De præcipuis mitigandi rationibus in causis criminalibus meditationes, quas venia consult. facult. jurid. Upsal. præside Jacobo Edv. Boëthio ... pro gradu juridico p. p. mag. Joh. Henr. Haak ... In audit. Gust. die XI. Junii MDCCCXXVII. h. s., Sectio prio

/Ä

de pr^ecipuis _{mitigandi rationibus}

IN CAUSIS _CRIMINALIBUS

meditation.ES,

quas

VENIA CONSULT. FACULT. JURID. UPSAL.

PRiESIDE

J A C O B O EDV.

_BOETHIO

phil, et j. u, doct. jur. patr. et rom. prof.

reg» et ord.

PRO GRADU JURIDICO

p. p.

Mag. JOH. H E N R. HA A K

J. U. L. Secret. Reg. Acad. Upsal.

m aubit. gust. die _xi. junii mdcccxxvii.

h. s.

Sectio prior. /

UP S A L I R

IN SACRAM JRE6IAM _{MAJEST AT®M}

MAXIMA? PID El VIRO

*• ' ' . - A ' V

QVjEST ORII REGNI PROPRiESlDI

JtEGII ORBINIS DE STELLA POLARI _EQUITI

NOBILISSIM O DOMINO

M.

H A A K

FAUTORI GARISSIMO

Sacrum

Toluil debuit

■ j;

1

t

II

I

ii

4 i \ 7-1

Si

de reatu facti _{alicujus deque poenae}

_obligatione

_inde contracta _quaeritur,

prineipia juris naturae _{pariter et}

ra-tiones _{institutorum civilium considerari}

oportet. Spectan-dum enirn _{est-, non solum}

quid juris in privato homini,

ut _{priyato, violatum}

sit, sed et quatenus factum

quod-que fraudi sit societati civili. Illud _{statuere, juris natu¬} ralis _{est; hoc, positivi.}

Quamquam enim jus naturae ul¬

timum sit necesse est _{, quo contineantur}

leges civiles," quippe quae ex eo ipso fönte emanent _{atque evolvantur,}

tarnen _{in Societate civili non ex sola}

regula naturae

me-tiri _{possumus, quid}

poenae factum aliquod commeruerit.

Nam lex _{positiva ferme, in}

poena eriminis eestimanda,

gradum respexit _{detrimenti, quod ex facinore securitati}

Reipublicae

imrnineat. Haec tarnen _{poenae obligatio, quod}

quidem ad judicis aestimationem _{pertineat, duabus rebus}

nititur, quarum utraque magni est momenti: una _{est, si}

facinus _{lege vetitum sit;}

altera, si agens vetitum esse

in-telligat, aut copiam liabuerit vim minarum _legis cogno-acendi _{a). Quae duo ubi in unum}

concurrentia imputa-tionem _{adferunt, ulterius oritur}

quaestio: Quousque

faci-■a) Hinc _{sequitur illud, quod Feuerbach in Lehrbuch des}

peinli¬

chen Rechts _{§§. 88« 89»ad imputationemexcludendam statuit:} aj Jeder unverschuldete Gemüths _{Zustand, der das}

nus _jas violetj Quae _{poena ad id}

adplicari

debeat

?

Hoc

autem _{pendet ex quantitate criminis}

_extensiva

_et

_intensi¬

va: ex causa _{objectiva et subjectiva: ex}

rationibus

illega-litatis externis et internis. His rebus examinandis _poena definitur, concreto cuique facto legibus

proposita.

Quod

si factum omnibus suis _{partibus exstat, plenamque}

_habet

jrnputationem, tum legis poena

invariata irrogatur.

Sin

desideratur _{aliquid eorum, qum}

_ad

_plenam

_requiruntur

imputationem, de poenae quoque

obligatione

detrahitur.

Quo in genere summa

difficultas

versatur

in his

rationi¬

bus recte _{definiendis; id.}

_quod

_formulis

_cer

tis regulisve

in abstracto fieri _{nequit. In}

_{universum tarnen}

_statui

po-test, proxime ad id, quod

quaeritur,

accedi,

si

factum

aestimabitur 1:0 ex rationibus externis, cum deliberetur,

quid inde damni

infectum sit,

quae

injuria

exstiterit;

2:0

ex consilio agentis animique

affectu;

5:o

ex

patrandi

at-que

perpetrandi modo,

seu

potius,

ex

parte

operae,

quam

quis in facinus

contulerit,

et ex

diversa

progressione,

ad

incepti

maturitatem

et

absolutionem

facta.

