mm SPECIMINIS PHILOLOGICIy 71731 Π7ΠΠΠ
iwm
ΪΪΠίρΠ 3Γ03
Scti ils ORIGINE PUNCTORUM S. CODICISHEBRM,
Partem Alteram,ConfenfuAmρli(f, Facult. Pbilofopb«inΙϋκ*
fin Upfal, Athenao,
PR^SIDE
VIRO CELEBERRIMO,
DN.
ANDREA
BOBERG,
l. l. O. O. Prof. Reg. & Ord. h.t.Rectore Magnifico,
Pro GRADU,
Publice ventilandamfifiit
LAURENTIUS
GRANDEL,
W-Gothuc,
In Audit. Guft. Maj. ad d. 7 Juliiy Anni MDCCXXXVI.
Hor is.ante meridiem conjvetia*
V IRO
Max. Rever. &
Ampliffimo
5DN
a N
d
R Ε
s.
WIN
B
OM,
S. S. Theol. PROFESSORI Celeberri-mo, utriusque Confiftörii
ADSES-SORI GraviiTimo, Patrono
Optimo.
VIR I S
tAämodum Rev. ér
Tr<eclart([mit>
DOMIN1SΜΛ
G
IST
RIS,
In Reg. Gymnaf. Skarenii S. S· Theologice ?
nec non
PhiloCophia LECT0R1BUS,
dexterrimisj fidiiTimis,
Vener. Conbft. Eccles. ibidem
ADS ESSOR l BUS
a?qui{Timis,
fautoribus Promotoribus Optimis3 certijfimli.
VIRO
Aåmod. Rev.&
Ampliffimo,
MAG. A Ν
D
R K
iE
RUDBHRG,
Defignato Dicecef. Skarens.
Arcbi-Pr<e-fofito meritiflimo, TempliCathedralis Antifliti graviflimo, Ven. Coniift
Adfejfori Primario.
Patrono
Propenfiflimo.
VIRO
Aämoä. Rever. &
Vraclarisfimo,
MAG.
JOHANNI
ROSELL,
Pafiori in Aklinge meritiflimo,Fautori
& Everget<e Benigniflimo.
VIRO
Tlur. River. &
Clariffimo,
Dn.
JOH1NNI
SÜNßlO,
Vaßüri in Almunge
vigilantiiflmo,
JcAHtori certißlmo.MUnusciilum
tidignitate pioque
hoc,
fota
argmen-
offerentis
animo commendabile, varä &tnßgma
prorfiis
benefictorum
ge¬nera , mJemet
nullo
non temporecol-lata, Vobis,Pacroni,Promotores Fautores
exoptatiffmi, i#
venera· bundigratique
ammiindicium,
fpem ulterioris obtinendi favör
ii, cumardentiffimts
pro omnigenaVeftra
ja-lute ac
fehcitate
votis,offert,
dicat,
dedtcai
Max.& Admod.ReverPraecla» riiT. atc|}
Plur.
Rever.Nomi·
num Veitrorum
cultor obfervantiffmus
m ° a yi
Caput
Tertium.
I.
ANtea
quae intrinfecus,egimus
de
abargumentis,
ipfa re pe¬titanoftraminadftruenda
pun¬
dorumantiquitateconfirmant fententiam. Nunc ad ea, quczextrin*
fecus, ex hiftoria adduci folent, nos
conferimus. Horuminnumero primo
ponimus univerfalem Judxorum, tam
veterum, quam recentiorum,
con-fenfum, quo omnes, unico Elia
Le-vita excepto, pundis
antiquitatem, literis coaevam, tribuunt.
Nunquam
enim in admittenda hodierna
punda-tione tam amice Judaei confpiraflent,
niii ab Audore, fpiritu
prophetico inftrudo, profedam efle crediderint.
Neque enim huic rei officium paucée
&levicu,lae iffie diffenfionesBen
Afche-ris, in Pälaeftina docentis, a Rabbino Babyloniae Ben Naphtali, de
quorun-dam vocabulorum pundatione.
Inii-gne quoque robur fententiae noftrae
fuperaddunt Karaei, Judxorum
Seda-rii: quorum originem
berien-berienfibus antiquiorem eflfe, ipfl
ad-verfarii baud facile negaverint. Hi, · quamvis omnes rejiciant traditiones,
cum Rabbanitis tarnen circa eandem
pundationem,paucis tantum
exceptis,
confentiunt: quodcertenonfacerent,
ii non divinitus ortam* fed legis
tra-ditionariae partemeiTe, ipfis
perfvafum
efuiflet., Validiflimum hocce argumen¬
tum> pro antiquitate pundorum
lite¬
rns coaeva, pluribus urgetcelebrisille
Karaeus in Commentario fuo c. u. p·iji. quem Celeb. Jo. Chrift.
Wolfius
latine vertit, & typis exfcribi
curavit.
Addo impoilibile fuiflfe, omnia
exem-plaria iimul & femel, uno tempore jl
jpundis
hauddifcrepantibus donaripo;
tuiiTej cum disjedi jam eiTent
Judaei
per totum fere terrarum orbem, ut
ex Adis Apoft. c. i. patet;
atqueadeo
cum illis perplurimi codices
difperfi.
Quin etiam , ii nullacomparuiiTent
punda, fierinonpoterat, utInterpreten quemadmodum argumentatur
farpius
»laudatus Wolfius, in multis locisper
fe
Ambiguis9 tam amice confentirent.
enim hinc inde occurrunt varietates,
cafånefunt, β
comparenturcumUlis, cjtte
SS o- Ü
txfpettancla erant, absque vocalibusfi fu-ißet ä).
d) Biblioth.Heb. T". 2. />. 4$?·
S- π· . ,
PRoftant deinde teftimonia
fere Judaeorum, praeterunicumomnium
E-liam, mentionempundorum, partim direde , partim indirede facientium.
Quorum loca, tum ex aliis Scriptis
Rabbinicis, tum ex utroque
Talmu-de, tum etiam ex libro Bahir, Cofri & Zohar antiquiftimo (quem credunt
Judaei haud longe poft nati Chrifti temporaefte Scriptum, ubi etiam
no-mina quorundam pundorum
expri-muntur) magno numero congeftit
Buxtorfiuse) a falfis
interpretationi-bus adverfariorum vindicavit f). Un-de brevitatis caufla eadem heic non
tranfcribimus. Interea tarnen id
no-tändum, teftimonia haecce, quamvis
circa audores pundorum
paulatimva-rient; in eo tarnen otnnia convenire> quod Maforethas Tiberienfes pundo¬
tum audores nonftatuant,
fedvelre-moveant, velomnino deillis taceant.
