debita attentione ^, excufFerit,

abunde

in- teiliget, non

cun&a huic convenire indifferenter,

led per certa

quaii media naturalia

,

hanc, in ejje

iuo, tum phyßeo tum mor

alt, immucabiliter Sc

conftanter, vel

perfici

vel

deftrui* Ex hac

con- ideratione id

reportahit lusri,

ut non

raodö ei

certe

4K } * i ⁱ

terto certfus conftet, däri totius 'natur« ful ipfius Creatorem

potentiiTimum, (apientiihrnum,

quod proiixms ex

hit & fimilibus rationibus pro-

bamr in Theologia

Naturaii

$

led etiam fimui evi*

denter cognofcat,

eundem

naturae

au&orem»

per

hanetamfapientem

medicrum & fi'n i

um

fubordina-

tionem , (uam

fignifkaiie voluntatem, quomodo

nempe veiit rebus naturae

eile utendum,

arque

ha-

rum conveoienti ufu fuam naturam

perfidendam,

quo fic, per convenientem natur«

iuasraffonali dt

fbciali viram,fui Creatoris gloriam eo

feheius

pro-

rnoveat 2 quam volUntätern

iic fnanifeHataro,

non poterit non

loco perfe&ae legis habere & venera*»

ri. Nempe ianaratio

humana,

^a

praejudiciis aliis-

que morbis

libera, eft medium illud

,

per quod

haec lex Naturae Divina innotefcit. Et

licet ipfa

ra*

tio in le confiderata, non habeat vim

legis

, tarnen quatenus

hoc modo voluntatem Divinam

manifeftat , haneque in

ratiocinando prarien-

tem & ultro lefe ofterentem> fequitur

& audit,

ha&enus hominibus in

agendo inftar legis eiTe,

haud incommode dicitur ^,

quod de ipfa,

quoque

natura ,

fpeciatirn humana

^,

bis Omnibus ^conno-

tatis, fuo modo potent

affirmari. Tale

autem

hominis de rebus

agendis

&

omittendis ratioci«

nium, quia ineo

Divin« illius legis dréfomen lem-

per ultro eft

praefens, dicitur cönfcietttia, quae id-

eo dehniri folet,

Judicium intells&us de aäiontbut

froprik ad legem

relatis. Atque eß illa, quaii inte?

Demn & homiaem media, eo

quod illius volua-

A 2 tatem

4 ·®41) ° ( %&·

tatem fufpiciendam &

fequendam his,

ad agen·

dorn hoc vel illudleieaccingentibus, fiftat & quail promulget.

Nec

enim

fimpÜcicer, inftar ftacu«

mercurialis, agenda & omitcenda commonitrac,

fed etiam, fub additis minis, honeftacem inculcat,

eo quod lui transgreflbribus iratum quoque legis- latorem, pcenas negle&ae iux legis expofeentem,

denuntiet* En ! ifaque in confcientia legem Divi-

nam _, vere & proprie fic dibarn ^, quod ex

ejus

qualitate operativa ^, obiigatione ^, tamquam veras

& perieäae legis effe&u proprio, coiligere elt pro-

num«

§. Iii,

Qu,a® hac ratione pra?cepta funt &

prohibita

quando in

online

ad legem vel prascipientem

vel

prohibentetn confiderantur, ^uno nomine vocantur

efficia· Si efymon hujus vocis refpicere placueric,

omnino aßentimur Voflto, qui in iuo Etymologico lingual latinae, a verbo officio, quod eit ab ob

&

facio ^, illam deducit, ubi etjam oftendit, verbam illud, quod hodie idem ^ac obeße importat, olimi-

dem valuifle ac efficere, unde ecjam, vi hujus ori·

ginationis, officium erit omne illud, quod

effe·

äui vel dandurn eft vel datum, quemadmodurn etjam a benefaciendo eft beneficium. Nec tarnen o»

mnem hujus vocabuli vim nobis exhaurit h<ec e·

tymologia ^, dantur enim in rerum natura effe&us varii, _quorum alii, pro ratione fuae caußje, funt ixeceßarii & uniformes* alii iiberi, imm o dt agea- tium

) o ( m» s

eium rationalium a&iones plurima?, in quantum

nempe nec prascept# ncc prohibit#, eatenus hoc

nomine venire nequeunt. Ut itaque aélio aliqua

hoc nomen rite tueri valeat, requiritur primo, ut ab agente rationali & libero proveniat, quod

il-

lam fecundum omnes fuas circumftantias rite exa-

minare poterit, quodque non neceflitate

quadam

unjformiter determinante, ied libero mota illam producat. Unde etjam officia proprie (ic

di&a

non modo non rebus _, ad leges motus ge- nerales circuroaåis ^, fed ne brutis quidem ani·

mantibus tribui poUunt, eo quod rationis dt

li·

bertatis expertia , obligationis quoque fint inca- pacia, qu# tarnen in conceptu officii involvitur·

