• No results found

Dissertatio de antiquissima apud Græcos historiarum periodo, quam consensu ampl. facult. philos. Upsal. præside doct. Erico M. Fant ... publico examini defert Henricus Hasselhun, Bothniensis. In auditorio Gust. maj. die 6 Junii 1804. H. a. m. s.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Dissertatio de antiquissima apud Græcos historiarum periodo, quam consensu ampl. facult. philos. Upsal. præside doct. Erico M. Fant ... publico examini defert Henricus Hasselhun, Bothniensis. In auditorio Gust. maj. die 6 Junii 1804. H. a. m. s."

Copied!
18
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D I S S E R T A T 10

D E

fj S %

ANTIQUISSIMA APUD GRÆCOS HISTORIARUM PERIODO,

V Q^UAM

C O N SE N SU A M PL. F A C U L T . PH IL O S. U P S A L .

P R Æ S I D E

D o c t . ERICO

H I S T . P R O F . R E G . E T OR D . SOC. R E G . S C I E N T . U P S . E T A C A D . R E G . E I T T . H U M . H I S T . E T A N T I Q U I T . S T O C K H . M E M B R O ,

P U B L I C O E X A M I N I D E F E R T

HENRICUS B

B O T H N I E N S I S .

In A u d i t o r i o Guft . M a j . die 6 Junii 1804.

H . A . M . s.

U p fa 1 i X y

Typis Edmanuianis.

(2)
(3)

> * • ' - - ..

' ' v r

VIRO

ADMODUM R E V E R E N D O E T PRÆCLARI S S «MO DOMI NO MAGI STRO

IS ACO NORBERG

E C C L E S I A R . G U D M U N D R Å E T HÔQSJÔ P A S T O R I

,

A T Q U E P R Æ P O S I T O ,

P ATRONO F A V E N T I S S I M O

S A C R U M .

(4)

h ô g a d l e Rer r

N I L S B E R G Q _ U I S T ,

OCR

HÔtJADLA f r u n

A N N A E L IS A B . B E R G Q U I S T ,

f ö d d

HASSELHUN,

V Ö R D A D E F ARBROR OCH F A S T E R .1

M innet a f den ömhet och omvårdnad, hvarmed y under mina fpadare år cnfcittaden mig —- Vördnaden fö r E D R A dygder, oth det falla lugnet inncm Edert hus — må vara en helig borgen f ö r dpn tilgifvenhtt, mitt hjerta altid fkall hyfa fö r Eder.

H E N IU C H A SSEC H U M

(5)

DE

AN TIQ UISSIM A A PUD GRÆCOS H ISTORIARUM PERIODO.

—= ac

N

u l l u m , i n q u o h o m i n u m v i r t u s c o g n o f ci postit) hifto- ria ampl ius d e d i t t h e a t r u m n a t u r a , q u o d e n i m

«d h u n c finem seque j u v a r i t , fi alibi q u a e ra tu r , fr u f tr a tu r f pes . V a l e t d e H i f t o r i c o , q u o d d e v i a t o r e , n u n c i n t e r d e f e r r a & i n h of p i t a a m b u l a n t e t e fq ua , quae nihil p r o f p e -

&ui d a n t , q ui n po t iu s uni cui qu e ejus gresfui p e r n i c i e m m o l i u n t u r ; n u n c tn f u b u r b a n o s h o r t o s , & amcenisfima l oca fvavisfimis vari ata o d o r i b u s , i ng resfo. I n h i fl o ri a fi mi li te r o c c u r r u n t t e m p o r a , p r o u t r e m ot isti m a, ita atra c a li g in e i n v o l u t a ; alia i t e r u m , p r o p i n q u i o r a , ut f e r e n io r iis iiluxerit d i e s , m ag i s illuftrata, r e b u s getiis f r u g i f e r a ,

& v i r i s , q u i m a x i m u m m e r u e r e d e c u s, fplendida. Q u i r e r u m d o c u m e n t a in h o c illuftri m o n u m e n t o jpotita e x q u i­

r e r e v o l u e r i t H i f t o r i c u s , qua c a fu um e ve ntus n i ta tu r , v e ­ r i t a t e m n u n q u a m defiderabir. R e s j y e r o t e m p o r u m o b f c u - rirare t e ne b r is inclufas, fi a t t i g e r i t , fuccesfu kf * p e n u m e r o c are bit o p e r a , t a c e n t , c o r r u u n t m o n u m e n t a , vacillat fi­

d e s , & d e antiquisfimis n a r r a t i o n i b u s f er i p to r u m , v e r x - nc f i a t , an p r o fabulis h a b e n d x , anim us pe n d e t.

Q u a n t u m a nt iqui sf im a, q ui b us e o r u m t e m p o r u m in­

d a g a r i postit i n d o l e s , h i f t o r i a r u m m o n u m e n t a difficultatis ha bi tu ra t i n t , fabulis i m mi ft a, q ui ea l e g e r i t , pc rfp ici et u nus quis que. S c r i p t o r u m f c i l i c e r , q u i t unc d i g n a , q u e n o f c e r e n r u r , h a u d r a r o c u r a r e o m i f e r u nr , etiam o p t i m i cu- j u s q u e , e r r o r p o t i u s , q u a m c u l p a , eft credulitas, q u x in-

A t e r

(6)

* ) * c *

t e r alia id effecir, u t , q u æ t r a d i d e r e , p a ru f n 9c flocci h a - b e a n r u r . Si e u m i n du is f en t h a b i t u m H i f t o r i c i , q u o d o r e r u m e v e n t u j ud ic iu m a d e pt i Tat e rudi tis oculis e a r u m v i d i s f e n t causfas, nifi i mbecilli f u p e r f l i t i o n e , a du la ud i a- m o r e , & p a r t i u m Audio (e agi ( i v e r i n t , c o g n i t i o , q u a m d e n a ti o n i b u s i mp e r i i s qu e f u p er f l i t em f e c e r u n t , fufficerct un icui que.

