MAG. S A M UEL GRUBBE

DISSERTATIO

/I.

DE

HARMONIA. RELIGIONIS ET MORALITATIS

IN PHILOSOPHIA _PRACTICA

VINDICANDA

CUJUS

PARTEM QUARTA M

VENIA AM PL. FA C. PHIL. UPS.

PU B LICO EXAMINI PROPONUNT

MAG. S A M UEL GRUBBE

PHILOS. THEOR. DOCENS

ET

GUSTAVUS BECKER

STIP, PIPER. SUDERMANKO- NER1CIUS.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE IV

JUN. MDCUCX

H. P. M. S.

— «»i ■■■ ■ —

UrSALIiE, TYPIS EDMANNIANIS.

KONUNGENS

TROMAN HOFMARSKALKEN

SAMT

RIDDAREN AF KONGL. NORDSTJERNE-ORDEN HOGVÅLBORNE HERR BARON

VORDJfADSFULLT TILLEflNADT

AF

GUSTAF BECKER*

) 45 (

fpe&u,

Religionis ^e confcientia morali derivandas _notio-

nem corrumpir.

In explicatiori Idealismo transfcendentali Fichtiano, avtonomia, quam non nifi in Imperativo categorico ex-

presfam invenerat Kantius, altius confiderata, _{urpote a-}

£lus, quo femetipfum abfolute ponit Subje&um, in prin- cipium Philofophiae univerfae ^intuitions intelle&uali im- mediate innotefcens abiit. Quo fa£tum eil, ^ut ad fubje-

£lo*obje&ivitatis Ideam exfurgens, Fichte demum reve¬

ra Subje£to naturam tribuere potuerit abfolutam, & Li- bertatis notionem faltem formalem & generalem exhibere.

Scilicet ficuti originaria illa a£tio in

femetipfam

redi-

ens, vel pofitio fui ipfius abfoluta, quam in confcientia pura exprimi facile perfpicitur, nondum ipfam conftituit confcientiam, fed ejusdem modo conditionem

fupremam;

ita ad plenam confcientiam (imul requiritur, ut Subje&o- obje&um fibi ipli tribuat iftarn, quae in

Subje&o-objc£ti

notione deprehenditur, fui ipfius pofitionem vel determi-

nationem abfolutam, fic vero fe ipfum utpote Subje&o- obje£fcum contueatur. Itaque non nifi Libertatem fibi tri- buendo fui confcium eft Subje&um ^f & Libertatis confcien¬

tia confcientiae univerfae conditionem ultimam conftituit.

Ex altera vero parte, neque fui confcium esfe poteft Subje-

£Ium, nifi fibi opponat Obje£lum limitans. At hoc Ob-

je&um re vera non nifi per caecam ipfius Ego nondum ad confcientiam perdu£li a&ivitatem oriundum, non nifi _per

ipfum, quo fibi Libertatem tribuit Ego, aftum in Obje-

£fum abit externum, Subje&o, limitanris inftar, oppofi-

tum. Quibus perfpe£lis, omnis demum, quae in Libertä¬

re Subje£ti refle£tenris & volenris ^cum cceca mundi ob-

jectivi Necesfitate concilianda deprehenditur, diflicultas cgregie videbatur exfuperara.

G Vo-

) 46 C

Voluntatis avtonomicae Idea diftindius enunciata,

confcientia moralis univerfa ex principio fupremo genetice

derivari potuit. Itaque ex Subjedi fui confcii, fed ab

Objedis limitati, ad plenam fui ipfius determinarionem ni- fu enafci perfpiciebatur legem moralem: juris ^vero notio, utpote a lege morali omnino indtpendens, ex reciproca

illa ad voluntariam limitationem exaratione Intelligentia-

rum coexiftentium, _quse confcientiae ipfius conditionern conftituit, erat deducenda. Ceterum legem moralem in hac ^flarione Imperarivi caregorici fpeciem fervare, ma- nifeftum eft. Scilicet cum ad confcientiam necesfario re-

quiratur, ^tum Subjedi ad completam fui ipfkis determi-

nationem nifus, tum ejusdem per Objedum oppofitum limitario, pradica oportet hominis natura continuam in- volvat voluntatis avtonomicae cum facultare adperendi empirica conflidarionem, quae, nifi ipfa confcientia evane-

fcente, tolli nequeat. Itaque Moralitas omnis non nifi in pugna continue inftauranda cernitur. Natura vero, non*

dum explicato, qui in principiis ldealismi larer, confpe-

du dynamico, non nifi utpote mortuum obftaculum ^con- fideratur, quod Subjedi determinarionem liberam rollir, ideoque Moralitas, limires Intelligentias in infinitum ex-

amplians, Naturam annihilare laborat.

Idealismus Fichtii Subjedum abflradum & ab Uni-

täte fuprema divulfum in Abfoluri dignitatem evehir.

