CAP1TULA TIO ΝIB US C JESAREIS ,

D. D.

DE

CAP1TULA TIO ΝIB US C JESAREIS ^,

SPECIMEN Λ CAD Ε ΜIC U Μ;

■tg"·

11

CUJUS PARTEM SECUNDAM ,

VENIA AMPI. FAC. PH1L0S. UPS.

PUBLICO EXAMINI MODESTE SUB&1CIUNT

SAMUEL COLLIANDER,

PHILOSOPHIE MAGISTER,

ET

LAURENTIUS JOHANNES BORAUS,

OSTROGOTHUS.

IN AUD. GUST. MAJ. D. XVIII MAJI MDCCXCIII.

Η. A. M. S.

U Ρ S A L I JE ^>

LITTERIS VIDUiE DIRECT. JoH. EDMAN.

ä

MONSIEUR

ÉEQ3PJH6UD Λ3Β. U>MJUZE3

CAPITAINE de CA VALL ER IE.

MONSIEUR!

eJjjLgfetZ) Monsieur

que je ^vous off re c es feinlies ^{^}

comtne une marque de la profonde veneration ³ avec

laquelle j'ai Vhonneur tfetre,

MONSIEUR,

V O TRE

tres humble ferviteur

I.AUR. JEAN BORAUS-

DE

CAPITULATIONIBUS QESAREIS.

§. III.

Capitulationum Causfa Efficiens.

Tradita tionum fuperiore Disfertationis origine ^, ad ceteras, parte qux hac Capituia- occa- iione tra&ari folent, quaiftiones jarn progredimur.

Has intcr primum feie offerunt ii, qui* Regi ele&o

easdem praeferibere folent, quique Qausjtf Efficientis

nomine complc&i posfunt. Conficiunt ^autem Capitu-

lationem S. Imperii Archi Officiales, ab eligendi, quo Coli funguntur, ^munere Eleäores 25) di&i, _quorum

numerus hodie eft o&onarius: tres Bcclefiaftici, Ar-

chiEpifcopi Moguntinus, Trevirenfis, Colonienfis, &

quinque Seculares, Rex Bohemias, _qui fimul diade-

mate Imperiali praefulget, Comes Palatinos Rheni,

Dux Saxonias, Dux Brandenburgicus, qui etjam Bo- rusfiae Rex eil, & Dux Hannoveranus, _qui Magnse

C * Bri-

25) Horum fi quis ipfe ^non fit praefens, Legatus e«

jus cum omnimoda & fufficiente poteftate inftrucius, uti ele£tionis, ita etjam hunc Capitulationis a£um cum reli-

quis peragit, Sicut enim in eligendo fuffragium et Vo¬

tum fuum amirtit,fivel ipfe vel per Legatum non com-

paruerit, ita in hoc _quoque a&u, fi idem contingat. ^vo¬

ro carebir.

18 De Capituhtlonibus Caßreif·

Britanni« fceptra tenet. Horum nullius in conden-

da Capitulatione partes majoribus fub)e£be fuerunt du-

biis, _quam Regis Bohemiae. Fuit enim tempus, quo

non minus Juris Pubiici fcriptores, quam i pil etjam

Ele&ores has Illi denegarunt; idque eam prsecipue

ob causfam, quod tamquam peregrinus & extra Ger-

maniae iines pofitus habendus fit. Ea propter etjam

ad praeconiultationes olim non fuit admisfus, fed ^uno

tantum alterove die ante ipfam eleQionem, Capitula-

tio a ceteris approbata, illi perlegenda tradebatur ^,

ut, fi quid obfervandum haberet, Collegio Ele&ora-

li communicari posfet 26). Quidquid vero fit, Re¬

gi tarnen Bohemiae fua jura jam iaiva permanent.

Reli&o enim ei inter Ele&ores loco, non amplius du-

bitandum eft, quin peregrinitatis vitkim iimui fubla-

tum fit 27). Nec prxjudicio erit vertendum, quod

ab exercitio jurium fuorum Ele&oralium fem et inter-

dum abstinuerit, cum alias ob rationes hoc fa&um

fuisfe teftetur hiftoria. Cesfavic vero jam penitus con troveriia haec, poftquam in conclufo 28) Trium Im-

Pf;

26) Quae anno 1612 in Collegio Ele&orali hsc de

re difputata fuerunt legunrur epud Pfeffingerum in no¬

tis ad Vitriar. Lib. I. Tit. VII. 2.