Eine etjam requiritur fecundo, ut aåio illa

iub

legis alicujus tenore conrineator, adeoque in pra?·

fenti prascepta fit vel prohibita. Ideoque nec in

ceniura heic venire pofiunt illa? hominum adio-

nes , ut ut libera?, de quibus nif ulla lex,

vel

Divina vel humana, ullo modo conftituit. Hoc ipfum indigftant Morallft^, quando adionis hu·

manae principium confiitutivum dicunt efle itttef*

leäum dt voluntatem , normativem ^vero ipiam legem, ex qua

etjam

ratione nonnulli, rnter a&io·

nes hominis dc humanas diftingvunt, quam quo¬

que diftinéFionem re<fte expiicatam iuo non ca·

rere Fundamente putamos· Eft itaque

officium

a»

Bio humana, proratione

obligationis

ad prajcriptum

k-

gum reäe adtemperata.

* «m j°C s$*

§.

IV·

Ut ipfa

hsc lex

^natur«

human« efi: adtem*

perata, quippe per quam quoque

manifeihtur

§. ^2.

ita etjam,

qu«

in illa pr«fcribuntur oiHcia,

ad ejus tum

perfe&ionem

tum

emolumentum

ten-

dunt. Jubetur in illa primo & ante omnia

cukus

Deo creatori debitus, (ine quo vix homo uiluse-

rit

reputandus,

eo

quod fic irnpius & irreligioius

nii rationali fu« natur« conveniens pr«ftiterit. Ju*

betur qnoque amor

fui ipfius,

non

inordinatus il-

le & perverfus , qui

mulrorum f«pe malorum eft

origo,

led ordinatus & moderatus

^,

qui

pro

fi·

ne & icopoea habet omnia, qu«

hominem in efle

^,

vivere &operari rationali &

(ociali perficiunt. Dixis

in effe

rationali &* jociali. H« enim du« hominis

qualitates ^, ut

inter ίε,

nexu

plus

quam

fororio

funtjun&«, ita

fundamenti inftar haberi pollunt

omnium officiorum, vi legis ^natur«

pr«ftando-

rum, tum in fpecie eorum, qu« erga

fe ipfam

& alios funt obfervanda. Ut

officiorum

^erga

Deum non ultenorem injiciam mentionem, quip-

pe qu«

etjam hine allqua ratione pofTunt colligi

atquededuci;

certe per

hoc ipium

,

quod homi¬

nis natura hoc modo (itrationalis & facialis, (con-

notata fc. lege

infcripta, und« etjam oritur

con·

fcientäa §. 2. quo

fenfu in pofterum de illa loqui-

mur,) fui amore

illum

quoque

trahi

oportet, not»

qualicunque,

id quod in brutis animantibus

^,

im-

tno in tota rerum natura , certa ratione

obtinet

f fed

pecuiiari

atque

modo fubiimiori,

eo

quod πο·

biüor

4g 5

β

( Β*

feilior ejus fit

conditio

atqiie natura ^, rpfaque a-

gendi

prmeipia nobiliora» Conf. §♦

5.

Quod 0 heic

cal-culum re&e fubduxerit ratio, per odia ^, iimul»

tates, per adul'teria ^* c^des ^, & uao verbo ^, vitfö

qua?vis,

ad ignobilem brutorum fe detrudi for·

temr per unicum vero virtutis&

honeftatis feudi*

um, fe in iua _pra? Ulis dignitate 6c eminentia con·*

fervari deprehendet. Atque hoc eo magis, quo

ex ipfa expenentia ipfi conßat cerfius ^, ralem ^m

Creatore O, M. Tibi adfignatam eile ^naturam, ut

extra fidam cum aliis virse confortibus focietatem falvus mauere plane nequeat» Quod Γι hae lege

lui amorem hommi injunxerit Deus, id quod ^et»

jam frnis hominis non fruftra creati credere jubet^

fequitur

etjam

^,

quod

virtutis & honeftatis, erga alios exercendis, ftudium pra?ceperit, quippe åne

quo nulla unquam iocietas, ne dum cogieari, mi¬

nus dari poterit. Pro ratione itaque diverfi

ob*

je&i ^, tnpücis generis

haBemus officia,

erga

De-

um nempe, nosmetipfos oc alios exercenda ^,quo-

rum omnium ad naturam hominis rationalem 8t fociaiem ea eithabitudo^, ut ubi adfuermt, quem«

admodum mox dixirnus , eam rcddant perFeåam,

atque in ftatu

fibi

convenienri confervent, unde

quoque illamin praxi, pro η orm a

inveftigandi of-

£cia, lege Na?, nobis fairem aliisque debita, 8c fe-

cundum quam, quid juris Nae. fit quid ^non, dis«

quifitio inftitoaiur ^, illam haberi poffe exiftima»

mus, quo etjam feniu non nem-o eam honeftatis

Eormam atque cynoiuram eße adfirnaat*

g } 0 (

§. V.