Nec adeo facilecontrahaecteftimonia,
tumveteris, tum recentioris Eceleiiae
54 3K ο ü
Judaicae, a Neo-criticis, ut fibi
per-fvadent, excipitur. Gerte non ne- ■ τ
glexiiTe Deum oracula fua, qute
Moil
& Prophetis tradiditj Ted,
utinEccle-fia confervarentur pura & integra» perpetuam curam geflifle, vel
inde
maxime patet, quod, teftanteApo-ftolo^haec
fuerit
praerogativaJudaeo-
» rum, en hristv&vjff&v ταλόγια
τ£Θεϋg).Certo igitur affirmandum, codicem Hebraeum ex Synagoga Judaica in
Ec-clefiam Chriftianam talem efle
trans-rniftum, qualem illahodienuminSchö¬
lls fuis fervat ac veneratur b). Hifce
fubjungimus teftimonium haud con-
L
temnendum, ex vetuftiflimö codice |
Hilleliano defumtum, qui, fi
nonpri-us, circa quartum faltem feculum a
N. C. ut plerique putant, ab
Hillde
Hannafi cenfetur Scriptusj quem
et-jam Toletolae Servatum , &
punftis
donatum narrat Kimchi in libro
Scho-rafchim, in rad.c®, & inMichlol /> QuodteftimoniumSpeciatim
Ifac.Wof-
·iium ferit, qui deciiioni veteris
cujus-dam exemplaris totam de
puntftiscon-froverfiam committens, ita loquitur:
Quiproajjicihusfugnant^ nei unuwoßw
o S& 55"
exemplarpraditto fratio (i. i. /V* y*. <·#/#) vetufiiusy in quo hacpunttacomp
a-reant& NB. vincant k). Hocigitur ad-dutfto, neceftumeft, Woffius, exfuo
ipiius pafto? fefe viitum fateatur. Eft
& aliud celebre
manufcriptum,
quin-que libros Mofis continens, quodBo-noniae in temploS. Dominicifervatum,
Judaei q-uidem ab Efr?. fcriptum affir-mant. Sed Doftiilimus ordinis
Bene-di&ini Monachus Montfauconin Dia¬ rio Italico p. 399.fabulofumidreputat,
quamvis non neget valde antiquum
eile ΐ). Hoc ergo & alia plura,
quas
circumferuntur, & antiquitatem
fa-piunt manufcripta , deficientibus iis
criteriis, quibus certa eorum jetas in-veftigari poflet, argumenti locoaddu-cere operae pretium non
reputavimus. e) Buxt. Tib. c. 9. f) TraßA depuntt,
part. ι. c. ß. j. 6.part. ζ. c. β. & ii. Vid.
etiam IVafm. Vind. part, I.
c. ζ. Sett. ι.
Thef. ß. g) Rom.β: /, ζ. h) vid. Carp*
zov. Cr it. S. c.j. Sett. 7. p. 254. i) fol. PS' col. i. k) Biffert. de LXX. Interpr.
c, 3-p. 97. 1) vid. Humfr. Prideaux Hiß.des
Juifs ξβ des peuples voißns T. 2. p. 307. Heic obferves velim,
facilisque, ut Spero
s6 o Ü
excufes B. B. quodin partepriori e. t. §,
4. p. $. ab hoc traclatu tanquam
diverfm
memoretur Connedion of the oldand
New Teftament; cum tarnen kic nonfit
aliusj fed idem in LingvamGallicamträn*'
latus. §. UT.
T)ra:terea nec fuo pondere carens te«
ftimonium ex notis criticis, vul-.
go 31Γ01 ΉΡ didis, pro
antiquitate
pundorum
defumitur. Notum
eft
vo-cem illam , quae inträ contextum
cir-ceilo fuperne (ignatur >Maforethis
appellari Chaldaica
dialedo
3ΓΓ0
Scriptum , eam vero Ήρ leEtum> qu£
in paginarum marginibus ,
litera
p
notata comparet.Quo
iignificatum
voiuerunt, vocem marginalem cum iigno 'p,
quod
^p dicitur, inalteri-uslocum elfe fubftituendam. Perfpe*
da iic harum notarum iignificatione,
de origine & audoribus illarum no*
fcendis foliriti erimus, utinde,
quid
nobis in adftruenda antiquitate pun¬ dorum
praeftent, intelligatur.
Ad
o-riginem itaque quod attinet,
illa
>fr
ne dubio, partim anomaliis feu anti-quis loquendimodis, fcriptoribusfan-dis olim ufitatis> partim
& Ο Μ 57 §. tiurn codicum collationi , inter quos [tu celebratur codex Hierofolymitanus &
nd r Babylonicus m)\ partim etiam
euphe-fi mifmis eft tribuenda. Obfervarunte-ni' nim Maforethae, e.g. Gen. 8- 17. pro
«yn & Ρfal. y. 9. pro ΊΦΠ, ad for¬ te« mam regulärem legendum Ν2ΓΠ &
ul- · Itsrn>&c. Sic multae funtvoces, plures
ite habentes vocales, quam
admittuntli-ro- terce, ut Efa. 41. 6. 8c contra plures
ir« literas, quam tolerant punda earum,
bis ut Efa id. iy. In nonnullis abundant
Π3 vel deficiunt TIN: transponuntur
in-ux terdumliterae, interdum&mutantur> »ra ut i. Reg. iz. 33. pro 1. Quaedam
jm " *0 pro Sc viciffim poiitum
obfer-im vant: ut omittam ynD vbvΉρ leüum
ri* nonfcriptum "Hp ΤΓΟ fcriptum
je- & non leclum 8cc, Quibusomnibus
fu-e, as Maforethae appofuere notas , uti»
!0« omnem, verba funt Cl.Buxtorfii,
fecu-jld turam poßeritatem incorrupta lettiomane-[tl- tet, aut β quid diverfilibrariorum culpa
0" aut vitio incideret, ex ißis notis corrigi
Ii« 0* reflituipoß[et »). Unde evidens eft, ti- punda longe antehasMaforetharum n« notas exftitiffe, utpote normam &
n- regulam literarum fubftituendarum:
quod fatis indicant Judaei, cum ilfa a-nimse, has corporis illa corpori,has
veftimentis afiimilant. [amautemnon
corpus veftimentis , fed veftimenta
corpori
funtaptanda,
parique modo literat exfuispundis dijudicanda?. Con-fentientes hic habemus non folum ali-os> Ted omnes etiam Hebneorum an-tiquiores aeque ac recentiores Gram-maticos. Vid. Buxt. o) Immo ipfutn quoque Waltonum, ita loquentenuNota fMaforetharum) circa
voces irre*
gulariterpunttatasy & de earum numero,
necefrario fupponunt punclationem multo
antefattam ρ). De
ipiis autem audo-ribusη ota rumiftarumvariae
deprehen-duntur fententiae. Alii notas has tra¬
ditionemefte Moiis émonte Sinai
con-tendunt; alii adEfram ejusque
colle-gas referunt ? inter quos R. David
Kimchij. Ephodams, uterque
Buxtor-fiusß)y
aliif
modo tarnen valdedi-yerfq; Peculiarem enim Matth.
