ER ICO GUST. GEIJER

(1)

Hl

t

MORES HEROICiE ÄTATIS APUD VETERES GR^ECOS

ET

SCANDINAVOS COMPARATl.

—

DISSERTATIO, CUJUS MRTEM QUARTAM

QUAM

VENIA AMPL, FAC. PHILOS. UPSAL.

PRjE S I D Ε

ma c.

ER ICO GUST. GEIJER

HISTORIAR. PROF. REG. ET ORD.

REG. ORD. DE STELLA POLARI EQUITE,

ACADEMI^C SVECANÄ OCTODECIMVJRO, REG. ACAD. LITT. HUM, HIST. ET ANTIQU. HOLM. REG. SOCIET. SCIENT. UPSAL. REG.

SOCIET. SCIENT- NIDAROS. REG. SOCIET. SCIENT.AC LITT. HüM.

GOTHOB, NEC KON REG. SOCIET. SCIENT. HAFN. ET ARCH^EOL·

SCAKD. HAFN. MEMBRO.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

P. P.

NICOL. GUST. Å STRÖ Μ

A SACRIS STIPEND. MED. THEOL. WESTM. DAL.

IN AUDITORIO GUSTAVIANO DIE X JUN. MDCCCXXX.

Η. Ρ. M. S.

ÜPSALIÄ,

ι: X C U D K }iA Ν T REGI« ACADEB1IJE TYPOGRAPHI.

(2)

(3)

VIRIS PJLURIMUM REVERENDIS

mag.

ADOLPH. LVD.. ENEBOM

S. S. THEOL. CAND. PRAIPOS. MILTTARI.

mag.

CAROL FORS LIND

PASTORI ET PRJEPOSITO.

ET

mag.

OL. UDALR. ARBOREL2VS

PASTORI DESIGNATO.

Prseceptoribus

et Fautoribus

Discipulus et Cliena

N. G, ASTRÖM.

(4)

BRUKS-PATRONEN HÖGADLE

herr

C M. LIT STRÖM

Alltid, då jag velatådagalägga min tacksamhet mot din

Faders minne, haiva både förmåga och tillfälle saknats.

Måtte det då nu vara mig tillåtet, alt med äldsta sonens

namn pryda dessa blad! Ditt är ock din Faders namn, och till Dig står jag i icke mindre förbindelse för den vänskap

och den godhet, Du mig visat.

N. G. Å^ST11ÖM.

(5)

*5

Graecorum etiam principum «des satis capaces fuisse necesse est, cum omnem turbam _procorum Penelopes ^—· ^{centum et}

octo numero erant— in coenaculo Ulyssis, quotidie epulan-

tem, violenro uti hospitio videamus. De cetero neque heic exquisitior apparetcultus. Pro pavimento solum est 65). Fu-

mus e foco per tectum exitum quterens supeiiortm domus

partem implet. Hinc cum Ulysses ^et Telemachus in- sidias procis struunt, hic arma ex coenaculo aufert, ^caussatn

prartexens, quod in fumo tamdiu ^suspensa splendorem ami-

serint et denuo expolienda sint.

εκ καπνού χατέ&ηκ* ^επει ούκετι τοίσιν εωχει,

οίά ποτέ Τ

ςοίηνδε

χιών κατέλειπεν

'Ο^υσσευε,

άλλα κατηκισται, οσσον Τίυξοε ικετ αϋτμη 66).

Ut pOüta in conviviis Homericis lyram pulsat, ita in aula

Olai SkÖtkonung _post fercula illata intrsnt "citharocdi,

fidicines aliisque _organis canentes'' 67). Neque ita innocua

omnia oblectamenta mens« convivalis erant. Ossa in hospi-

tes viles jactant et proci Penelopes et Rolfi Kk. ak i i fa¬

miliäres 68)·

Ρ. IV. _φ

I»Il —Ma»——W» ι I.II II ■ι —

65) Od. XXI: 120. XXIII: 46. 66) Od. XVI: 288 sqq.

67) Leikarar med horpor oc gigior ^oc saungtol. Heims καινο¬

ί, α S. af Olafi hin. Helga. C. 96.