Tali

modo

et

consideratis consequentiis

juris

violati,

cum

gravioresne

«int an leviores, sirnplices _an

multiplices,

comparuerit,

et

cognita causa

agentis, ita

ut

in

gradu

doli

et

culpae quid

plus

minusve

sit

probari

possitj

deinceps

obligatio

poenae,

tum absoluta tpm relativa,

ab

ipsa

lege

design

ata

habe-bitur, et principia

vel

poenae

ordinariae

irrogandae,

vel

der Straffbarkeit der That unmöglich

macht,

b)

Jeder

unver¬

schuldete Zustand der Person; in

welchem

der

Einfluss

des

Straffgesetze* zur Verhinderung

der

That

entweder

s

nvitiganrTae aut augendae in aperto erunt. Objicere

qui-dern _{quispiam possit, cum ad ejusmodi gradus poenae}

con-stituendos _{principia exstant in ipso jure posita,} mitiga-tionem non aliam locum _{habere, nisi quae auctoritate le¬}

gis positivee defendatur, ideoque in poenam levatam haud

recte _{mitigationis nomen convenire. Neque id sane nos}

negamus, sed potius prae nobis ferimus, mitigandi princi¬

pia sine exceptione lege positiva contineri, ibique ad

ple-rosque casus etiam esse _{explicata. Verum lex facto}

cui-que vero, cui singula insunt elementa, ad plenam ejus

exsistentiam _{juridicam in generali quaestione pertinentia,}

certam _{proposuit puniendi mensuram}

, seu _poenam

ordi-nariam. _{Quod igitur de plena essentia facti decedit, id} ad _{poenae aliquam parlem detrahendam accedit, eaque} nimirum relaxatio _{mitigans aliquid est, quod poenae} ordi-nariae et abstractae _{temperamentum adfert. Hoc insuper}

reputari oportet, cum insufficientiae legis ad quoslibet ca-r

6US tractandos ideo minus subveniri _{possit, quod legum} ferendarum ratio non _{stabilem inveniat consistendi locum,}

sed in iis rebus habenda _{sit, quae in continuo progressu} versantur, fieri necesse esse, ut levatio poenae ordinariae interdum a _{principiis juris obscuris, parumque explicitis} profieiscatur. Ergo ea temperatio,

quoniam

ad officia ju-dioiariae _{potestatis necessario pertinet, propterea verius} mitigationis nomine _{appellari potest, quod in reum}

qui-dem est instituenda intentio ex _{capite legis generali atque} abstracto, factum autem nihilo minus ex rationibns

inter-nis et _externis,

quae in causa cognoscenda apparuerint,

judicatur.

pro-4

positum, ut exponemus , quaenam

legibus nostratibus

ad-mittantur _{mitigantia, philosophica autem}

_deductio,

_de

uni-yerso _genere imputationis

criminalis

et

computationis

poe-nalis _suscipienda, a nostris

viribus longius

abest, vian?

ingressi sumus,

ad

materise

perceptionem procliviorem

y qua casus

explicare

conamur

maxinie

communes,

in

qui-bus _{mitigationem et expectare}

_liceat,

_et recusare vetent murales _pariter ac juridicae

rationes:

tum

strictim

delega-bimus ad _{capita legis,} quae

illis

rationibus

nitantur, breviter

simul _{disquisituri, sintne praeterea}

_{mitigantia aliqua,}

ci-tra _{legem, neque}

idcirco tarnen

in solo

arbitrio

sita.

Primum _igitur

_erit,

_ut

_{constituantur}

_universales

non-nullse mitigandi

rationes in causis

criminalibus,

eaeque

ad

legem

SvioGothicam

applicentur.

Jam _{praemonuimus,}

_rationes

_{eas a}

_{defectu quodarra}

desumendas, cum aut externa

actionis

exsistentia minus

completa sit, aut interna

vis agentis

non

omni

ex parte

voluntate libera determinetur: scilicet in eo verti mitfga-tionem, si natura actionis tum

interna

tum externa

minus

apte

quadret

in

id,

quod lex

praesumit ad

poenam

ordi-nariam _irrogandam.

_{Sed in}

_{ea re non}

amplius nobis

re-cipimus

tractandum,

quam

ut

lineamenta rationum

gene-ralissima _colligamus.