Hil-lerus de variantibus hifee ledionibus
prodidit fententiam r)% Quam
haud
immerito, licet eam Wagenfeilius
&
Heideggerus,
viri in hoc eruditionisCe-H ο HS 79 leb. Wolfius s) Sc Carpzovius folidis
rationibus rejecerunt ac improbarunt
t). Alii pro Maforethis partim
An-te-Talmudicis, partim
Poft-Talmudi-cis, i. e. Tiberienfibus, depugnant.
Hifce merito accenfetur Elias Levita, qui Maforae licet initium ab aevo
re-motiori cenfeat repetendum efte; Ti¬ berienfibus tarnen Doftoribus id
acee-ptum vult referendum, quod literis fit confignata. Quam quidem fenten-tiam ex Scriptis ejus exhibet Buxtorf»
in Tiber, c. ui. Nec diiTentit
admo-dum Waltonus, cujus haec funt verba:
contra omnes hafce fernentias,
utcunque
explicentur, conclufeo noftra cftj Eframif
focios nonfuiffe harum notarum auflores, fed longepoft Sfra tempora, partim ante
Talmud,partimpoft α Maforethis
annota-tas fuiffe «).
Cappellus dubiam
profi-tetur fententiam his fereverbis: Si non
funt emendationes ab Efra& virisSynago¬
ge magna; tarnen varia Ifta leäionesval¬
defunt antiqua:
η am earumftepius
memi-nerunt Talmudici,·
magna earumpars,
qua hodieinBibliorum margine
notata eft,
jam oiim ab ipfts obfervata & indicata eft *). Verum a^tatem earum
€ο ϋ o H
turus, mutata hac fententia, dicit,
tirca tempustantum abfoluti Talmud(b*et
circa A. a Chrifto nato quingentefimum) cccpiße fieri Maforethicas illas de variis le-ftionibus obfervationes &c. z). Alii ve-ro has notastemporibuspoft
exceilum
Efrae& ultimorum Prophetarum,cum deperdita eflent exemplaria
authenti·
ca, ortas effevolunt, utLightfootus1. c. & Celeb. Wolfius a). Quibusqua
partem adftipulatur Cl. Carpzoviusj qui, addudis rationibus, curvel
Pro-phetis, vel Efras tribuinequeant,
pri-mum illas ccepiiTe circa A. ante
N.Ch·
164. exiftimat. Cum enim poftAntlo-chiEpiphanis profanationem, de qua legitur 1. Macc. i.& 3«cap.
cultusdb
vinus religioque vera reftaurata
efiet,
& pii Sandique viri, curamSacrorumvoluminum agentes, de novis exem*
plaribus Eccleiiec, a tyrannide ifta
li-beratiE, profpicerent: tunc fadum eiTe putat, ut exduorum codicumcob
latione, Babylonici cujusdam & Hie-rofolymitani, variantes iite ledionesexftiterint b). Quam quidem
fent!en-tiam, ut a vero haud alienam, ii fc-quamur, tantumabeft,
quidquaman-& O Si
tiquitati pundorum
detrahatur,
uthane potius
haud
paruminde
ftabili-v
tam arbitremur. Poiita enim hacno¬
tarum iftarum setate, adum certe eft
de fententia fecus fentientium , qui
MaforethasPoft-Talmudicos, feu
Ti-berienfes poft. A. joo. aN. C. eas
ap-pofuifleperperamurgent.
Quamquam,
ii vel id ipiis concedatur; non tarnen inde fequitur, quodfequi
volunt,
i-pfos quoq; addidifie
punda.
Namno-tae iftae, quoscunque earum
ftatuere
velis audores, cum in pundatis codi-cibus recenfendis occupatos fuifte
ne-ceiTe fit, nihil aliud arguunt, quam punda his longe fuifte priora;
adeo-que & literis coasva. Quod non mi¬
nus exante didis, quam propria
ad-verfariorum confeftione patetj &nos
jam obtinuifle fatis eft. Sed de
vari-antibus hifee ledionibus ruboririfolet
queeftio, utraearum praeponderare
de-beat, 3TO, an npl Prius igiturquam ulteriusprogrediamur, paucis hac de
reagendum.
Quidamutramqueledio-nem, tarn marginalem,
quamtextua-km ejusdem pretiiputant, utb.Was«
muthus c). D. HiUerus, Amand.Po¬
bnus d) & Broughtonus e). Quidam
το
'ηρ
folum
eligunt,
vel quodtradi-tionem de "Hp fuperftitiofe tueantur,
lltJudad5 vel quod ΤΓΌ femper
cor« ruptum cenfeant, ut Jo. Avenarius,
Theod. Haekfpanius , Schickardus,
alii, quorum verba tranfcripiit Cl.
Carpzovius/). Quidam το nTO
uni-ce adoptant, rejedlo
τω np, utGisb. Voetius g)&c Celeb. Danzius h). Sepo« iitisvero horum fententiis, fineullius
prsjudicio illis apcedendum putamus, qui nec το ·ηρ τω yriDy nec hoc illi
femper prasferendum judicantj ita ta¬
rnen , ut a τω 3TD* non nifi
gravio-ribus de cauffis, locis paralellis, aliis-que mediis hermeneuticis rite adhibi-tis, iit recedendum. In quam rem vi-deantur PfeiiFerus *), Calovius
Glaffius /), Fabritius m). Item Celeb.