Scilicer ifta obfervatio, cui fuperftruda elt univerfa haec Speculatio, quodcumque extra Subjedum ponirur, non nifi ipfi Subjedo externum esfe, ideoque ens abfolutum

fenfu dogmatiiiico conceptum, involvere repugnnntiam ^,

abunde tefiatur, Fjchtium _{quoque, ut cereros} Pbilofo- phos recentioris oevi, ex oppofitione Subjedi & Objcdi

reflexione _concepra esfe egresfum. Hinc, expiofo Dog-

matismi _errore, qui Abfolutum Subjedo, Objtdivi inftar,

op-

3 ₄₇ C

opponit, non nifi unicum

fuperesfe*

Syftema adfirmat, quud in Subjedo Abfolutum ponir. Hare vero Subjcdi

abfoiuti notio rnanentem cum Objedivo

oppofitionem

jam involvit, & non nifi abftradum quoddam couftituir, quod,

exinanita Objedivi fpbaefa, remanet. Hinc temerata in-

tuitione inteiledtuali per lftarn interni & externi antithe- iiu fervatam, Subjedo-objedum non pure confiderarur,

Ted urpore fubjedivum, vel _urpote Hoo, quod ab oppo«

iiri Non Ego notione minimi feparari poteft. Ex ifia

vero anritheli manence facile explicatur, qui fadum fir,

ut Externuin illud ens in fe, quod per ipfam Subjedo- objedi ideam omnino exterminatum videbatur, ^tarnen in originana Subjedi ahfoluti limitauone explicanda, quö- dammodo redire videarur. Scilicet cum in notione Ego puri necesfaria contineatur infiniti & Eniti duplicitas, primam ipfius Ego origimtus infiniti in femetipfum ^re-

fl xionem _, dum in repraelentatJonis dedudione verfamur,

ex impulfu externo incomprehenfibili derivare jubemur.

Ut veio ifta, _quae hinc oritur, Dogroatismi fpecies tolla-

tur, addua tandem obfervatione, ipfum hunc impulfurn

externum non tamen nifi ipli Subjedo limitationem fuam explicanti exiftere, Objedivum iliud inträ idealitatis con- finia eft traducendum. Unde, cum ab altera parte im- pulfus necesfario extra Subjedum, ab altera vero fimul

in Subjedo ponendus fir, oritur circulus omnino inelu- dabihs, _quo antithefis Jnterni Sc Externi non tollitur, fed potius, quafi ad ipfam confcienriae naturam pertinens,

ulttmo loco confervatur, Itaque cum in hoc contem-

plandi loco realitas abfoluta ^, neque penitus deftruenda

neque tuenda, necesfario realitatis externae Sc Subjedo oppofitae notionem aliquam conrineat, Libertas vero fer-

vanda ad omnern Subjedi determinationem externam tol-

lendam rendac, manileftum efi, nullum

Religioni,

utpote

G 2 ni-

) ₄₈ C

jiifui immediato, quo realitatem abfolutam ample&itur

animus humanus, locum relinquere Moraliratem.

Verum cum aliquam tarnen dedu&ionem requirerer, qui in confcientia deprehenditur, fenlus Religionis, erat hic in explicatiori Idealismo transfcendentali, ut in Cri- ticismo Kantii, q confcientia morali derivandus. Omnis

igitur Religio in fidem abiit pra&icam, qua iftiusmodi fupremam Libertatis dt Neceslitatis harmoniam, ur fini morali ultimo _{numquam non} inferviat a£Vio _moralis, utpote pra&ice realem agnofcimus. Ifta vero fides ni- fum _, quo ad Abfolutum extra Subjecfci cancellos _quaeren-

dum impellirur reflexio philofophans, in hoc quoque Sy-

ftemate revivifcentem dt continue crefcentem prodit,

Scilicet ifta Libertatis Sc Necesfttatis harmonia, _utpote ab

omnibus Intelligentiis pariter agnofcenda «St fupra omnes

eve&a, Focum quemdam mundi intelligibilis dt Centrum

voluntatum fingularium conftiruebat. Quibus _receptis,

manifeftum _{erat, verum} demum Abfolutum non nili in hoc pun&o fupremo esfe ponendum. Iraque dete&a vi- debatur regio Speculationi pr.orfus icnpervia, cujus vacui-

tatem fatis fidenrer complebat poftulatio pra&ica _cogni-

tionis expers: in qua cum collocandus esfet mundus ab- folurus dt intelligibilis, Speculatio omnis5 utpote in Entis

rationalis finiti determinationibus deducendis unice occu-

pata, inanitatis quamdam fpeciem induebar. Per iftum

vero a cognitlone ad fidem transirum apertisfime tandem confesfus videarur Idealismus fubje«ftivus, ^, reflexionene

numquam ad Abfolutum mundum pervenire, dt univer- fum confcientiae fubje&ivae phaenomenon realitate ^vera

omnino carere.

Poft

) ⁴⁹ C

Port ifhim, _quem praebpimus, antagonismi principio-

rum oppofitorum in Philofophia practica progredient^

confpcdturn, fupereft, ut ex ldea Abfoluti a Schellingi»

piene enunciata verarn, in qua ifta evaneTcit oppofitio,

Moralitatis Sc Religionis notionem prodire videamus. Ad

hane vero ftationem alriorem facilior forfan patebitaditus,

Ii viam,qua ab Idealismo fubje£tivo«d locum contemplan-

di fupremum progredi vidnnus Specularionecn, veftigia relegendo, perfequamur.

Idealismus Fichtii Subje&o-obje£tum _quidem abfo-

lutum agnofcit, fed Subje£to-obje&um hoc non nifi in ifta potentia fuprema confjderat, in qua cum Subje&o philofophante coincidit, id eft, in qua Subje£tum fui ^con- icium Sc liberum conftituit. In notione hujus Ego puri jam latere ^remancntem interni Sc externi antithelin, fu-

pra monuimus. Qiise quidem per derivationem limitatio-

nis iplius Ego ex impulfu externo, Sc iftum, qui hir>c oritur, circulum ineluftabilcm ita firmatur, ^ut nifi hoc

impulfu penitus explofo, pura Subjetlo^•obje£ti notio mi-

nime exiftere posfit. Adfirmsbat quidem Fichte, a£tio-

nis primitive infinirae in fe ipfam refiexionem explican- dam necesfario rcquirere, ut extrinfecus derivaretur limi-

tatioj verum qui iftam actionem primirivam attentius ^con- lideraverit, mox perfpiciet, ipfarn ejusdern notionem ne¬

cesfario involvere originariam dire£tionum duplicitatem.