_Ea

_verp,

_{missa subtiliore}

distinctio-ne omnium, _quae in

singulis

rationibus contineantur,

ad

hos _praecipue

_locos

_referenda

_censemus.

Igitur

raitigatio

causam habet.

1:0 Si Corpus dtlicti _non est

completum.

ve-ritatem facti _{alicujus agnoscendam definivit, ita ut una vel} pluribus notis detractis, aut nullum omnino crimen

con-cipi possit, aut non ea certe species crirninis, de qua

agi-turj tunc incompletum esse dicitur corpus delicti.

Primum hoc necessario _{requiriadimputationem} appa-ret, ut criminis omnes _{partes adsint, quales eas} lex

poe-nalis _{prsesumat. Quod si quid deficit in qualitatibus}

_cri¬

minis _{externis, imputatio legalis locura habere nequit.}

Qua in re valere videtur illa _{regula, quam statuit}

_Feuer¬

bach: _{Quanto magis requisitum qttoddam, si adesset, poemm}

esset _{exacerbaturum, tanto magis, eo deficiente, poenn mitigü'} tur. Et ulterius addi hoc _{potest: Si omnia praedicata}

de-siderentur, culpam omnem eximi,

Quia autem legislator ab hoc decreto profectus est,

certam esse _{oportere rationem poenae ad culpam, facta}

ae-stimatione ex mensura _{quadam poenali a priori}

constitu-ta, _{consequens est, ut relaxatio quoque poenae ita}

inci-dat, prout levior sit aut gravior vis praedicati ejus, quod deficiat _{b). Atque id quoque monendum viuetur, in} For-pore delicti non completo

defectum

esse existimari, nou minus si _praedicatum

_{aliquod de facto}

_{desxt, quam si non}

legaliter sit probatum.

Ad furti _obligationem

_hoc

_{requiritur, ut} res surrepta

jestimationem _{expleat, quam lex statuit minimam, decem} thalerorüm. _{Quod si reus, causa}

_cognita,

_{rem aliénam}

b) _{Prir.cipia Corpus delicti cognoscendi 3 Fvleistero iu Cap. 9. Seet.} III. _{Princ. Jor. Crira. sunt tractata.}

qtiidem contra jus attrectasse judicabilur, at eam pretium

illud non _{explentem, is non furti lenetur}

, sed interce-ptionis (s natteri) poenaque dämnatur non sécundum 4c> Cap. sed secundum 47 Cap. Tit. de Crim.

Si mulier _{accusabitur, quod partum illicito coneubitu}

conceptum clanculum exposuerit; sed cognoscendo aut

ap-parebit foetum immaturo nixu fuisse editum, aut non sa¬ tis _{liquebit; partum provenisse vivum consiliuinve} interi-mendi adfuisse, poena mitigatur ex 16 Cap. 1

§.

Tit. de Crim. confer. Decret. _{Heg. d. 20 Jan. 1779.}

Heic

_igitur

_{prsedicata furti et ccedis desunt.}

2:0 Si _jus

_violatum

_est,

Ae

_{quo quis aut}

_fuerit

dejectus, amissa

propter suam aliquant

culpam

tutela civ iIi, _{aut sponte} de_{c esserit,}

Yeritas seu exsistentia Criminis, (sie Meister definivit

corpus delicti) hoc loco plena

vi

caret.

Jam enim

supra significatum est, poenae

obligationem

magna ex parte in

eo verti, quid _{quantumve ex} delicto aliquo

effectum

sit

ad eam labefactandam evellendamve securitatem, quam civi _{cuique praestare}

_societas

_{civilis reeepit.}

_{Quod si}

gra-via ob _{peccata civis singularis aut}

_{omnino de}

_foedere

so-ciali _{ejectus, aut jure civis quadamtenus indignus}

decla-ratus _{sit, nori erit violatio adversus talem hominem}

_{in cri¬}

men tralienda laesae civitatis, neque in eain causam

civitati

competit actio ex lege poenali.

Legis enim vis

in iis

mo¬

do versatur _{juribus tuendis, quorum}

_periculum

jus violatum est,

de

quo quis sua volcintate cessit; quam-quam lioc non nisi in jure alienabili fieri posse, cuivis in _{prointu est.}

Qui infamia in jure notatus fuerit, is non postea laeditur _{injuriosis quibuscuuique conviciis. His enim}

re-vera in tali homine nullum _{jus violatur. Si quem rnorte} condemnatum occideris noxa _{capitalis abest; nam ille}

oc-cisus non _{aliud passus est,}

quam quod jure fieri debuisse lex defendit. In _{priori illo exemplo, poenae obligatio eva}

-nescere _{videtur, maxima certe ex parte: in lioc, poena}

ordinaria caedis _eximitur,

_leviorque

_{poena adhibetur ex}

Cap. 25

§.