Wolfius n)y & modo laudatus Carp-zovius, qui hac de re pluribus
figilla-tim mentem fuam exponit o).
m) vid. Lightfoot. Hor. Heb. ad.Matth,
j: ig. Tom. z. opp.g. zgf. η) Tiber, c.p»
ο) Dijfert. de Α. Ο. Ρ. ρ.gg6. ρ) ProI. S.
Β. Ρ. §. ιζ,
q) Tiber, c. g. & //.
Anti-Crit, Ρ.ζ.c. q. p. q6z,fqq. r) Are. Keri
ϋ o H 63
& ketibh l. i.p. 24. f) eibl. heb. τ. z.
§· 3z<p-s'7- 0 crit< s- p- 1·c· 7-p* 33ό'
α) iqc, eit. §. 23· x) vid. are.punet. /. /.
t. 7. '· & 2· *) ^3' c· l4· §*
ii. p. 165. a) eibl. heb. t. 2. §. 34. ρ.
j20. §. 3p.p.yz6. b) crit. s. p. 342. c) gram. geb. r. 31. p. m. 10/. 113. ä)
syn-tngm. theol. i. 1. c. 3p. e) concent.script,
f. so. & annot.in job. fi. 21. f) crit.s.
ρ. i, c. 7. p.jji.feqq. g) ρ. i.diß?.
the-ol.ρ. 3s. h) liter. heb.c. i. zy.p.115. i) crit. s. c. fl ^ f. k) crit. s,p. 373· 0 s> p- ι· p' d· «0 partie.
cod. heb. ρ. 13. zz) /?/£/, hebr. t. 2 l
3»
r« 2.p, j20. 0) crit. «V. 7, 7.j-jj.
$. iv.
T\Enique Mafora omnis pro noftra ^ militat fententia. Ad Maforam
autem quod attinet, prirao
obfervan-dum,quod a *)DÖ tradid.it, fHiDD vel
miDD vel miDD> triplici forma dica-tur, traditio non feripta? de manu in
manum transmiiTa. Definitur
vero,
quodiitdottrinacriticafapientum hebr<e«
orum circa textum sacrum
ejtuque verfusy
voces elementn
9 ad confervandamgenu~>
inam ejus leftionem p).
Plenior, Ii
de-üderetur , definitio peti poteft apud
Carp-<5-4 Μ ° ^
Carpzovium q)- Deinde ratione
ori-ginis, Mafora non unius velaetatis>
vel au<ftoris cenfeturj Sed per plurafecula, a variis Hebraeorum dodori*
bus, continuata. Unde tres illi
arta-tes aflignari folent. .dEtatisprimas
au-«ftores haud temere credideris
nVnJH DDiD viros Synagoga magna, qili primum ejus initium fecerint, priva-to tantum ftudio, ut quidam volunt>
ea annotantes,
quae quisque fibi
ufui
futura putaret.Media,dixerisefie0Ή0© Numeratores, quiρoftrepurgatumtem-plum ab Antiochi Epiphanis
profana-tione, a praeceptoribus ccepta auxe-rint, & publica quaii auftoritate
mu-nierint. Tertiadeniqueartatis
Tiberi-enfes magiftros ftatueris, qui ex
fche-dis majorum praeftantiores forte
an-notationes collegerint r).
SucceiTu
autem temporis plures etiam
fuilfe
non diffitemur, qui a prioribus
prae-termiflaveladdiderint, velaliam ope*
ram heic navaverintj
quos tarnen o*
mnes in numerumMaforetharumnon
scque licet referre/). Hinc
quemad-modum in exceftu peccant > qui cum
Talmudiftis ad Mofen, vel traditio-nem
° Μ
nem de monte Sinai, Maforam refe*
runt} utpote cum vivis adhuc
audio-ribus facris, & fuperftitibus
autogra-phis, hac cura non opus fuerit.- Ita
defedus haud minoris argui poiTunt,
qui illam primum confignari coepifle
feculo demum V. vel VI. poft N. S. a
Magiftris Tiberienfibus volunt ,
utE-lias levita t), Cappellus atque Walto-nus$idqueeumtantummodo in finern, ut fententiam fuam de pundis, quae
abhis inventa efle fingunt, ftabilitum
eant. Verum nihil minus. Concidit
enim haec eorum opinio duabus prae-cipue rationibus. I. Quia Hiftoria
Hebraica non prodit, tamcelebre
col-legium, velScholam poft yooum vel
circa tfcoum a Chrifto nato annum
Tiberiade floruifte; fed potius
erudi-tionis cultum ac praemia annopoftN.
S. 400. ibi ceftafie u). 1. Quia in
u-troque Talmude nominis Maforae
re-rumque praecipuarum, inMafora con-tentarum, mentio fit5 quae loca
re-cenfet Cl. Buxtorfius *). Cumitaque Mafora, utroqueTalmude antiquior,
quapraecipuam fuipartem, vocesjuxta
formam vocalium & accentuum, ut
v
antea exiftentium,
coniideret;
firmis-iimum hinc pro
eorum antiquitate, literis coa;va, nobis
fuppeditat argu¬
mentum j).
p) Crit. S. c.VLp.ijj. q) Crit*
S,Ρ. /, c.VI.p. zSs· r) Vid.
Carpz.l. c.
p. 2S8* s) IVolf. Bibi H. T. z. L3. Sett.
t* §' I- p· 4<?J. t) Prφ 3 Maf. Ham. u) vid. Buxt. lib.c.y. χ) Tiber,c. 8·
Ctf#/. /. cit. c.
Caput
Qiiartum.
5. I.
Hlfce
lienda fententiajam
rationibus
noftra de,
pro
ftabi-
an¬tiquitate pundorum addudis
vela forte contrahere & portum re-fpicere liceret; liquidem ea, quae
ab
adverfariis in contrarium moveri Co*
lent, dudum a viris dodiiBmis» Bux-torfio, Calovio, Loefchero, Wolfio Carpzovio aliisque fcepius laudatis, folide fatis enervata & protrita funt. At tarnen ut robur cauflae noftr<e evi*
dentius percipiatur, nonnulla
eorum
argumenta7 fa.ltera praecipua tangere
κ * Μ 67 lubet. Horum primum eft, Judaeos in
fynagogisfuisnon aliaS. codicis
exem-plaria, quam non pundata adhiberej pundatumquecodicem illis profanum
vocari. Rationem hane efledicunt>
utfecundum
morem antiquis temporibus u~ fitatumj Mofis ipfiumαυτζγρρίφον quodin
area repofitum
erat, adumbrarent ζ )«
Unde concludunt, punda recens efie
Maforetharuminventum.