Directio contrifuga, nift centripetae oppofita, omnino concipi nequit, Sc fublata cenrripera, nulla fupereft a£tio centrifuga, contra quam ifte impulfus externus dirigatur.

Iraque Agere infinirum, unde in hac ftatione egredimur,

necesfario conftituir aflionem primitive duplicem, origi-

nariam a&ionis realis finitne Sc infinitee idealis antithefin

& fynrheftn ^: ftc vero omnis lirnitationis exrrinfecus ori- undae conceptus exterminabitur, & omnis interni Sc ex- ierni antithefts evanefcet.

Su-

) 50 (

Sublato vero impulfu ifto externo, mox a notione

Subjedto- objedti abfoluri fejungitur immixrus fubjedtmta-

tis concepfus. Scilicet Subjedto- objedlum in fuprcma po- rentia conipedtum, quale per confcientiam pur^m expri- mirur, fubjcdtivuin quidcm eft & fui confciuin. Verum in ipfa

Subjetto-objedti

norione, generatin? Si pure con-

iiderata, nihil concinetur, praeter abioluram fui ipfius po-

fitionem, five carcam, five ad confcientiam fui perdu&ani.

Subjedto-obje<£tum ad confcientiam fui ipfius ekvandum primurn transeat, oportet, potentiani inferiorem, in qua roere objedtivum eft Si confcientiae _{expers, nec} nifi per adtum origmarium voiuntatis in potentiam alriorem ^tra- ducitur. Idem igitur Subjedto-objedtum in altera _poren-

tia objedtivum ett, in altera fubjedtivum, in altera Natu-

ram conftituir, in altera lntelligentiajn, Si urroque rnodo

aequo jure confiderari poteft, prout vei Naturae conftru- dtionem _quaeras, vel Intelligentiae.

Verum licet, anrithefi interni Si externi exfuperata,

ex hac Subjedto-objedti notione oriatur mundi confpe-

dtus vere dynamicus, tarnen manente fuprema idealitatis

Si realitatis oppofirione, nondum nifi in regione refkxus verfamur. _Scilicet Subjedto- objedtum primitivam con- tinet diredtionum, ^non nifi fyathefi corqundtarurn, dupli-

ciratern. Verum ifta adtio inter diredtiones oppofitas pen¬

dula, _quae easdem Identitate relativa conjungit, non ali-

ter concipi poteft, quam utpote diredtionum originitus

identicarum , fed reflexu disjedtarum, nifus, quo ad pri

mitivam Identitatem redire laborant. Sic vero cum fia- cile perfpiciatur, nifus idealis Si realis diverfitatem non

nifi in ipfa reflexione, _{quae per} hane antichefin Si fyn-

thefin exiftit, vere deprehendi, adfcendendum erit ad pundtum quoddam träns adtum reflexmnis originarium litum, in _quo nifus in reflexione oppofiti ita lateanr ab-

) Jt c

folute conjunfti, ur omnino difcerni _nequeant. Ex hoc contemplandi loco primum quidem perfpicimus, omnem,

tum Inteliigenti-am, tum Njturam, quaterius ex antithefi

& fyotheli idealitatis & realiratis conflata eft, merum conftituere phaenomenon, quod ^non nifi reflexioni exiftit.

Quod vero extra reflexum confpicimus pun£tum abfolu-

tum, reflexioni exhibebit notionem mere negarivam Iden- titatis, in qua omnis fublata eft antithefis, vel indifferen-

tiae, in _qua fubje£tiviras ab objé£tivitate minime eft fe*

parata.

Per hane Abfoluti notionem negativam tantum fal-

tem nos arbitrari posfumus adeptos, ut perfpieiamus, ^non

nifi fublata omni refiexionis antithefi _, ad Abfolutum _per-

veniri posfe. Pofitivam autem & veram Abfoluti Ideam

una praebet intuitio omnino abfoluta, vel intuitio inrel- le&uälis nulla reflexionis antithefi _tetmrat.a, quse, eadem evanefcente, emergit, utpote id, quod in mente abfolu¬

tum eft, & Abfoluti conftituit cognitionem omnino im-

mediatarn. Quod vero in hac intuitione continetur, _per

legem ldentitatis A == A (non quatenus, utpote lex for¬

malis intelle£lus, fed quatenus, urpote lex rationis abfo¬

luta confideratur ₎ exprimitur. Per _quam primum quidem, quoniam neque enunciarur esfe Subje£tum, neque Praedi-

catum, fed uniee esfe ipfam Identitatem, Abfoluti Esfen- tia nönmfi Identitäten* omnis antithefis & differenriae _exper- tem, Esfe ^aerernum absque ulla alia determinatione con¬

ftituit. Verum hsec Identitas abfoluta non nifi _per iftam legem exprimitur, id eft, per Formam ldentitatis Subje-

£tivi & Obje£tivi. Ifta igirur fubje£to-obje£tiviras Ab¬

foluti conftituit necesfariam exiftendi Formam, quae ab

Esfentia feparari nequit, & in qua per intuitionem intel- le£tualsm _conceprum enunciatur Abfolutum. Per legem

vero ldentitatis primum quidem, forma enunciarionis ca-

tegorica, negativa enunciatur Subje£tivi & Obje£livl

Iden*

) 53 (

Identiras, cum fcilicet _per hane legem adfirrnetur, _neque

esfe Subje&ivum, neque Objedlivum, fed unice Identita-

tem. In eadem vero lege lätet porro forma enunciatio- nis hypothetica, qua exprimitur, Abiolutum conftiruere

pofitivam Subjedtivi & Objedlivi Idenritatem, id eft,urri-

usque Esfentiam omnino identicam & aequalem. Unde

mox exiftit forma disjundliva, qua enunciatur, idem Ab¬

foiutum , «quo jure» utpote Subjeclivum poni & utpote

Objedtivum, in utraque vero determinarione ipfam ejus-

dem Esfentiam identicam eamdem manere. Haec ^vero enunciationis forma completam dernum fubjedto*objedti-

yitatis notionem exhibet.

