OBSERVATIONES
HISTORIAM SVE
ILLUSTRANTES.
QUARUM
F a s c. II. Pa r t e m Se x t a m.
F EiXTA AMPLISS. FAC. PHILOS. UPS.
D oct . ERICO' m e a n t ,
2Î 1ST« P 2 1 0 F . K E Q . E T O R O . S O C . R E G . S C I E N T . U P S . E T A C A D . R E G . X. I T T . H U M . H I S T . E T A N T I Q U I T . 3 T 0 C K H , M E M B R O ÿ
P. P.
CAROLUSNTMAN,
Slip. Reg. Sudermannus.
S. /
In Audit. Guft. Majori, Dic V///junii MDCCCHI.
H . A . M . S.
UP S A L I Æ ,
T Y P I S E D HI A N V / I A N JT.9,
K A x V I E R E R A R E N
H e r r
A X E L N Y M A N ,
%
S A M T
i
F
R UA N N A MARIA NYM AN,
f ö d d H Æ R E N I U S .
Mine Huldafte Fôråldrar!
Mottagen dettci fvaga bevis p â den varma erkdnßa, den rena vårdnad , med hvilken ja g altid fia ll framlcfva
E d e r
f lyiftßaßt San
CARL NYMAN.
OBSERVATIONES, HISTORIAM SFECAN AM ILLUSTRANTES.
Fafc. II.
I. Legiones in Academia
i
4 8
i - i4 8
f .J L n Fafciculo prim o harum Obfervationum P. VI.
p. 58 Le&iones nonnullas ab
Olavo Johannis Gutho
-ne
in Univerfitate Upfalienfi n o ta ta s , atque ex ma- nufcriptis Bibliothecae Academicae Codicibus ab ejusdem tu n c A m a n u e n fi, jam praefero Celeberrimo D.
Profesfore
Petro Fabiano Aurivillio
co m m u n icatas, exhibuimus. Detexit poftm odum eadem in fcrutandis hujus Bibliothecae Cimcliis induftria adhuc p lu re s, quas fi adjunxerim us, haud ingratam hiftorix patriae litteraria operam nos fa&uros exiftimamus.I. C odex N :o X L I Chartaceus Fol.
Foliis confiat CCXVIII. Singula Scripta ab Olao Johannis G uthone.
Exercitium in librum prxdicabilium Porphyrii p er R everendum M agiftrum Petrum Johannis pro- nunciatum ac declaratum , confcriptum autem per m e 01. Johannis G uthonem in alma Univerfitate Upfali«
enfii anno Domini 1485#
A Exer-
Exercitium veteris artis p e r reverendum m ag i- ftrum P etru m Olavi m Alma univerfitate Upfalienfii pronunciatum & declaratum & fcriptum per me O - laum Johannis G uthonem , S criptorem in artibus ini eadem univerfitate, finitum autem in ottava die a n no domini 1485.
N otata fuper libros peri armenias Ariftotelis p e r rev eren d u m virum & magiftraili gloria fublimatumi P etrum Johannis Galle le&a & declarata per manumt autem Olai Johannis Guthonis fcripta & finita IIÏL menfis novembris in univerfitate Upfalienfi, p ro c u ju s opufculi felici principio & feliciori medio felicisfimo- que fine fic ipfi trinitati laus & gratiarum aftio : h o n or in fecula feculorum A m en.
T e rtiu s de anima anno Dom ini 1483 ipfo die;:
Nicolai O pus p e r m e O laum Johannis G u th o n e m u laboriofe confcriptum , pro cujus operis & incoatio-- ne & fine ipfi Deo regnanti & mariæ h o n o r & glo
ria exftat in fecula feculorum Arnen.
U tru m logica fit fcientia un a fpecialiter ab aliis; ; diftin&a , per me Olaum Joh an n is Gutlandenfem n a - - tione, fcriptorem p ro hinc Upfalienfem anno domin ii i
1483 fçria quartà tertiæ hebdom adis poft pafcha ho ra hoc opufculum eft finitum.
A liu s Liber: Magifter Olavus G uthonis dc fup~*
pofitionibus Commentarius in o rg an o n Ariftotelis.
E x -
Expliciunt notata fuper textum priorem lefta per M agiftrum A ndream Brufen in alma univerfitate U p falienfi , pro tunc in eadem Decano-Collc&a — &
confcripta per me O lavum T orftani in ibi degen
tem anno Domini millefimo quadringentefimo L X X X prim o. Incepta circa feftum undecim millia virgi
n u m , finita autem circa Domini nativitatem. Sit Do
mino h o n o r & gloria p er infinita Seculorum Secula Arnen.
E x pliciunt notata fuper conventum dierum per re v e re n d u m M agifirum Petrum Olai Le&a, per me autem Olavum Johannis G u th o n em , fcriptorem in artibus fcripta, finita XIII kal. Jan. anno Domini M C D L X X X V in Univerfitate Upfalienfi, pro cujus operis initio, medio & fine laudetur pater & fili*
us & Spiritus San&us.