Aftrefpon-demus , quamvis exemplaria pundis
deftituta Judafis inmagno fint pretio, & in fynagogis eorum
frequentioris
ufus; omnes tarnen , faltem plurimos
ac praecipuos,
excepto Elia, fateri*
prifcis temporibus nihilominus exfti-tifie
pundatos codices*
Quodvaria
ex fcriptis eorum loca, a Cl. Buxtor-fioallata, fatis evincunt λ),
Necus-piam Judafi docent,
^hac
praxi
fynago-garum adumbrari
αντίγζρφοψ
Mofis >quafi fine pundis illud f uilEet. Verum invaluit hic codicum non
pundato-rum ufus ob alias rationes· Quia i.
pundatuscodexineptus eflfetadfenfus
allegoricos
& Cabbalifticos indeeffhr-gendos, quod ex hiice R. Bechai
npjn
ri?m
nte
niyötwa
^
py οκ ρ ηιρ:π
oy
nmyowo
jw
rn
pn1?
οηκπtel»
mpjvtai
ιπκ
: cnn:i:i D»ai o\ny nna
h* e. fumus nonpunftareitbrum
le¬
gisf quia uniuscujusque vocisfenfus literA'Iis unicus eilfecundumpunftationem, net nifiunicum voxpunftata admittitfenfum'
voce vero nonpuuftata
, potesl homo
intel-ligere adinvenire multos? eosqueadmi·
rändes & eximiosfenfus b). Quia 2· Ut
loquitur Buxtorfius , Uber legis
in
Synagogis pralegendus ndextremum tuqut
apicem debeat ejfe c orreHus? quodin
libro
fünftato dijficillimum IS fere impoffibilefu-erit &c. ef Juvetetiam 3.audireLö'
fcherum, cujus haec funt verba : to
cmni maturius confiderdta itd fentio;cum
in codicibusfdcris foli facerdotes, aliiqM
Scriptum S. peritijfimi publice legerent,
quibus fdcile erdtfupplere punftaaccen* tusqua &fine iis ed, qu<£ notajamjaut
habebant> legere, vifum illis eil, utpra'
rogdtivam hanepra vulgo haberent
periti-amque tefidrentur, omittere punftai tpUO fdftoevenit 5 ut exfola ifia Beoziy non er ipfa natura punftati Codicesprofant dice·
H ® ϋ Φ
rentur. Retinent enim Judai punftatos
tancjuam autbenticos , nec uüo modo ap* peilationem profant in punciorum prajudU
cium trabt permittunt d).
4.Suaipforum. vineta csedunt Antagoniftae·, urgendo
alias, archetypum Mofis literis Sama-ritanis fuifle fcriptum: fequeretur
e* nim, utargumentaturb.
Wafmuthus,
qtiod eüypon etiamfcribendum e[fetUteris
Samaritanis
, β hoc tam prafentem iUius
praferre deberet/peciem e). Denique y* exilitiflfe putat nonnemo hunc ufum
codicum non pundatorum
ex vetufto
more obiignandi
epiftolas. Siquidem non habebant
antiquis temporibus
ehartam fubtilem , complicabilem & obiignationi aptam $ fed majori
cha-radere literas, vel tabulis, ex lapide,
ftanno, aere confedis, velcera
obdu-dis inarabant. Hinc nearcanaamicis iigniiicanda , a tabellariis aliisque legi poiTent, Hebraei vocales a quadratis
literis feparatis lineis hic fubjedas,vel
Hlic impoiitas, pro lubitu auferebant*
& in codicillum
convolutas, qui "TO davisdicebatur,
obfignabant.Itaut nec
folas quadratas» nec folas vocalesho^
nio peregrinus
legere poifet; amicus
7° $£ ° Μ
vero , ad quem mittebatur
epiftola,
repofitis demum juxta accentuum
con-iilium vocalibus in fuas fedes , folus
eam legeret & fcribentis mentem
in-telligeret. Atque bunc deinde
rro-remf vocales a literis fepara η
di,
et-iam'in libris facrisapudeos
invaluiiTe,
operoiius probareconaturauftor
ano-nymus conjefturarum de accent* orig.
obfig. prifc. quae Bibliis Heb. accentu·
atis G» Chriftoph. Dachfel. ad
calcttn
funt affixse. Verum hane conje&Uratp Celeb. Wolfius obfeuram &iirpedi-tam eife, ac prasterea antiquitatis
te-ftimonio deftitutam, nec veriiiirilem
cenfet. Vid. Biblioth. Heb. Vcl. IV·
ρ. iif. Item eruditamDiiT nuper
heic
editam de ufu accent.Heb. ρ.i9-§-9>ζ) Cappel.Are.pundi. I. i.e. 4-& Ifält. Prol.3. B. P. §. 41. a) Träet, de dntiß.
puntt. P. i. cap. 4. b) in lib. Nüm. Seit·
fol. 162. col. 3. adIS!um. u: c) vid. loc. mod. cit. d) de taujf. L.H·
Hb. 2. c.g. §.2. e) Vind.Heb. Part. /·*· i,fedl. β. ρ, no.
§: II.
CEcundo exdiftinftionevocalium
**
longas & brevet, ex earum & accen-tuum
^ O m η\
tuum numero, officio, ufu & nominibns
, argumenta pro novit t * tarum
elici-unt adverfarii. Nonnulla it que ad haec breviter funt regerenda. Ad
pri-mum quod attinet, exiftimat
Cappel-lus, diftin&ionem illam, qua vocales in longas & breves dispefcuntur,nonab antiquis Judacorum Grammaticis, qui
eas in 7. OoSq reges Sc 4. ΕΓ0ΚΠ
gunfta rapta dividere confveverintj fed
a Chriftianis demuiti eile inveftamf)·
linde omne illud inftitutum, quaii ad lingvae integritatem non pertinens» argutulasminutiös, immo rccens, fuper-vacuum futile fuperßitioforum hominum
inventum appellat. At refpondemusj
haec utcunque fe habeant, non ideo tanen fequi, antiquos nullum inter
regias vocales obfervaile difcrimenjli¬ cet illas fucceflores, utremclariorem
facerent, in magnas Sc varvas, digni«
tatis aliquam differentiam indicantes,
diftribuerintj Sc Chriftiani deinde/ö»-gasSc breves vocaverint. Quin & ipfa lingvae natura id pofcit, ut alio loco
ponatur Kametz , alio Patach; utque
illud hoc iit dignius. Vid.Cl.