68) Od. XX: 299. Rolf Krakes S. c* 34, Leges castrenses Ca·

nuti Magni _poense loco hunc morem admittunt. "Si quemob-

stinata praesumtio ternis excessibus inobsequentem notaverit» ac

(6)

a6

Herus cum famiiia prisca simplicitate vivebat. Pastores Eu-

mjeusetPhiloetius redeuntemULYSSEMamplexu etosculo

ealutant 69). Reges inseptemtrionenonsolum cum »qualibus, sed

etiam cum famulis eodemutunturdormitorio 70), Apud Home·

rum principes etiam viri eundem participant lectum71). In Scan-

dinavia. ut in Gr»cia antiqua, eist», vestibus ct textis plen»,

diviti» erant mulierum, etiam reginarum 7%). Hase et alia κειμήλια in cubiculo superiori— ρå löftet eller nattstugan, ut

nostratesloquuntur ^— adservantur, ad quod ^perscalam adscen-

sio fit 73), Ex tali cubiculo Rex Fjolnerus pr»ceps ruens in lacum mulsi infra collocatum incidit; et "Regem Svioni»

lacus ventorum expers (vagr vindlaus) letho dabat'* ut antiquu»

canit vätes74). Forma asdium apud veteres Gr»cos majores«

que nostros, ut coeli temperies difFert. Simplicitas tarnen ea- dem morum cum utrisque habitat. Gr»cis septum vel εςχοε

(uostratibus Tun) »des cingebat75)j et in aula collocata ^erat

ara JoviS Hercei, quasi custodis domus76). Majores no-

resipiscere detrectaverit, extremum eura omnium locandum sta- tuerunt, ut quiübet convictorutn ossa in eum pro arbitrio jacta-

ret, nec quisquam propterea temeritatis aut petulantiae arguere- tur." Langkbek. Script. R. Dan» III: 14B.

69) Od. XXI: _225. 70) Heimskringica S. af Olafi hin.

Helga. c. 82. Cfr. Od. XI: 189·

71) Od. XVt 44, 45·

72) Od. XV: 52, 105. XXI: 52. 73) 1. cit, cfr. Od. II:

337 m- 74) Yogl.S. C. 14.

75) CEgula* otvXys Od. XVIII: 103. etiatn vocatur,

76) Od. XXII: 334. II. XI: 772.

(7)

27

stri simili deorum sub custodia habitasse mönstrat vel ipsum

habifationis in lingua prisca nomen, Ve vel

Vi, quod

et do-

mum in genere et locum sacrum denotat ηη). Deorum etiam imagines in columnis sedis aitioris, quam

paterfsmilias

tene-

bat

(Öndvtgif

sulur, dictis^)

exsculptx

erant 7R).

Portsm

in-

trantem priinum area exteriör

excipiebat, ubi stabula

et

ha-

bitacula famulorura jy). Parum

munda

et tersa

fuisse

ha:c

area videtur. Fimeti juxta portam erat locus, ibique caaem vetulum ^suum Argum jacentem

Ulysses domum

rever-

sus conspexit goj.

Insigne regni antiquitus

potissimum jfuit

Σκηπτζον,

quod

baculum regiumsive hcistaminterpretantur.

''Per

ea

adhuc

tem-

pora reges hastas pro diademate

habebant,

quas

Grseci σκτίττ-

Τξοί dixere'' ait JuSTiNUS %ij.

"Hoc Priami gestamen erat, cum jura vocatis

More daret populis" 82).

Sceptrigerentes, σκηπτοΰχοι, reges

Homero

'

dicun-

tur. OdinuS^, regii generis in Septentrione auctor,

hasta

instructus fingitur. Ut Reges Homerici σκηπτξον

κς<γυξόΐ\λον,

ita etiam Rex SigurduS Syr baculum globulo capitatum ar-

77) Cfr. Hallünbbrg, anmärk» till Lagerbrincs S. R.

H.

78) Eyrbyggia Saga c. 4»

79) Ita etiam apud nostrates. De domo Ulyssis

cfr. Voss ad

Odyss.

80) Od. XVII: 294. 8t) Hist. L. 43· c· 3·

82) AEneid. VII: 246.

