Ad jura hominis in civitate definienda praeceptiones. Quas cons. ampl. fac. philos. Upsal. præside doct. Dan. Boëthio ... pro gradu philosophico p. p. Jacobus Hagberg stip. Tollst. Upl. In audit. Gustaviano die X Jun. MDCCCVI. H. p. m. s

(1)

—

-AD

JURA

HOMINIS

IN

CIVITATE

DEFINIENDA

PRAECEPTIONES.

QJJAS

CONS. AMPL. FAC. PHILOS. UPSAL. PRiESIDE

doct.

Ό

AN

ΒΟΈΤΗΙΟ,

ΕΤΗ. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PRO GRADÜ PHILOSOPHICO

P. P.

gfacobus

hagberg

STIP. TOLLST. UPL.

IN AUDIT. GUSTAVIANQ DIE X JUN. MDCCCVI.

Η, Ρ- M. S,

UPSALI^:,

(2)

rnuJ cordi fuic, ut fua ftaret imperio civili au&oritas,

fuumque

robur.

Vereor au tern, ne argumentis,

qui-bus ad _profligandos

_Hobbeiianos

_errores

_utebantur,

ordoque quem in

iisdem

proponendis fecuti

funt,

in-vitis _{etjam illis, qui}

_eorundern

_{fuerunt au&ores, ad}

aknda _{denuo, ii} _id _fecum _tulerit _temporum _et con-iiliorum humanorum mutabiles vices, ordini civili ini-mica licentiae deliria abuti _{posiint homines,} everten-darum rerum cupidi. Recens adhuc eft memoria _tem¬

poris, quo

jura hominis,

coniiliis demagogorum, ad

evertenda et miicenda omnia tam iacra _quam _profana

ipe&antibus,

praetendebantur, inftare videtur aliud

tempus, in quo leves

hominum

mentes

in

oppoiltum

feruntur cxtremum, omnemque de

juribus

humanis ad.certa _principia

_{reducendis disquifitionem}

_ut

_vel

inu-tilia vel

_{perniciofa metaphyiices fbmnia damnant.}

Sa-pientius praeteriti

temporis experientiam

forian

ad

hu-manos uiiis convertere didicerunt illi, qui modefte

dis-quirendi

facultatem

ademtam

nolunt,

fed

ab

eadem

iperant, ut, quae

adhuc vel

in

opinionibns

hominum,

vel in _icientiis, _opinionibus

fomenta

_et

robur

_daturis, latent errorum femina, feniim crefcente veritatis luce

fuffocentur et fementi laetiores

promisiiirae

mesfes

lo-cum dent.

Horum me facile impetraturum veniam

iperare

aufim, ii nonnullas, quae me judice,! ad

jura

homi¬ nis in Civitate rite _definienda,

_conferre

_videntur,

τς-gulas

breviter

exponam.

(3)

Plu-,ΑΗ^.

—ίΡ-Γ ίρ—·?Ρ-ι 3

Plurimum ad re&am notionem Jurium

hominis

formandam refert, ut eandem in iiio cum

praeftantiori

et honeftatem fpe&ante hominis _natura nexu

effinga-mus. Tolle enim, quae homini

concesfa eil,

ratio-nis altiora _fpirantis

_indolem,

_{cujus ideam}

_non

nifi

ho-neftatis _legi _iubje&am _mente

_fingere

posiiimus,

_et

fii-ftulifti fimul _juftas _omnes

_{jura nobis}

tribuendi

caus-fas, omneque reverentiae

juribus

debitae

fundamen-tum. Jura itaque hominis, _quae

Civitati

tuenda

tra-dimus ita _explicamus, _ut

_{comprehendant}

omnempro-pter honeftatem

concedendam habendi,

agendi,

ad-quirendi atque

fe et\fua disponendi

facultatem. Ne¬

roiηi quidern

mortalium

de

interna

aliorum honeftate

decernendi _{poteftatem ita}

_tribuimus,

_ut

_ei

_pro

_fuo

ar-bitrio _{jura alteri}

_{denegare liceat,}

_eam

ob

causiam

quod

eorundem

ufum honeftatis

praeceptis

minus

ac-commodare videatur, iic enim nunquam datum

foret

fui esfe _juris _et _omnia verae

honeftatis

fubfidia alieno

traderentur arbitrio. Id folummodo,

quod

nulla

ra-tione cum honeftate convenire poteft, ex

jurium ho¬

minis numero excludendum putamus; nec

ille, qui ni*

hil nifi honeftate jubente iibi

pofcit,

iniquas

de juri¬

bus fibi _denegatis _querelas

_profert.

