OBSERVATIONES
HISTORIAM SVECANAM
7 3
ILLUSTRANTES.
\ j x x f \ f \ j T \ s \ J
' /
Q U O R U M
F a s c . II. P a r t e m VIII.
VENIA AMPL, FAC. PHIL. UPS.
P R Æ S I D E
D o c t . E R I C O M . F A J S T ,
H I S T . P R O F . R E G . E T O R D . S O C . R E G . S C I E N T . U P S . E T A C A D . R E G . L . I T T . H U M . H I S T . E T A N T I Q U I T , S T O C K H , M E M B R O ,
P. P.
L A U R E N T I U S H A M M A R S K Ö L D
S T I P . H A M . O S T R O G O T H U S .
In Auditorio Guftaviano d. X Dec, MDCCCIII.
U p fa I i X , Typis Edmnnnianis.
y Å L B O R N A F It U G E N E R A L S K A N
F R E D R IK A C. G R Ö N H A G E N
Född H A M M A R S K Ö L D .
M i n T a n t e !
A n fe desfa b la d , fo m j a g blygfanit räcker E d e r , font ett f v a g t yttrande a f den vårdnad med hvilken j a g har äran fra m h ä rd a
m i n t a n t e’s
T i l l g i f n e S l i i g t i n g e
L O R E N S O H A M M A R S K Ö L D .
M I N M O R
K A M M A R H E R R I N A N
CATHAR. M. HAMMARSKÖLD
F ö d d E R E I T H O L T Z
o c h M I N B R O R
H Ä R A D S H Ö F D 1 N G E N
T illä g n a s detta f v a g a tackfamhets offer, j o r er- hälna v ä lg er vingar.
OBSERVATIONES
S V EC A N A M ILLUSTRANTES.
Fafcicuhs IL
,L,
iaurentius B e n e d ic t, N ericius, Concionator L e gionis U ph ndiæ & dein Paftor in T u m b o Sudermanniæ an. I59°* Subfcripfît Decreto Concilii Upfalienfis an.1593 inter Clericos Weftmanniæ. An. 1600 operam fuam præftitit Carolo Caroli G yllenhjelm in disfvaden- dis eqvitibus Uplandiæ ab itinere in Dalscarliam. 1608 Confiftorio generali Strengnefenfi interfuit. Præpofî- tus an. 1626. Obiit 1641. U x or Strengnefiæ nata, p lu r a , qvæ régnante G U S T A V O I. Tub Episcopo B o tvid o Surionis evenerant, referre feivit an. 1626.
Filius O h u s T u m b o g a u s Lector erat 1 6 4 5 Quatuor L a u ren tiu s nofler habuit ediditqve Sermones fune
bres I. in M argaretam A x elii de Sundbyholm. 2.
E ric u m Abrabtxmi Lejonbnfvud 1616. — 3. Filium ejus Regni Senatorem & Ncriciæ Legiferum A b ra- h am u m L ejonhufvud, I 6 i 8 - 4. T ribunum Zacbariam F aul 163 0 .0 ) Seqventes ejus litteras ad A xelium O- x e n flje r n a , poftea Comitem & Regni Cancelarium, an. 160 4 datas, ex manuferiptis B enzelianis in Biblio
theca Gymnafii Lincopenfis adferre juvabit, b)
A Sa-
a ) A u re lii H e r d a m i n n e . S tricke rs HomiletKka Bibliothek.
b) A x e liu s O x c n ß jsrn a , natus 1583» an. i f 98 a vidua ma-
Salutum &c. Litteras T u a s Exell. D. verborum flosculis exnohrisfîmas IV nonarum Julii accepi, qvi- bus celficuoo tua inprimis vehementer meum erga mufas , earum qve Se&atores , amorem c o m m e n d « s, qvem mihi polliceri haud posfu m , cum qvod in re litteraria parum & invita (p roh dolorj minerva verfa- tus (im , unde ex ufitato proverbio, metuo de me hanc feqvi confeqventiam : Arcem non nili ab ig n o rante contem n i, tum qvod earum r e r u m , qvib t$
amor fyncerus erga litterarum cultores fe exerere de
b eret, deftituor copia. Sed candor animiqve T . E.