2. Tit. de Crim.

3:o Si delietum non ad summam _{perfectionem per¬} ltmit.

Legislator! necessario esse spectandum, quatenus pro-resserit facinus ad effecti _{maturitatem, id ex ipsa rei na¬}

tura adeo _{perspicuum est, ut refutatio nemini in mentem}

ventura videatur.

Facinus meditatum _{destinatumque, nec tarnen}

perfe-ctum, non _{perinde crimen esse intelligitur, ut id, quod}

jam cum omnibus suis _{consequentiis adest, siquidem} da-ranum, vel periculum, vel injuriahaudpro susceptione pri¬

ma _{neque ad privatum}

aliquem neque societatem civilem

pertinuit. Intentaspe alicui plagap non in eodem loco cri-minis _{ponitur, ac si qpis reyera caesus fuerit aut} verbe-ratus. _{Q|ia in rß differt iiiter eonatum et crimen} conmm-matum. _{£Iuc tarnen illud adjungi oportet,}

8

Speeles criminis

sit,

eo

acerbiore

poena

luendum

esse

I-psum conatum et sie vice versa: quoque propius

absit

co-natus a crimine consummato, eo _{plus de mitigandi causa}

derogari. Ut igitur ad casus obvios lioc prseeeptum

ac-commodari _{possit, distingvendum necessario est inter} gra-dus conandi _{, quales vulgo definiunt ICti. Crimen enim}

aut attentatum esse _{dicunt, aut} inchocttuni, _aut perfectum.

Grollman etiam minutius rem _{dispertivit, cum crimen at¬} tentatum dixit aut _{ejusmodi esse, cujus simplex}

_fuerit

praeparatio,

aut

id,

quod

pluribus adminiculis

atque

sub-sidiis adhibitis per successiones fuerit praeparatum: illud

leviore, hoc graviore poena animadvertendum esse. Dif-ficile est, ex illa gradatione mensuram aliquam

obligatio-nis statuere. Sed hoc in universum dici _{potest, prout}

gradus illi

plus habeant

injuriae vel

periculi,

ita

diminui

rationés _{mitigandi: difFerentiam vero proeeipue intercedere} inter crimen attentatum et _{inchoatum, unde transitus} pa-tet in actionem vere _{injuriosam; Cujus si consummatio} prxpedita quidem sit, at citra liberam agentis voluntatem,

ipsum conatum attentatum majorem poenae obligationem

adferre, quam si secus fuerit; eam denique juris viola-tionem _{quae non nisi magnis ac}

_singularibus

_superatis

im-pedimentis perpetrari potuerit, majorem poenam expo-scere, quam si detractis his circumstantiis fuerit peracta.

His rationibus omnis nititur vel _{mitigatio vel} exaeer-batio in _{lege Sviogothica, et pro certo praesumi potest,}

omnem _{legislationem, quae quidem a}

_{veris judieiis}

consi-liisque proficiscatur, his fundamentis superstruetam esse

§

In _lege

_SvioGofhlca

_mitigandi

_ratio

_{gradus criminis}

perficiendi, a

primo

ortu

sequitur: dißtingvit

tarnen inter

•erimina leviora et atrociora. In illis lex nostras non pu-nit coraatum.: in Iiis contra, _{preesertim si de proditioae} aut de veneficio _{agatur, jpse conatus in genere tam} pericu-äoso ac calamitoso versari visus _{est, ut poenae irrogentur}

severissimse, ac .propemodum illis aequales, quas summas statuit lex in crimen consummatum. _{Atque in} istiusrao-di crirninibus _{gradus vulgares in conatu distingvendo fere} nulli adhibentür. Crimen _{perfectum et consummatum} •eatlem fere _{poena afficitur in Cap. 4 $. i. et Cap. 17 §. 1:} item crimen inchoatum et consummatum in _{Cap. 21. §. 1.} Tit. de crim. Sed in _{Cap. 11, 4. Cap. 20. §. 4. et}

Cap. 22. 1. qjusdem Tit. cum decreto Regio d. 20 Jan.