A n t i q u i s f i m a m v e r o h i f t o r i a m , (i t e m p o r u m , quae r r a c l a r , h a b e a t u r r e f p e & u s , esfe f abul of am ne mir eri s, L o n g i s f i m a e t e n i m ea f p a ri a, qui bus n o n d u m L i t t e r a r u m m i r a c u l o i n v e n t o , memoriae n on fcripturae r e r u m vicisfl- Kidines m a n d a r e n t u r , n e m i n e m fugiunt . A t v e r o m e m o ­ r i t e r in fabulofa anti qui ta te n a r r a t a , i n t e r d u m v e l u t fa­

m a m e u n d o adquifivisfe v i r es , i n t e r d u m e ti am quafi m e t u fuisfe d e m i n u t a , quisque intelliget. Q u i pof te a v e r o e x rel ati s & d i t t i s , f cr i p t i o ni s o p e , c o r p u s c on fi c er e f tu du e- r u n t , a u f t o r e s ; m u l t a , fabulis c o n f u t a , veritati m o d o . f i m i - l i a , v e ri s t a m e n aequare c o ë g i t necesfitas. Li tteris i t e r u m a n n o t a t a , q u a m multa t e m p o r i s i niqui tat e p e r i e r e , t y p o ­ g r a p h i c * n o n d u m i n v e n t a a r t e , quse f er i or ib us t a n t u m f e ­ culis in e a r u m c o n f e r v a n d i s m o n u m e n t i s fuit adjut rix. H i f to - r ic as v e r o res e x ha c c o n f i d c r a n d o fcerta, h o c (l ud iu m q u a n ­ t u m h a b e a t difficultatis , t m t o erit i n ' p r e t i o , fi, qui i n a nti quisf imi s e x q u i r e n d i s n a r r a t i o n i b u s v e r f a b i r u r , ille i pfe f a n o d e l e f f u & acri i n f t r u t l u s fit judicio. Q u i a p ud Gr ae ­ c o s antiquisfimi fuere Hi f t o r i c i , e o r u m p r o p o n e r e c h a r a - f t e r e s hifce nobis c on fi i tui mus pagellis ; a T e v e r o B. L . b e n i g n a m a u r a m n o b i s a d p r c c a m u r , p o f t q u a m j a m d i u vela d e d i m u s ventis.

Q u i e x nudi s r e r u m g c f l a r u m n a r r a t i o n i b u s , hifto- r i a m c o n f u e r e c o n e n t u r , e o r u m c e r t e f ru ft u caret o p e r a , r e r u m . v e r o e v e n t u s q u æ ef fe cer int Sc c o n f e c u i a f u e r i n r ,

dis-

(7)

d i sq u i fi t i o , e x p r e s f a , quae eas g e s f e r u n t , pe iT o na ru m im-*-*

g o , q u e m ad culturae g r a d u m a s f c c n d e r i n t cujusque aevi h o m i n e s , & e j u s m o d i ii e x hi ft ori a h a u r i a n t u r , operae f a n e fuæ p r e t i u m fecit a u £ l o r : H o m e r u m a u t e m p r i m u m i n t e r Graecos H i f t o r i æ S c r i p t o r e s huic fini o b t i n e n d o o p t i ­ m e c on ful ui sf e a r b i t r a m u r . ,

H o m e r i c a r m i n a q u i c u n q u e l e g e r i t , juftus & aequus r e r u m æ f t i m a t o r , licet ur hi ft or ia m c o n f i c i a n t , m i n i m e c o n f c r i p t a , m a x i m a m t a m e n ei c o n f e r r e l u c e m , d u b i t a b i t nul lus ; q u o d in Iliade j uft um o r d i n e m r e r u m & t e m p o ­ r u m n o n o b f e r v a v e r i t , causfas p r i m u m e x p o f u e r i t , d e i n d e a £ l a , p of te a e v e n t u m , qui i n t e g r a m belli T r o j a n i h i ft o ­ r i a m f c r i b e r e n e q u a q u a m ei fuisfe p r o p o f i t u m n o v e r i t , n u n q u a m a r i m i n i ei objiciet. M u l t a t a m e n , quae m a t e ­ r i e i h a u d v i d e a n t u r c o n f e n r i r e , i n t e r fe re n ti v e r i t a t e m , n o n nifi l e p o r i s & v en uft ati s affluentia e l e g a n t e m & p u l c r a m ,

« nt iq u is aeftimatam l o q u e n t i a , facile ei c o n d o n a b i t u r e x u ­ b er a t i o . Q u a s e t e n i m H e r o i b u s fuis t r i b u i t , i m a g i n e s H o ­ m e r u s m a x i m e v i r t u t u m figniftcaturas p r a ef ta n ti am , f o r ­ m a s & m o r e s & p l e r o s q u e h o m i n u m ftatus ac m o t u s e x - p r e s f u r a s q ui s n o n v i d e t ? H o m e r i v e r o E p i f o d i a , u t v a ­ r i e t a t e m , del<e&ationem & o r n a t u m c o n c i l i e n t , a d d u f t a , q u a n t u m H i f t o r i æ i ll ul tr an dæ i n l e r v i a n t , v i d e a m u s .

Q u e m i n H o m e r o n e g le £ t um e x if t im av i mu s o r d i n e m , quae effecere causfas n u p e r d e c l a r a v i m u s . Q u e m c u n q u e t a m e n , f er iet » licet d e f i d e r a t u r u m , fi m o d o j uft um f ta- t u e r e velit p r e t i u m r e r u m , quas c e ci n i t H o m e r u s , n a r ­ r a t i o n i , r e f t a m q u a n d a m p e r f o n a l i u m a & i o n u m l o c a t i o ­ n e m , i m m o i p fa ru m p e r f o n a r u m i ma gi ne s variis f e n t e n - l i a r u m l uminibus d e pi fl as v i f u r u m f o r e , e xif timamu s. St e x h ift ori a q u a d a m r e s p e r c i p i u n t u r , q u a r u m e v e n t u s fuo>

n o n c a r u t r i n t f r u & u , u n i cu i qu e l e g en t i p r o f i t , necesf e eft;

