Quæstio moralis, an jus naturæ cadat in bruta animantia? Specimine academico breviter evoluta et illustrata, quod consensu ampliss. facult. philosophicæ, in illustri acad. Upsaliensi præside ... Gust. Anton. Boudrie ... publicæ censuræ modeste submittit s

■'

3J~~:

QU/ESTIO MORALIS,

AN

_{JUS NATURiE CADAT}

_IN

BRUTA

AN

I

MANTIA?

SPECIMINE ACADEMICO BREVITER EVOLU-TA Et _ILLUSTRATA,

<•

QUOD

CONSENSU AMPL1SS._{PIllLOSOPHlCAE}FAC

IN ILLUSTR1 ACAD. VPSALIENSI

PRASIDE

V1RO CELEBERRIMO

MAG.

GUST. ANTON.

BOUDRIE,

Phil, Prof. Reg, et Extra-Ord.

rUBLICJE CENStJRJE MODESTE SUBMITTIT,

Stip. Grönwald,

INGEL

ANDREAS

_FLYGARE,

Dalekarlus.

In Audit. Gustav. Maj. D. Dec. cioidcclxxx. Horis a, m, Solitis.

UPSALI^,

KRON O-BEFALLNINGSMANNEN

Adel

och högaktad

HERR CARL

EDVARD

FLYGARE,

Min

_{Hogtårade Coufin.}

Li 6v at _{gjöra min Coufin redo, huru jug användt min}

Cou-(ins å mig använde kofinad, ojvevlemnav jag detta

A-cademifka arbete, hvilket defsutan ur flera fik ål med juli rätt

tilbör niin _{Coufin. Det är min Coufins 6mbet för min}

väl-färd, fom upmuntrat mig til bokliga konfter, fom förekom¬

mit mina _{bebof, och fom gjort mig fkickelig, at för All«}

månheten _{framgifva något Academifkt fnille-prof. Jagvet,} at min _{Coufin äerföre ej väntat annan belåning, än det nö¬}

jet at gjora godt, men ja taktes väl min Coufinjunftigt tilfiädja mig, at, dajäg näß Allmagten, har at tilfkrifva

min _{Coufin den lycka och befordran, fom framdeles mig kan}

vederfaras, infor en uplyft allmänhet nämna och vörda min

Coufin, fä[om minfiörfte Väl

gärningsman-r

famt tillika

för-Jäkra3. at jag med fullkomligaße högaktning och vördnad

in-til mit _{yttevfia ßal framhärda at vara}

ÄDLE OCK

HÖGAKTADE

HERR KRO

NO-BEFALLNINGSMANNENS

Min

_Hogtårade

_Coufins

Ödmjuke tjenare

Hand _{ignotum effe poterit, illos, qui}

_poft

palinge-nefiam lirerarum in orbe _{Europseo, omnem lapidem n}

o-verunt, ut difciplina Juris Natuialis in ordinem redi¬ geretur, collegiflc praecipuas ejus materias e jure Roma¬ no, quas unusquisque pro modulo ingenii Sc

convenien-terfuis _{temporibusperpoliyit. Unde faktum eft, ut non}

Co-A lum

/ m irercationes eruclitorum baud paucte ab

an-#

%

tiquis

usque

temporibus fatae funt

, quae

JL,

Jm

Pei

P^ura Eecida dirimi

non potuerunt.