Synceritas mihi hanc laudem immeritam tr ib u e r e , qva tamen digne polita, qvid aliud in rerum natura ju cu n d iu s, qvid magis d eb itu m , utile 8z honestum esfe posfit? Qvam eos æftimatione, amore, reverentia ac favore profequi, q vos D eu s & natura ipfa cæte- ros ingenii capacitate, judicii gravitate & ftropharum refutandarum dexterritate antecellere voluit. Cum nihd do&rina pulchrius & nihil virtute amabilius excogitari poteft; certe (i ejusmodi hominum ingenia, quae fune lumina humanae ruditatis, & custodes verae do&rinx, vita agreftium compenfaremur , vix tamen iis fatisfa- Û u m fuspicor. E t qvia T u Generosf. D. Do&rina gratia & fingulari Spiritus San&i inftin&u m o x dum e x ephebis cxcesfisfes, a piisfimo parente in difcipli*
nam Erudicisfimorum virorum internorum & exotico
rum t r e ad e x t er a s A c a d e m i a s m i t t e b a t u r , ex q v i b us r e d u x an. 1602 n o n d u r t p u b l i c u m ali qvod m u n u s ad- g r e sf u s e r a t , c u m hae litterae L a u r e n tii B en ed ifti e \ t r a d e r e n t u r .
rum es traditus, tam qve docilem ad omnia praeclara ftudia, atque ingenuas artes te præbebas, ut a nullo T u o r u m coaetaneo fuperari posfe credatur. T u im maturam adhuc ætatem uberrimis animi dotibus trans- f c e n d i s , in te profe&o cft ingenium multis artibus illuftre. T ib i majorem appetitum Sophiae divinae &
humanae, qvam auri, fuisfe confiat, eam qve etiam lu cro mundano poft habito tot annorum fpacio pertina
citer es venatus. T u decus Patriæ, tu flos Regni, qui an im u m ad Sacram T h e o lo g ia m unguetenus praedi- fcendam applicare non es dedignatus; led gloriae tibi d u c e n s , q vod pleriqve alii ex praeclaro genere orti vitio & dedecori (abfic calumnia d i& o ) (ibi v e r t u n t , aliis ineptis rebus indulgentes.^) H ic pedotribis ad exercitia corporis fe com m ittit, alter equitare, vena
r e, arcum tendere, pila lu d er e , jaculari telam asfue- fcit. H o s auri infatiabilis fames eo produxit, ut ip- fam vitam non pro defenlione Patriæ (q vod fuam m eretu r laudem ) fed apud peregrinos pop u los, fal- tem lucri fluidi causfa, venale habent. Illos luxus &
tem u len tia , qvorum finis mera erat infania, totus o c cupat. Hi otio & to rp o re, illi aliis aliisque luforum g e n e r ib u s , q u x funt vivi fepultura, initium & femina- rium malorum, nugarum mater & virtutum noverca, occu pati, magis opinione qvam re nobiles funt. In
terea tu praeclare D om in e poft habitis quæftuofîs, ineptis & ne dicam male feriatis artibus ftudio per-
A 2 viqili
£) Q u a t u o r D i s f e r t a t i o n u m T h e o l o g i c a r u m in A c a d e m i a W i t t e b e r g e n f i R e f p o n d e n s & D e f e n f o r f uer at Oxenftjcrna.