(8)

SB

genteo manu gestat; nequc si huic _sceptro baculum judicia- lem, hodie

Nämndemanskäpp,

^quocum coloni nostri, asses·

sores judicii ruralis, incedant, assimilamus, hac compara- tione aliquid regias derogatum esse dignirati censemus. Nam Dux erat belli Rex, judex eontroversiarum et dominus cceri- tuoniarum erga Deos ^— σςατηγοε kol)

δικαστής

ο βασιλεύε,

και των ττξοε 3'εούε κύςιοε ^— ut regum temporibus Heroicis

officium statuit Aristoteles BsJ. Judices apud Home-

rum sceptrum manu tenenr 84J; similiter Rex, cum jus di-

cit 85^. Hinc Minoem infsrorum judicem _poeta:

Χςυσεον σκηπτςον έχοντα 3εμιστεύοντα νεκυσσιν

fingit. Per sceprruin regium juramentum _prsestatur 86), Nec

minus insigue socerdotalis est dignitatis. Chryses, Sacer- dos, TiRESiAvS Vates sceptrum manu gestant87J. Pro ba-

cuio imperatorio Regibus in belle» est. Ulysses, Agamem-

noniS vices gerens, hujus etiam _sceptrum, donum deorum,

a Vulcano fabrefacrum, aeeipit 88jj nec divini artificis reve-

ren'ia impedit, quo minus hoc _sceptrum in vulgarem ^satis ^u-

sum, verbera immorigeris infiigendo , vertat, cujus flebile e-

xemplum, risu tarnen populi exceprum, in Thersite ^con·

cionatore videmus,:

os $ επεα φξεσιν roiv

άκοςμά

^τε πολλά ^τε γσή,

μάψ, άτάξ ου κοίτά κόσμον, εξιζέμεναι βασιλεύσιν_89)·

83) Polit. III. c. ii. 84) II. XVIII: _505.

85) Od. XI: 569. 86) II. Χ: _321. sqq.

87) II. I: »5· O'd. XI: _91. 88) Ii· II: _ico, 186, 89) II. Ii: 213 sqq.

(9)

29

Στέμματα, i. ^e. Coronas vel diademata HomerusDiis ad- scribit9oJ. Diademate autem caput redimire Reges Hornen-

ci non solent. Principibus olim viris in Septentrione non in*

solens erat. De Haquino Jarlo, juvene omnium sui tem¬

poris pnlchritudine prastantissimo, dicitur; "ornabat eum co-

ma prolixa, serici instar splendida, atque aureo diademate Ca¬

put cinctus erat'* 91). Purpnram antiquorum regum fuissein- signe, notum est. Homero signum videtur fuisse pugnte.

Agamemnon Achivos ad proelium incitans pallio incedit

purpureo 92). Purpuram vero apud Grascum vatem — ut Skarlakan nosrratium in Cantilenis vetustis — non solum ru- beum indicasse coloretn, sed alium quemvis splendidiorem,

Critici V0IUM93J

De sacerdotali regum antiquorum auctoritate supra dixi-

mus. Pro populo Rex sacra faciebat, ut pro familia herus.

Non omnia _tarnen, sed quasdam publica sacra peripsos Reges

factitata esse ex Livio constat, et secunduin Aristotelbm, reges

sacrificiorum quidem

^erant

arbitri,

^{at eorum}

solummo-

do, qu» non sacerdotibus competebant94): ^—

κόξίοι Βυσικν,

go) Ϊ1. 1: 14. Apollinis Sacerdos Chryses fertcoronatn.

91) Han hafdi hår mikit oc fagert sem

silUi,

oc bundit um

b6fvt

ser Gullhladi. Heimskringla S. af Olafi h, Helga. c. 28.

92) Ii. VII: 221.

93) CFr. Nitsch 1. c. T. IV: p. 29. In

cantilenis vetustis Sve-

canis Skarlakan cujuscunque fere coloris, ut viridis, coerulei

cet. est. Cfr. Folkvisor utg. af Geijeroch Afzelius Inledn.

94) 1. c. c.10. 95) Od. IX: 200.

(10)

30

oa-cci μη

iS^ocT(Kcc).

—

Quasdam igitur publica

sacra per sscer-

dotes fieri fas erat, et, ut nobis videtur, ea praseipue, quae

singulis diis certis cum

cteremoniis offerebantur. Sacerdofes

Joyis, ApolliniS, Minerva, Vulcant, ^nec non Sca-

mandri fluvii apud Homerum commemorantur, ut

apud

nostrates Thori, Freji cet. Ad templa deorum habirant

— ex. gr. Maron in luco Apollinisps) ^—* Ager

templo

dicatus, τεμενos, et tributa, quas templo soivebantur, iis

ad victum inserviunt 96). Ita etiam, coloniå Scandinavorum

in lslandiam dedueta, primi habitatores agri certas poriioncs

diis consecrabant 97), et templis singuli vectigalia pendebant, quibus sacrificia sustentare sacerdotibus injunetum erat 98).