E x pliciunt hiftorie per venerabilem & r e v e re n d u m Magiftrali gloria infignitura, difpu- tatum in univerfitate Upfalienfi p er magiftrum A r
tium O lavum Johannis G uthonem fcriptorem in artibus in ea univerfitate, confcriptum & finitum V II K altndarum menfis Decembris Anno Domini M C D L X X X V , pro cujus operis initio, medio & fi
ne felicibus erit ipfi Deo eterno, trino & uno virgi- nique gloriofe laus, h o n o r, gratiarum a£ho
& perennis gloria i n fecula feculorum Arnen,
A » 1 1
II. Archiepifcopi Jacobi Ulphonis Tabula Sacerdotum.
Tabula officia Sacerdotum ob oculos ponens in patenti plagula typis Gothicis, fed majoris form st, ex arata in T a b u la rio A rn æ M agnæano fervatur. E d i
torem profitetur Jacobum V tfo n is , Archiepifcopum Upfal. & praelis forte excufa eft a Paulo Gris> U p- faliae protocalcographo circa un. 1480 a). Recufa a G rim o Joba nm s Ib o rkelin inter Statuta provincialia Hafniæ edita 1778» 8:0 ad finem. Eft vero transfum- tum Capituli XVIII ex Libello, qui intitulatur L a v a • erum C o n fcien ti* , extrafti. Ad finem : Nos Jacobus D ei gracia Arcbiepifcopus Upjalienfis
i f
c. V olum usi f
m andam us om nibus facerdotibus curatisi f
non curatis noflre diocefts quatenus boc faluta re confili•um quod fuperius eft im presfum b abeant in ve f t ia•
viis ec cies fi arum fu a r u m au t in loco beneficiorum fiio- r u m ubi fa c ra fo le n t induere veftim enta
i f
, illud a n te vel poft confesfionem facramentalern ad m in u s fe me l in M enfe inielligibiliter leganti f
que in eo contin en tu r oh/er vent. Si Dei
i f
canonicam f u b t er f u gere voluerint ultionem . D a tu m U pfaliai f
affixum m Sacriftia Cat bed r alis ecclefie noftre Upfal ten fis.Cum
a) Dubitamus, an circa an. 1480 floruerit hic T y p o g r a -p h u s , liquidem ab an. 1510 ad 1519 libros Upfaliæ edidisfe confiât. Cfr. Annales T y p o g r a p h i c i Sec.
XVI in Svecia. P. I. Subduxit fe hacc Tabul a o m n i um Bibliographorum Sveciae notitiæ.
Cum impresfione Sigilli noftri. U t copiis ex hoc ca
pitulo per impresforem tranftiw pncndis in tota nofira provincia U? ubilibet lororuvt fides detur.
III. De vita & Scriptis Laurentii Petri Gothi Archiepifcopi Upfalienfis .
Laurentius Petri Gothus^ natus Sudercopiæ I529, in Schola hujus urbis litteris dedit operam > ob inge
nium & am œnum linguæ fonum a Rege ERICO X IV Concionacor aulicus fa&us, inoras exteras mittebatur &
W ittenbergæ Melanchtonem potisfîmum præceprorem habuit. Parentes fcnio adte&os apud exteros degens amifit deque m orte R. G U S T A V I I. certior fa&us, redux jusfu Regis Lubecam d. I Maji 1561 perve
n e ra t, cum obitus etiam Sororis B rigittæ , qui in tricefimo aetatis anno d. 24 Mart, contigerat, ei nun- ciaretuir. Altera Soror Anna nupta erat Andreæ Sig- fridi Rålam b. F rater Paulus Petri Conful erat Su- dercopienfis. Stockholmiam advenit die. 19 Julii b).
A n. 1566 d. 8 Ju n . a R. ER IC O ei injungebatur, u t publice Elementa Græcæ Linguae & alia, in r e cens tum inftituto Collegio feu Univerfitate Upfelien- fi, pradegeret & d, 15; ejus menfts priftinas ædes De
cani, inter T e m p lu m rurale & Cœmiterium T e m p li Cathedralis (icas, C o ro n a jam proprias & ab Archi- epifcopo L aurentio Petri N e r itio habitatas, donatio-
A 3 ne
J) Fant, Annal. Typogr. Sec. XVI. p. 27*
ne obtinuic c). Ejusdem Archiepifcopi filiam M ar- garetham ux o re m habuit. N efcio , quo au&ore h u jus Univerfitatis Re&orem fuisfe autument. M enfe Ju n io 1 574 ab Epifcopis & nonnullis Pafloribus ele-
&us eft Soceri fui in m unere Succesfor & cum m e n fe Decem bri vota illorum rata haberet Rex J O H A N N E S l l l ^ X V I l Articulis L itu rg i« dein p ro lu de n tib u s fubfcripfit. N o v a m ordinandam Ecclefiaflicam an.