A % u t

(8)

tit u t il e t t m e n m i f c é a t u r di il ci , u n i c u i q u e pr æf ta t Hift©- r i c o , u t n o n res t a n t u m , q u a r u m effeflus t uere gravisfi- m i , fibi de fc rübc ndas e l i g a t , f ed ea e t ia m illas p r o p o n e n d i u t a t u r r a t i o n e , q u a m a x i m a m fibi concil iet l e ge n ti um ad- p t o b a t i o n e m . H o c in g e n e r e m a x i m e fuo arvo excelluis- fe v i d e t u r H o m e r u s ; Po ë ti ca fciUcet a r t e f ub li me & e x ­ cel fu m g e n e r o f a & n a ti v a f impli cit ate, q u a n a rr a ti o g r a ­ ta r e d d i t u r & j u c u n d a , c o m p o n e r e e d o ft u « fuit. Boni guftua f a p i e n r i a , f api enti que i m a g i n u m & p i & u r a t u m d e l e£ t u, a n im i e f f e & u s , i r a m , laetitiam & q u i d e m l u ft u m q u e r e l a s q u e f e m p e r a d c o m m o d a t e ad aetatem c o n d i t i o ne m - q u e p e r f o n æ u ni us cuj us qu e f u m m a arte vari e e x p r i m i t , a n i m i q u e ej us de m c h a ra c te r i c o n v e n i e n t e r d e p i n g i t ; ita ut h u i c (oli nec alii c o n v e n i a t diCtum f a & u m v e , q u o animi ejus c o m m o t i o de cl ar at ur . R e g i o n i b u s i ter um & l oci s, cafibus fortunae & r e r u m vi cislitudinibus quos p u l c h e r r i ­ m o s i n d u x i t c o l o r e s , qui o m n i b u s anti quit us f u p e r i o r fuit p o ë ti s ?

H i f c e v e r o , qu ib us u t it ur H o m e r u s , pi Cl ur ar um c o ­ l o r i b u s , G r æ c i æ fitus, o m n i s q u e i ndol es rite p e r f p ic itu r . Quae e n i m g e n e r a n d o f o r m a n d o q u e Podtico i n g e n i o fuit a p t a , miti coelo, a m o e n i s c a m p i s , |fertilisfimis a gr is ,- ubi tora n a t ur a l uxuri at q u o d a m m o d o & quafi l a l c i v i t, esfe o p o r t u i t r e g i o n e m ; nec aliter fieri p o t e f t , q u a m ut n atu ­ ralis ille v i g o r , Sc a g i l i t a s , q u a m i pf um clima c o r p o r i b u s i n f p i r a t , ad a n i m u m q u o q u e p e n e t r e t , & i n g e n i u m in-ram felicisfimis e n a t u m t er r is fplendi dis fimas naturae fautricis h a b e a t dotes. Re s praeterea fpeChru a d m i r a b i l e s , i nc ol a ­ r u m f enûbus o b j e & a e , quæ phantafiae e o r u m a m p l i s f tm um p a n d u n t a e q u o r , laetisfimam praebent o c c at io ne m i m a g in e s e x ipfa n a t u r a d e p r o m t a s i n v e n i e n d i a r q u e illis poëfin mirifice e x o r n a n d i . Illam i gi tu r Afiae m i n o r i s p a r t e m , q u a m Graeci i n h a b i t a n t e s v o c a r u n r J o n i a m & Æ o l i a m , ar­

que

(9)

q * e infulas Graeciam i n te r & Afiam fitas aè'ris t e m p e r i e

& r e r u m o m n i u m u b e r t a t e beatisfimas, terrae m o t u s , t o ­ n i t r u a , t e m p e f t a t e s , h a u d r a r o pe rc us fi sf e, quac incolis m a x i m a m m o l i e b a n t u r c a l a m i t a t e m , qui bus Poëfi f u * f p l e n d o r e m & p o n d u s a d di t H o m e r u s , i ma g i n e s fat l ucu­

l e n t o f u n t i ndicio. Sic r ap id is li mu s H e & o r i s in Graecos i m p e t u s p e r q u a m appofite p i n g i t u r , limil it udi ne a v i o l e n ­ t i a f l u f t u u m p ro ce ll of i mar is c a p t a , n a v e m i n v a d e n t i u m o b r u e n t i u m q u e , Iliad, i j . 6 2 4 — 629.

X*1 v , ^ w ft M j 4. t

L v à m e s, v s o r e hv/uoc ijo q ev vtji 7te(ry]ci A e c ß q o v 67:0c) vefåonv o c v e fu c rç é Ç h, »7 Je r e 7jocaoo 'A-Xv*l V7rexçv(p$ti, ccvé/xoio iïé iïetveç ocrjrrjs

‘Içico i/ußfe/jercc/ rçofxétiai de re (Pçévoc vocvrcct A e tïïtô reç * r v r S o v y c tç 67x eu B uvocroio Ç e ç c v r x t *

-Df è â x tfe r o Svfjièç ii) 5'rjSeratv \A%«;<2r.

I n t e r alia i d e m fignificantia e x e m p l a aliud e t ia m fuggere«

r e l iceat’, ubi P oë t a a fluvii v i o l e n t e r e xæf tua nt is & a g r o s

•longe l at eque v a d a n t i s i m p e t u f i n g e n d i f imil it udi nem p e ­ t i t , q u a f uneftum irati D i o m e d i s f u r o r e m in T r o j a n o s i r ­ r u e n t i s ita d e p i n g i t : Iliad. 5, 87. — 94,

© u v e yccç cïfX7reè\ov, 7torcctAM 7 tX tjS o v n ic in à c Xet/xoc$$(u, o ç wxoc çèoov exerceras yetyvçocs *

TcV d" evr oîç re yètpvçoci eeçy/xévoci laypcvooMTtv,

O u r àçcc eçv.ecc ’I v y j i ccXoûccûoi/iç&qXeoûV, E x S o v r è^X7rlvtjÇy o r i7 riß ^la tj A io s ofxfaçoe YloXkec & vV *ur#u eçyct x w t q ç a t e xccÀ cc)<j\(*v S l ç U7TC T u 7luxivoc) xXoveovro (L â X o c y y e s T"* ' 1 £4)à)V, eud * h /Lt/v [AifAVov, 7toXees 7reç e o v r ts .f ,/ *

