I. N. f. 3^
DISSERTATIO GRADUALIS 7
JDc_3
EXISTENTIA
D E I
NATURA COGNOSCIBILI,
Quam Adyrobante
Åmpliff. FacultatePhilofophica
In Reg. Acad. Upsal.
PR&SIDE
Viro Ampliffimo & Celeberrimo
Dn. JOHANNE ARN-
DIO BELLMANNO Eloqu. Prof. Ord. & Regio,
Pub Uco examini modefiéfubmittls
OLAUS SUNDEEN
Dalekarlus,
In Auditorio Gufiavtano MajoriaddiemIU„
Ollobris MDCCIII. boris antemerid.
2-é**
UPSALIiE,
typ*t J.H. WeRNERI Reg. Acad. Typogr»
' i
Hli i!
* * tf ***,*. * *- * *• * * * * fr fr f * * **■
I. N. J.
Thef. 1
Ens humana Iicet_*
admodum languida
& per natura?corru-
ptionem adeoobfcu-
rata fit, ut ad ea et-
iam, qua manifeftijfit
tnaomni umfunt, ut vejftertilionum o-
culi ad lumen dieife habeat, agnofcen-
teidAriftoteleII. Metaph. c. i. in il¬
la tarnen remanfit lumen aliquod,
& notitia?divinitus Iparfa? funt,qui-
dus ipfum Deum quodammodo
cognofeere valemus. Quas quia_»
uegare; alii inconfultå quådam te- peritate aufi funt, alii vero tamu uitricaté & obfcuré tradiderunt, utr
ue illorum mente certo conftare_»
Uequeat5 nedum," quid in. tanta-j
A ~~ fcS
fententiarum varietate ample&en-
dum fit, quidvereijciendum ftatui poffit: proinde adcuratiorem hu-
jus traéfatiöném non fupervacane-
am, fed maxime neceflariamjudi-
camus; quiafecundum Clem: A-
lexand. w. Stomat: p. 402. ro B-tiy div fxrj hg «Ä* hg CuptW
•riivvj5brajijg/cyigt,& Plut: deIfldepag»
g52» \ipccv i<rivq § x, x.v£/V
x voqlx ynoovig» Eo fane ftoliditatis prolapftis eft Socinus in praeled'
Th: cap. 2. ut dicere non fit veri-
tus : Quod deDeo homines fciunty ä
non habere eos anatura, neque confi-
äeratione creaturarum, fed ex auäitu
fiveperfatnam.& Oftorodus inftit;
Germ: cap. i.p. 10. ubi ait; ©fl#
T>teSKenfcben bon ©Dttoberwntw
©offfjett timfittriffen/ baß ^abcrt
"fte tttcfjtron ber Statur/ nod;
Betrachtung ber ©$6pffung/
bern ron ()orenfagen. Socinusloc.
cit: p. 3. falfam effepronuntiat ceptamJententtarn, quodhommiii#**
ré"
rditer, éjusque animo infita fit divi-.3
nitatisalicujus opinio, cujus vi cunda
regantur acguhernentur, queeque hu¬
manarum rerum inprimk curamgerat hminihusconfulat, atqueprojpiciau
Tbefi II.
DUsepertra&and#itaque quéeftionesexcutiendcecjjnc
nobis
... ve-
is niunt. Quarum prima ha?c erit.An
& homonaturafciat Deumexifiere? h.e.
i- nnhominifine verbo Dei vel audito,
U velle£lo, fineextraordinaria etiam Dei f-, neyelationeÉr injpirationefit aliquadi-
tti vinitatisnotio, quodfcilicetfit, vel de-
t: turaliquodfupremum ac infinitum nu-
I tmen, quodinadflidionihusfitinvocan-
!£ dum, a quo honorum & malörumre-
fl tributioexjpedanda, quodcolendum <&*
i venerationeprofequendum? Hujusce
V autem quasftionisafiertioniejusque
J confirmationi dum paululum imo-
'■i ramur, de ipfius divinae eflentias
- cognitione, an & quanta illa fit,
vel
vel efTe pofiit, in praefentiaruttLi
non agemus; probe memores mo- niti Biantis ap. Laert: 1. i. pag. 60.
*öret &:xv Xiyt, a? ciriv. & PhiloiliS iib. quod Deus fit immutabilis, p.