Itaque

fubjedto-objediivitatis

Forma, in _qua necesfa-

rio exiftit Abfoiutum, adtum cognofcendi conftituit omni¬

no aeternum, vel aeternam fui ipfius pofitionem & adfir- mationem, in _qua adfirmacivi & adfirma,ti esfentia eft idenrica, ita ut quod in hoc adtu ideale eft, idem fimul immediare fit reale. Cum igitur eadem omnino fit Es¬

fentia abfoluta, _qua; jam utpote objecrivitas ponatur, jam

utpote fubjedrivitas, hacc oppofita non nifi ideali deter¬

minarione diftingvuntur, nec nifi diverfas iu ipfo fubje-

£k>-obje£Fiviratis adtu diredtiones conftituunt. In hoc

igitur adtu Abfoiutum directione objedtiva e centro ex-

panditur, diredtione fubjedtiva verfus centrum redir, ita vero, ut idem omnino Abfoiutum in utraque directione pofitum fit, & diredtionum ^{, non} nifi idealiter

diftinguen-

darum, oppofitio in Idenritatem, ^non fyntheticam, fed

abfolutam refolvatur.

His perfpectis, intelligitur, Abfoiutum ^ex Esfentite nodte profunda per aeternum fubjedto ^-objedtiviratis a- dtum quail erumpere & fibi ipfi manifeftan. Cum vero

per hunc actum minime in antithefin quarndam principio-

rum

) S3 C

rum realiter cppofitorurn disjiciatur Identitas, Abfolutum

millo modo ex fe ipfo quafi egredi poteft, nec quidquam

ex eodem oriri poteft, quod non ipfum fit abfolutum,

& omnis antithefis expers. Sic vero ex Identitate abfo-

luta numquam oriri poteft antithefis reflexionis, ideoque quodcumque in regions refiexus adeft, & idealitätis &

realitaris antithefin involvit, revera non eft, fed in re¬

flexionis modo ftatione exiftentise fpeciem induit.

Cum igitur nihil ^vere exiftat, praeter ipfam Identita-

tem abfolucam fubjedo^- objedivitatis forma expresfam,

oportet, Ens fingulare quodvis, ut vere exiftar, Subjedo- objedum abfolutum conftituar. Iraque fl revera exiftant

Entia fingultria, quod quidem nondum nobis liquer, ea- dem _tamen, quae omnium rerum Esfentiam idenricam conftituit, Identitas abfoluta in omnibus per Formam fub¬

jedo-objedivitatis erit expresfa. Sic vero Entium fin*

gularium nulla esfe poteft difierentia nifi quantitativa,

qua, licet in omnibus abfolute fpedaris fubjedivitas cum

objedivitate abfolutae Identitatis vinculo junda fit, tamen ad fe invicem relata, (ive fubjedivitatem, five objedivita-

tem exhibeant prcepollentem.

Cum _vero, ut adu fit fubjedo-objedivitatis Forma,

necesfario requirarur iftiusmodi differentia quantitativa in

infinitum progrediens, manifeftum eft, per aeternum fub¬

jedo-objedivitatis adum, quo fibi ipfi recluditur Abfo¬

lutum, oriri infinitum Entium fingularium complexum.

Identitas igitur abfoluta necesfario Totalitatem abfolutam

vel Univerfum conftituit. In hoc vero mundo abfoluto Entia

fingula fubjedo-objedivitatis

Formani

ita fibi

vin- dicant, ut Ens quodvis non nifi fui ipfius

pofitionem

de- rerminatam, id eft, determinatam ipfius Abfoluti Formam

exiftendi conftituar. Itaque abfoluta fui

ipfius

pofitio re

H ^vera

) S4 (

vera e'ft

pofitio infinirae

multifudinis pofitionum abfoluta-

rum. Sic vero ex primitiva fui iplius pofuione, id eft,

ex Deo, _tamquam mundi inrelledftualis Centro, ^aeterno

modo emanare videmus infiniram polirionum ftngularium complexionem, quas Platonico nomine Ideas appellare .posfunrrus.

Perfpecta Idearum e Deo per fubje&o^-obje&ivitatis

a£turn evolutione aeterna , iftam facile inrelliges ldearum

ad Deum relationem, cui, principii inftar, fuperftruenda

eft omnis Phitofophia practica, 6c ^ex qua derivanda eft

vera Religionis 6c Moralitatis Idea. Scilicet Idea quaevis

e Deo oriunda, ^ex altera quidem parte, urpore Subje&o- obje<ftum abfolutum, indolis eft ^omnino independentis, 6c

veri inftar Abfoluti in fe ip'a exiDir: ex altera vero,

cum non nili per fubje&o-objectiviratis a£Ium vel Divi-

nam fui poiirionem oriatur, non nifi in Deo eft, 6c a _Deo depender. In Idea igitur exiftenria necesfario conci- pitur duplex, altera vero cum altera abfolute eft conjun-