1575 in J a n . approbavit folennique pom pa in T e m plo Upfalienfi inauguratus efl, unctionem non fine dif
ficultatibus a Rege deprecatus. D. r Jan. 1576 litte
ras dedit fingulis dioecefeos fu * Pafloribus , ut bonis cantoribus ecclefias providerent eodem q u e an
no L itu rg iam fuo nomine confirmavit ediditque m en fe S ep tem b ri, addita præ fadone, in qua iple fe ejus au& orem profitetur. In fefto nativitatis Chrifli misfam matutinam ad ejus honorem in T e m p lo Upfalienfi adminiftravit. C u m contra illam diebus h u ju s Fe- fti fecunda & quarta concionad esfent Profes- for Petrus J o n * Helfingus & A rchipræpofitus Ma- gifter Olaus M edelpadius, illos a m unere fe abfline- re jusfit atque die fexta concionem in fui & ejus de- fenfionem ipfe habuit. Clerum q u o q u e Stockholm i«
con g reg atu m an. 1577 d. 16 F eb r. ad fubfcripdo- nem L itu r g i« compulit & edito program m ate pu b li
cas in Patria Sacerdotibus & T h e o lo g i« Candidatis habuit præ leâiones. Laurentii vero N o r v e g i, Klo-
fler-
t)
F an t, de Form a Capitulorum Cathedral, in Svecia.P«g. M.
fterlasfes, audacia irritates, facilitatis fuse ipfum pceni- tu it, ipfum munere privavit atque fe etiaml Archiepi- fcopale pedum depofituru/n minatus eft. Rex contra reditus Sedis hujus fe Fifco vindicaturum dedaravit atque Laurentium in T e m p lo Cathedrali Upfalienfi con d o n ari jusfic d \ His difficultatibus irretitus pefte obiit d. 12 Febr. 1579 in T em plo Cathedrali fepul- tus. D e morte ejus & confesfione ultima relationem A braham i A ndr. Angermanni & Joachimi
0
!ai fervant Collectiones Râlambianæ in prædio Pilshulc Sca- niæ e). U xor dein nupta Succesfori Andreæ L a u rentii Björnram. Filia natu major Elifabetha nupfit G ubernatori Scaraborgenfi Andreæ Laurentii Björn
ram. M inor S ara, Caroio Magni. Symbolum fuit:
L ege plus g r a t i a / ) . Scripta notavimus Sequentia.
i. Stratagema Gothici exercitus adverlus Dani- cum. W ittebergæ 1 y59. 4:0 — In praefatione Deo, ob liberatam a Regis C H R IST IE R N I tyrannide &
ferm ento Pontificiorum patriam , gratias a g it, G U S T A V U M l. contra Ch r i s t i e r n u m defendit, & G o thicas traftat antiquitates. Epigramma Græcum prae
fixum eft. Nullibi, quantum novimus, fupereft hoc
(criptum g). . 2. Ali.
d) F a n t , de motibus Lirurgicis in Svecia pasfim.
ej W a r m holz Bibi. Hift. SvioG. T. 4. p. 168.
/ ) Meslenii Chron. Epifc. p. 49. Spegels Sv. Ky rko - H ift. P. 2. p. 146. P e ri n g f k j ô ld , M onum . Ullerak.
pag. 176.
g) W a r m h o l z 1. c. P. 6. p. 32. F a nt Hift. Litt. Grae
c a in Svecia P. j, p. 19.
2. Aliquot Elegise, confcriptæ a L aur. Petri Go- tho. Stockh. 1561. 4:0* i in obicum inclyti Regis Sve- ciae G U S T A V I. 2. in obitum Berithiæ, Sororis fuæ dulcisfimx. Confuli & Senatoribus Sudercopenfibus
dicatae b).
3. Carm en Gratulatorium in coronatione ERICI X IV . fol. pat. /).
4. E n liten Trbflebok, öfverfatt ifrån
Ty
[kan , Roftoch 1564. 8:0. A nonym ice k).5. Catechefis fcholafticæ juventuti dicata Stockh.
1576. 8-°- Catholicifmum redolens in Bibliotheca L in- copenfi fervatur. In XII Capita divifa eft l).
6. Refponfiones contra novas Papiftarum machi
nationes. mfcr. in Bibliotheca Lincopenfi.
b) Fant, Annales, p. 27;
*) W arm holz, 1. c. p. 57.
k) v. Stjernmin Cent. Anon, 3. p. 7.
/) Fant, 1. c.
T H E S E S
i.
V e rita ti proximum videtur, ex Afia Septentrionali pri
mos fuos incolas accepisfe Américain.
II.
Neque , quae inter Americanos & Europaeos inter
cedit, corporum differentia fatis efficax eft ad fpecialem ex illis conflituendam generis humani varietatem.
III.
Majores noftros ab antiquisfimis retro temporibus A- merigmi cognovi&Gs, argumentis haud fatis firmis evin
citur.
IV.
Quam inimica fint Mercurio Martis tempora, loquun
tur pacificationes Roskildenfis 1658 & Hafnienfis 1660, in quibus, de reftituendis noflris in utraque India Coloniis nuila movebatur quæfiio, quamvis hoftibus easdem occu
pantibus leges vidtricia noftra arma di£laverint.
V.
Quum Americas Silvarum minerirumque copia fit;
haud multum incrementi inde capesfere posfunt Commer*
cia noftra.