_Interea

_tarnen, dum ex bac jura

aeftirnandi

ratione

initia

facimus,

fie-ri in fociali cum aliis vita non poteft, quin

poftulemus

1:0 tutam _vitae, corporis

facultacumque,

qualem

_na¬

tura nobis permifit,

aliorum

arbitrio

_non

obnoxiam

ufuram; 3:0 qvandam

bene

beateque

vivendi

inftru-mentorum et adjumentorum, quae natura

in

commu-ni _reliquit,

_nobis

_adfignandam

_partem,

vel viam

(4)

dem

_adquirendi

_non _inique

_praeclufam;

_3:0

conditio-rum, iine quibus vericatis et perfe&ionis humanae du-dium ali et _{augeri nequit, reverentiam,} _et _4:0

deni-que eam nos nostraque

disponendi libertatem,

11t ni¬ hil _impediat, _quominus _ea, _quae _{honefte velle} _vel

posfnmus

vel

debemus, exfequi nobis

liceat, et haec

podulata

jurium

hominis nomine infignire

folemus,

eademque ut humanitatis palladium Civitati tuenda

committimus.

Sed vereor, ne in decernendo, _quae generalibus

his _{poftulationibus refpe&u} _{ad civitatem} _contineri

pos-funt, particularia jura, errores parum praecaveantur,

quamdiu focietatnm civilium primam inditutionem,

jusque homines Civitatis

jugo

iubjiciendi

et continen-di non ita _{explicatum habeamus,} _ut _unicuique

appa-reat, non ab humano arbitrio, nec propcer

necesd-tatem invita honedate ortam, neque ob causfas, quae alias nullum alios _cogendi _jus _{fecum ferre posfunt,}

enatas et inftituendas esfe civitates.

Qui

nihil _novi

ni-hilque ad

ufns

humanos adcommodati in fcientiis,

quae ad

philofophiam

pertinent, a recentioribus

inven-tum et _expoiitum esfe dbi perfvadent, _omniaque

uti-lia in Ethica _praecipne _et _{Jure Naturae dudum}

_fe

_ρ u-eris docuisfe harum difciplinarum Magiftros pleno

cla-mitant _ore, _fententiam _forfan _mutarent, _ii _quam no-ftro tempore primum rite expoiitam habemus de mo¬ do _adquirendi _originario _illumqne

_necesfario

fubfequen-te ad civitates _cogendi _jure _doftrinam, _cum _iis, _quae

(5)

—'^T ^—if-f1 s

a Wolfio vel ab aliis, quantumvis Ecle&icis, Juris

Naturåe _{interpretibus difcére} _potuerunt, _conferre cu-raverint, et iibi confentienti atque conftante modo con-clufiones ex _ucraqué do&rina eiicere intellexerint. _Aut

enim valde _fällor, _aut _noftri _temporis'

_philofophis

ea-debetur laus, _{quod lucern hucnsque defideratam} et per totum Juris Naturalis ambitum beneficam, fua de _{jure ad} _civitates _{cogendi illiusque} _in _modo adqui-rendi _originario _{natalibus doQxina} _fparferint. _Eorum

enim rite _exploratis _et _{peripe&is decreiis, fublatum} _iri

iperamus

frequens

antea erroris periculum, quo jura hominis eodem fere modo Civilibus inftitutis

oppone-re folitum fuit, _ac ftatum ita difhim naturalem ftatui

Civili _opponere _confvetum. _{Nec fieri posfe} _putamus,

ut, q'ui pofttis ab illis principiis rite _exploratis enu-tritus _fuerit, _aliare _{ipia hominis} _esie _putet _jura, _qvam, quae cum ordine civili, fineque civitatis coniiftere pos-funr. ^Necesfarium _quidem _etiam _pofitis _{his principiis} erit, ii veritaci congruam proponere velimus jurium humanarum' fcientiam , erroribusque occurrere, quibus

jura hominis alieno arbitrio traduntur, et pacem foci-alem honeftatis _ja&ura _redimenai _necesiitas _urgetur,

ut jura honeftatis causia concedenda primum _mente

con-cipiamus, qualia ftne fpeciali ad Statum Statui natu¬ ral! _oppoiitum

_refpe&u

_forent. _{Sed male} _eadem

re-gulasque ad qvarum normam dimetienda funt

inter-pretaremur, ii alia conditione eadem

jura

hominis es¬ ie _{decerneremus,} _{quam ut} _primum _efficiatur _, _ne _ab ulla parte exferendis in Civitate juribus Majeftaticis,

ie-cundum _iines, _quas _{Civitas ad Statum jtifticiae}

(6)

en-6 it rtk ■■■·"<*

rendam et perficiendum inftituta

promovendas

habet,

definitis officiant.

Quae

fecundum

eam, quam

in

Jure

Naturae

in-terpretando, intulerunt recentiores Juris Naturalis

-di.

vifionem in _{Jus Privatum} et Jus Publicum, in

prio-ris _{juris prudentiae} _parte _proponunmr, _{jura utique}

hominis funt et ut fan£fo valere debene, Ted ii _ultra

terminos, _quibus _in _{jure publico} _rite _definiuntur, ea-dem _extenderes, _jura _amplius

_esfe

_{definunt, injuriam·} que

fecum

ferunt.