Uc jam in confideratione officiorum, vit®

fociisdebitorum ,maneamus, pro duplici hos con- fiderandi ratione, quoque illa funt duplicia. Con-

fiderantur enim homines8 vel in communi j qua¬

tenus iunt homines, tall _{nempe natura} rationaii

& iociali prasditi, ^cum illa, quae inde in commu¬

ni fluit obligatione ^, vel etiam ^, quatenus iilos ^,

in certo ftatu confticutos , peculiaris aiiqua ^, ex illo proveniens, obligatio comitatur, eo quod pa- öurn aliquod ipeciale ^> vel ex preflum vel tacitum,

iilos intercedar. In pofteriori hoc ftatu effe judi-

cantur homines inter fe pacifcentes , de certis re¬

bus contrahentes,jurantes &c,quatenus fcilicet ex

fpeciali hac eorum ad ie invicem relatione, fpe-

"

cialia quoque inter iilos veniunc officia, quibus

extra hofee cafus , non föret locus , unde etjam

ha?c vocari fölent hypothetica. Et quemadmodum

haec officiaadtempus tantum inter certas perfonas

funt obiervanda,_quo praeterlapfo etjamilla ceffant;

ita aliafunt officia, quse ut exipfa hominis natu¬

ra rationaii & iociali immediare fluunt; ita et¬

iam nullo non tempore inter ^omnes in fuo vigore

manent, qua? etiam ideo dicuntur abjoluta. ^Quan¬

tum ad priora illa, ut accidentalem certarum per- ioaarum pra?fupponunt ftatum & conditionem ^,

non enim neceflario omnes pa<fta inter fe habenc

atque inftituta

hypothetica;

ita nec cum natura humana neceflario cohaerent. Quod vero ad haec attinet, fi modo homines in _{genere ut} homines

co ηil*-

φ ) ο c _«

confideraveris, tion opus erit pa&o aliquö ^, au€

inftituto vel caiu peculiari, ut ex. gr. fnter illos vigeat ha?c regula : neminem ejje Udendum ^, quip-

pe quam inrer illos femper 8c ubique ßare fir-

mam & inconcuflam ipfa rationalis & facialis ^ea*»

rum natura, non dicam fvadet, fed jubet, eo

quod extra iilius obiervationem nulla fibi confta-

re poterit focietas, ex qua tarnen homines, poß

Deum , fui habere confervationem diximus. Sic alios homines _pro naturaler sequalibus efle ha^

bendos, nec ideo fuperbe contemnendos ^, aliaque hujus generis praecepta, iunt & dicuntur abiolu-

ta, eo quod ex ipfa humanitate fluentia, tam la-»

te, quam ipfum genus humanum , iefe extendanr, Atque ex Horum etiam numero & ordine firat illa,

quae fpeciatim dieuntnr humanitatis officia, de quibus in iequentibus plura»

VI

Memorata ha?cce officia vocanfur abßhta;

non eo quidem ienfu , ac ii ^omnem omnino ad aliud refpe&um excluderent, quee iilius termini accepcio eft rigidior, fed inlaxiorivocis (ignifica-

tu, ita appellantur, comparate nempe ad hypo-

thetica, quod fcilicet ilia ^, _{a?que ac}

ha?ct

fpeciales

& varios non fupponant perfonarum flatus ^, fe^

cundum quos funt variabilia. Cum his enim illa

id habent _commune, quod, in ^quantum officia ^,

non modo refpiciant legem ^{, qua} pra?fcribuntur ^,

conf. §,3., fed etiam eos, quibusad tenorem legis iunt prasßanda , quorum etiam

ideo,

ad illa

fibi

B depo?

to «Β ) ^o c

gy

depofcenda

^,

jus eile dicitur. Vocabulnm autem

juris ^, ab sequivocatione,

eui iubjacet, eß libe#

randum. Praeterquam enim ^,

quod fubinde

pro attnbufoa£honis, atque eo quodjußum

eß,

repe-

natur adhibicum, baud raro etiarn , vei pro le¬

ge, ve! pro legum

complexu fyßematico

atque

integra difciplina uiurpatur ^, pro ut

etiam

a no-

bis jam

iajpfus

Juris natura rnentio

eß inje<ßa.