Quo

ab literis inftru£liores _{fuerunt, Sc quo acrius}

inter fe contenderunt, eo _magis res ipfa laepe involuta

evafit, de-qua litigarunt, Sc Respublica literaria, quae tantummodo, ut_{fpe&atorpugnaeinterfuit, in fufpicionem,}

multiplici tefte experientia, tandem addufta,

ejusmodi

altercationibus _ortis, alterum non _potuifie nec voluifle

eruer~ fententiam alrcrius _{, vel} alienam fignificationem

verbo cuidam _{imponendo, vel ipfam rem aliter}

defini-endo. Ad inftar _{exempli produxiffe fufficiat}

vulgatiffi-mam illam quaeftionem, An Jus naturale cadat in hruta

animalial ab _{antiquis temporibus ultro citroque diu}

agi-tatam, quam fpecimine Academico breviter

explicuilTe

haud _{pcenitebit. Qiiod fa£lurus, tuam mihi ß. L,} mitio-rem _{expeto cenfuram.}

lum _{fyftema Morale qua ordinem}

quam faepifllme

mu-tatum _{fit, verum etiam definitiones rerum}

ibidem oc-currentium hand raro variatae _{fuerint. Pari rarione fe} res _{habet, dum oculos}

animumque advertimus ad

defi-nitionem _{juris Naturae, quam exhibet}

Ulpianus in Codice Juftinianeo, dicendo: Jus naturaleeft^ quodnaturaomnia ani-inaliadocuit, Nam_{jusifludnon humani}

generis proprium eftjed

omniumanimalium,_{quain terra,quainmari, nafcuntur\ avium} quoqne communeeft. Hinc dejcendit maris _{atque femina com}

junSlio, quam nos matrimonium adpellamus; hinc liberornm

procreatio, hinc educatio. Videmus. _{enim, cetera quoqne}

a-ninialia, feras etiam, ißins Juris peritia cenferi. Hifce

verbis _{fimpliciter fpeclatis, eam fuiffe menren}

Juriscon-fulti, ut bruta animalia _teque ac _{homines, quidquid ad}

fui _{generis propagarionem pertineat,}

ex _{quadam Juris}

naturalis _{intelligentia adeoque ex naturali voluntatis}

Di-vinae _{cognitione agere cenfeantur, eo facilius}

credide-ris, quo certius inter eruditos _{conftat, ejusmodi}

opinio-nem exinde dimanaffe , quod apud gentiles _Philofophos

haud _{parum invaluerit doftrina non folum de}

metem«

pfychofi,

per quam homines & animalia bruta fimiles

habeant animas _invicemque

commutent, fed etiam de

anima _{hujus univerfi, quae in}

urroque ifto genere

com-munem _{quandarn vim exferat. Unde luculenter}

edoce-mur, prout fundamenta in rerum _{naturalium do&rina} bene maleve fuerint _{pofita, ira & morum}

prseeepta,

ve-iut _{confectaria, inde fuiffe adornara.}

§•

3-Porro notandum _{e.ft, hinc fa&um efle,}

ut, quum

hujuscemodi hypothefes permulti admittere _nollent,

aut non _{poflent, fuerint}

nonnulli, qui ifthanc

adfertio-laem _{Ulpianam penitus exterminandam}

voluerunt, alii

au-^ ) 3 _{( sfi*}

autem, qui variis eandem modis emollire Tunt _conati,

larglendo, non polfe nili improprie dici, Jus naturae

omnibus elfe commune _{animantibus. Scilicet}

adfeve-rarunt, ipfos inftinctus _{naturales, qui cum in}

hornini-bus, tum in brutis animalibus funt _{confpicui, pro Jure}

Natur« habendos _{effe, adeo ut quiquid fecundum iftos} inftin&us ad fe confervandum _{propagaofdumque}

genus

fuum _{agitur, pro Juris Naturae ftatutis venditaretur. Ve¬} rum enim vero in extricanda hac _{quaefiione permagni}