H e r o i c a , qu a v i xi t P oë t a, aetate, vitae inftitutis à m o r i b u s u f o s fuisfe Graecos f impl ic is fi mi s, f e r i p t a ipfius fatis fu- p e r q u e e d o c e n t . I n t e r alias v e r o v i v e n d i r a t i o n e s , paft o- ritiaoa i m p r i m i s in h o n o r e & deliciis h a b i t a m i n d e p a t e ­ bit. Q u o j u r e , fimilitudines a p a ft o r i b u s i p f o r u r o q u e g r e -

(10)

gi bus captas he ro i bu s & R egi bus adplicare potuit & A g a ­ m e m n o n e m b o v i vel t a u r o g r e g is quafi duci & antefi- g n a n o asfimilare l li i d : 2: 4 8 0 - * - 4 8 1 .

T lu r e ß cvç ccyqÅs<pt fx iy l^o%oç t ^ Ke to TTctvrœv T uvços ’ 0 yotç r e ß c e za i fjierxyFçeTCsi dy^o/xhricrt.

T h e a t r i bellici & f c e n a r u m h e r o ic ar u m fi p r g /p e & u frui v e l i s , H o m e r u m legas o p t i m u m magiftrum ; nativi illi c o ­ l o r e s , qui bus h e r o u m p u g n a s tam e g re g i e & ad v i v u m quafi a d u m b r a t , pr oel i is non n ul lis ipfum interfuisfe teftan- t u r H o m e r u m , ubi f e r ve n ti s belli e x p e ri en d o fla m m a m vi vidi sfi mas ejus i mp r es fi o ne s & ideas haurire p o tu it ; ipfa e t e n i m proelio• o p p u g n a t i o n e s , aliasque rei militaris p a r ­ t e s , fcedera, conliiia D u c u m & Srraragemata ita d e p i n ­ g i t , ut q u i ea l e g u n t , n o n l eg ere fed reb us g e r e n d i s fe i nter csf e c r e da n t. I t e r u m ex liiade e x e m p l u m a d f e r r e j u v a t , ubi v e r fu s r e p c r i m u s c o m pofiros, qui tum atroces M a r t i s l u d o s , t u m h o r r i b i l e s naturae effeftus fenfu & fo- n o g e n u i n e e x p r i m u n t . Sic appofite e x p r i m i t l o n i t u m

« dve nt ant iu rn c o p i a r u m G r a e c a r um : lliad. 2. 465.

V ^ <___/ Q s L

CCUTCCf U7Ï0 X^JtoV

'Zfjifçiïctheov Kovccßi^e 7ioüwv ccvtoov t p rçgc/ 'ln7tc«jv,

Ch« ra £t er es v e r o h e r o u m f u o r u m H o m e r u s ita d e f c r i b i t , u r , q u a n t u m hifce t e m p o r i b u s in cu hur a pro cesf erin t h o ­ m i n e s , facile pe rf pi ci at ur . F o r t i s f i m o s bellatores c u m faevisfimis beftiis, ut l e on ib us , apxisj, leopardis aliisque, faepius co/i fer re n o n d u b i t a t : abho'rrebat aurem tan to m i­

nus a m o r i b u s ge nt is ifta fin ge ndi r a n o , quod he ro ë s n o n f o l u m ipfi l e o n u m , t i g r i d u m , p a r d o r u m , aliarumque be- f t i ar um e x u vi is t a n qu a tn fpoliis gloriofisfimis, indueban- t i i r , v e r u m laudi q u o q u e ‘ fibi & p e rh o n o ri fic u m druxisfe c r e d i m u s , c u m h ot ti b us t am r obuflis ac ferocibus c o m p a ­ rar i . Sic D i o m e d e s a T r o j a n o q u o d a m h u m e r o v u l n er a ­ tus

(11)

# ) * ? (

rus v e h e m e n t i s f i m o i mper u hoftibus i n f u r g i t & c a n e n t e P o e t a : Iliad, ç. 136. — 143.

tos& f h i o v r x . Ov Çci r s 7rcifxy]v c c çy iï hçc% 0M iç c ie tr i

Xçocvvri r ocvKws v7re ço ik p n cv , cviïê S a p n u a q ’ lot» fxsv r e v&evoç u çre v s t t s i t u Je r cv 7rçofocfAwei%

A k k o i K u r d çccS'/uoijç S vsrcci, r o i %' eçtj/uct (p o ß elrcct, A l fxèv r o c y x i^ v x i £tt cc\ krjÅrjn K e y p v r x i,

Atjtocç 0 ê'Ufxefjiccàç ß x § e Y \s }£ o c k k e r x i x ù k îjs.

Q u o t i gi tu r i ma g i ne s ad n a t u r a m exprcsfit H o m e r u s , q u o t p o ë fe o s ejus i m m o r t a l i a funt o r n a m e n t a , Angul ati m illas G r æ c i æ & c i r c u m j a c e n t i u m r e g i o n u m p i n g u n t p r o ­ pr iet at es. Quae itaque p e r A r c h i p e l t g u m , G r æ c i a m , &

Afiæ m i n o r i s p a r t e m inftitui posfunr, i t i n e r u m d e f cr ip t io - n e s fine d u b i o P o ë t æ fifti onibus m u lt a m c o n f e r r e n t l u ­ cem. F u e r e e t i a m , q u i , ha c v e ri t a t e c o n v i f l i in Graeci­

a m p e r e g r i n a t i o n e s f u f c e p e r u n t , eo confilio , ut fuis o c u ­ lis e o r u m c o g n o f c e r e n t faciem ac v e r u m fitum l o c o r u m , q u æ h e r o u m ille vates olim p e r a g r a v i t , & vivis d e p i n x i t color ibus. Q u i e t i a m , ut i p f o r u m tulit c o n f e s l i o , l o n g ç clarius p e r f p i c c r e d i d i c e r u n t H o m e r i fingulares & eximia«

in d e l i n e a n d o virt utes. Si o m n i b u s itaque P o ë t æ l eni or i­

bu s ad m a n u s e s f e n t h o r u m e x p l a n a t i o n e s , H o m e r u m r e ­ g io nes & ac-tatem h e r o u m f u o r u m fidelisfime t d u m b r a s f c , facilius i nt cl li g er c nt .