27) Haec probare videntur Diploma RUDOLPHI Γ,

quod ^ex Goidasto afFert LimnjEUS de Jure Publ. Imp.

Rom. Germ. Lib. III. Gap. VIH. §. 3. & Aurea Bulla

Cap. IV. §. 4. collat. cum Gap. VII. §. 2.

28) Qui ipfum, quantum noftrarn tangit rem, vide-

re cupit conclufum , adeat Jo. Jac. Mascovium in Princi-

piis Juris Pubiici Imperii Remano Germanici, Lib. IV. Cap.

III. pag. 233.

Oe Capitulationibus Cafareis. ¹⁹ perii Ordinum ^anno 1708, de Ele&oratu Hannove-

rano inilituendo

jara ante dubia Bohemo fuerint

redd i ta.

Sed alia & ea quidem major heic moveri fölet

quaeftio de ipio jure, quo gaudent Ele&ores, ejusce-

modi in Regem vel Imperatorem Romanum Ele-

£lo Capitulationem prxfcribendi. Ab eo inde tem¬

pore, quo ioli Otficialcs Imperii facultate eligendi pol-

luere, poteftatem etjam de omni eleftionis ritu & mo¬

do conftituendi ad fe folos pertinere crediderunt. Hinc

exclufis feniini reliquis Ordinibus, foli cum ele£to Re¬

ge certos pepigere articulos, quod jus inde a CARO¬

LE) V

ceteris ftatibus incuria vel imprudentia con- niventibus, ad obitum usque RUDOLPHI II 29),

& fic per integrum fere ieculum, exercuerunt. Cum

vero Matthias eligeretur, Principes quidam, exifti-

mantes Capitulationem, utpote regimen totius Impe¬

rii concernentem, confenfu omnium ftatuum fieri de-

bere atque adeo cum ipfa eletlione ^, quam Ele&ori-

bus non denegarunt, haud confundendam Heppenhei-

mi<£ convenerunt, litemque hac de re movere coe- perunt 30). Ad horum ^vero proteftationes cum a-

nirnum advertere noluerunt Ele&ores, poftulata quas-

C ₃ dam

29) Hujus autem temporibus bat ^tnan dafür gehalten,

d'fs Eie&ores in tra&andis Imperii negotiis etwas zu weit

lauffen, and ihre Facult&t, die allein auf die Ele£tion re-

ßringirt ifl, viel zu weit extendiren wollen. Verba funt

Lundorpii in Publ. Tom. ^2. Lib. 3.

30) Vid. Joh. Jac. Schmaussii Corpus Juris Publici

S. R. Imperii, pag. 1141. Not. ^a.

20 Di Capitulationibus Ctffareis.

dam, gravaminum nomine, Monaflerii anno 1646 reliqui fecerunt Ordines 31), quibus t ntum etjam ef- fecerunt, ut in inftrumento Pacis Weilphalicas Art.

Vill. §. 3. infereretur de certa conftantique Capitu-

Ißtione omnium Statuum conßnfti in proximis ^co·

mitiis confignanda. Cum ^autem in comitiis, Ratis¬

kon ce anno 1653 habicis, negotium hoc agitaretur,

per varias obje£fciones Statuum deliberationibus femet opponere ccepcrunc Eleonores. Provocabanc enim hi partim ad cencenariam prsefcriptionem, partim ^et¬

jam ad jus Caefaris eligendi, quo cum indisfolubili

nodo conjun&am arbitrabantur Capitulationis confe-

£iionem. Haec igitur ii fepararentur, antiqua eo-

rum jura, quamque prse ceteris Statibus vi Aureae Bullae habebant dignitatem eminentiamque diminui contendebanc, quod

ne fieri posfet, cautum erat

§. I. Art. Vili. Pacis Weftph., unde etjam verba

§. 3. ejusd. Art. aliter explicanda voluerunt. Prin- cipes contra urfere, Capitulationis negotium ante eletfcionem Regis cum aliis extraordinariis delibera¬

tionibus fufcipiendum, Ele&oribus folis ^non _cornpe-

tere jus legis univerfalis fanciendae, A. Bullam (tri-

£fce esfe interpretandam, nudae ele£fcionis ^non Capitu¬

lationis in ea fieri mentionem, ipfum Inftrumcntum pacis Capitulationis materiam _{tamquam rem contro-} veriam & ha&enus non decifam ad futura remitie¬

re comitia, & _quae funt reliqua 32)» Interim vero ^,

cum

-

31) Vid. Theatr. Europ. Tom. V. pag. 1052.