vigili ac lucubrationibus indefesfis dogmata Spiritus San&i verfa n d o , indagando & cun&ando optimam &
numqvam interituram elegifti Sortem: veram fapien- tiam omnibus numeris abfolutam invenifti, nomen im
m o r ta le , amorem & favorem D e i, totius m in ifterii, deniqvc piorum tibi conciliafti; nativam & germanam ncbilitatem, optimis difciplinis exornatam induifti nec vereor dicere, te fpem a te r n x beatitatis apprehen- disfe ac lucidisfimum nicorem, q v o dofti in Coelis perpetuo fu lgeb u n t, lucrifecisfe. Sed cur e g o agrefti hoc c a la m o , raras & incomptas tuæ indolis dotes earumqve confecutura praemia fruftra deferibere ten- tem? Cum nec Archimedes id digne asfeqvi posfe re
bar. Cun&i potens Deus, qvi in te hoc bon um opus fufcepit, te usque ad vitae claufulam & in laudem fui nom inis, em olum entum Ecclefiæ Chrirti, in defenfio- nem verae Religionis & gloriam Patriae noftrae dul- cifsimae p e r d u c a t, corroboret, confirmet, ftabiliat ac confolidet. E t cum fciam ejusmodi ingenia au
rea & divina non minus periculis infinitis esfe o b noxia , quam hac noftra ætate, pluribus Schismatum, Se&arum & haerefeon lacunis g r a v id a , quam H yd ra lernea ferax fuit raptuum , pernecesfaria funt ; Ideo meas cum tuis pro tua diuturna imm o perpetua in
columitate inceslabiles preces effufurum m e San&e promitto. N u n c reftat aliud de mihi a tua E xc. c o n credito negotio feribere, quod licet (m e Chre.) prom- tisfimo ac benevolo animo tuae E. causfa in me deriva
tum ac fidelitate fua asfequutum volui, operam tamen
& oleum p erd id i> nec aliud, qvam negativum & exfpe- f h tio n i
fctationi non conveniens, refponfuni apud ipfam i m p e trare potili, varias prétendit causfas, inter quas ea eft ipïi praecipua, quod ad’huc. maritum fuperftitem exfpe&at> ideo nemini fe ante elapfum adhuc anni fpa- cium velie locari San&e affirmabat. Inprimis quidem am bigue refpondebat, totum negotium fuo Fratri D.
Henrico commit ens, quem propterea meis litteris (in*
gulariter de optato refponfo compuli e a d e m , vel etiam majori ufus commendatione, qua tua Celfitu- do P etrum A n n o n is mihi commendavit, fed ipfius li- teræ mihi datae, quas meis adjunctas T . E. commit
tere conditui, me apud T . E. ab omni infidelitatis ac negligentiæ fufpicione vindicent. T e igitur, Amplis- fim e & pernobilis D o m in e, (ubmisie & majorem in m od u m rogatum v elim , ne imputatione hujus inopi
nati refponfi me a tuo obfequio & Patrocinio in lit
teris tuis mihi longe gratisfimis prom isfo, obliterari patiatur mei vicisfim tanquam infimi amici animi fyn- ceritatem & reverentiam perpetuo T . E. fervandam fpondeo (tefte D e o ) Cui T . E. cum matre piisfima ac vere nobilisfima nec non 8c D. Fratribus, Heroicis virtutibus Praeclaris, ex corde fyncere commendo.
E x T u m b o o velocifs. pennas curfu pridie Iduum J u lii A n n o M D C IV .
La u r e n t i u s Be n e d i c t i.
2. Sub comitiis an# I 7 2 0 T ribunus Militaris Sto- bêe, in favorem ferenisfime Ducis Holfatiæ varia co ram Equeftri Ordine locutus eft. Tribuni locum te
nens Kficb von Gyllenflcn antea ab illo in Scania in jus
A 3 vo-
vocatus fuerat propterea, q u od mandata transgresfus pacem ejus domefticam turbaverat fubqve hac lite aufugerat e regno. Redux fub falvo condu&u n o vam S to b ao excitavit controverfiam, in qua Centurio A n d rea s G yllenrotb citatus te ftis , teftimonium dicere prohibebatur. H u ic perfvafit G y lle n fte n \a t graviorem causfam moveret Stobœo. Finitis Comitiis, in taber
na Vinaria perfonam S to b a i mentitus eft G yllen rotb atque de R. F R E D E R IC O e medio tollendo varia ja&abat* Hæc dein, tanquam a Stobœo d ifta , ipfe litteris Regi detulit eque carcere ipfe fe causfam di-
£turum offerebat, modo idem etjam Stobjeo injunge
retur. Stobaus pridie ex urbe Malmogiam profeärus, vin&us retrahebatur & coram militari judicio fiftebatur, a q u o tamen abfolutus. T efte s contra illum citati ipfe fe emtos fatebantur. G yllenrotb capite plexus d. s j April, i 732, G yllenfien (alvo condu£tu ufus Hambur- g u m concesfit, ubi poftea n o v o capitali crimine com- m isfo, idem fatum fubiit. G yllenrotbi partes qvi c o ram Tribunali egerat, Carolus Serlacbius in exilium mittebatur, a quo, intercedente ipfo Stobao, an. 1 7 2 7 fuit liberatus*#) Interim tamen (uos ipfi non defuisfe patronos, teftantur litteræ feqventes Epifcopo Aboënfî H errm anno Witte datae, in Collectionibus Praefidis*
Revercndisfime Epifcope , Pater in Chrifto pia mentis veneratione aeternum fufpiciende.