Lcefche-rumg), item Alhard. de Raadt, qui in
ft δ£ ό β
deftruendo hoc Cappelli argumento occupatusfatis oftendit, antiquos
Ma-forethas etiam vocales duplices
plices agnovifle h). Deinde expunfto·
rum numero, quod fc. in Hebrasa
lin-gva longe plures fint vocales
accen-tusque, quam in aliis lingvis, quae
quinque vocales , & tres tantum ao
centus agnofcunt, recens ea Mafore«
tharum inventum efife concludunt Φ Sufpicionem fuam hoc fulciuntfunda* mento , quod omnium ex bis rationem, hodie ne ullus quidem explicare potuerit.
Verum contrariutn, praeter experieiv
tiam, evincunt teftimonia Grammati-corum, qua* oftendunt, dari etiam
hodie differentias , licet non adeo jnagnas & feniibiles, omnium
apicu-lorum iftorum ; tarnen aliquas.
Quod
etiam haec Buxtorfii verbacornpro*
fcant : Licet nos hodie differential illus tnnes &ßngulas
non accurate
obfervffipy
aut animadvertere
poffmus: nonßatim fil¬
men
fequiturι olimquoque avudIfraelitify Iß eos
qui acturati erant circa lingvaw,
itufuijje.
Judai hodie conßundunt y& K» an
properea olim ita fuit ? k).
Quod
Galli, Germani , Latini, alii in
lin-åvis
indosfuis,
obfervantlicet
imperfectioribus
vocalium fonos.Cur,
di-itaque ut Loefcheri utar
verbis,
perfe-Hiffima lingviarum Cappeütts idvitio dabit,
depunftorummultitudineconqueretur/)? Quid? quod ipfemet fui immemor
fa-tetur, non ejfie prifca Hebraica Scriptu*
ra elegantiam & cultum aßimandum ex
bodierna grace & latine , autvernacule
fcribendi tatione Atque confvetudine tri).
Eft revera, ut Balmeiius fcribit, ri¬
tan te Buxtorfio: m moto jhu mo ana o
ΪΜΝΛΠ bo
bv
ρΛτι
Etononιγκ nn no «vid nonn\jrc6n
Hinccognofcere debemusperfeftionem ifii'
äslingva fuper omnesalias lingvas. Νam
inplerisque aliis lingvis deficit
prolatio
a» liqtta: in hac verο lingvanihildeficit n).Praeterea qvum
pundorum officium
&
nfumimpugnant
fecus
fentientes
3 at^que inutilitatis, obfcuritatis,fcrupulofi' tatis, fuperflitionü, utpote
humanae
ori-ginis, ea arguunt 0)3
refponiioeadem
fufficiet, ac de numero eorum. Nam
licet omnium eorum ratio
darineque-3tj perperam tarnen inde
colligitur,
74 Ü ο ϋ
quod ex Gramrnaticorum arbitrio de·
pendeant, non ex ipfius lingvae, fcri-pturaeque S. genio & natura. Certe
Ii haec de facris apicibus
valeret
argu¬mentatio; haud minus in aliis dubia foret antiquitasmultarum
rerum,qua-rum ratio & origo hodie ignoratur.
Hoc igitur eorum ratiocinium
maxi-me abfurdum eile, nemo non videt,
Ceterum non folum muficum accen· tuum ufum , Ted etiam diftindivumac hermeneuticum dari, manifeftum eil
ex Wafmutho, Pfeiffero» Weiiraro aliisque,, qui infignem in hac dodri-na navarunt operam, Denique ex
no-minibus pundorum
argumentantur,
dicentes% nullam eorum memoriam
apud antiquosMaforethas, praeter
Ka-metz & Paiacb,
occurrere; pleraque
eorum non efTe Hebraeae
originis>fed
vel Chaldaicae velSyriacae$adeoquere-centia & nuper inventa. Sed hoc
u-trumque
falfum.
Prius, quiaoccur-runtin Mafora nomina Sago/ & 7Jere
tit Lev. ι 4p. ad vocem mjD Deut.
5. io. ad notatur bW2 '&V2 * tvia inhoc UbfofuntcumSago/. Gen.
Ii* in Mafora parva ad 'iO notatur
I
ώηη
Ί Sexies eficumcbolem.
2.Sim.
u 6: 23. ad vocem nrilD notatur j non oc currit avi?Hus cum DIÖ'^D Melo-Putn,h. e> cum cholem , [ed unum efi cum
Kibbutz Pum, h. e. cum Schurech p). Ad Pofterius refpondet Wafmiithus hisce verbis : Falfum eil, quod plera% nomina vocalium fint non Hebraica
,[ed
peregrina & barbarn: quin potius omnia,
Kametz, Tfere^ Cbirek, Cholem^Scburek,
Patach , S<egol, Kametz-Katuph , Kib¬
butz , Cateph-Pataph, Cateph-Kametzy Chateph- Sagol Hebraa [unt originis
form* 3 declarantibus R. Aben
Es-ra in libro Tfacbut , R. Immanuel in
f
|ΠΓΠ1?·
Ht deaccentibus
: Accentuumetiam nomina pleraque [unt Hebraa ori¬
ginis & forma, utSakepbkaton, Sakeph gadolf Rbhia, Pa[er, Karnepbara,
Ge-te[ch, Gra[cbajim, Munacb, Jerach q). Quod ii vel maxime hoc antagoniftis
concedamus, pundorum nominaef-fe nova,· non inde tamen fequitur,
propter hane vel illam recentem
ap-pellationem, ipfa etiam punda elfe
nova. Unde elumbe prorfus hoc eft argumentum.
. /) Are. punft, l./. c. 13. g) de Caujf.
« F J
L. Η.üb.ζ. c.4. k) Depunttat.Heb.nat.
Comment. 1.1. Def, z. &]. i) Are. punff.
I.1. c.iß. Antiq.Ρ. Part.1.c.iq.p.zoy.
I) de Cauff. L. H. üb.ζ. c. 4. ρ. βoj. m) Arc.punft. 1.1.c.16.§.zo. n) De Antiq, puntt.part. I.e.14.?. ζ ij. o)loc.cit.c.iß.