250. o S"éoV é 31 ra) vco xa?iciÅvi7r}o£y ort fjLvi Kaja to uvcu hinc Lad:: üb: 1. de
falfa religione. Quodfummumfuit
humane:Jaßientiß affecuti funt, ut in-
teiligerenty quid non fit: iUud ußequi
nequeunt ut dicerent,quidßt: Proin- de, roges me, quid aut quäle
Deus ? Au&ore utar Simonide, de
quo cum hoc idem quasüvifTet ty-
rannus Hiero, deliberandi caufa-»
fibi unum diem poftulavit: Cum
idem ex eo poftridie quaereret, bi*
duum petivit, cum faepius du- duplicaret numerumdierum,admi-
ransque Hiero requireret, cur ita
faceret; quia, quanto, inquiü, diu-
tius confideroy tanto mihiJpesvidetur
ebfcurior. Cic. 1. denatura Deorum C
22. Quam Simonidis Melici cun-
&ationem admirandam omnibusSc feäan-
feåandam eiTe monet Czecilius ap.
Minuc. felic.p. 28.»
Thef. HL
QUodnotionesDeifint inditae, evidentermentiinnote-noftras
lcit ex confcientia naturalis qua?, cü
fit inftar mille teftium,ejusque vis
magna , ampliftimum noftra? fen-
tenfe ftabiliefida? probet teftimo- nium, quod in nobis duplex fenti-
mus: Primo, mcredibilem bomrum
(täionum hetitiam, qua? eft mellitis-
ilmumedulium &juge convivium, quin & certiflimum fålva? & inte¬
gre confcientiafignum: Secundö, gravijfimum, ob malefada, animi
tmgorem, qui e contrario eft indi¬
cium non fallax lasfte & fauciata?
confcientia. Ha?cex mala confci¬
entianata animi tormenta & cru-
ciatus patiuntur etiam fceleratiftl-
mi &flagitioQflimi homines, maxi-
me cum fint in aliqua folitudine, Sc
anima eoruminfe ipfam defcendat:
verbo:
6
verbo: Mala confcientia aquo pe- de, ut verbä Poétäéhuc fle&emus, pulfat regum turres <£r tabemas pau- perum: hujus vim horrent & exti- mefcunt, qui alias nullam vimhu-
manam timent; hujus i&us & te- la efFugere non valent, q.ui contra
quodvis aliudtelorum genus mu- nire fe pollunt: Caligula, ut alios
taceam, cum Deostantopere conte-
mnerety ad minima tarnen tonitrua
aut fulgura connivere, & caput obvolvere, ad majora vero pro-
ripere fe e ftrato, fub ledumque
condere folebat: Sveton: in vita ejus
cap. 51. quid? quod hac ipfa fti-
mulante haud pauci, qui in occul-
to aliquid mali egerunt, deli&a magiftratuifua fponte detegunt_j, maluntque non vivere, quam hu¬
jus furias diutius fuftinere. At,in- quies,unde hic metus,hic horror&
terror? non ex ftimulis confcientia
acquilitis, quibus facinorofi carere mallent, quam iis torquerij verü ,
eximpreffis, h.e.ex interno quodä
& natura infito fenfu numinis, que obliterare vel repellere, utut ma- xime velint, nullatenus poftunt;
Deum, inquit Tertul: ad Scap. c. 2.
omnes naturaliter noflis, ad cujusful-
gura ér tonitrua contremifcitis, ad cujus beneficiagaudetk. Quia cum-, fcelere fe etiam occultiflimé con- taminaverint, hujusfceleris vindi-
cemtiment, &confcientia? ftim.u-
lis agitantur: agnofcunt enim fe_>
fapplicio dignos; adeo utyelutna¬
tura? vocej Deum elfe & teftem&
vindicem criminum doceamur*
Thef. IV.
PRastereagentilium pariterhoc ipfum8cexChriftiano-unanimi
tum, de divinitatis opinione, con- fenfu probare pertentabimus. per- curre, inquit Morna^us p. 14.orhem,
cd) ortu ad occafum, a jeptentrionibus
(tdauflrum» perluftra mente, quotquot antecejjeruntfecula 5 quotquot vigue-
runt
s
runt regna, ipfa äemumjerutare bar¬
barorum [tve luftra, (tvemapdia, ubi-
cunquehomines inveneris, ibi continuo religionemér numinis eultum, ibi fa-
crorum ritus,preces denique (fcrfacri- reperies, diverfa quidem hsc &
confufa; at in eoJaltem congruentia.