Affert b) GSrmcUs Stats- o c h H us h å l s- J o u r n a l Julius 1 7 6 J P . 14.
Hiftorifka Uplysningar om K. Fredric I:s regering p. 21.
N
Affert mihi hodiernus tabellarum i nt e r n u n c i n s R e - fçripttim S. R. Majeflatis clementisfimum r e g r e s l u m m patriam, f imulque fpem in p of t e r u m f o r t u n æ fere- nioris mihi promittens.
A n h e l o , & malorum tantum non omnium h u c usque pcrpesfititius, ad fata omnino meliora e x te m p lo exfpe&ationem adtollo.
Ante omnia vero fummo Num ini grates habep referoque piisfimas & immortales*, Auguftisfimi R e
gis Clementiam exofculor. fenatorumque & flatuum R egni voluntatem benignam fubmisfe colo.
Qvin & dudum Refcivi, Summam q v o q u e a T e , Præful (iimme, prxbitam mihi esfe benevolentiam, imo
& munificentiam ; ambas venerabor qvoad fpiritus hos artus reget; redhoftimenti vero nec tantillum habeo , qvod reponant fere enefbe vires. H o c tan
tum reverenter dico, Congiarium A U G U S T Æ noflræ D V Æ , & arrha munificentiae tuae, q v x per Cambium mihi peregre agenti nuper mei curarunt mitti, nunc om nino fu n t, qvibus me in præfentiarum vi&itare contingit.
Qvis vero penetravit Scrutinia domini & qvis numerum inivit confiliorum Dei noflri? Antilles Re- verendisfime q u x mihi incubuit Fatorum durities, moriar! fi non aliquando verget in em olu m en tu m exoptatius.
E rg o in fino fusti gavifus, dum & h o d i e , Paren
tis in m e germani germano amore u t e n s, Patruus
meus
s
m eus clarisfîmus mihi feribet. T e Praeful f u m m e , cogitationes erga me faventeis volvere, & fi adnuat N u m e n , velle T e muneri cuidam A c a d e m ic o , jam vacanti, in patria m e præficcre.
Fateor fane, me prorfus immerentem tanto ma-
&ari Paternitatis veftræ beneficio & favore nunqvam fatis depredicabili, ingenue quoque dico: qvi tamen diu jam Academica roftra liqvi , Academicis ftudiis n ec pauxillum modo defvefco; qvae tamen fi recepe
ro, & nofturna verfem manu verfemque diurna, per D . O. M . gratiam maturrime, fcio, labor improbus mihi faciet recolligere.
N o n qvidem ad has cogitationes umqvam ani
m um admovi; fi v e r o , Prseful fum m e, promo vente T e res ita vertitur, crede m i h i , non T e pcenitebit Fa&i; immo, hoc opus fafhim esfet divinitus, in co m moda patrise om nim ode redundaturum.
Permallem vacaret una Profesfionum P h y fic es, Eîoqventiæ, Philofophiæ moral.s, Poëfeos vel præpri- mis Politices, Hiftoriarumve; L ogices tamen & Mc- taphyfices Spartam adgresfus fanius dirigendam , ne- qvidqvam reformido: Orientalium vero & Græcæ L ingvarum memoriam fi non omnem depofui, tamctfi adolefcens etiam iftarum aliqvantulum g n a r u s , certe non nifi segre poftliminio recolerem annis nunc pro
v e n io r .
Faxit Sum m um N u m e n , fi ipfi probetur fa&um hoc feliciter cedere, dirigatque nunc & in perpetuum
Primo-
Primores Regni & Reverendisfimnm Paternitatem ve- ftram, ut unice in id laboretur, quod interfit gloriæ N u m in is , Patriæ conducat, Seminariisque Patriae, imo Paradifi, dulcisfimæ nofiræ ju ven tæ , nunc & aeter- nu m profit.
Q v o me Fata trahunt, retrahuntve, (equar. Fata n em p e cceleftia Creatoris- & Servatoris mei; evanidis m undi crepundiis jarn jam em ortuus, qvod fuperefi vitae tempufculum vivam Deo meo, vivam Patriæ , imo fi vel ruricola , pro terunciolo mei pignoris, proximo m e o vivam , juventutiqve omni mihi auro cariori.