177g distingvitur inter crimen inchoatum et consumma¬

tum. Trium _{pariter conatus graduum exemplum praebet}

Cap. 17. et in §. 5, diversis adsignatis poenis in crimen

attentatum et inchoatum, manifesto probatum est docu-mento, quanti interesse judicaverit legislator inter

prima-rium actionis consilium et veram efficiendi _{susceptionem.}

Ut _{exemplo appareat, majorem esse poense obligationem,} ubi _{graviora obsteterint impedimenta, hoc quoque adferre}

licet, in furto elfractionis solum conatum similiter puniri,

ac si vel per se _{ipsum crimeneit.}

_Cap.

_4o.

_{§* 6.}

_{Tit. de}

crim.

4:o Si delictum non est dolo tnalo tommissutn. Hoc loco ratio _{qualitativa seu subjectiva, id est,} af-fectus _{animi in}

agente, solu§ est, qui in deliberationem £

cadat. Gradus diversi doli et _{culpae, quibus actio}

quae-que primum oriens nititur, eo _{plus ad poenam aut miti—} gandam aut exacerbandam conferant necesse _{est, quia} sunt alterum _potissimum

_elementum,

_{seu verius} praeci-puum, in doetrina imputationis. Jam enim supra posui-mus, quantitatern crirninis intensivam et extensivam prin— eipalia elementa continere ad gradus poenae designandos.

Hiric _{patet, exacerbantiaaut mitigantia ita exsistere, prout}

quodque delictum aut propius aut lon gins absit a justa

imputationerproque crescentibus aut decrescentibus poenae

causis. Juris violatio et in _{subjecto diversos habet doli}

et _{culpae gradus: itaque minori poena obligatur, si ex}

culpa exstiterit, quam si dolo; culpa quoqué levior mi¬

nori, quam gravior,. poena tenetur. Atque haec

mitigandi

ratio, nulla re, nisi aestimatione imputationis morali niti¬ tur; idque proprium habet,, ut poenae irrogatio

nullo>

modo _{sequi possit, ubi omnia indieia culposi}

_facinoris

deficiant. "Man skal icke altijd domo om gerningary

s&som

the

_{gjorde och skedde}

_ärouthan

_{man moste}

_tilseei

_hvadi.

acht och _{mening the are gjorde. Man skal domo om}

ger-ningena

efter

hans mening

som

henne gjorde•,

om

thet sket

är

ajf

berådt tnodh eller eij55> dom. regi.

Neque Lex

SvioGothica ab

ea

regula

recessit. Ex—

stat vero in mom. _poster. 6 §. 4 Cap.

Tit.

cte crim.

exemplum facinoris puniendi , nullo dolo malo

satis

ad

lidem _{probato, nu-llo etiam damno}

infeeto.

Sed

_cum

ad

ejusmodi casus, de quibus agit caput

legis

modo

dictum

r publica civitatis securitas cautionem

exigat

quam

intentis-simam,, cumque lex etiam definite

exposuerit, quid

agents

servandum sit, ut ne in pravam interpretationen!

incurrat

ratio actionis _subjectivaj summo jure id lex sibi assumere videtur, ut in eo, qui praescripta aperte expressa

neglexe-arit, ex qualitate externa

factum

judicet.

Quatenus lex in nütigando

rationem

babeat

doli

et

eulpae, satis colligitur ex

multis

locis in

Titulo de crini.

quorum pauoos aliquot

allegare

lubet:

Delicta sine dolo malo vide Cap. 28.

— _ex

gravi negligentia,

Cap. 3o.

1. 3.

culpa

proxima lata,

ex casu _improviso. Cap. _29. Cap. 3o. _a.

Cap. 58. Tit.

de crim. confer _{Cap. 24, 1, Tit. Aedif. culpa}

remota levis et levissima.

ex ira effervescenti. _{Cap, i5. ti.}

Cap.

18. 6.

Tit. de

crim.

ex leviiate animi. Cap. _{1. 1.} Cap.

5.

_1.

Tit. de crim.