Quod Deus eft: Et Arnobius lib. I.
adverfusgentes: Quisnamne ait, <?//
hominum, g//i //o// « iftius principe (loquiturdeDeo)notione diem prim<ß
nativitatis iutraverit, a/inon ingeni-
/ra, t/o// afftxum, ////o tpßs i//
genitalibusmatris non impreftum, //o//
infitum, ^ regem acDominum cun- clorum, quscunque funt, moderato¬
rem? hifce tantum non infiniti alii
exgentilibus adflipulantur, nunc paucorum tantum teftimonia ceu jfirmiora adferemus: Cic: I. dena¬
tura Deorum c. 16.^//^ inquit,
^a/j, aut quodgenus hominum, quod
non habeatftnedoärinaanticigationem quandam Deorum ? quam appellat msMfiv Epicurus: h. e. anticipatam
animo
animoquanäam informationem. Item
dicit Cic. nos habere infitaseorum vet
potius innötas cognitiones: Idem in-
culcat I. Tufcuf: qua?ft: c. 13. nulla
gens tamfera,nemo omnium tam im- manis, cujus mentem non imbuerit
Deorum opinio, multi de iispravafen-
tiunt, idenimvitiofo more effici Jolet,
omnes tarnen ejfevim & naturam di-
vinamarbitrantur.Sext:Emp:p. 3 2o.
uvuvjif, inqilit5 i&puwri <nxiov tXKqvef
}t ßof.pßctpct ZIVCU TO S'ilOV»
hifcefiiccenturiaturAriftotelesipfe,
dum ita fatur: 7rctf\t$ kv^-pooTroi'zs^t ixxo-i Quiajam vox omni¬
um eftvox natura?, hinc ita colli-
gere poftumus: de quo omnium_»
naturaconfentit, idverum efiene- cefte eft. Cum enimomnibus Dei
non folum opinio, fed cognitio fit
innata, nec ulla gens, tefte Seneca Fp: CXVII. usquam adeo fit extra leges moresque projefta, qua? non
aliquos Deos credat; Deum efte_>
omnino fatendum: Vel, fi mavis,
B fic
TO
fic inferamusr fi omniurn confenfti
ftatuatur eße aliquem Deum, «Sc ex-
Eerientianosiftoriarum le&ionecondocefaciat,oble&arnur,cum
nullos in toto terrarum orbe offen-
di populos, qui non aliquod cre-
dantac venerentur numen (vide-
antur 'Benzo lib. i. de Jndia Oecid. c.
26.]). 3. Lerius Hift.navig. in Brafil*
e.16.fi. 223. Benzoüb. 2. Hiß. c. 18.
Ith. 3.c. 2. Tetrus Martyr in Hifi:novi
orbis. Braßlianos, inqtiit Lerius L
eit: <& Indiapofiulos tantum abefi, ut
Deumnon agnoviße diccmms, ut etiam fuos Zemes, Corocrottos, Efiilguanitas
ér Idolum Bombycinum, ifijos deniqut
Doemones coiere maluerint, quamnul-
tum habereDeum) fequitur quod 0-
mnino naturalis ßt illa divinitatis opimo, omnibus hominibus per
naturamimplantata: 8c ß naturalis
hic inftinflus 8c ßaggeftio non ßt,
monftretur, unde illi inßilarum-»
incolce 8c novi orbis habitatores hane opinionem hauferint, at hoc
il
Thef. V.