Sic

ad jus hominis

ea quae natu¬

ra imrnediate nnicuique

defignavk,

diiponendi male

provocares,

quando

partem eorumcommunis

hominum,

qui civitatis

vinculo

conjuq&i

vivunt

tutela

requirit;

iic _quoque

_adquirehdi

_{facultatem modo}

_{originario iah} vis _{juribus hominis} _in _civitate _fublatam

_esfe

_vides; _iic dominia rerum, ii id fvaferit rerum a civitate diftri-buendarum _juila cura, certis terminis circumfcripta, ufurae eorum, quae jure homini tribui

posfunt,

non officium. _{Sic quoque} _omni, _te _{tuaque propter}

quos-cunque^

iines

disponendi

facultati,

non

obüante

ho¬

minis _jure, _{quae cum} _finibus, _quos

_{falus publica}

pro-movere jubet, _coniiftere _{nequeunt, te} _{rite renuntiasie}

putas. A

Juribus

hominis

nihil demit Civitas, Ted

ad

normam _{legis cujus au&oritate vel concesiae vel} _{a na¬} tura

_ipfa

_definitae

_funt,

_{juftis cancellis eadem}

circum-icribit, ut nee alter alteri officiat, nec conditionibus, fine _quibus _omnibus _{tuta et} _ad _{perfeftionem humanam}

augendam commoda esfe nequeunt, impedimenta pa-riant. _Ipia _{illa lex, ad} _quam _in

_jure

_naturae _privato

(7)

ju--t-*--» AdSs^AL—

"WT" T

jura hominis dimetimur, eos

juribus hominis ponit

cancellos, qui, ut Civitas utpote Status

juftitiae

Statui

naturaii _{oppofitus inftitui} _et

_inftituta

_valcre

_posfit,

ne-cesiario requrruntur»

Apparet igitur, non alia ratione aliasque

ob

caus-fas ea _, _qnae, _ut jura _homini debita, _proponere poteft

illa _{Juris Naturae} _pars, _quam _{Jus Naturae} _Privatum

appellavimus, Civitatum arbitrio tradita esfe, quam ut precaveatur, ne Statui juftitiae vel inimfcus viel minus commodus fit eorundem ufus. _Sic, _quantum _fteri _po¬

teft, non praecluiafn

adjumenta

fibi

fuisque prospich

endi

_adquirendi

_viam _ubique

_{jure poftulamus, fic}

_Ci¬

vitatis arbitrio non concedimus dominia rerum

tollen-di vel incerta faciendi _poteftatem _{et quae}

_{funt reliqua}

ut jus _hominis _in _quocunque _ftatu

reclamanda

Civita-tique femper iacra. Sed funt quoque jura,

de

quibus

in _Jure _{Naturae Privato agitur,} _quae

_immediate

_a

_le¬

ge morali fuum et ortum et fuam ita deiinitam indo-lem _habent, _ut _Civitatis _arbitrio _relifta _esfe _nequcat

poteftas decernendi, an et quae

esfe

debeant:

Jus

fcilicet _Paternüm, _{Jus Matrimoniale,} _Jus

_Herile,

_quae

ut iacra, ad _praeicriptas morales leges

firmanda

tuen-daque at profanis non attre&anda manibus,

fibi

ut

pal-Iadium _quoddam _humanitatis

_{commisia habet Civitas,}

Sunt _{quoque propter} _honeftatem _et

_altiores,

_ad

_quas fertur _praeftantior _hominis _natura,

_fpes

_Divina

aufto-ritate in focietate hnmana inftitutae vel _fponte

inftitu-enclae in communem finem tendentes confociationes y

quarum necesiarias et in

ipia

rerum% quas

ipe&ant^

(8)

&a-natura fundatae conditiones

fupra

_omne _humanuni

arbitrium

_{jureponimus, Ecclefiae fciiicetr}

_et _Reipublicae litterariae _jura. _Ad _utraque _{enim extendere liceat} de-nominationem _facri, _quam _adhibere

_folent

_{Juris Na·}

turae _interpretes, dum de Jure Principis _circa facra

praecepta

tradere volunt.

Qui

jura ab

honeftate

deri-vanda esfe _intelligic, non infimum his inter jura ho¬ minis locum tribuit, nec dubitare poteft, Civitatem

fuis _ipiius

_{finibus contradicere,}

_{quaead eorundem}

fån-ftitatem diminuendam _quid

_fibi

_permiierit. _At _non mei esfe volui _judicii _omnes _{illas dirimere} _Jites, _quae de Civitacum circa has res jure _motae fuere _et _moveri