£la. Sine exiftenria in femeripfa abfoluta 6c independen-

re, Idea non Ens conftitueret üngulare; Ens ^vero lingu-

läre, line exiftenria in Deo immanente 6c ab eodem de-

pendente, ^non Ideam conftitueret. Iftam exiftendi du- plicitarem in ea ftanone, in qua Abfolutum extra fe po- nit Sübje&um fingulare, minime concipi posfe, faepius

monuimus. In pra-fetm vero conremplandi loco, ita haec

tollitur difficulras , ut ad ipfam Ideae naruram vere abfolu-

tam tuendem ejusdem requiri exiftenriam a Deo depen-

dentem inrelligat.ur. Ideae exiftenria ftngularis abfoluta,

qua fingularem fui iplius pofiriorlem conftituir, Libertaris

norioni refpondet. Verum cum iftam fubjeßo-obje£fcivi-

tatrs Formam non nifi per aftum eefefmim, quo a Deo

emaner, impresfarn fibi habeat Idea, abfoluta eouüet Li¬

bertäre non nifi quarenus, abfolutae Necesfitaris vinculo conftri&a, in Deo exiftit.

Sei-

)

(

Scilicet ficuti

fuhjeao-objeaiviratis a£lus,

quo

fe

ipftim

ponir Deus, diré&ionis centrifugae Sc centriperae

duplicitate, mansot- trmien

Esfenriae Tub urroque armbu-

to

pofitae completa ldcnt.t .te, abiolvitur; ita Angularis

quaüvis

pofiuo nihil continet aliud, ^quam nifurn iftiusmo-

di duphcem ,

alterum,

quo

tendens verfus peripheriaxn

circuli äbfoluti, in fe ipfa eft Idea

Sc fingularern habet

exiftemiar;, alterum, quo in Centro

eft abfoluto, unde

emanar, Sc in U nitatem

fupremam reasfumitur. In Idea

vero, altera direcbo cum

altera Identitatis abfolurae vin-

culo eft conjuncta, Sc non

nifi

per

iftam dire&ionum

conjuuctionem

ablolutam Subje&o-obje£lum vere abfolu-

tum conftituir. Hacc igitur

Ideac vita eft

vere arterna,

qua non

nifi

quatenus cum

Deo conjun&a eft & a Deo

dependet,

naturae

Divinae particeps eft Sc ejusdem

^.

pu-

ram exhibet imaginem.

Quam Ideae exiftentiam abfolu-

tam per

doclrinam de prscexiftentia ante vitam tempora¬

lem jam in

prisco Intelle&ualismo vidimus enunciatam.

Ex ifta, in qua

jam verfatur disquifitio noftra, mun¬

di intelle&ualis regione,

nullus omnino

^,

nifi

per

laltum,

ad fplueram

reflexus

patet

transitus. Äbfoluti ad mundum

fenfibilem nulla alia eft relario, quam

ifta,

ur

intelle&a

Äbfoluti Idea, mox

inrelligatur, eumdem

non vere

exi¬

liere. Iraque fi de ortu

hujus phdenomeni, quod, licet

vere non fit, tarnen in

confcientia fubjettiva exiftemiae

prae

fe fert fpeciem, quaeritur, manifeftum eft, idem ex

Abfoluto, unde nihil oritur,

quod

non

fit abfolutum,

minime pofitivo

modo derivari posfe.

^,

Phaenomenon

omneinvolvit realitatem non

nifi

extra

idealitatem pofitam,

id eft, meram Äbfoluti

negationem, ideoque

non

nifi re-

motioni cuidam ab Abfoluto

originem debet, ltaque

cum Idea

eognofcendi a£tum abfolutum Sc aeternum con-

ftituat, in quo idem,

quod ideale eft, immediate reale

Hj .

eft,

) JS (

eft, necesfum eft, phamomenon ^omne _per

origlnarium

quemdam a&urn explicetur, quo Identitas ifta cognitio-

nis abfolutac disjiciatur, lic vero ex

Subje£lo-obje<fto

abfoluto _oriatur Subje£lo^-obje£him relarivum, _{quod idea-}

litatem realirati oppofitam, nec nifi fynthetice cum eadem

conjunftam, continear. Irte vero a&us idem erir, cui

originem ultimo debere confcientiam fubje&ivam & re¬

flexionen!, ^ex Idealismo transfcendentali _novitnus.

Hunc a&um ex alio nullo derivari posfe, ceterum,

cum non rwft ex eodem _oriatur

tempus, extra temporis fphaeram pofitum esfe, ex iis, _qua? järn monuimus, _pa-

tet. Iraque quatenus ejusdem adualitatem

refpicimus,

eumdem utpote omnino primitivum, _{oportet, confidere-}

mus. Verum cum per eumdem Idea in Ens phaenome-

non abeat, ejusdem tarnen posfibiliras ex ipfa ldece natu¬

raobje&ivitatemeft explicanda.fibi habeatScilicerimpresfam,ldea, licet Divinam^ramen in eo

fubje&o-

a Deo

diftinguitur,

quod ^cum Deus non ex Centro quodam al-

tiori emanet, Idea _contra, licet ab To luta fit, tarnen fimul

e Deo oriatur & dependeat. Hinc ^cum in Deo direftio

obj?£bva a fubjectiva minime feparari posfit, Idea non re vera, utpote

Angularis

fui ipfius pofitio, abfoluta es-

fet, nifi exiftentiam, _qua in fe ipfa eft,

fingularem

ab altera, _qua in Deo eft, divellere posfer. Ifte vero actus,

quo

fingularitatem

fuam ab Unitate fuprema divellit Idea,

illud conftituit, quod quaerimus, phaenomeni & reflexus initium.