Addi hicte noftra deturmeretur,honeftorum &quod inmen-
turpinm discrimen, cujus rei egre- gium 5c luculentiriimum teflimo-
niumperhibent faniorumEthnico-
corum monumenta, unde haurire licet innumerabiliaferé 5c cum fe-
cunda tabula quodammodocongru-
cntia exempla pietatis erga paren¬
tes, caftitatis, fidelitatis, veracita- tis, 5cjuftitice, ne c noncandoris 5c
asquitatis; Unde facile colligere_»
poffumus, apüd illos probe fuiffe
cognita haec prima naturalia prin-
cipia: Parentesejjehonorandos, nemi¬
nem ejjeladendum, fuutn cuique. ejje
tribuendumi ex hifce enimprincipe
is pra&icistanquam ex fonte pro-
mananthxc a nobis enumerata,a-
toaqj perplurima. Et ut paucis mul-
ta comprehendamus,totaAriftote-
lis,de moribus, Politia, &Oecono-
mia do&rina; quid aliud eft,quam taculentiffimum fpeculum inüxx 5c
con-
12
connatae, quid honeftum fit, quid-
ve turpe, notitiae? Haec tria ar- gumentorumpondera, noftro qui- demjudicio, fatisgravia funt (nee
dubitamus , quin omnes, nifi fint civciirJyjTci, idemnobiscum fentiant)
pro adferenda Divinitatis opinione,
VErumque eft,enimverout ulteriusneceftumprogredia-quo-
mur ad operum divinorum con-
templationem, quae naturalis Dei
cognitionishaud fane leve nobis fi-
ftunt argumentum. Longam equi-
dem in praefentia operumDei con- fiderationem inftituere prohibet_>
tarn imperata brevitas, quam in-
ftituti ratio;Quocircaobiter Scquafi
in transcurfu, difpiciendum nobis
eft, quomodo gentiles PhilofopH
quos Photiniani negant Deum co- gnovifte, potuerint, infpiciendo o-
peraDei, attingere divinam clarita*
tem, in oculos eorum adeo fe
\
13 gerentem, ut non longe abeflet, quin veritate ipfam fere tenuiflent,
niii eos prava & fuperftitionibus plena confvetudo reprefiiflet, quå
cum.alios Deos effe opinabantur,
tumea, quae in ufum hominunL,
Deus condidit, velutifenfu fuiiTent pra?dita, pro diis habenda &Nco-
lenda fibi imaginabantur. Quare
Melitus Meliti filius Socratem ac-
cufavit, quodDeos, quos ex ma-
joruminftituto fuscepiflet civifcas,
efTe negaret, alia vero nova da>
monia indueeret. Laert: lib. II. in
Socratep. 114. Huc facit&illud a
nobis antea allatum Ciceronis 1.
Tufc: quasft. Nulla gens tam fera,
nemoomniumtam immams,cujusmeu¬
tern non imbueritDeorumopinio. multi
de tispravafentiunt, tel enim vitiofo
more efficifölet; omnestamen ejfevim
& naturam divinum arbitranlur.
Thef.VII
DE2.Ciceronec. 12. DivinarumconfiteturLa£hlib.Ixiibit: ad- verfus
verfusgentes; quod, quamvis cce-
leftiumliterarum ignarus, «Sc ave- . ritatis notitia longe efTet remotus,
hominis tarnen confideransnobili-
tatem & prasftantiarn, inteilexerit,
imaginem divinas fapientisc intuen-
do, non nifi a Deo hominem ge¬
nerar! potuiffe. Verba Ciceronis ,
exftant lib. I.deLL. c. 2. hoc aniwid providum, fagax, multiplex, acutUy
memorpplenum rationis éc confilti,
quemhominem vocamus,frBelaraqua*
dam conditione conditmn ejje, afumvno
Deofolum. addit ibid: corporis hu-
mani dignitatem attendens, hornig
viemeadem natura, nonfolum celeri-
tate mentis ornavit, fed fenfustan- quamfatellites attrihuit acnuncios; &
poft qu^daminterje&a, figuramqut corporis habilem aptam ingenio bth
mam, dedit: nam cum cetera ani-
malia ahjeciffet ad paflnm, folu0
hominem erexit, ér ad cceli quafi
cognationls, domiciliiquepriflini, con- jfieäum excitavit: Idem I. de LL. c.
efi) inquit, igiturhomini cum Deo
fmilitudo, qu# cum fit, tandemx5 potefl effe proprior certiorve cognatio.
Procreati fumus, inquit Epi&etus
lib.I.c.3, aDeoinßgni natur# prim cipatu, ac Dens pater hominum eft.
Item L. ii. Animantia,1 ait_,
reliquadeorumquidemfintopera, w-
runtamen nonprincipalia, parti-
cul# Deorum, Tu vero(indigitans ho- minem) principale quiddames, deli-
W//772 divina natura, habes aliqua
partem ejus in teipjo, ignoras profapiam tuam? nejeis unde venerisk Cogitavit nos, ait Senec: vi, de Be-
uef. c. 25. 0:77^ natura, quam fecit;
vec tamleve opusfumus, ut illipotue- rimus excidere. Vide quantum nobis permijerit, quam non inträ homines,
humani imperii conditio fi. Vide in
quantum corporihus vagari liceat, qiue
noncoercuitfineterrarum, fed omnem bi partemfiimißt, vide, animi quan¬
tum audeant, quemadmodum Joli aut noverintDeos,aut qu#rant,&mentein
altum data divina comitentur, fcias
non eßeBommerntumultuarium & in-
i6
cogitatum opus: audiamus denique qaod de hac re differifc Prudent: in Apotheofi v. 902.