Qutedam etiain sacerdotia hereditaria fuisse, silente iieet de hac

re Homero, ex communi veterum more et non paucis po»

stea Griccarum civitatum exemplis concluderelicet 99), Cum

vero in universum hoc non valeat, _neque Sonsecratio _per ma¬

nus tradita indelebilis quasi esset adbuc sacerdotii nota, cum e contrario et reges et magistratus a populo electos sa¬

cerdotia publica ^gerentes videamus, in sacrum sacrorum mi-

96) Jeder Gutsbesitzer der Gegend, zu welcher der Tempel ge¬

hörte, musste ein Maas Gerste zu gewissen Zeiten entrichten.

\ Nitsch 1. c. II. 241.

97) Cfr. Svea Rik. Häfd. I. 194.

98) Tiii hofsins skyldi allir ^men tolla gialda. En godi skylldl

hofi upphalda. Eyrbyggia Saga c. 4.

99) Ut Eumolpidarum Athenis cet.

(11)

31

nistros nondum coaluisse ordinem apud ^veteres Grascos raeri.

to diximus. Apud Majores rerum civilium et sacrarum pote.

etas per omnes gradus conjuncta eratj hereditarium etiam offi¬

cium T8 Godi i. ^e. sacerdotif simul ac judicit primo iuisse

videtur iooj. Et feminas et viri sacris operabantur. Thea»

no, Minervas sacerdos a populo Trojano constituta est 101).

Feminis fatidicis, a nostratibus Volur appellatis, utraquegene

plurimum credidit: et vaticinium talis Sibyllas — Volnspd

— prascipuum Mythologias arctoas Specimen est, Pythiae quibusvis oraculis neque gravitate neque obscuritate

cedens.

Regis in bello imperium apud Majores nobis testibus

noa eget; res gestas loquuntur. Apud Grascos inde et nonien duxisse videtur. BotcriKsvs enim a /3οίω eo, ire facio —

vel /3olats _gressus, _et Kccos, λεως, populus, vi vocis, si

hasc derivatio placet, dux agminis est, respondetque titulo

oostratium Hertogi, qui a toga — olim et ire et ducere

— et här, exercitus — origines trahit. Absoluium tarnenim¬

perium nec

regi in bellicis, multoque minus in civilibus,

re;

bus competebat. Agamemnonem

quidem in

pugna

vitae

neeisque arbitrum, ^mortem

fugacibus interminantem audimus;

si vero quid in re

graviori consilii capiendum

est,

joo) Cfr. Svea R. Håfd. I. 195·

jQi^j jj^ VIί 3?ο. Tgüis er A$ijiku]s 7ι£ιιλ?,

Antenoris

uxor

fuit.

(12)

3*-

. . . χηςνχεσσι hiyv(p$åyyom χέλευσεν ^,

ν.γ,ξΰσσειν ccyo^rjv^s χαξηχομόωντας Αχαιούς'

^. ^. ^.

Βουλ*} Je τΐςωτον

μεγαΒύμων Ί£ε γεξόντωνΙοί).

Res primum defertur

concilio

seniorum

deinde

omni exercitui in

concionem vocato, qui populi imago est 103). Ut Germani

enim prisci,

"nihil

neque

public»

neque privat» rei nisi ar- mati agunt'': ^— ''de minoribus rebus principes Consultant

de majoribus omnes: ita tarnen, ut ea quoque, quorum pe-

nes plebem arbitriuin est,

apud

principes pertractentur" 104).

Inter principes hos seniorcs in concione Ithacensium Tele-

machüS patrium occupat solium 105). Apud Ph»acos Se-

natus duodecim principum virorum, ut apud Majores noetros,

Regi assidebat 106). Rex surgens et in

media

stans concione

verba facit 107). Clamore bellico multitudo loqucnti fa- vetioBj. Quodcunque rei'public intersit, de eo coram po-

pulo agitur

109).

102) II. II: 52, 54.

103) Hinc populi priscum nomenLandshåren ~ exercitus terrae—

et concionis populi Atlsharj&rting. Thucydide teste, omnis o-

lira Graecia arma gestabat. Π«ο·« y*g y Έλλκr hi}y§o<piStit Hist.

1. c. 6.

104) Tacitus Germ. cc. 13. 11·

105) Od. II: 14. 106) Od. VIIΓ: 390.

107) Od. II: 37. II. XIX: 77. Agamemnon ^vulnereimpeditus,

ex sede sua in concione loquitur.

108) II. II: 333. 109) Od. II: _30, _32,

(13)