Scripfi hæc feflinantisfimo feftinantior, inter tur
bines contubernii honeftisfimi quidem, fed qvoque fe- cesfu m fcribentis & otia aliquantulum interrumpen
tis , interque fcriptiunculas alias cum eodem hoc ta
bellario mihi neqvaquam negligendas. Peverendisfi- m a veflra Paternitas hæc tamen paterne fufeipiar.
R o g o hu m illim e, antefignane m i, clientem re- fponfo foleris, fimulque mandato, quorfum & quando de tali negotio ulterius fupplici libello follicitem? tempus ' præfcribe; T e vero unicum jam jam fuspicio devotus, cui, fi necesfum ducas, ejusmodi libellum datum tra- ditum que feram. Una qvoque expone, fi quæ in hifce oris per me negotia procurata velis; geftorem hab es venerabunda mente promtum & promdsfimo integriorem, qvin & , fi ad unum alterumve virorum celebriorum his in confiniis, praelertim T r a je c i ad R henum , L ugduni Batavorum, Franequeræ vel Har- dcvici degentium , aiiqvot lineolas mei commendatri-
B ces
ces ducas, næ! hoc T e L u m en feptentrionis F u lg e n - tisfimum in his terris condecebit d ig n ite r , clientiquc mihi confolnmento cedet.
Refponfa præftolaturus , menfis intervallum , v e l fi excurreret, adhuc has glebas tero; interea v o le n te D e o Hagam C om itis, Roterodamum , A n tv e r p ia m , Gandavum, Bruxellam, Mecliniam, L ovan iu m q u e in- vifens* Pervellem qvoq u e ante reditum in patriam qvam ocjifime (alutasfe transmarinos A n g lo s ; S e d qvu m neutiquam fuppetit admodum mea curta fup- pellex, ne tamen deficiat, providebit Provifor Orbis.
Epiftolas optime mihi tradendas curat illuftrisfi- mus & indulgentisfimus Evergeta Bun^ius a) m e u s ; cui, pro cumulatisfimis in me collatis beneficiis, ævi- cernum renumeretur Remunerator fummus.
T e Præful Reverendisfim e, D . T . O. M. longae
vum & optime valere faxit! T u favere pergas, clien- tem q ve indefesfum nunc & femper maximo T i b i commendatum opere finas. T e ad urnas Pater R e verendisfime
L u gdu ni Batavorum Pie & devote colo
d 31 Maji C a r l Se r l a c h i u s.
1 0 J u n ii 1 1
a ) H i c p r o cu l d u b i o fuit C o n f u l S t o c k h o l m i e n f i s , U r b i cor um O r d i n i s in pl uri bus Comitii9 O r a t o r , q v i , q v i a aulicis f ave ba t p a n i b u s , H ofvets Borgm djlarc audiit.
T H E S E S
i.
Q v a m p a r u m in hiftoria j u v e n t judicia l ine faCtis, l o q v i t u r , qvi in col lectione: S k r ifte r f ö r A llm d n n a M ed
borgerliga K unfieiper o ^ c u r r i r , de felicitate Sveciae fub pe
r i o d o L o d b i o c h i c a traCtatus.' II.
N o n c iv i um n u m e r u s , nec finium a m p l i t u d o H i f t o - r i a m i mp er ii cujusdaro r e d d i t m e m o r a b i l e m . E x i g u æ P e - l o p o n e f i fata Siuici r e g n i annales i m m a n e q v a n t u m fu- p er a n r .
III.
A u l a r u m & p r i n c i p u m arcana, L es Anecdotes, a rem- p o r e usque Sveronr. & P r o c op ii Cæfarienfis confignari i'olira, ad v e r i t a t e m H i f t o r i æ inult um conducunt* ad ufum p a r u m .
Qvamvis privata i m p e r a n t i u m vitia ad publicam eo
rum v i t a m m i n i m e pe rt i nea nt ; ftint tamen nonnulla»
qvæ infignem in e a n d e m h a b e nt effeClum.
V.
Ante Ericum Benzelium Wildiumqve nullum vtfusms in Hiftoria patria offendere licet veftigium.