Hxc ^aueem hujus vocis ilgnifkario diverfa

eß ab

ea , in qua, nec minus

ufitata

^,

nobis heic ligni*

ficat attributum _perjon#, ejusque

facultatem moralem

agendi & non

agendi, vel plenius definfente Hoch-

ßetrero , qualitatem aBtvam

moralem,

competentem perfonx ^, ad

aliquid ab altero

^, quo cum

in focietate vi"

vitj juße habendem

vel agendum, Vocatur hoc jus qualitas

^f

quia in fe confideratum

^, non

eß quid

itriagfnarlum ^,

adeoque

nec

nihil, fed eß ornnino

aliqufd reale ^, eo

quod perfonam, cui eß

conces-

fum , vere & realiter affkiat ^, eamque

fingulari

aliqua immunitate

& praerogativa communiac. Et

ne quis reaiitatem intelligat

phyficara

^,

addirur, quod

^fit

qualitas moralis,

^η e*

talis,

per quam ,

non quidem ipla entitas

phyfica

muratur, attamen per quam

hominis, in ejje

morurn

confiderati

^,

(in quantum nempe

ipfi valor & pretium ineft,

ex quo agens

morale dicatur,)

certa

& peculiaris agendi,

atque

ab altero aliquid habendi eß facul¬

tas, qua, qui

hoc eodem

^non

gauderjure, ornni¬

no deftituitur alius. Hinc etiam qualitas haecce

moralis dicitur afliva> eo

quod albus haud

^exigua depre-

€ )of S» ti

deprehendatur

vis, tam in

animo ejus

^,

cui illa

competit, eo quod hac

inftru<ftus confidenter

iuas

res agat, fibique vi

ejusdem debita expoftulet

^,

tum eciam in animo ejus ^, in & contra quem

cortcefla, eo quod integra conicientiaalceri, fuum exquirenti, non

poffit refiftere,

eumque

nulki

modo impedire.

Conilderandum

enim

eft jus il*

lud, in ordine ad legem aliquam illud

conceden*

tern, iimulque obligationen!

praeftandi illud, quod

jure allo indultum eft^* in animos

aiiorum indu-

centern. Sine hac enim , juri meo in aliis refpon·

dente, inutile erit illud atque fruftraneum, ex quo etiam

fundamento

ineptum

eft

atque

ftoiidum

illud Hobbeili jus ornnium in omnes, quippe quocl

exercere volenti omnes pari jure poterint refifte-

re , quod, quaii in transcoriu,

vérbofuiSciat

^mo-

nuifle. Atque ex his pariter intelligitur ^, quo feniu dicatur facultas moralis agenäi. Et quoniam

facultas moralis non nid agentibus ex rafione, adeoque perfonis ^, convenit;

ideoque

hoc

jus

non

in ^res atque aßiones, ied in iolas ^perionas

cadere

eft cenfendum. Diftinguiautem hoc jusinpetfeäum

& imperfeäum, res eft

notiiTitna,

diciturque

illud

perfeäum ^, vi

cujus alterum

^, qui

obligationi iuas

non vult fatisfacere , poflumus cogere

ad

implen-

dum debitum. Imperfeäum contra ita ie

habet»

ut ejus jmpletio pudori faltem &

confcientiae de-

bentis relinquatur, de

cujus

etiam

diftinftionis

fenfu, occafione & ufu , quoque infra

ulterius eft

disquirendum.

Ε 2 §. VfL

W *β ) ° ( ϊ§*

ξ, VII

Ut äutém In fequentlbus eo melius intelllgai

mus j cur & ^{ex quo} fundamento officia humani- tatis jure imperfe&o deberi dicantur, inhorurona-

turam & indolem paucis adhuc eil inquirendum.'

Heic itaque

obfervandum,

vigere inter homines,

qua tales ^, communem & univerialem fociefatem,

qua?

fundatur

in cognatione & confangvinitateil-

la univerfali, _{qua omnes} homines, ab ^uno Tan»

gvine creri, uniusque communis natura?, ut una familia & civitas pofTunt confiderari» Et licetpo- itea in focietates minores coiverint homines, hoc ipfo tarnen

adeo

nonrepudiata eil illaomnium cuai omnibus universalis, ut potius haec illarum fit &

maneat fundamentum, inque illarum medio vi¬

gere

intelligatur.