Scilicer cum in Idea

fingularitas

ab Unirate

fuprema fejungitur,

eadem per fepararionem dire£lionis fubje£Iivae

ab obje£bva in Subj.eclo^- objeclum abir relarivum, in

quo continua nifuurn oppolirorum antithefis continuam affert fynthefin. Smgulantas _igitur a Centro abfoluto di- vul-

)

57 (

viiUa fubjecliviratis ^ab firache principium confti'tuir. Quoe quidem in illa

fubje£to-objevfti

viraris relativte potentia,

in qua eadern nondum fibi ipfi manifefta eft, Enris con-

fcientiae expertis fpeciem induir. Qui ^vero jam in ^co- hüefione ad rigiditatem tendenre cernitur, i*ub]ecl ivita ris

nifus, cum in fuprema porentia fibi ipfi recluditur, Ego

confiituit _j quod mundum obje&ivum fibi opponit. Itaqué Subje£to refle£tenti ^mundus incellcctualis in fenfibilem abit, in _quo posfibilitas non niii extra a£Uialitatem exi-

ßit, Sc _qiu igitur ^non nifi per continuam momentorum

temporis fuccesfionem evolvitur. Omne phaenomenon, quod per

fubjeclo-obj

e£Eivica ti^s relativ« evolutionem ex- oritur, non nifi ipfi Subje&o refleclenti exiftera, re£le

monuit Idealismus rransfcendenralis. Qu« vero obferva- tio, cum fimul indicet, phcenomenon ^, refipe£tu Abfoluti,

merum confiiruere Nihil, aperte prodit, veri Abfoluti regionem reflexioni esfe prorfus imperviam. Itaque Do- gmarismum, qui Abfolurum extra Subje&um pofitum re- flex<one enunciare laborabat, oppresfit Idealismus fubje-

£bivus, qui reflexioneni extra confcientiae fubje£tivre cam- pum minime egredi posfe, ^nos edocuit, lic vero Abfolu¬

ti Scientiam veram egregie praeparasfe videatur, curn fal- fam penitus exfuperaverir.

Hane confcientiae fubjeftivae Sc mundi fenfibilis ori-

ginem qui perfpexerir, genuinum Sc ^vere fpecularivum intelliget fenfum prifcas ifiius do£trinae, _quae eamdem ^ex defeqlione Idearum ab Ablbluto derivat, Sc mentem ad- firmat humanam, cum a primitiva cum Deo unione defi-

ceret, in corpus, carceris infiar, demerfam fuisfe, fic

ve»*o vita «terna orbatam, fenfualern Sc temporalem adfum-

fisfe. ^— Eadern vero moner do£brina, menri, in fenfualem

vitam derrufie, ^tarnen reli£hrn esfe obfeuram Dei Sc mun¬

di intelleftalis reminifcentiam; posfe igitur eamdem,

omnem

) 58 (

omnem fenfualitatis ^amorem

reftingvendo,

ad ^{puram ve-}

riratis cogfiitionem exfurgere, ilc vero tandem ad redin- tegrandam cum Deo unionem elevari: iftam vero defe-

ctionis expiatioaern completam vitae fenfualis ultimum fi-

nem eonftituere.

Scilicet in mente humana, ficuti, ab altera _parte,

confcientiiß-fubje&ivce radicem conftiruit antithefis refle¬

xionis, ita ab altera latet nifus necesfarius, quo ad illud punctum extra

reflexionis

regionem

fituro,

in quo omnis

evanefcir antithefis, exfurgere laborar. fix hoc Abfoluti defiderio, fi fenfum modo refpicis, quo Abfoluti Idean>

mens ampledlitur, exfiftit Religio. Cujus quidem, in

mente riondum fupra reflexus fphirrarn evedta, hunc esfe

charadlerem generalem jam obf^rvavimius, quod Abfolu-

tum, utpore extra confcientiam pofituni, confpieiar, fic-

vero Subjedti ex Ente abfoluto externo dependentis nul-

lam admittat naruram vere abfohiram. Id vero ira vale-

re exiftimes de omni Diviniratis Subjedlo oppofitse ve-

nerarione, ut ne quidem in ifta dodtrina, quae, ex vera Abfoluti Idea égredrens, tarnen,

de.flciente diftmdta For-

mae abfolutae notione, mentis humana indolem abfolu-

ram plene explicare nequir, omnis Religionis, quam

fpi-

rat eadem, ^cum Liberrate discordia cesfare videatur.

Verum huic oppofitus elf in confcientia fubjedliva nifus, _quo

Subjedium,

ab Unirate fuprema divulfum,

finatilaritarem fuam, urpote omnino independentem, ^am- pledLtur,& eidem naturam

abfoluram

rribuir.

Hic nifus,

ut reflexionis omnis radicern conftiruit, ira fi prachicam

in primis hominis naturam refpicias ^, per Libertärem fub- jectivam

manifeftatur. Quae

quidem, licet

indolis,

qua Idea gaudet,

abfolurie

veftigium fubjcdlo-o bj^ecLi^viratis

imagine

confervet,

tarnen non

Libertatein

conftituit ab-

> ⁵⁹ C

folutam cum Necesfirate abfoluta coincidentem, fed Li¬

bertärem Neceslitati. empiricae oppofitam, nec nili in con- tinua cum eadem conflidarione confpicuam. Itaque in Sub- jedo, quod Tibi necesfario Objedum opponir,

nifus cd

fui ipuus determinationem abfolutém non

nifi

in

continua

cum determinations exrrinfecus oriunda pugna cernitur.

Sic v-ero ex eodem oritur Imperativum categoricum, quod illa Speculatio, qua?, exterciinata

veri Abfoluti

no- tione, fubjedivitatis abßradae fonti ultimo Abfoluti re- fervatam voluit dignitatem, Moralitatis

fecit

principium.