Sedfeculum Beitatishomo efly in corpO"
re difcas, ,Rem non
corpoream foliers - - - ad-
dit ibidem v. 1101.
Solus homo emeruit domini formdbile
dextrd, Os cdpere, & fdbro deitatis figmine
nafci.
Thef VIII.
ALiihujufceconjicientesuniverßtatisoculos fuosharmonia,in
magnitudinem puta, difHn&ionem,
varietatem, pulcritudinem, con- ftantiam, & quafi confpirantem,
confentientem & concinentem co-
pulationem & coagmentationenu
cceleftium ac terreftrium, & inter
alia quemadmodum elementa intet
fe contraria, incredibili & admi-
randå quadamfocietate atquecornj
munione ad eundem omnia fcopü
atque intentionemcollineantia, ad
rerum-
rerumque univerfitatis permanfio-
nem 8c incolumitatem limul con-
ferenda & contribuentia, compa- rantur,implicantur& conneftuntur^
mends acie 8c velut intelligentias oculis, Dei non modoexiftentiam,
fed edam attributa demonftrarunt, Nam ubicunque eft ordo, rado &
proportio, nullus ibi eft fortuiias,
nullus temeritati locus: Atqui in
hoc univerfo incredibilis eft ordo, varietas, difpofitio: ergo hoc uni-
verfum opus eft fapientiftimi arti- ficis, cujus infinitapotentia &im-
menfitas ex iftiusMagnitudine, la- pienda ex ordine, fcecunditas in- exhaufta ex tammultiplici varieta-
te, pulcritudo ex ornatu 8c fplen-
dore corporum cceleftium, unitas
denique ex mutua rerum confen-
fionefacile colligitur*, Porro, quia jummum naturs artificium, quod
in planetarum , 8c animaliunu»
formatione, ortu8cftruftura elucet, adhaec naturas ipfius 8c mundi ad-
C mini-
i8
miniftratio nec intelligi poteft, ned perfici citra divinum artificem: i-
tem, quia natura prmcipium eft
innumerabilium propé rerum,qua?
fme fumraa & incomprehenfibili
ratione perfici non poftimt; neque
illud principium aut illa ratio aliud
quiddam efte poteft, quam ars ar-
tificis omnipotentis: Ergo visilla,
qua res omnes primum funt con- dita?, deinde cum periere reparan-
tur,quasquetamartificiofé progre- ditur, eft fumma ratio, feu ars di-
vina, juxta quam omnia funt or- dinatiftima.
TheJ. IX.
ALiiPhyfrurfii%& i2.Metaph.ut AriftotelesadmirandaHb. 8«
induftria&ingenii ac judicii acu- mine, non hominem, non bruta^
animantia, non elementa, noncoe- lum, verumtotumhujusce univer-
fitatis theatrum in contemplatione
vocans, omniaque & corpora cce- leftia, & quaecunque illis fubje&a
funt, ,
funt, fimul comprehendens, fir-
: miffimam inde rationem exftruit,
quse appetitui, numen & primam
caufarn cognoscere naturaliter de-
fideranti, fatisfaciat; cujus ratio-
nis medium eft ipfe motus. Motu
namque nullum melius elfe mediu:
ad inveftigandum Deum,teftantur
au&ores haud pauei; quos recen-
fet D. JacobusMartiniexercit:Met;
1. 2. p.653. negato enim uno & fu-
premo motore, negatur omnium
caufarum eiTentiali fubordinatione
moventium caufalitas, adeoque o-
mnes etiam illarum effeftusj in_»
omnibus quippe caufis, in motu
exiftentibus,eftentialiterfubordina-
tis, prima eft caufa mediae,media
ultima?, five illius generis plures
fint, five individua exiftat. Remo-
ta autem caufa, removetur etianu.
quod abea dependet; quare ftnon
daturprima,noneritmedia,neculti¬
ma,necull9effe&us. Proinde nede- turprogreffus ininfinitu,fubfiften-
dum
20
dum eftinprimaomnium caufanon
produ&a, qua? Dei notione com-
-prehenditur, kva.yx.Yi^ ipjvotj/u.tmr\av'^)
verbafunt Arifl.Met.12.C. 3. $ m livctj «V airetpov,
Theß X.