I n Homeri v e r o p i n g e n d i artificiis p r o p o n e n d i s n o n l o n g i o r e s fimus. Qui H o m e r i h i f l o ri c am v i r t u t e m r e f l e nosTe geftit, ut i pfe l ege ns e x a f l u m ferat j u d i c i u m , r o ­ g a t u m vol umus. Qui v e r o id f e c e r i t , n o n t an t um v o l u ­ p t a t e m capiet f u m m a m t ot ex d i v i n i s (ejus p i n g e n d i artificiis, t ô t r e r u m fimulacris & i ma g i n i b u s ad n a t u r a m expresfis*

t o t fublimir&tibus f ubtilibusque a ll ufioni bus, quae in Iliade

A % oc-

(12)

o c e u r r u n t , p a rirer & ex vividisfimis illis crcbrisque loco- r u m ac r e r u m varjarurn d e fc r iptio nib us, quibus abundat O d y s f e a ; v e r u m c t i a m , qui t em poribus illis Heroicis v i­

g u i t , g u f tu m Sc n a t u r a l e m e o r u m i n d o l e m , qua: in P o e ­ t a m n o f t r u m fortisfimas fec er unt im p r e sfio n es, quafi o c u ­ lis v i d e b i t pr opofita. H e r o i c i vitae generis, m o r u m , M y ­ t h o l o g i e Sc a n t i qu it a tu m huc p e r t i n e n t iu m in te rio rem ac­

q u i r i t c o g n i t i o n e m : Sc fic i n a nt iqua Graecia fc quafi n a ­ t u m Sc e d u c a t u m esfe fentict.

Q u i i nt er Gr aecos poft defun£lum H o m e r u m , hifto- riae quaedam rradi dçr e m o n u m e n t a , antiquisfimus inter eos n u m e r a r i poteft H e r o d o t u s , q u i , fi p r o p riu m ipfius v al e t t e f t i m o n iu m , annos fere ab H o m e r o vixit quadrice- n o s *). A t antiquisfima etiam aufpicatur hiftoriae epocha, c u m H e r o d o t o , X e n o p h o n t e Sc T h u c y d i d e , q u o r u m i ta ­ q u e v i r t u te s h i ß o r i c o r u m , r c c e n le re ex inftituti noftri r a t i o n e n o n alienum exiftimaveris.

Si i n t e r h o s A u & o r e s co m p a ra ti o infiirua^ur; q u a m v is d i f p a r e t i a m , in q u o fuas exe rcu ere vires, fuerit campus, u n u m q u e m q u e t a m e n fibi opt ara m eontigisfe m e t a m , qui v e l f u m m a o p e r u m e o ru m p e rv o lutaverit faftigia, facile i n te ll exe ri t. Q u o v e r o unus eorum ab altero r e f t e difeer- n i p o s f i t , c o nfcribere c h a ra & e re m operæ noftrae duxi­

m u s p r e t i u m .

Si i pfc hi ft ori ara rra&andi refpiciatur m o d u s , H e r o ­ d o t u m , ut a b eo incipiamus hiftoriæ p a r e n t e , n o n quis­

q u a m e ri t l e & urus, nifi f v a v i t ate m , antiqui ut m u fa ru m n o m i n a fingulis ejus libris titulos praefecerint, o m nibus c e l e b r a t a m l a udibus, fenriee. P u r i t a t e m , e l e g a n t i a m , Sc

m o -

*) Herod. Lib, II. cap. 53. Oytfffoy y[Kiyai]v rerçuKom «tota åcKewfflv 7rçe<T7TVT£§cv yevevTtCi,

(13)

m o d o di £lam f v a v i t a t e m , multitudinem e x e m p l o r u m , qui­

bus ille o m n e s & Graecos & Latinos auflores fuperavit o r n a m e n t i s , Tatis n u n q u a m e rim us ad miraturi. Hif toria i- pfius tabula veluti o r ig i n u m g r æ c a ru m Sc b a rb a r a ru m , p t i m u m , quas d e his c o n t i n e t , antiquitatum efficiet c o m - m e n r a r i u m . H i f t o r i a m i t e r u m aufpicaturus de i m p e r ia n a r r a t L y d o r u m , q u o r u m Prin ci pe m Crcefum pluribus r e g i o n i b u s & t e r r is liiba&is celebrat potentisfimum; quas v e r o feri e q u a d a m fe inv ice m fecutae funt r e s , (i caiuurn q u o r u n d a m i m m i fc ean ru r varie tat ibu s, jucundisfima r e d ­ d e t u r n a r r a t i o ; in hoc v e r o dicendi g e n e re fi quis fuc- c e sf e ri t , m a x i m e quidem H e r o d o tu s . Croefi fcilicet fata a l i a r u m q u e r e r u m ejus conditiones d e p i n g e n s , confeftim ad C y r u m , qui i mp er ium ipfius e v e r t i t , nullo m o d o ora­

t i o n e m d i v e l l e n d o , tranfir. In C y r i aliorumque R e g u m , A f t y a g i s p u t a , S m e rd is , Ba rii Hy ftaspis & Xerxis fa&is