intereft, ut in ipfo limine probe diftingvatur inter Jus

natura öl natur_{am, item inter mat}eriam öl _{jortnam Juris}

natura, nec minus inter a&tis mere _{phyfieos & inorales.}

Qu« _{diftingvendi rationes} in difciplinis Moralibus paffim

reperiuntur diftinfte enodateque expofitae. Nimirum

fo-li inftin&us _{naturales, qui rationis moderamen nefciunt,}

nec _{quos ulla voluntatis Divinte}

cognitio gubernat, Ju¬

ris naturalis nomen _{tittilumque haud merentur, non}

ali-ter, ac motus arborum , fruticum, aliorumque _corporum

naturalium. _{Quocirca etjam homines, qui, fola naturae}

propenfione atque inftinftu , vefcuntur, potant,

gene-rant, & quse funt id genus alia, agirant, dici nequentad

leges naturales in univerfum compofitam inftiruere vitam,

nili rationis duchi fcientes _{prudentesque voluntati}

Divi-n« _{convenienter agant. Etenim Juris Naturae, proprie} fic _{di£ti, leges non funt generatim, nifi diktamina, ut}

loqui amant, Philofophi, _{de judo öl injufto,} quae

men-te _{humana percipiuntur öl ex}

contemplatione naturse

Divinae & _{humanae, aliarumque rerum creatarum , de*}

fumuntur.

§•

4-At vero dixeris _{quid nobis fit dicendum de brutis}

animalibus? Qiiis noverit eorumdem anim« naturam

• ) 4 ( •

5c _{indolcm, ambitnm intelligentia 5c flc porro; Vcrbo:}

totam illam _{agendr rationem 5c compagem, quam}

Sum-mus rerum Conditor eorum naturae indidit? Scilicet non

poflunt exprimere fenfum fuum nobis plene ac plane

inteliigibilem, nec nos prercipirnus fonum 5c geftum illis

proprium. Itaque nemo mirabitur ,*quod eorum proprie¬

täres, vel facultates internse nobis qua majorem iinr

par-tern _{ignotae. Sed vero'quamvis non in ipfam} interio-rem animalium brutorum _{introfpicere queamus naturaiu;}

de illa tarnen haud _fecus, ac de mcnte humana,

fecun-dum efFe&us _{quosdam externos, eosque haud obfcuros,}

poffumus judicium ferre. Defudarunt quidem

Hifto-riae Naturalis _{Dolores, ut ex rerum creatarum externa}

facie notas _{chara£terifticas, quibus ordo ab ordine , ge¬}

nus a _{genere 5c fpecies a fpecie dignofcatur,}

defume-rent _{gradationem quandam, vix ac ne vix quidem fatis}

perceptibilem, licet per triaregna naturae eundo eandem

perfpexifle fibi videantur; fed deficientes obferVationes

5c inventiones efFecerunt, ut plures _{gradus in hac}

fca-la adhuc deliderentur. _{Philofophi etiafn contenderunt}

credideruntque Fe experiri, hominem efiTe inftru£tum

adeo _{magnis facultatibus, quce nulli alii creaturae}

compe-tant, 5c _{quamvis unicuique} ceterarum rerum [creatarum

figillarim datae fint facultates eaedem convenientes fini a

Creatore _{praefixo, putarunt tarnen, has ab homine,}

us-que ad lapides, continua gradatione defcendere 5c qua-fi _{decrefcere, ita ut in illis fimul Fumtis veftigia vix} in-veniri _{queant omnium excellcntium facultatum, quae}

egregiam hominis conftituunt praeftantiam.

§• 5

Sed dum _{comparationem inftituimus inter bruta}

a-»imalia atque hominem, forfitan regefFeris5 animalia dä¬

# . ) 5 ( $

ri, variis ornata

facultatibus,

qua:

longe

excedunt

ho-minis; unde Poeta:

Nos _{aper auditu, nos}

_vincit

_avansa

taSlu:

Vidtur odoratu, Lynx vifu, Simia

gnftu.

At vero hic non eft quseftio de

externis

facultati¬

bus, fed de internis., atque

adeo

numne

animalia bruta

polleant iis

dotibus,

quse

requiruntur

ad

inftiruendas

a-cliones fecundum normam juris

naturae?