^Et quemadmodum illa? mino¬

res fua

peculiaria

^, quibus continentur, habent of¬

ficia ; iea etiam ha?c univerfalis & communiilima cenfenda eil fua habere, omnibus _erga omnes pras- itanda. Quid enim eiTet, quod illum pro focio,

cum quo mihi efTet focietas, agnofcerem, cum quo tarnen

nihil

mihi eilet commune ⁵ δε a

quo

benignitatis

& benevolentia? nulla iperare Ii«

ceret indiciä ? Inter h$c autem _> qua? mox dixi-

mus abJoluta*t func quoque ha?cce officia humamta·

tis, inde nomen fortita, quod ex ipfa humanita-

te illorum ratio fit defumenda, quippe cui,ue ^ra¬

tional! & iociali, nilfocietati amica? inimicumcon*

venire quivis facile judicaverir. Horum autem

hanc defcriptionem dedit Cicero, _quod iis utiHa

£nt qui accipiunt,

danti

^non molefta, Haud ^e- nim

«β ) 0 ( *5

κμώ raro in noftra poteßate Sc facultate

deprehen*

dunrur ea _, quibus absque ullo noftro damno ^ca-

rere, quseque absque minimo

incommodo

m all·

os conferre poilumus, quae

nihilo

minus aliis, fuo

loco Sc tempore , futura non modo funt utilia ,fed

etiam maximeneeeflaria , qua?,qui illis tali in ca- fu, non accedentibus aliis circumßantiis, denega«

verit, ^eum eife inhumanum, humanamque quaii

exuiÜe naturarn , merito omnes dlxermt. Sic ^, ut

exemplo res illußretur ^,

finge tibi,

perenném

fo

li¬

tern poffidenti, obvenire

hämmern aliurn,

fiti ma-

ceratum, earaque inde levare

geßientem.

An ilii

hoc ipiurn denegares? An ^, hoc ipfi negato, com»

munia humanitatis jura iervaiie fores dicendas ?

An non potios

tsbi

foret

cogitandum

^, earum re-

rum,

quemadmodum

iterum

Cicero,

quas

adcom-

rnunem hominum uium natura genuit, iervandam

efie communitatem, idque eo magis,quod res illa

fit fnexhaußae utilitatis. Certe, qui tantiikim re·

cufaret concedere indigentia? illius, quem videret

eadem rationali ^natura pnediium, foret faltem

hoc ipfo quafi

irrationale, quod

non cogitaret

ß-

eri polTe, uc ipie aliquando

ineandem,

qua alter ille, miferiam devolutus, eandem fic crudelitateoa experiri

haberet neceiTum. Foret

quoque

iniocia-

bilis , eo quod

tantillum benigne voluntatis

erga vita? iocium teßari detreåans, ad officia civiüa,

ut plurimum cum

multis difficultafibus Sc

incom«

modis conjun&a,

multo

minus

habilis futurus

ei«

iet atque promtus»

Ejus dem inhumanitatis

reusille

B ₃ foret

14 o ( flfr'

förethabendus, qui in hominem inter

vafta

nemo-

ra prasaltosque raonres errantem

incidens, eidem

roganti viam monftrare nollet,

vel etjara confifii

inopi,dum pofiet,

illud fubminiftrare invidusat-

que malevolus refugeret, ut

plura jam

non

affe-

ramus exempla, qualia apud Moraliftas

paiiim

le¬

gere licet plurima,

$. VIII.

Hsec & alia hujus generis

officia,

(i

modo of-

ficiorum nomen rice tuebuntur, conf. $.5, necef-

fario lege aliqua erunt praecepta, eaque

taii,qua2

omnes m univerfum homines obftringat, eo

quod

haec ofHcia omnes omnino homines ^, qua tales,

mutuo ftringant atque concernant,

conf. §.

7, Et quoniam nemo aliusf quam

folus Deus,

uni- veriogeneri humano talem praefcribere

legem

cum effe&u valuerit, hane _patet effe Divinarn,

adeoque

eandem, quam mediante hominis natura rationa»

ii & iociali omnibus promulgat, conF. §. 2. 5c 4.

atque ialvafua iapientia non

promulgare nequivit,

conf.β. i. Ha?c eft norma quoque officiorum

hu-

manitatis, atque fundamentum juris eorum in

fe

continet. Quidquid enim huic confentaneum

efte

liquido conftat, ^pro

juris

η. praecepto,

adeoque

Divino, eft habendum; contra vero, quidquid ab

hac, qua

tali, omnino abhorret, illud

^, tamquam

divinitus interdiåum eft fugiendum. Quod fi fi-

mul pateat, eam

eile hujus

natura?

condirionem

, ur extra focietatcm ^cum aliis, ^nemo (alvus elfe

poffit, fequitur, vi ejusdem, omnia»

qu«

focie-

^

} Q C SjT tafi obtinend^ Sc confervanda? _quacunque ratione fnferviant, cum omni cura eileiufcipienda. Hinc

naruraliter fluit, Sc per naturam promulgaturpra?·

ceptum illud Divinum generaliflimum : Qnod tibi

von visfieri, altert ne feceris, få* quacunque ab

altis

tibi optas preefttta, ea alns proftare non recufaveris.