•ex _{petulanti lascivia Cap. i3. 2. Tit. de jur. Agr.}

' r''

5:o _{Si agent non}

_fuit

_criminis

_aucior*

Nulltim exsistit factum sine causa eHiciente,_{e quaaut}

mediale aut immediate initium ducat. _{Quidquid contrd} legem cömmissum est, causam habeat neesse est in certa

aliqua persona, cujus in voluntate et

arbitrio posita sit

facti _{veritas, isque Auttor delicti esse intelligitur.}

Klein-schrod in _{System. Entwickelung der Grundbegriffe des}

_peinll

Rechts, auctorem cum esse judicat, qui aut

a)

ipse rem susceperit suämque cperam adhibuerit, aut

b);quo

nomine

rem _peragendam

occasio-12!

nes _{atque opp ortunitates, quibus} demtfs niliil effici _pofu—

isset. Primurn illud ex ec _{genere est, quod Feuerbacfo}

auctoritatera _{appcliät phyncam, duo autenr extrema genera} intellectualeni vocat. Hujus vero _{duplieem statuit gradunr:.}

Aut enim ideo tieri _{aliquid, quod quis voluntatem alte—} rius ad rem. perpetrandam determinaverit vet pellexerit (Auctor directe mediaius), aut ideo,. quod quis de indu¬

stria irnpedimenta aliqua removerit, quibus obsistentibus«;

certa _{alterius opera necessario fnisset cessalura.}

i

Qui ita operam suam ab, auctore dirigi sinit,. sociur

ddicti _{nominatur;. quia quantum in se est consilia auctoris,}

adjuvat, seque ministrum praebet ad delictum. illius perfi-erendum. Non _{igitur in lioc principalis causa sita est, et} necessaria ad faoti _{veritafem, quae quidem illi soli juste}

tribuifur, penes quem origo et

eff&ctm

stetit. Neque hujus^

eoncursus, in quo physica illa auctoritas ex maxima parte-eonstat, plenani admittit imputationemr nisi in ipsius fa¬

cto _{per se causa, agendi sufiiciens adsit;: Nam. et illi aliqua}

pars imputationis tribuatur necesse est, a quo

primus

fa-einoris ortus _{repetitur. Sed gradus; imputationis ex vi et} amplitudine operae navatae

metiendus

est

Quae,

quo con-tractius _{implicita fuit} cum causa

principal!

delictis quo-que propius

deinceps

ad voluntariam. rei.

eonsummatio-*

nem _accessit, eo _graviore poena tenetur: Contra in re-motiore consociatione _{jus mitigandi adliibetur. Hinc}

se-quitur, si duo aut plures adsint auctores,,

singulis plenam*

delicti poenam nulla distinctione infligi.

At nos _{quidem coneursum istum-, in}

delicto1

Iv>

dtras _{potissfmum species revocari posse censuerimus: Aut} enim _{aliquis i) consilio et opibus adjuvat auctorem, vel} iri _{suseipierrdo facirrore, vel' in perpetrando, aut 2)} pliy-sicam? duntaxat operam ad finem propositi commodat. In

illa _{specie propior ostenditur societas, et quidem talis, ut}

saepe auctorem et socium facile confundasj eoque minus

admittitur _{mitigationis. Alteri speciei subjectus}

_haberi

potest hujusmodi casus j si perpetretur delictum jussu

ali-cujus, cui aut ex naturali, aut crvili lege sit parendum ,

vel _{item, si qurs ad crimen, committen dum vi fuerif}

coa-©tus» _{Qua in re non ex Übertäte arbitrii oritur actio ,,}

agensque baud aliter erit habendus, quam in instrumenti loco rnanimati. At si occasio _{jjusta adfuerit peractionem}

mandati _{evadendi, ea vero consulto fuerit omissa, culpoe}

aliqua pars agenti sustinenda est, poenaque pro socio- de¬ licti subeunday etsi mrtigatior»

Cbnjunctae voluntafes, consiliumque et auxilium efciani

in _{lege Sviogolbiea ad societatem delicti pertinere}

intelli-guntur, parique plectuntur poena, d*e quo videsis 4 Cap.