Non

ignora-mus bruta inveniri animalia, quae

caftigationibus,

incita-mentis atque illiciis adduci

poflunt

ad

faciendum

hoc,

& aliud omittendum, atque infuper

fidelitate

longe

in-terdum _{fuperant homines,}

adeo

_ut

morientibus

fuis

Pa-•tronis, cum difpendio vitse

luxiffe

dicantur,

&

quse

id

genus alia

funt

exempla

3 ut

jam

filentio

prseteream

com-plura

animalia,

quse

videntur

prodere

aliquam

delibe-rationem in _agendo, &

monftrare

fe

non

omni

carere

ratione. Verum enim vero, qui ita

caioulos

fuos

fub-ducunt, videntur penitus ignorare ,

quid

fibi

velit

ex-fpe£batio cafuum

fimilium,

quse

cadit

non

modo in ho¬

mines, fed etiam in bruta

animalia.

Iftac

enim,

seque

ac homines, gaudent ideis

materialibus

_,

unde

oriuntur

ideae, quas vocant,

fenfuales,

feu

reprsefentationes

fen-fibilium, quse afficiunt orgåna

fenforia,

convenienter

mutationibus, quse in

hifce

organis

fiunt;

atque

hinc

elt,

quod bruta animalia

dicantur

habere

fenfationes

atque

obfervare _legem

_fenfationum.

_Porro

quoniam,

teile

ex-perientia, ii e. g. canis,

baculo

aliquoties

fuerit

percuf-fus, ad _confpectum

_baculi

vociferatur,

vel ad minimum

fugit, a plagis fibi metuens^

idcircois,

ope

idese jam

praefentis, h. e. baculi

elevati,

dicitur

reproducere

ideas

antea _{conjunftim perceptas,}

plagarum

videlicet

ac

do-loris , atque eas

reprodu&as

recognofcere.

Unde

Phi-lofophis fas vifum eil, ut

concluderetur,

bruta

animalia

Po1-' _{• } 6}

( •

pollere imaginatione ac memoria _{fenfuali, ideoque}

Ter-vare _{legem imaginarionis Sc memoria?. Jam}

autem Ac¬ ut in rebus _{humanis, quam fallax fit exfpe£tatio cafuum}

limilium, quamque parum vel omnino nihil _redoleatid, quod proprie vocitamus rationem, nemo, _{qui principiis}

Philofophicis vel leviter fit tin£lus, facile _ignoraverit:

ita ab tali _{exfpe&atione cafuum fimilium,}

quam in

bru-torum animalium acfcibus _{nonnunquam exiftere}

depre-hendimus, non _{argumentandum erit ad aliquam rationis}

ufuram illis _competentem.

§•

6-Quod fi aütem vel maxime _{ponamus, jus quoddam} in nonnulla bruta animalia _{caderej id tarnen, quod}

nie-rito vocaveris _{Jus befiiale, non tarn ipfius}

veri Juris

rationem _{prae fe ferre}

, quam potius infiar {imulacri eiTe,

facile _{repereris, Sc tanto minus hominibus}

proprie dici

pofl'e commune, quanto certius conftat, nullum hominis officium _{dari, cui a£lus plane contrarii ab brutis}

quam

plurimis animalibus _{perpetrantur,} adeo ut non tarn

qua-li de fafio _{Sc praeterordinem fuum,}

quam potius fecundum

iplkm indolemSc inftin£lum _{naturalem,cujus du£lu Sc}

aufpi-cio totüm _{beftiarum genus}

regi videmus, egifie cenfeantur. Quocirca quoedam perpetua naturae fuoe _{proclivitate Sc} caeco _{impetu ad}

raptum Sc latrocinia, ad libidines _vagas,

ad _{prolem fuam perimendam, vel}

certe non

edu-candam, Sc _fimilia, ferri folent: _{quae omnia ipfis}

be-ftiis fortafie _{adpellaveris naturalia Sc}

propria , licet,

Juri Naturae hominum per fe repugnent. Etfi enim illi, qui variorum animalium naturas _{perfcrutati funt}