Quo eodem praecepto commendatur ftudium (ibi

Invicem inierviendi mutuum, feu benevolentia,

vineulum Illudgenerishurnanifordflimum. Exhoc

tandem fundamentoprofluunt omnia,

hominibus,

qua talibus, in communivitae focietate, pr^ftan»

da ofHcia, qua? faepius vocavlmus abfoluta, immo etjam ipfa ha>cce humanitatis, unde quoque colli·

gere licet,quoque ha?c,

jure

natural!atque Divino,

efle injunöa. Applicentur hue exempla

§..7·alla*

ta _j Sc patebit» ^per taiem benevofentiam non pra?- ftitam , perque talia

officia

aliis

denegata

^{, contra}

legem ^natura? hac ratione peccari, adeoque

illa,ab

omnibus, qui talia praeftare poilunt,poftulandi jus

habere omnes, eorum indigos. Conf. §. 6. Et il·

cet non male dividantur praecepta Juris Niae, in neceßtiatis, per qua?

injunguntur

ea,

fine qnibus

jmmediate ornnis corrueret iocietas, atque com>

moditatis, quibus

inculcantur

^{ea, qua?} focietati

eo telicius confervanda? infervionr§ non tamenhoc

eo usque vaiere eß

cenfendum,

quafi

hare pofteri·

ora omni carerent neceilitate morali, adeoque ei-

fent indifferentia. Sufficiat _nempe,

etjam h<ec

^eo¬

dem Juris N:a? generali complexu eiTe compre-

henia, _{atque a} Deo

injunåa

^* eo

quod

pariter in i»

tß ) o f

g>*

pfa hominis natura radonali

Sc foclali habeantfuh*

cfamentum, adeoque nec fme

injuria

aliis

poile

denegarf.

§· IX·

Confiderato üc juris circa ha?cce officia fun- daraento, quäle ipfum hinc refultans jus ilt pau- cis eft videndum. Communi _nempe Moralifta·

rum ore,hasc officia humanitatis,jure tantumim'

perfefloy aliis

deberi dicuntnr. At fuerk forte ali-

quis, qui dubitaverit, num per omnia

hxc ad«

fertio jufta fit Sc re&e iefe habuerir, Rationes

dubitandi hae eile poterunt potiores. Nempe νσ·

luntatem fuam, mediante natura , creaturis rationalibus manifeftavit Deus, quam pro per*

fe<fta lege, confcientiam

ftringente,

&transgref-

foribus poenam denunciante, nemo

detreåaverlc

agnoicere §. 2. Per hanc legem

iN:« injunguti-

tur homini varia officia §. 3. Sc 4♦

fub

quorum ambitu comprehenduntur quoque ea, qua?

dicun«

tur humanitatis §. 5, 7. Ad hac ergo parirerprae- itanda, homo lege Ν:«ε Divina obligatur $, 3·

per quam quoque

ßmul aliis exhibetur jus

eadem ^a nobis habendi· His autem omnibus hoc modo feie habentibus , videretur merito alicui,

non modo non in ofßciis necejßtatk⁹ fed ne quidern

in ojjjcik comm$ditatk ^, adeoque nec in hifce hu*

manitatis , vel reipe&u juris habendi ab aliis, vel refpe&u

ohligatwnis praeftandi aliis

^, imperte&io-

nem aliquam agnofcendam, eo quod omnia ab

eodem legislatore, eadem lege

Divina,

in eun-

4M ) o ( MI» _if

dem finem funt injun&a §, 8. Potius ex hac

ratione, videtur jus seque plenum haec officia co- mitari, eatenus faltem, quatenus ab eo , cui il-

lud dandi fuit poteftas ^, non modo omnibus eil datum, ied etiam Ulis, quibus datum eft, aequa- iiter conceiTum , adeo ut ab Ulis alteri exigenti

& indigenti prasftandis, jure aliquo pecifliari ne¬

mo fe queat eximere. Num ne ex lege perfe·

éla, jus perfe&um ^, & obligatio perfeéfa ^, fluere

debeant ? Nuilam faltem, in ordine ad Deum le- gislatorem, heic fubodorari lieebit imperfe&ionem,

vel re(pe<äu Obligation«, in animos hominum introduéfce, vel etiam reipeåu

juris

per

illans

conceffi.