& o p e r i b u s d e f c r ibendis, admirabiles eas & fingulares ad­

h i b e t g r a t i a s , quas r a r o i n v en i m u s alibi. Q u o s v ero jam p r o t u l i m u s , R e g e s & i m p e r a t o re s , e o r u m vitas & excel- îentisfimas, virtutes non folum pofteritati tradidit H e r o d o ­ t u s ; q u æ iis æq u ip ollent qu emv is attentum facere le&orem >

ea f unt e p i f o d i a , quibus, ut etiam antea d ix im us, pleras- q u e a nti qu it ati s deferibit gentes* T e r r i s Sc r e g i o n i b u s, qu as i n c o l u e r e illae nati on es , ut fere H o m e r u m in p i n g e n ­ di artificiis i m i t e t u r, eximios illinit colores ; quibus ite rum v i v e n d i r a t i o n i b u s , m o ri b u s , quibus denique ritibus & re*

ligiofis i dei s, unus vel alter ufus fuerit p o p u lu s, in his l o n g e Ur eque e xf patiatur no fte r Hiftoricus. Æ g y p t i o s ita­

q u e , P e r f a s , B a b ylonios, A s f y r i o s , P h æ n i c e s , Indos atque S c y t h a s , ut Hi f to ricum d e c e t , venuftate q u a d a m , Si nati­

va l impli cit are eft perfecutus. Q u o d de noftro inquit Dio- nyf ius H a l i c a r n a s feus, jam itaque meminisfe juvat: Home­

rum Jecutus in omnem partem tffufam ac fumma varietate conditam efficere voluit [ c r ip tm e m , Libros ejus cum in ma­

nus

(14)

»vs fum imus usque ad extremam Syllabam fufpici mus &

femper nefcio, quid magis requirimus.

Q u i t u m i a e o , q u o d in m a t e r i e c e r r n t u r , t u m in elo­

c ut io n e p r o x i m u s H e r o d o t u m i m i t a t u r , a jt e r u m eil Socr a­

ticae a moe ni ta ti s l u m e n , X e n o p h o n , p h i o fo p h u s fcilicet, D u x fimul atque Hi ft or ic us . Q u o d c o nt ig it H e r o d o t o , i d e m X e n o p h o n t i , u t , qui fimplici five tenui d i c en di for­

m a mult ipl ic iqu e g e n e r e fvavitat-is ufus e f l , a pu d a nti ­ q u o s m a x i m e fuerit l a u d at u s; ab aliis itaque p u r u s voc a­

t u r & dilucidus, fi q u i s q u i m alius, t b alus i t e r u m in e x ­ e m p l u m ftili tenuis live fimplicis elegantisfimi & v e r e A t ­ tici p r o p o n i t u r . Q ui t a m e n X e n o p h o n t i t t i lu m t e n u e m , h u m i l e m q u e in univerfium n o n t r i b u u n t , e o r u m m e haud p œ n i t e t esfe f en t e nt i æ *), a r g u m e n t i e t en i m r a t i o n e m fe- d u l o n o f t r u m habuisfe d e m o n f f r a t c r e b r a fiili p r o r e nata muta ti o. L e £ t o r unus quis que fere nullo n e g o t i o d e p r e h e n ­ d e t r es e u m alias alia o r at i o n i s e x p r i m e r e f o r m a & p e r - fonae cuique a c c o m m o d a r e . E x e m p l u m m o d o citatus H u t h c h i n i o n u s p r o p o f u i r , q u o d afferre c onduc ir ; dicit e n i m : cum de Cyro puerilem nondum eetatem egresfo verba fa c it Xenophon, leviculis interdum jen ten tiis, jocis ( prout tfti* us f e r t genius cetatis) frigidioribus , excur/iombus ad fabel­

las , verborum denique compofitione tinnitum fere reddenti uti­

tur : ejusdem autem ju v en is fabli oratio Jvavis e(l, ere&a, audax, liberalis \ ludibunda nonnunquam at que perurbana. Cy­

rum ubique tanqunm cisfiduum numinis cultorem reprejentat ; ideo que fe y\Sqs, quod Greeci vocant Rhetores, ob fer vasfc prae la­

ro mon firat indicio, cum Cyro de morte inßavte m onito, pre­

cationem tribuit divinum quiddam, ï f rois fere in omni me-

*) l u t e r a lio s v id . T h o m . H u t h c h in ib n u m vir» D isf. fu* p rim a d e S c r i ­ p t is X e u o p h o n t i s .

r

(15)

® 5 i i C *>

memoria inauditum , fp irm tem . Bjus à'em ja m moribundiora- tioy five Jententiarum gravitatem five pietatis erga numen, erga fiios indicia y five ftruElurœ rationem fpefiles , folida , fan- fit a , elegans eft adeo, ut ni hi I po s fit fupra.

I n r e r o m n e s a nti quio ri s h i ftoriæ Scriptores fidelisfi- m u m e x if t i m a v e r i m ve ri t at is ami cu m X e n o p h o n t e m . N e c i n t e r veteres, nec i n t er r e c e n tio res , ut c r e d i d e r i m , d e fu e ­ r e e r u d i t i , qui p a r t i m i ll or um ref timonio, p a rt im conje- f t u r i s fuis f r e t i , ftaruere X e n o p h o n t i id u nu m fuisfe cu- rae, ut in C y r o p æ d i a d o & r i n as Socratis e x p o n e r e t fub i n ­ v ol u c r o H i f t o r i æ C y r i ; q u a m ad ve rit ate m c o m p o n e n d i a d e o no n cupidus e r a t , u t , ex e o r u m fententiis ipfi esfet p r o p o f i t u m , eos i mi ta r i, qui fabulofas na rrationes & a- ç r o a m a t a t am ad fuum o f t e n t and um i n g e n i u m , quam ad a l i o r u m o bl ed t an du m a n i m o s , e x c o g i t a n t , atque proferunt.