Ex i(tis vero, quae de mundi fenfibiüs origine monuimus,

facile intelligitur, Abfolutum in hoc

SyÜemate enuncia-

tum re vera esfe ipfum defedionis principium. Sic vero,

cum Liberias ifta fubjediva & abftrada hominem a Deo

di.veilat,

Mocalitas, huic principio

fuperftruda,

cum

Reli¬

giöse, qua

feroetipfutn Totalitati abfolutoe fubjtcit ani-

mus .humanus , non fatis conciliari poteft. Sicuti ^autem Religio vera esfe nequir, quae Libertati inimica

eft,

ita

neque vera esfe poteit Moralitas, quae non Religionem,

utpote nifum in menre ornnino primitivum,

agnofcir.

l(te ^vero Religionis & Moralitatis antagonismus, cum,

manente aliqua Abfoluti & confeientiae anrithefi, uti vi- dimus, ornnino inejudabilis fit, fuperert, ut eumdem ^,

antithefi hac fublata, evanefcere videamus.

Revivifcente in animo hurnano Abfoluti Idea,intui-

tione intelleduali plene corrcepta, ficuti ex altera parte oritur Abfoluti Seientia, ita Ii pradicam hominis natu-

ram refpexeris, enafcitur Religio cum Moralitare

prorfus

coincidens. Seilicet cum, omni Abfoluti & Subjedi op-

pofitione evanefeente, intuitione

abfoluta,

quae veram mentis esfentiam eofiftituic, immediare manifeftatur ^Ab¬

folutum mens humana ab altera quidem parte, Deum,

utpote fupremum mundi

inreüedualis Centrum, fufpicir,

) C

ab altera vero fimul ad primitivam Ideas indolem vere

ablolutam, quae cum ejusdem a Deo dependentia intime conjundta eh, redrr. Quod in hoc fupremo mentis ftatu pasfivum eh, & mundi abfoluti contemplatione ahfolvi-

rur, Religionern appellare posfumus: quod vero in eodem liberam voluntatis detérminationem involvir, Moralita-

tem. Utramque vero ita esfe indisfoiubili vinculo con-

jundlam, ut altera line altera omnino csfe _neque«t, ideo-

que veram Religionern ^{& veram} Moralitatem in unicam vitae nobilioris fundlionem coalefcere, manifeftum eft.

Itaque Religionen! veram efficic ifle fenfus ^devorio- nis immediatus, quo mens ^, humana mundum abfolutum

ex Centro fupremo emanantem contemplatur. Senfus re-

ligiofus lingularitatem omnem, utpote non nifi in Unita-

te fuprema vere exirtentem, conlidem, lic vero, fubiata fubjedtivirate abßracta, & phaenomeno evanefeente, in

re quavis nihil aliud, quam punctum quoddam determi-

natum in aeterna Abfoluti ipfius evoiutione ^, confpicir.

Ida vero rerum omnium exiftentia in Deo immanens &

a Deo depenclens, ⁱⁿ cujus contemplatione verfatur Re¬

ligio, ex hac fupr.ema datione confpedla, earum exiften- tiam lingularem & abfolutam non excludit, fed omnino involvir.

Sicuti vero Abfolutum, tum in polo reali, tum in ideali confiderari porelt, ita hinc duplex Religioni etiam

oritur Univerfi confpedtus. In alrerof conremplandi loco

Idemitas abfoluta non nifi Necesfitaris aetemae charadte-

rem fibi vindicaL, cujus igitur in univerfa rerum fingu-

larium compage evolutionem adorabit fenfus religiofus.

Ida vero Necesfitas _{cveca, quarenus,} ad Libertärem hu¬

man a m rekta,

fupremam

Liberretis & Necesliraris har- moniam conftituit, _arqtie ideo fupra Libertatem fubjedli-

vam evedta , eidem dominatur, Fatum condiruit. Verum in altiori potentia conliderata, eadem Libertatis & Neces-

2 fi-

) ii (

firatis harmonia Providentiam conftituit. Ex hoc fcilicet contemplandi Ioco, e Deo, _urpore mundi intellettualis Foco, Ideas eroanare videmus, quarum in mundo fenfi- bili, _per defe£tionem ^earum a Deo _exorto, progresfio

univerfa ad corrpletam defe&ionis expiarionem continue tendir. Iftarn vero Libertatis <Sc Necesfitatis harmoniam,

inpote in univerfitate generis humani fucceslive mamfe- Aatam, Hiftoria exponit.

Alia Religionis, refpe&u formte externae, oritur di- verfitas ^ex antithefi Intelleclualismi Sc Marerialismi, Reli¬

gio intellc&ualis immediate Infirfitum profequitur. Maré-

rialiftica contra infinirum in fymbolo finito expresfum co- lit. Airera Religsonem conftimit efotericam ^. exorericam altera. Illa Monotheismo nititur, & nullam proprie fic

d:£lum habet Mythologiam: hare, cum ex Narurae ^con- fpe£tu fymbolico enafcatur, necesfario in Polyrheismum abit, & ab ami£lu Mythologico minime divelli poteft,

Neque vero is flatus mentis, in quo folo ^vera de- prehsnditur Religio, una contemplatione pasfivj abfo'vi-

tur, fed a£livam _quoque mentis determinationem necesfa-

rio involvit. Scilicet cum mentem univerfam complct Sc

pepetrat Abfoluti Idea, in voluntate quoque, omni eva- nefcente

iingulariraps

a

Deo divulfae defiderio

Sc amore,

unus fuperelt nifus, quo ad completam cum Deo unionem tendit, lic vero ad esfentiam Dei in lingulis a&ionibus exprimendam. Hsec vero ipfa abfoluta Liberratis & Ne¬

cesfitatis Identirate abfolvitur. Iraque ficuti Idea, ^non nifi

quatenus in Deo exiflir, in fe ipfa quoque exiftir, & in-

dole gaudet vere abfoluta, ita etiam in agendo, mens quae Dei esfentiam exprimit, ^non nifi

Liberrate

ducitur abfoluta, qua? .cum Necesfitare abfoluta coincidit. Haec au-

* tern vera efl Moralitas.