§. X.

Ex ratfonibus itaque φ. ^pra?c, allatis, exiftima-

mus diéhe juris diftinåioni, in foro Divino legis

N:2p _{, non} e(Te locum, nec illam ex intentione

Dei legislatoris poiTe explicari. Si voluntate e-

nim eantum inefficaci & fimplicis complacentia?

ha?c omnia humanitatis officia Deus voluiüet,

ita quidem ^, ut five ab hominibus illa obferva-

rentur feu _non, ulterius tamen non curareti

tunc forte foret fatendum , hanc Dei voluntatem

iic figriificatam ^, non fore legem nifi imperfe»

Öam _, 5c confequenter ipfum jus,, & obligatio-

nem ex illa provenientem ejusdem fore naturae

5c indolis* Aft vero quis credat, de inefficacem

fuiße voluntatis Divinae a&um circa haec, quae

fcamen ad fapientiam 5c fan&itatem ejus maxime

G perri-

sS 4Q| ) ® C

pa

pertinent

iiluftrandam ? Potius

pro certo

haben·

dum? totam Ν:a? legem, voluntate plena, Deum hominibus propofuiiTe obfervandam ^, hujosque

lux legis, jurisque exfecutionern pletiariam Co¬

li fibi reiervaile , quamquam parfem , qua de

re §. proxime fequenti, homlnihus videatur

voluiile conceilarn. Hane autem legem exfe«

qui non

poteil, nifi

etiam

de

illius transgreffo·

ribus pcenam iumat

juftam

^, atque

deliélis

com«

miilis convenientem. Hinc patere exiftimamus,

per

transgretfionem

praeceptorum, non tantutn necefllcatis fed etjam commoditatis, legem vio-

lari Divinam, adeo ut certo fibi quisque debeat

habere perfvafum ^, etiam officia h^cce humani-

tatis _, refpeöu Dei ^,

jure

perfe&o deberi, per- que illa

denegata,

iram

legislatoris,

poenam- que ,

jufto ejus judicio tandem fecuturam

^, ac- ciri» Unde etiam in foro humano, ratione ex-

fécutionis, illa dicuntur confcientiae cujusque re·

linqui ^* ea quidem mente ⁹ ut quicunque non

prseftiterit, in

fua

conicientia agnofcere cogatur,

ie in legem Divinam ^, qua? confcientia? proxirna

eft regula, graviter peccaiTe, adeoque iub culpa

feie ejusque reatu, teneri.

§. XI.

Ne tarnen quisquam fibi perfvadeat; omni

carere fundamento diftin&ionem juris allatam ,

obfervandum, eidem formande & adhibend«

occafionem dediiTe exercitium & exfecutionern ,

in

«8 ) o c Β» τ fn foro hntnano, fen in forietate homsnum natu«

rali & clvili_{? eorurn , quse} fege N:ae praecepta furu

& prohibita, Horum enim, quum ad focialitatem

confervandam &promovendam ^{, non} eadem fit ha-

bitudo , Id quocl fupra ξ, g5 adhibita

diiiit^éfcio*

ne inter officla neceflicatis & conomoditatis ,

iadicavlmus iea eorurn prsecipuis heic haben-

da fult ratio , quorum negleåus ad hane im-

pediendam

&

deilruendam

magis

dire&e

ten·

dit. Ut exemplis antea aliatis h^c addamus:

certe per furta ^, homicidia,

hujusqoe

gene¬

ns vitia alia, direåe & absque omni circuitu fo-

cietatem turbari, nonvero pariter perdenegatum

alteri confilium , per non dec!^aratam erga pr^fHta

beneficia gratkudinem, aliaque ejusdem indolis,

focietatem kedi liquet. Haec enim pofteriora> ita plerumque iunt comparata, ut

ab

uno

denegata

ab altero poifint & fperari & obtineri. Et licet

in fuis confequentiis etjam haec, ^non prieftita,foci-

etati fint nociva, non tarnen illam xque necefTa-

rio tollunt ac priora, quippe quorum denegatio

immediate ipiam locietatis

deftruäionem

impor-

tat. Sint itaque hascce utriusque generis

ofHcia

^,

quae oppofitas

his enormitatibns virtutesinculcant,

pariter

jure N;s Injunéla, adeo ut etiam parile

jusilla ab aliis

habendi fit ornnibus, hoc refpe&u,

conceflum §. ^io» hujus tarnen juris exfecutionem,

cum hac limitarione, hominibus videtur concef-

fiiTe legislator, ^urea tantum, fine quibus

finis,

fupra memoratus , nulla ratione obtineri poffet,

C 2 adhi-

1© )ο(ί§{*

adhibita vi externa, poftulari, caedemque v. g. ΐή·

tenfatam pari violentia repellere liceret, quuma®

lia*. _per uniusmalitiam, qui negligeret praeceptum neceliitatis, de nemine laedendo, tota facile _pe-