HAncmotufuperiorempetitam, rationem,haud magniex
ponderis efle contendunt nonnulli,
eo quod poffitmultis, ut ex Arift.
interp. in illum locum videre eft,
impugnari «Scinfringi: eam dicunt
folum probare, quod dentur inteb ligentia?, qua? fmt orbium coelefti-
um motrices, ut vult Ariftoteles
ipfe, 1.cit. Sed nondum omnes con-
fenfere dari intelligentias; quin &
a Chriftianis re&e negatur, cum tale officium in pagina facra nus- quamAngelis attribuatur. Tande concefTo, ajunt, coelumabaliomo- veri, num vero ftatim a fubftantia immateriali «Sc infinita? «Sc eo de-
mum delabuntur, ut affierant, e®
ens
21
ens increatum, phyfico principio
non po(Te demonftrari. Aftumunt igitur tale principium: Omne quod fit,fivegeneretur,five creetur, fit ab
alio, cum nihilfe ipfum efficiat; res ctutem, qii£ aliquid facit, Jupponitur
habereejje: hinc ita inferunt: omne
ensaut eftfa$um, aut non fa&um
feu increatum. Sed omnia entia non poiTunC efTe fa&a, ergo erit aliquod non fa&um, minorempro- bant quianonpoflit dari progrefFus
in infinitum. Quxriturergo de illo alio, å quo hoc factum, fit ne il-
lud fa&um, annon? etfi factum, a
quo faftum? ufum ehe hac argu- nientandi ratione ajunt philofophü ipfum lib. 2.Met.c. 2. effe etiamhoc argumentum nodum HerculeumSc indiffolubilem ad probandum, elfe
ens non fa£i:ü h.e. increatum. Sed,
fi hoc adcurate infpiciamus, vide¬
tur reseodemrecidere, in eo enim, quod ad rem vel maximum habet
niomentum , fcilicet utrinque ut
evite-
22
gviteturprocefTusininfinitum,con- i
fentiunt; cum etiaminordinemo-
ventium neceflario deveniendurcu
ad aliquam primamcaufam, ut o-
flendimus in Th, IX. videturvero
pofteriorfententia, fubtilius & ex*
quifitius magis rem exprimere_j>
dum potius utitur phrafi fieri vel
produci ab alio, quammoveri abalio,
Quiaut docet Svarez. difp. 29. 1.1.
quodmovetur,Jupponitur ejfe, inquo
etiampotefl intelligi aäus virtutis ad
fe movendum. Quod autem eßkitur,
mnfupponitur ejfe, antequamfat, in
ipfo autem ejfenonpoteflejfe virtusad
jeejflciendum.
Thef. XI.
QUeologieitaquenaturalisproaffertioneallata funt,The¬hoc comple&imur Syllogifmo. In cu¬
jus anima vel mente eft quedam-»,
teile philofopho üb.I. de coelo, virö*
fyfe? feu notio quedam Dei antici-
pata* cognitio legis divinae, finß-f j
oiuni >j
23
omni tarnen revelationefupernatu- rali, haud exigua; Judicium con- fcientiae, expediantis in benefadbis
bona, & in malis mala reformi-
dantis; item pervifio invifibilium
Dei ex rebus fa&is cognitorum: in
illa mente eilDei cognitio,«Scquan- talacunque eft, naturalis. At in~*
omnium mentibus datur talis V7T0- cognitio legis divina?, Judi¬
cium confcientice, item KaS-o&tnfluv
ClOPßTCdV "(ü ©2» TOI? 7TCIYIUCLTl VOXfJLlVUV*
Ergo in omnibus eft Dei notitia__,
naturalis. Majoris & minoris e-
videntia ex ipfa diftertatione erui
poteft: IV^anet ergo firmum illud
pulcherrimum Damafcenilib.I.c. i.
de orthod. fide. äffim piv toiv\y.ct?
o3~eo? év 7iavTZÅet öiyvueict, vrctri y^ v\yvu-
et? t£iivcij ©gav V7r'ciu]£, tyvriicus iyact\6-
e7mp\ctj) k, civrrj jj ktiti?, Kj v]^ctvvq? ev * fOKtj76 <£ Kvßipvyjei? TO pijOltelQV £ &IIÜ4
MctKvovije (pCriug.