Q u i v e r o h a n c f o v e n t f e n t e n ti a m , m en t e m aujforis vel n o n p e r f p e x i s f e , vel p e r f p e dtam inique repr efe nt are vo- luivfe c r e d i d e r i m . Quae huic hift ori æ i n f e r u i t A u f t o r , ea f o r f a n , fi ad m or e» f pedlent P e r f a r u m , X e n o p h o n t i Phi- l o f o p h o r e f e r r e d e b e m u s a ccepta. I n iijbro c er te d e di-

£lis fadtisque Socr at is ha ud pauca eft r e p e r i r e l o c a , ubi Soc rat es e a d e m t radi t pr ae ce pta, quae in hoc o p e re , ne- q u e adeo disfimili m o d o , e x polita o c c u rr u n t. At nihil ab- f u r d i fane vel q u o d fit i n cr e dibile de his pr o d id i t Xe**

n o p h o n in cofl oqui is o r a t i o n ib u s v e , cum Pe rfa ru m vere- r t i m uot isüma fit fapientia & eos lepidis ejusmodi Termo­

ni bus , quales u o f t e r eis t r i b u i t , i n t e r fe ufos csfe m e m i ­ n e r i m u s O r a t i o n e s , q u a r u m C y r u m a l i o s q u e in t e r d u m prae­

d ica t a u i l o r c s , ad l ibi dine m finxisfe X e n o p h o n t e m & o r- n a s f e , nihil n o v i eft ; haud e n im q m s q u a m , o p i n o r , infi­

cias i b i t , cæreros fere o m n e s antiquos Hif toriæ Sc r ip t o ­ r es e a n d e m fibi a r t e m i n g e n i u m q u e of tcnt andi licentiam vindicasfe,.

• U t

(16)

U t X e n o p h o n t i s v e r o ’n a r r a t i o n i c r e d a tur, p ræ te f h ^ c fua i pfi us , q u a m p r o f i t e r u r , m o v e t d i lig en ti a, qua f ec u n ­ d u m fidem & v e ri n o t i t i a m , q u a m e x antiquis m o n u m e n ­ tis h au ri r e p o t u i t , C yr i p a e d i a i n c o m p o f u i t; nec veritatis i m m e r a o r , q u a m d e fe h a b u i t m a x i m a m , oblivifci potuit o p i n i o n i s fidei •) ut o p u s a d g r e d e r e t u r , q u o d famam coi- l e d a m n o n a u & u r u m f o r e t , q u i n e t ia m imminuerer. C o m - m o d i s f i m a m e t i a m , d u m in aula C y r i minorig eft verfa- t u s , filvam r e r u m , quae a d C y r u m atque Perfas fpe&a«

b a n t , c o m p a r a n d i o c c a f i o n e m n a d u m esfe , c o n f i d e r a n d o , qu in v e r u m d i c a t , ni hi l h a b e t dubi tati onis.

C u m i git ur e x t e r o r u m n a r r a t i o n e s de C y r o fcateant i n f o r a n t i s , p r o d i g i i s , p a r a d o x i s , quae fe m u tu o e v e r t u n t , q u i p p e q u e m in o b f c u r o l oco e d u c a t u m , in luce arque oculis M e d o r u m P e r f i r u m q u e m a g n u m r e p e n t e extitisfe t r a d u n t ; X e n o p h o n t e u s C y r u s n o n cafula q u a d a m paftori- tia latitat , fed in aula Petris j am i n d e ab i n e u n t e æta te m o r i b u s iis i m b u t u s , ea difciplina praeceptisque inftitutus, q ui bus e u m a b u n d a r e o p o r tu i t. Haec a u te m n a r r a t i o n o n ­ n e f imple x eft & i n a f f e d a t a ? n o n r a t i o ni tantu m cong rui t, fed f e r i p t o r u m e t ia m p r o f a n o r u m , ut ei fidem habeas, fva- d e t c o n f e n f u s , f a c r o r u m d e m o n f t r a r a uftoritas.

A d h if to ri am p e r t i n e n t i a , quae c e t e ra c o n fc r ip f it . X e ­ n o p h o n , o m n i a , ut H i f t o r i c u m de cet , p erfecutus eft e x im ia d i c e n d i vi f u m m a v e n u f t a t e c o n ju n &a . H i f to r ia m itaque', q u a m T h u c y d i d e s aufpi cat us e f t , de rebus Grceccrum, ita m ir a b i l i c o nt i n u a t i o n e f e r i eq u e r e r u m e x p o f u i r , ut nullus i n t e r eas v i d e a t u r i n t e r c e d e r e h ia tu s, nec in a n n o r u m r a ­ t i o n e hall uc in at um fuisfe N o f t r u m . L i b e r e ti am d e C y r i m i n o r i s e x p e d u i o n e ve ri sfi ma & m a x i m a q u e m v i s l e g e n ­

t i u m

*) Diodor. Sic. ait — A e v u Ç w v H&f <e)8 Y ,\)w r\s t T l c u v b ^ t v c t k c c t x 77\V CttySsiXV tÇOÇlUV,

(17)

* ) 13 ( #

^ «

t iu m p e r f u n d e t voluptate. S p ec i me n c ert e ille, fi quls;

a l i u s , ibi artis militaris v i v i d æ q u e bello vi rt ut is e g r e g i u m d e d i t ; cum in m e d u h ol ti um re g i o n e , i n nu me r a b i l i b u s P e r f a r u m copiis u n d i q ue cir^umfufis d e p r e h e n f u s ; iacef- fe&o C y r o ipfo & præfe&i s aliis de m e d i o fublatis, fua t a m e n vh tute airrplisfimam' gloriae praebuit mat e ri e m. Q u i d r e r u m gesfer e Graeci, quae pericula, quas fubiere calamita­

t e s , qua d e ni que r at i on e in Graeciam v e n e r e r e d u c e s ; c u m u b e r i o r i ftudii fui frudtu ex ipia C y n ocvaßcMeo^ h i ft o ri a , in qua iftas res fingulatim c o m m od i s ü m e q u e p e rf e q u i t u r d i f e er e p ot u e r i t unusquisque, Mult a etiam alia pofteritati t r a d i d i t X e n o p h o n , quæ v e r o no n inftituti nofiri rstio e x ­ p o n e r e patitur. D i c e r e t a m e n licear in iis ac in hiftoricis e u n d e m naturalem & non f ucat um 'inesfc or at i on is n i t o­

r e m , tant a d ul cedi ne atque venufiare c o n j u n & u m , ur n u nc M u i a , nunc Apis Attica ab antiquis n o m i n e t u r * ). Si'iigi*

t u r alii q u i d a m in alio five viræ five fci iprur æ g e n e r e e x - c e l l u e r i n t ; h a nc fibi laudem vi n di ca t X e n o p h o n : q uo d P h i l o f o p h u s p h i l o f o ph j æ praecepta t am vita q u a m fiilo o r ­ n a v i t ; quod D u x res i m m o r t al itat e d i g n as gesfit; q u o d geftas i mmor ta li ta ti feriptis Tuis t ra d i d i t Hi ftbrices.