ρ) vid,Diff. Buxt. de A.P. Part. i.e.iß* q) Vind. Part.i. c. 1.feü.β.p.116.ιιγ.
§, III.
HpErtio
-*· exfcriptis antiquorum
Ec%
clefiae Patrum, Graecorum, aeque
acLatinorum, praecipue Hieronymi
&
Origenis, Hebraice dodorum,
adver-fus antiquitaterp pundorum arma
pe-tunt novitatis patronij contendentes,
nullam in his difertam eorum fieri
mentionem, ne quidem iis in
locis,
ubi commoda eanominandifuiiiet oc-cafioj ergo recentia eile & a Mafore-this Poft-Talmudicis inventa a). Sed
breviter refpondeturj
argumentatio¬
nen! hane, a filentio Patrum petitam,
quam tam magnifice jadant,
ad
ne¬gandam pundorum exiftentiam,
nihil
habere folidi. Patres enimr^Targu-mim, & tS Keri & Cetibh mentionem
non feceruntj exftitiife tarnen,Mifch*
na dubitare nos nqn iinit b).
Deinde
perpen--perpendendum , omnes
eorurrqHiero-nymum &
Origencm
ii excipias, lite¬
rarum Hebraicarum admodum fuifie
rudes; fatente hoc vel ipfomet Cap-pello c). Quamvis
alioquin
obvertatj
fieri non potuijfe , quin aliquidde punftisaudiverint , β tunc exfiitijßent. At prius
evincatnecefteeft, nihilunquamad
au-res eorum pervenifte, quod non
me-morarint ; quam id , quod vult,
in
cauftae noftrae praqudicium
obtinere
queat. Quod autem
in
fpeciead
Hie-ronymum attinet,
fcienduin eft
eumLatinis fcripiifie,
Hebraica
literaturar ignarisj plerumque
igitur
necliteras
nec punda memorare
neceflarium
pu-tavit. Interim tameft hodiernam
pun-dationem ordinario ille fequitur$ at-que id quod fequitur,
dum aLXX.Im
terpretibus difcedit, quos fapius er-roris arguit , 'Hebraicam veritatem
vo-cat d). Ex quo certo certiusconftare
arbitror, Hieronymum pundato co-dice ufum fuifte : non enim ex folis
confonis ledionem dijudicare , nec folius magiftri fui fidem tantorum
In-terpretum audorütati praferrepotuit,
Exempli
loco iint fequentia; Gen· 15:ii. Hieronymus vertit: Et abige* bat , pro 3ΕΠ Etfedebat, ut habent
LXX. Sic cap. 47. v. ult. PC3D HBum
pro PE£Q, quod notat bacutum. Item
EH. 2.2: 14. nirp
rfeui
Et revelatum est in auribus meis Domi¬
niexercituum. Ubi LXX.
fimpliciter in iDtu conftrufto verterunt c* τόίςtitri
Κυξίχ in auribui Domini, neglectο
aitl-xo 1. perH plur. Hieronymus vero
fatetur fejuxta Hebraicum, in auribtu
meis, vertiiie. Unde Cl. Buxtorfius
heic quasrit e): ^uomodo Meit hic Hie¬
ronymusfe juxtaHebraicum vertifj'e inaU~ ribus meis, βnulia vidit vel habuitpun-Ba? cur non acquievit in interpretatione
των LXX. qua Cum literis &
confonanti-bus, immo etiam cum fenfu optime
con-gruit *). An fine punciis magis eß
in auribus meis-, quam fimpliciter,
in
auribus ? velan fenfus magis illud poßu-lavit, quamhoc ? Nequaquam. Sinepun* Bis *) Comparando inter feutramque hanevcrfionem. Rettius namque hac verba fif readendafunt: Et revelavit fe, inauri¬
bus meis, i.e.me audiente, Dominus IxércitUUrfTJ nominativo ΠΪΓΤ verb»» Γι/Jj relato.
Bis <eque hoc & illudßgnificat; & fenfus unum aque ac altertcm ädmittit , immo
magisillud, quodverterunt LXX. Quid} quod expreilam
etiam quandoque
a-pud Hieronymum
vocalium,
& accen*tuum , & apicum mentionem fieri,
mantfeftis indidisfcripta ejus produnt;
eiimqUe iflis nominibus intelligere,
non tonos vocum & fonos, Ted
figu-ras & iigna vocalium , fatis fuperque
oftenfum dedit Buxtorfius/).
Exem-plum fufficiatunum ex Commentario
Hieronymi in Gen. 19: 33. ubi alt5
appingunt vocem (DDlpD) defuper pur80
irregulari. Hinc b. Wafmuthus ita
concludit: Quodfi ergo irreguUris
pun-Badotwx exßitit, detur ratioj cur non
regularüg). Deniquede Origenebacc apud Hi ronymum leguntur verba : Origenes in homiliit fuis? quasad vulgtts
ioquitur, communem editioncmfqu tur: in lomis, i. e. dißutatione majori, He~
hraica veritateßipatus>&fucrum
circum-datus agminibus, interaum lingia
prre-grinas (Hebraicas) quasrit auxilia h).
Quin & ipfemetfatetur, feHtbraicam veritatem cuftodivifle i). Jam autem
cumveritas Hebraicα, utanteadeir.cn-ftratum,
ftratum, fine pundorum ope
obtine-ri nequeat, non eil,
quod dubite-mus, Originem, ii earn eil fecutus,.
pundatum codicem ad manum
habu-ltTe. Quod forte luculentius adhuc
patefceret , ii fcripta ipiius, quorum
tamen plurima optimaqueinterierunt,
hodienum fupereifent.
a) lPalt.Prol.3. §.47.CappelAre Puntt. 1.1,c. 10. & MorIn. Opusc.Sam.c. 13.p.66.67 b) Loefch, de Caujf. L. H. 1. 2. c.3. c) Are.
Punbl.l.z.c.20. d)vid. Lcefcb.loc.mod eit.
ej Trabi, deΡunSt, Part. t. c.u.p.148·f)
ioc. mod.cit.ρ. 137. Vind. Hebr.Ρ. I.^
2ίfett',z%obj.z.p.m.136. h) in in
Gen. i) Hom.m Cant. Canticor. §■ IV.