Thef.
SUcceditpriore fiuit,nuncqua?ftio;altera, quaqua?feil.ex
ratio-
tione notiones de exiflentia Dei menti
humana naturainfint? Heic auteve-
teres philofophos,Platonem puta
& Ariftotelem non moramur; ne- que vel ad ideas illius tabulamque
exaratam, vel ad hujus tabulam
rafam cogitationes noftras conver- timus: Sed ad recentiorum , &
quidem Chriftianorum, fententias
'
pro inftituti propofita?que brevita-
tis ratione, qua par eft modeftia,
confiderandas nosconferimus. Pri¬
ma eft eorum, qui contenduntDe-
um exiftere,hominibus natura no-
tum efte, per Ideam Dei, quae ä
Deo nobis inditaßve inaata fit, &
intelle&ui repra?fentet exiftentiam
Dei. Ut autem rem ulterius ex-
plicent, duplex ftatuuntin Idea ejfe
realiterdiflindum, UnumCognition#, quod fit ipfe intellecftus elicitus co-
gnofcendi a<ft9feu cognitio aétualis.
Alterum ejje objefiivtim feu rei re- pra?fentata?, quod nihil aliud eft,
quam imago qusedam Dei, vicem
2?
ejus in intelledu gerens, eumque
reprasfentans, unde etiam Ejje vi-
carium appellitant, voluntque ima**
ginem Dei ante omnemcognofcen-
di adum inefte intelledui, ut.enti-
tatem realem, ad quamimaginem refpiciensanima, videtDeum efte, eundemque efte asternum, omni- fcium, omnipotentem &c. adeoqi
tria ponunt, Imo. Ideam Dei, ho¬
minis mentiingenitam,aducogno- fcendi priorem, 2do. converftone
intelledus humaniad illam Ideam,
& 5tio." cognitionem ipfam perfe-
dionum divinarum per imaginem
impreftam repradentatarum.
QUoniamTe realiter inmenteautem duplex tale ef¬diftindum,
talisque idea, ipfo cognofcendi adu
prior, monftratu eft difficilis, atqj
hascphilofophandi ratio nonmultis
probari, a paucloribus etfam capi videtur, pr^fertimquibus firmiter
perfvafum eft, Ideam rei cujusque,
D prout
26
proutVöx idese communiteraccipi-
tui*, nihil elfe aliud, quam conce- ptum 11ve a&um eognofceiidi, quo
res intelleäui repraefentetur, intel- lecäutnque, citra concurfum Ipecie-
rum ex obje£is fpe&atum, prin-
fcipium elfe incompletum cogno- fcendi,néc peir fe folu ulliusreiCo¬
gnitionen!elicerepoffe; adh^ecquia
nefeio quid obfcuritatis,necfatiscü
fcriptura facra convenientiae habe¬
re creditur: eam in medio relin- quimus, aliamque fenteiitiam non
fme ratione fequendam potius pu-
tamus.
Theß XIV
SEcundatentia quorundam eft,8c priorivaldeadfinisafferen-fen-
tium, intelle&ui ingenitam effe->
Jpeciem quandam imprelTam cu tl«
exiftentiae tum attributorum divi-
norum, quae potentiam intelle&us
per fe indifferentem determinet ad
illorum Cognitionen! eliciendanu.
Sed Ii hocverum eilet, 8c Ii natura fpecies
27 lpecies Dei propria, omnium intel-
le&ui ineftet, föqueretur omnino,
uteaintelle&u inomnibus hommi- bus ad quidditativum & proprium
Dei conceptum defcerminaret. Sed
reclamat ipfa experientia. Etenim homines,maximampartem,fi,quod
verum eft, fateri velint, hoc in-fö experiuntur, quod Deum non ali-
ter concipiant, aut concipere pos-
fint, quam in ordine ad res crea- tas, ut Ens primum, & ceterorum
omnium caufa eft, quod omnia
confervåt & gubernat, vel ut ens
excellentiftimü, quo nihilpraeftan-
tius efte- aut cogitari poteft. Necjj
tevelatio aliter Deum nobis defcri- bit & cognofcendum exhibet, qua tfere confuli pofTunt Theologi.
PErtia receptior eft, Theologo-
* rum caftra fequentium, quå ftatuunt, noti tiam de exiftentia Dei aliarumque de Deo communis
noti-