va-rias,eximia cunclorum in iis officiorum _{exempla, effigi-es}

virtutum non_{qualiumcumque, fed}

nobilifiimarum, expref-fas, animadvertitfe fe _{putaverinq rem tarnen}

trofpi-% ) 7 ( ©

trofpiciamus, htec aliaque cunfla, ut non fortuiro _cafuque

fieri _{judicanda, ira non a rationc & confilio}

, fed natu¬

ra: inftindtu ac _{propenfione proficifci deprehendimus.} Scilicet natura, vel ü mavis , Deus ipfe totius hujus

u-niverfi conditor & _{confervator, quali virtutum ofHci#«}

rumquefimulacra, inter cun£ta animalium genera diftin* fta & _{difpertita, fed fua cuique propria}

_&

_ad

id apta,

quod cujusque natura defiderat, ex _{aequo fparfit , ut in}

iis non _{minus, quam}

frugifera terra, aut caeio ftellarum luminibus _{confpicuo , partim potentiae fuae ac}

fapientiae veftigia nobis clara relinqueret, _{partim vivas quasdam} imagines Sc piöuias ob oculos conftitueret, _{Quae fi} ea, qua par eft, _diligentia a nobis _{perpenderentur', ad}

imi-tandum _{quafi in variis caftbus ac momentis nos} incita-rent _{,'a vitiis dehorrarentur; e noftra neutiquam} efHue-re memoria finerent bonitatem _{ejusdem fingularem;}

quae cum ex _{aliis, tum ex}

hocKmaxime perfpicitur,quod

ho-mines animalibus ceteris _{dominäri, eademque rationis}

be-ueficio _{longe maximo antecellere voluit.}

§• 7*

Hifce _{omnibus, quantumvis plene planeque,}

ad li¬ quidum perdu&is, adhuc inffyteris fortade , quod bruta

animantia co minus cenienda fint omni carere _ratione,

quo certius novimus, eadem in foro civili haberi

poe-narum _{capacia. Etenim, qui Juris}

naturalis communio-ne bruta

comprehendunt, folent contendere, quod a na¬

tura: _{au&ore Deo} non _{magis bomines ad}

ea, quae naturae

rationali _{competunt, quam bruta animantia ad}

illa', quae

naturae _{animali conveniunt, valde}

adftringantur;

homines

nempe per rationis du&um, bruta vero _{per inclinationes}

de _{difpolitiones naturales,}

quas five naturalem _impetum, live _{notitias naturales Sc fenfuales}

mo-* ) 8 ( &

dus tarnenillorum naturae _congruusrelinquendus ed. Hinc concludere volunt iIii brutorum animalium _{patroni, quod}

ficuti _{peccare nihil aliud dicatur, quam naturae lineas} transire ac _praeter vel _{contra naturam fuam agere; ita} e-tiam bruta animantia _{peccare exidimentur Sc propter}

culpam pcenae obnoxia fieri, quotiescumque recedunt a

naturae animalis modo & menfura. Verum enim vero

probe notandum ed, longe

diverfam

habere naturam peccata hominis5 Sc quae vocant brutorum. In eo cjui-dem conveniunt, quod brutum pariter ac homo nne

excidant _{fuo, quando peccare dicuntur. At vero ficuti} tum deinum laudabiliter Sc fecundum naturam egiffe ho¬

mo _putatur, dum fciens Sc voiens egit; ita etiam

pec-cafle h. e. _praeter & _{contra naturam} fecifle _puratur, ubi

praevia fcientia Sc ex propolito ad agendum fe

deter-minaverit. Contra autem _{brutum, neque tum, quan¬}

do fecundum naturam _{agit, fciens} egiffe ccnfetur, _ne¬

que tum , ubi fini fuo excidit, praeter vel contra natu¬ ram _agit, deliberato animo adeoque _ex fcientia proprie iic _{di£ta, egiffe judicatur. Inquies autem, brutorum ani¬} malium delidda non fatis manifedari hominibus, neque in illis vindicandis judicii formam obfervari, fubjacere