ritura effet focietas ^, reliqua autem, quorum cum hoc fine non aeque ar&a eflet connexio pudori &

eonicientiae cujusvis forent relinquenda. Hanc,

circa haecce humanitatis officia , efle Dei legis·

tatoris voluntatem, tanto conftat certius, quan*

to eft evidentius , conceilam hominibus faculta-

tem, etjam hsecce vi externa extorquendi, ίο*

cietati maxime fore damnoiam. Concipe homl·

nes in ftatu naturali aequalitatis viventes: ^ut fe-

re omnium naturalis qusedam deprehenditurma·

Mtia atque perverfitas; ita hujus quoquevarii in

variis dabuntur gradus, alii erunt humaniores,a-

lii inhumani magis. Si autem contra hos omnia ad vivum reiecare inciperent illi, horurnque in- humanitati cuilibet _{per ex}ternam vim obviam i-

re, rixarum & contentionum finis fane foret nul-

lus. Par _quoque in focietatibus civilibus eft ra¬

tio : heic certe, ii ob denegata quaffibet huma¬

nitatis officia a&io in foro daretur , litibus cali- bus dirimendis nulli judices, nulla fufficerent fo#

ra. Multo itaque melius focietati hoc ipfo eft coniultum,

quod ha?c talia pudori

& confcien-

tiae cujusvis, modo fupra

di&o

$. to. fuere re-

li&a. Hinc non poteft non ratio eile manitefta,

cur officia neceffitatis, juris dicantur eile _per·

fefti, officia vero humanitatis ^non nifi jure im**

per-

«S3 ) o ( f§& ^{χ ϊ?}

perfe&o deberi,

modo, quid

iit

Jus

perFe$um ,

quid irr.perte&um, ex iupra di$3S ^, meminerit, Arque bis iisdem fundamentis innifitur diOin<R:io obligationis in plenam & iemiplenam ^, cujus ideo fenius, explicatio & ufus ^ex

di&is

tonftireric

facile.

Explicanda quoque heic foret quaeftio :

num officia ha?cce humanitatis queant, vel inter- cedentibus paéHs, vel etjam aliis accedentibus

circumftantiis, neceiTitatis officiorum naturarn induere ; quum aurem temporis anguftia, qua inmus circumfcripti,ea renosprohibeat, venia hu-

maniilimi Le&oris, licebitheic vela contrahere.

Sumustarnen, ii Deo ita placuerit, de hac quaeftione alio tempore

a&ufrt9

TANTUM.

Clariffimo DOMINO

C ANDIDATO.

Xdigsjs

Χάι?έ]$Ίξ?πόμενοι θυμS,

νυν φίλοι, οότε λεψόεσσαν μάλοί χάιςεθ άοιόην

ομαιμοι

,

Ανδρες ^, όσοίς

άλαπαΰνόν

^ντο

xga$ty τέλεν

^{ητο? >}

Οις χε F έ?ως

ά?εΊης ςηθεσσίν ενί ζέει

αίνος, Aeuje Ταγαλλόμενοι κ}

επιρροή

οι

ijxfis ηόη

Mol ΜΑΡΙΝΟΤ σοφίης κλειη

μελ^ων}ι αειδειν

^,

Κα/ ^τ αγαθών άλλων,

7ά

0£ö£ , ο

Αοτυ}? Ίων έΰΐων

ΐΐνευμοζιχων ^αυτω

πολυόλβω όάισατα χείξΑ

Ολβος

ty, ΜΑΡΙΝΕ,

πε?1πάν]ων φίλίαθ'εΊώ?ων,

%σσ( _γε

νητζεχ,έως Ύοι

γα?

σοφιης χλν^ος ηλθε,

Τοί άμα

μειλίΧίης, ΤοΤ σωφροσύνης μέγ ονεία?

^,

Τοϊ επισπε?χέιης

αγαθόν

,

τόΐ όω?ον αγνειης,

Το/ τ'

/SawAfc ké]o τξόφξων

%υσε·