U t , ad q ua m t en d i m u s , mer am p r o p i u s accedamus#

d e T h u c y d i d e etiam H if t o r i c o pauca quaedam di ce nda e r un t . T h u c y d i d e s in bello Pe loponnef iac o ipfe dux de e o hi ft ori am c o n t e x u i t p ul c h e r r i ma m . Q u o d fecurus eft hi c f er i ben di d i ce ndi qu e g e n u s , ab i l l o ru n o, quas jam m e ­ m o r a v i m u s , H e r o d o t i & X e n o p ho n t i s f ormi s esfe d i v e r - f um q ui sque videbit. Illos tenui & f v a v i , & quous que

C eo-

* ) Q u i n t i l i a n o « L ib . i o . c a p . i . Q u i d epjo c o m m e m o r e f n X e n o ph o n t i « j u c u n d i t a t e m illa m i n a f F c f t a t a m, fed q u a m n o l l a poslït: affeCtatfo- c o n - f t q u i ? u t ip f æ f i n x i s f e ' f W rn o ne t n G nifiae v i d e a n t u r ; & q u o d d» P e ­ r i c l e v e t e r i s c o m œ d i æ t eft i m o n i u m e f t , in ht>nc t r a n s f e r t i j uf t i s h m e p o s f i t , in l a b r i s e j u s fedis fe q ua n d a m p c r f v a d e i . d i D c a t n .

(18)

c o r u m p o p o f c e r i t mat er ie i ratio, m e d i a quadam fuisfe ufos d i x i m u s , T h u c y d i d e s v e r o poeti cis h aud raro di&ionibus Sc t ra n sl a t i o n i b u s u r e n s , urpore fuo i n g e n i o & tanti belli m a g n i t u d i n i c o n v e n i e n t e m , g r a n d e r » & fublimem ü b i e l e gi t d i ce n d i f o r m a m . *

Q u i t e m p o r u m , q ui b us vi x i t T h u c y d i d e s , r a t i o n e m c o g n o l c e r e c upiat , c u m Graecia tota & inprimis A t h e n a ­ r u m r es publ ica T y r a n n i d i s crudelitate in fervitutem re- d a t t a h o r r e n d i s l a b o r a v e r i t infortuniis, noftrum confulet.

Q u o s d i v er f a p a r t i u m ftudia & ci vi um discordiae c o n c it a r u n t t u m u l t u s , q u o m o d o p o p u l i t ur ba infertis irritata fufpicio- n i b us ad b o n o s eos & e xc el le nt e s, qui civitatis infervie- b a n t c o m m o d i s , viros, f e m p e r invidiofa, t an q u a m perfidos

& ad f r a u d e m reipublicae moliendi exitium acutos, alios exfilio alios, i t e r u m m o r t e m u l f l a v e r i t ; omnia de n iq u e q u æ G r a c c i , l ib er ta te v i o l a t a , pasfi funr n e fanda, atr is ut c o r ­ d a t i o r qui sque e a l e g e n s f uum p e £ u s tuudat, d e p in g i t co­

l o ri bu s. Graeciae e t e n i m gentes , furoris quafi l u e pollutas, i n h o c i nteftino bello, quae v i x f er i s f i m isinnotuit barbaris, faevisfima fe i n v i c e m pr of ec ut as esfe crudelitate* ex T h u ­ c y d i d e n o f tr o v i d e m u s e x pl an a tu m. Civitates i taq ue a fe ipfis vaftatas & fundit us everf as, e xfilia, p r o fe r ip t io n e s , t a n t a s h o m i n u m caedçs, q u a n t i s poft h o m inu m m e m o r i a m u n q u a m , m o r b o s , d i v i n o r u m h u m a n o r u m q u e j u r i u m c o n ­ t er r i t u m , Sc alias multas calamitates illatas exquifitisfimis e x p o n e n d o verbi s ipfe d e p l o r a t atque conqueritur.

Q u o s j am r e c e n f u i r u u s , antiquisimae hirtoriae auftores, a d eos a n n u m e r a n pot eft Ctefias q u i d a m , alter, qui de r e b u s Perficis f c r i p f i t , Hi r tor ic us . Cur a v e r o muti la ta fit a d m o d u m huj us hi rt ori a, & ex libris ab eo feriptis t a n t u m ­ m o d o f up er f int f r a g m e n t a , haud ita accurate de r e b u s , quas ille litteris c o n f i g n a v i t , ferri poteft fententia. Qyae i ta q ue illi p r i m a d e d e r e Hirtoriae m o n u m e n ta , in iis j a m poftca p l u r e s nec fine m a x i m o f ruf tu l ab oraverunt Hiftorici.

References

Related documents

[r]

[r]

[r]

ffa g vägar dtvfore hoppar, att min Morbror gunßigt uptager detta ringa offer a f deny fom med djitpafie vårdnad altid fårblifver.. MIN GÜNSTIGE

tis faeculi peculiari gauderet librorum col)e£lione Eccle- lia Cathedralis , quae tunc Bibliothecae GymnaftiCcC ces- l i t , cujus e penu antiquiores libros, qui

te tu r Au&amp; or. Hhyzelius aliique v iri erudici ipfi communicarunt.. E flo itaque templo hæfisfe nom en a fraxino vel fraxineto tunc vicino&gt; atq ue a tem plo

Jam in tem porum progreffu e il progrelfus gen eris hum ani.. Praseunte n im irum varia Jecfiionc feriptorum h u c pertinentium com perim us, om ni particularium

Integra haec poffelfio, familiae Krufianec olim propria , verfus finem feculi fuperioris, officinae ferrariae poffesfori Georgia BercK ner emtionis jure ceffit ,