I Ifle

> 6a (

Ifte ad fui iplks dererminationem nifus, qui ex firr-

gularitate

a Deo divulfa proficifcirur, Libertatem confti- fuir Necesfitati empiricae continue oppofitam. Conrra in

ftaru mentis vere morali, voluntas fupra omnem Ne-

cesfirarem empiricam, quae in Idea Abfoiori evanefcit, eve£ta, Libertatem exferit vere abfolutam, id eß, ipfa

naturae fuae Necesfitate determinatur, Non vera eft

virtus, quae malum, quocum confli£tetur, necesfario fibi

oppofitum requirit, fed quae, malo penitus fublato, in completo prineipii bcni dominio cernirur. Vera igitur Moraliras, ex natura mentis ad abfolutam Ideae indolern redeuntis necesfario _emanans, Imperativi deponit fipeciem,

8c arbitrariam omnem ele£tionem, omnem animi in urramqua partem vacillationem excludit.

Liberras Necesfitati empiricae oppofita continuam 8c

inelu&abilem virtutis & felicitatis confiidlaiionem adducit.

Subiata omni, quae non nifi in fubje£bviratis abfira&ae re-

gione exißit, mentis per Necesfitatern externam fubje&i-

vae Liberrati oppofitam determinarione, Moralitas vera,

cum ex completa Liberratis & Necesfiratis harmonia ena-

fcatur, cum feiicitare vera coincidir. Neque, ex hoc contemplandi loco confipe<ßa, Natura mortuurn eß ob- ßacülum, quod, limitantis inßar, animo obverfatur, fed evanefcente mundo externo fenfibili, Natura ejusdem Ab-

foluti in regione reali nobis confpiciendam praebet evo- lurionem, quod, in oppofita regione idealt ^, cujusvis ^ve*

rit, five Scientiae, five Poefeos, five

Religionis

8c Mo-

raliraris esfentiam conßituir.

Denique, ficuti in quavis mente finguiari per iflam

Libertatis 8c Necesfiratis harmoniarn completam, quae in

Moraiirare deprehendittir, Dei exprimitur esfentia; ita in

uni-

) «3 (

univerfitate gerieris humani eadem, uti jam monuimus,

fuceesfive evolvitur harmonia. Quod in quovis Ente fin- gulari vere exiftir, idem eft, quod in univeria generis

humani progresfione.

Hac vera Religionis & Moralitatis Idea

intelle£la,

fun&ionum mentis, quae in ftarione refiexionis oppolitae deprehenduntur ^, .prope confli&ationem ita videmus com-

politam ^, ut in iisdem ^non iiifi unicum mentis nifum vere

abfolutum, diverfo tanturn modo confideratum ^, invenia-

frius. ltaque hac do&rina oppofitis , quorum neutrum in

mente nobiliori

exftingvi

poteft, delideriis, aeque fieri

fatis, merito exiftimes. Namque ah altera parte Religio¬

nis dignitatem abfolutam ita vides vindicatam, ut5 quem

non nid fide agnitum veneratur fenfus religiofus nulla

firmatus Scientia _, Deum, eumdem jam ipfa Speculatio,

tamquam fupremum mundi abfoluti Centrum cognitionis

abfolutae evidentia perceptum, enunciet. Quare, ficuti

ex Religione pofitiva omnis ultimo loco enatus eft cultus humanus, ita ad Religionem priscam, progrediente cultu

prope exterminatam, adulrae tandem rationi efl.redeun-

dum, hac vero condirione, ut, quod in Religione vera

antea pofitivum fuerit, jam, fpeculativo ejusdem fenfu patefacto, externae auftoritatis fpeciem deponat 8c ^ex disquilitionibus fcientificis emanare videatur. Ab altera

vero parte, cum in Libertäre omnem Moralitatem fitam esfe, tetatem praefentem egregie docuerit Idealismus tians- fcendentalis, in altiori tarnen, ad quem adfcendimus, contemplandi loco animadvertimus, menti non nifi qua-

tenus in Centro abfoluto exiftir, abfolutam _competere Liberratem, ideoque verarn Moralitatem, nifi cum Religio¬

ne vera conjunftam. esfe nequire. Sic vero in hoc, cu¬

jus imaginem ^quamdam adumbravimus, ftatu mentis fu-

pre-

) €4 (

premo fenfirs religiofi pasfivitas cum a£livitate abfoluta Möralitatis omnino reconciliatur, id eft, plena in natura hominis practica harmonia redintegratur. Ifta auter*

Idea generatim enunciata, unum in hac Scientia? regione fupereft (quod minorem certe habet difficultarem), ut ad fpecialiora dernum _perduoatur disquifttio, & ex poft-

tis PhilofophiiE pra&icee fundamentis confummatum Disci¬

plins univerfae Syftema

exfurgere

videatur.

ERRATA.

P. 6. 1. ii. asfequi1. asfequi posfe fe.

P. 7. 1. 25. iniquiores 1. iniqui.

P. 11. 1. 14 & P. 13. I. 31. cathegoricum 1. categoricum.

P. 12. 1. 19. del. &femper fibi confiantem,

P. 14. 1, 18. vitam quamdam 1. vitam.

P. _24. 1. 2t. Ofwidi i. Ofiride.

P, 26. 1. _14. del» prce.