vero nihilo fecius dominum animadverfioni, cumprimis

quando fingulari vitio fe contaminant, noxam inferunt

Sc humanam focietatem _{perturbant. Id quod probari}

putaveris ex legibus Mofaicis, quando Exod. XXI- 28

bos _{cornupeta, qui hominem occiderit, lapidari, Sc Lev.}

XX. _{15. jumentum, quocum homo cubuerit, occidi ju*} betur. Sed _{probe notandum e*ft, tanto minus}

_beftias

proprie ac formaliter peccare & puniri, quo magis ex¬

tra controverliam eft _{pofitum eas dne proaerefi} Sc

Ii*

bera arbitrii determinatione _{agere adeoque ipfo mo«} ralium a&ionum _{principio deditui; neque lege}

Mo-faica

im ) s> ( #

faica brntis animalibus ' pcenam praefcribi, ficqub bovem cornupetam juberi lapidandum , non quia peccavit, Ted

ut conftaret, non leve peecatum efle homicidium, quo« niam _{fangvis humanus a bruro repetendus, quod fe}

fa-fturum dixerit Deus Gen. IX. 53 jumentum vero, qui aim homo eonfveflet, occidi jufTum in deteftationem

criminis de abolendam omnem mernoriam rei tam

ne-fandae. Pari etiam ratione in _{legibus Svecanis res fe}

habet, quando in Codice Fridericiano de quidem tit.

de

erimin. _{Cap. X. §. 1.. fancitur: qui cum beßia vel oliv}

Iruto coitum _{habet, percutiatur Jecuri £r' in pegmate}

com-buratur, beßia fimul oeeifa, fhwimis confumatur, atque in Cap. XXXIII. §. i ftatuminatur: fi

beßia

vel canis rabiofus hominem inter'1mit, Cr5 dominus befliam vel ca-nem rabidum cjje neßeiebat_s necandum dedat, dominoque

litis _jatisjaciat.

§ 8.

Coronidis tandem loco devenimus ad vulgatilfi«

mam _{illam qusellionem, An Jus Natura}

_homintbns

_e«

tiam certa _{praferibat officin, qua erga}

_animantia

bruta

åebeant _{obßervavi? quam eo magis}

_adfirmandam

cen-femus, quo certius novimus, Deum jus

de

facultatem

Ron infinitam homini in bruta animantia de alias res

eonditas _{conceffiffe, fed reftrictam certis modis,}

_adeo

Rt _{ex virtutis}

praeeepto bis rebus non

nifi

tamquam Divinae _{Majeftatis teftimoniis, de quantum}

_fieri

_poteft,

tamquam inflrumentis notae aliorumque felicitatis,

u-tamur. _{Quamvis autem non tarn per fe}

_{brutis anima«}

bbus _{rebusque inanimatis fimus}

_devin£li,

_quam

pro-pter _{alium, cujus intereft, quidquid}

_{de rebus}

_iftis

_fiat;

boc tarnen officiorum _{genus in Morum}

_do£lrina,

_eo potiore _{jure peculiarem}

_conftituit

_claffem,

_{quum ,}

que ex folius Divinae, neque ex folius Iiumanse

natu-xx5 contemplatione, fed etiam ex _{ipfa brutorum}

ani-mantium conditione rite _{re&eque perpenfa ,|plenius}

pla-niusqtie hauriri queat, ut ne homines, vel ea nimis

evehendo & _{quafi Deo ipfi sequando, vel iisdem ultra} modum _{finemque abutendo, id, quod legibus}

natu-turalibus e diametro fit _{adverfum, ofcitanter}

fine examine , dele&u ac

difcri-mine _committanr.