Qllarto Achilleum
r dum, contra apicum,
immo
antiquita-&
invi-tem Cappellus k) & Waltonus/),eo-rumque aileclae venditant argumen¬
tum, quod iibi ex antiquis
translatio-nibus fofmantj in quibus tantas,quas
deprehendunt , a Textu Hebrseo
dis-crepantias, tantummodo ex defedu
pundorum
proveniiTe autumant: Atvero
refpondetur,
Interpretes nonminus
f^piifime
contra literas, &36 o & Si
tum vocum ordinem , quam contra punfta peccafle. Unde quam
infirmis-J fima hxc eorumeft
argumentatio.
Quod dudum demonftrarunt Buxtor-fius m) & Wasmuthus n): Immoet-jäm Hottingerus o) &Cooper ρ),
qui
fingula fuis exemplis illuftrarunt.
Spe-j
ciatim
veroquod
ad
verfionem
LXX,
attinet,quam tantopereurgent,
iftam
multismodis eflfe corruptam, magno confenfu teftanturViri eruditi,
Calo-vius q\ , Glaffius r) , UiTerius Druiius /), alii; nec non
ipfemetCap-pellus »). Hinc ergo
μέγα
λίαν αιτη*μα foret, Textumoriginalem
Hebrae-1 umad antiquas hafce verfiortes
exige-te velle 5 ad quem hx omnino
fun-t
corrigendae ac emendandae. Patetid
ulterius ex cauifis, cur a Textu
He-brao verfionfes adeo difcrepent5 qu<e
paffim a laudatis au&oribus aliisque adducuntur. Nimirum quod
Inter-pretes illi, vel übertäte
paraphraftica
uii fuerint; velfenfum myfticum quae-iiverint, vel pun&atos Codices , in
conficiendis fuis veriionibus, non
ad-hibuerint 3 vel etiam Hebraeas voces ad genium & indolem fui idiomatis
inflexe-si m o m
inflexcrint. Quibus obfervatis, fcru-pulus etiam, quemDo&iifimusBernhr
de Montfaucon circa veterum ledlio*
nem movet; dicendoG.raecos olim (r).
(-) vel (-i) per (e)$ (:) contra per
(a) 8c (1) prxf. cum (:) per (a) 8cc. legifle *), haud dubie tollitur y).
k) Are. Puntt. 1.i. c.y. /) Fro/.j.B»
m) Tratt, deΡuntt. Fart. t. c.p,
p. izi. n) Vind. FL P. /, c. i. Sett.j.ρ♦
102. o) Tbef. Pbil.p. yjo. yy6.feqq p)
C/av. Aiof.p. 2jp.[eq. q) Crit. S.p.Sjf.
r) Pbil. S. p. jS. s) Syntagm. de LXX.
verf. t) inobferv% l, 6. c· p. u) Crit.
S» ρt 212. x) in Disquis. Lex. Gem. ad Hex. orig.pramiff. Tom.2. p%ypy.fqq. J>)
VidCarpz. Crit. P. 1. Sett.7·p, 27+. V·
. c
QUinto denique,
inconcmna eil Francifciut nova;
Mafclefiiita
&
Hebraicalegendi ratio, quamin Gram,
fua, bodierna pundlatione, ut
inutili)
rejeéla, introducere fatagit. Docet
nimirum is, ipfo genio lingv£ non pofeente vocales ordinarias, quae
ipfi
funt Ν a, π e, 1 u, Π ae, 1 i, 8c y ζafperum, confonantes iis vocalibus donandas eile auxiliaribus, quibus
terarum ηomina in alphabeto efferri
Tolent. Verum hane ejus opinionem facillime refelli poiTe monet Carpzo-vius ζ), i, ex indudione nominum
propriorum, hominum, regionum &
urbium, quac in Ν T. occurrunt, ubi
e. g. Un
non Hegir, ad Mafclefii opi* nionem appellatur, fed
άγα,ζ
a). Sic pnVD^QΜίλχκτε&κ
b), non, ut ille vult, Meiiczadak. z. Ex fumma con-fufione, quas non folum in vocabulis & nominibus, quae iisdem literis, feddiveriis conftant pundis, oriretur5 fed etiam in verbis, quorum multac conjugationes, &temporamulta, hoc modo difcerni non poiTent.
z) loc. ante cit. ρ. zpß. a) Gal* 4:
24. b) Gen. 14: 14. Heb. j: 6.γ: /.
s. VI.
O Equireret nunc inftituti ratio fuc-cindam pariter tradationem de
accentibw, niii in meflem alienam
fal-cem immitteremus. Quapropter
sv
τα,ξό^ω
obiter faltem obfervare
lice-at, accentus etiam, quicquid demum
ab hoftibus, ad eos labefadandos
ob-jiciatur, eandem & antiquitatem, <&
divinam audoritatempoilidere, quam
ipfazy ut
vidimus, fibi vindicant
vo-f
cales. Duabus id firmiflimis in prae- f ι
fens rationibusprobafle fufficiat.
Qua-
j
rum prima eftaräifiima accentuu».i. cum
•vocalibus connexio, &mutttadependenti*.
Etenim manifeftum eft9 quamvis
ac-centus, ut fic,non prior fit fua voca-
j
Iij tarnen ob quorundam accentuum praefentiam faepifiime variationem
vo-calium oriri. Exempli loco
fit
voxH3K Jer. 48. 3ό, ubia ob
praefentiam
Silluki habet Kametz, fed Pfalm. 10: 16. praefente aiio accentu , occurrittum ichevah. Altera ratio, quod fum·
me neceffariifint accentusadcertitudinem wvctQtiag hauriendam« Quis enim
fei¬
tet, nulla habita
rationeaccentuatio-nis , num 'flö' TIK Gen. 10: if*
reddi deberet Fräter Japheti majori*\
an Vero FräterJapheti major ?ExempÜS
fere innumeris hoc prolixius, ex in-terpretum quoque verfionibus,
ubi
creberrimos, per accentuum vel
ne-gligentiam, vel ignorantram.,
com-iniferunt errores, oftendi poffetj
fed
his jam fuperfedere, finemque
opell#
noftrae difficultas rei domefticae irnpo* nere jubet. Quapropter heicfubfi>
ftentes B. Lefrorem enixe rogamus,
i ut cogitationes hafce, juveniles &
je-1
junas prorfus,non tam meis, quam
graviffimorum Do&orum rationibus fuffultas, faventi animo excipere, &
in meliorem partem interpretari