4. 8» 11 Cäp-. i. 17 Cap. 3. 21 Cap. 1. ?. 24 Cap. 3. 4» 4i _{Cap. 5. Tit. de crini. et pl., quibus omnibus in} casi-bus moralis _{opera concurrentis in pari causaparique culpa»} fuisse _{intelligitur at'que}

_ipsius

_{auctoris. At contra, m} peragerrdo maleficio inserviisse alteri, a quo» primam. res duxerit _{originem, id lex irr iinpari erimine posuit, eoque} leviore _{poena dignum judicavitr propterea quod socius}

aut non volüntate et consilio _concurrerit, aut eam

naya-rit operam, in quanulla causa sufficiens criininis prabetur..

ii4

Sed 2 _{§. 6 Capitis modo allegata,poenam ordinariafsi}

alio _{respectu mitigat, jubendo, orta seditione decimum} quemque eorum, qui participes rei fuerint, sortibus dactis poena capitali mulctari. Cujus initigationis causa vix alia

esse _{potest, nisi utilitas civitatis politica, quam ob rem}

haud consentaneum nobis _{videtur, hunc} casum ad gene-raliora _{juris positivi prineipia referre. Hoc nimirum pro}

certo constare _{existimamus, ex pkiribus criminis alieujus}

consortibus _{singulos oportere plecti, idque pro damno}

illato, proque diversitate voluntatis et consilii, nulla

ra-tione ad ceteros consortes _{habita; siquidem actio alterius}

alterum non compulerit _{ad agendum, neque aliqua ex}

parte ab altero in alterum transferri possit. Itaque perinde quemque judicari oportet, ac si solus egerit. Quod si unus supplicium capitis commeruerit, ceteri itera commeruerint, necesse est. Hinc consequens esse vide¬

tur, deemationi quidem mitigandi causas delicere eas, quee in _{generali quaestione praesumuntur. Ea igitur non aliter} existimanda _est, nisi ut beneficium _{Principis proprium,} quo vitas hominum conservandi causa privis gratiam de¬

licti faciat, si salus poscat reipublicae, neque idcirco mi¬

nus ad alios deterrendos satis _{fieri videatur.}

Sunt tarnen _{casus, in quibus non servasse lex}

vide-atur _{prineipium aliud, concursum disparem disparibus}

poe-nis muletändb _{Atque ea declinatio dupliciter admitti so¬}

llet, cum aut ex duobus auetoribus alteri _{poena gravior,} quam ordinaria, ideo irrogetur, quod potestate legibus in

alterum sibi concessa, abusus fuerit, veluti 4i Cap, 2 §, Tit. de Crim. aut omnes _{complices sine distinetione}

pu-i5>

manfur. Hoc vero aut ex _{gravi quodam et calamitos»}

genere critninis pendet, velut proditionis, lurti , aut ex

eo, quid socii ex compacte conjuraverint, velut in

la-frocinio.

6:o Si _{agenr est impuhes, vet cegrotus,}

vet mente

ju dietoq ue captus.

Si de _{impubere quaestio est, mitigatio duabus de} cau-sfs exsistit 1:0 _{quod sensus et affectus ea aetate} facilius-veheraentiusque permoventur, quam ut ratio, nondum

firma et _{matura, prsevalere possit, 2:0 scientia sufficiens}

eorum, quae lex vetande et jubendo sancit, in aetatem

impuberem non cadere intelligitur. Tum enim cupidita—

tes, admetaeque extrinsecus illecebrae invalidioribus, quam adulta mtate_{, viribus propulsantur, et discrimen}

juste an

in_{juste facti vagum est et fluetuans. Sentit}

quidem puer,

quid sit scelestum , sed deest clara et distincta notio. Li-bertas vere illa _{agendr, et certa cognitio de}

praescriptis legis, quam exigit doctrina iniputationis , in aliis tardior, in aliis _{praeeocior venit. Itaque non generatim}

pofest ad

statum _{quoddam tempus definiri,. quando imbeeillitas ista} impuberum de süsse judicetur; id enim variat, prouf vires corporis et animi varie explieantur. Verum tarnen _jus; dominii vel tenerioribus anirnis _{notescit, et furtum esse} nefarium _{aliquid facile percipitur.: natura quoque ipsa} aversionem _{quamdam ingeneravit ad onine faeinus,}

quo

corpus et vita aliorum laedatur. In istis _{igitur actionum}

generibus haud _inique postulaveris , ut obligatio poenae

ex _{jure naturse}

iß

debeat. Sed _{lorige aliter est, cum ratio subjectlva crimi¬} nis ex lege _{positiva disceptatur. Primum enim inquiri}

o-portet, sitne

ad plenum

perspecta impuberi vis delicti ex

jure civili; quia

liinc deraum

determinatur obligatio

poe-nae: Quod si _{causa cognita,} planum factum erit,

impu-berem, dum crimen committeret, non dum maturitatem

adsecutum _{judicii viridis, per levitatem puerilem deliquisse,} neque perspicue ac sufficienter habuisse intellectum, quem exitum secundum _{legem positivam obligatio foret}

habi-turaj aut omnino cessare oportebit imputationem, aut

perinde levari,

prout circumstantise plus minusve gravare

judicentur impubesque ab justa facinoris conscientia

abfu-isse censeatur.

Neque jus Romanum r), neque Germanicum ä) im-puberem

conditionem

ipsam per se in eo genere posuit,

quod necessariam causam, nulla exceptione afferat

imputap-tioni levandae. Hoc nostras _{quoque Legislatio}

respexit.

Non enim absolutum _{mitigandi jus et in omnes casus} valiturum cetas _{impubes habere censetur^ sed exploran-^}

dum, quonam agens fuerit affectu, quaenam res in volun-tate _{ejus dirigenda momentum fecerint. Differt} aliquantu-tum Jus Romanum a Canonico. Uli enim _{placet, ita}

de-0 L. 7. C. de poenis. Impnnitas delicti propter aetatem tion dator,

si modo _{quis in ea sit, in quam crimen quod intenditur cadere}

potest.

d) Kleinschrod System. Entwickel. §. 87* Pars 1. _{quid de} impu-nitate delicti _{propter aetatem jus Germanicum statuit, probe}

*7

mtim _{plus obligari impuberem, si proximus pubertati sitr}

Canonicum vero _{jus eam rem in nullo tliscrimine ponit.}

Jam vero mente _{Captus, aut furiosus est, aut fatuus,}

quod nomen pröxime convenit in eum, qui in

Consvetu-tline nostrae _{lingvse est mindre vetande. In hoc statu}

defl-cientia est _{judicii, in illo autem summa}

perversitas intelli-gendi et cogitandi, eaque cernitur tum in _{irnaginatione}

certag cuidam rei _{adfixa, tum in insano inipetu vecordiae.}

Utrumque

id habet, ut vel in perpetuum, vel ad tempus

animus nihil valeat _{neque ad veras et distinctas liotiones}

concipienclas , neque ad voluntatem ratione et consilio gubernandam. Quoniam igitur, deficdente illa facultate, vera actionis natura _{dijudicari nequit, coneedenda} videli-cet est _{mitigatio vel impunitas, prout rei ratio} condi-tionesque, quas modo distinximus, postulant. At vero qui non usquequaque, sed in una modo materia, vel ad

unum alterumve casum errore dementiae _{dueitur, eum,.} quamquam non plane imperturbato animo utentem,

viden-dum _{est, ne ex omni omnino imputatione eximas, nisi} delictum ex eodem fonte emanaverit, unde venit insania.

Qua in re diligenter examinandum, cujus generis sit illa

animi _{aegritudoj et si ostendantur lueida intervalla,} qui-bus redeat usus rationis _{(de qua tarnen re} variant

tentiae), gradus

imputationis

ex

Iiabitu animi magis

mi-iiusve _composito determinandus.

In ebrictate etiam homines e _{poteslate inentis}

exie-runt, usumque sensiis communis amiserunt. Itaque in Jure _{Romano, pariter et Germanico, summa ebrietas va¬} let ad _mitigandam poenam delictorum, quoe quis ita

afFe-ctus _{commiserit; dolus certe in culpam mutatur.} Sed lex

Sviogothica nuUam

hujus

circumstantiae rationem

adhibet.

De _{impubere, quantum quidem nos judicaverimus,ut} in Jure _{Romano, sie fere in Svecano, et aetas respicitur} XV annis _{proxima, et si qua malitia nequitiaque cum} delicto _{conjuncta sit. Etiam crimen iteraturn}, praevia ad-moriitione, in considerationem venit. Poense mitigatio,

quam lex admittit, in flagrorum castigationem vertit, aut

in _mulctam, et si minus suppetant bona , ea quoque in _{castigationem mutatur. Exempla colligas ex Cap. i3.}

•§. 2. Tit. de jur. Agr. Cap. 5.

§.

2. Cap. 3y.

§.

1.

Cap

5o. _{§. 1. cum pl. 1. Tit. de Crim.}

Meute _{nlienatum, qui afvita dicitur, eitra poenam} lex _{posuit, adeoque immunem judieavit, ut ne qusestio}

quidem exsistat vel de minima anirnadversione _irroganda, inimo etiam leviori _{poena eos castigari jussit\ qui curarn} fieglexerint deliri. Videsis Cap. 02, Tit. de Crim.