32) Cfr. Eitel Fred, ^von Herden in Grundvefte des

Heil, Romifchen Reichs, Iii. Stück. _3, Cap. Herm. Con-

De Capitulationibus Cafareis, 21

cum hac de re in utramque partem disputabatur, in-

cidic negotium ele&ionis FERDINAND! IV

dum jure fuo ha&enus posiesfo ufos deprehendimus Ele-

ftores & capitulationem conficiendam curasie, reli- quis tarnen ordinibus indicantes, fe ^{eorum monita}

non fore neglecturos. Häc aucem cum confecisfent Principes, Eleftoribusque communicasfent, omnia il-

lorum monita, praecipue. quas ad poceftatem Ele&o-

ralem minuendam tendebant, Capitulationi inferere

hi detre&arunt. Idem fere poitea ^anno 1658 in e«

leödone LEOPOLDI I accidit. Negarunt quidem fo-

lenni die 8 Aug. ejusd. anni interpoiita proteftatione Principes, fe Capitulationem hanc, utpote monitis nec communibus, nec Proteihntium & Romano Catholi-

corum peculiaribus 33) convenientem, pro Lege ha-

bituros Publica 34), tarnen res ad aliam quievit occa-

fionem, _quam in comitiis anno 1663 facile arripue-

runt. Cum enim de auxilio Imperatori ^contra Tur-

cas ferendo heic agerctur, Principes negarunt fe prius

auxilia misfuros, quam de Capitulationibus conven-

tum fuerit. Sic iterum negotium hoc reasfumtum eft, & fpes etjam fuic an. 1664 ^rem iri confe&um.

Snperatis enim prscipuis tam in modo hanc rem tra-

£hndi,quam in ipiis Capitulationisarticulis difiicultatibus,

res

RiNGius in Disfert. de Capitulatiove Coefnrea, §. 25. Joh.

Gottf. von Meiern in A£tis Comitial, Ratisbon. Publicis pro ^an. 1653. I. Theil. pag. 95 feqq.

33) Monita ho?c tam communia, quam peculiaria le¬

gi1, η tur apud Eitel Fred, von Herden 1. ^c.

34) Thearr. Europ. Tom, VIII. ad an. 1658. pag. 495.

22 De Capitulationibus Ceejureis.

res eo tandem perdu&a eil, ^{ut a} Collegio Ele&ora-

li Specimen Capitulationis perpetuae exhibitum fne-

rit, cui monita fua addere Principibus deinde inte¬

grum foret. Verum dum communi exfpe£latione ^res

ad ixitum fpe£taret, ipfe exitus feu Eptlo^us Capitu¬

lationis anfarn novarum litium prsbuit. Pacifceban-

rur enim fibi Ele&ores jus, quod vocant, adeapitu·

landi, i. e. quidlibet addendi quod ad falutem Impe-

rii tenderc

pro rerum circumdantiis, olim judica-

verint. Sed cum hoc concesio vererentur Principes,

ne pro lubitu temporis tra£fcu Ele&ores Capitula-

tionem illam conftaneem penitus immutarent , dis-

fenfum folenniter profesfi funt. Par fere farum poftea ejusdem Vrologus expertus eil 35). Tandem poft

multas contentiones variaque conciliationum tentami¬

na res iterum quievit. Ab illo tempore difeeptatio

haec de Capitulatione perpetua fepius quidem & non fine fuccesfu fuit fufeepta; nam ii nihil aliud, id fal-

tim proteftationibus fuis effecerunt Principes, 11t non

tantum ad alterum Capitulationis perpetuae exem¬

plar, quod anno 1667 priori multo au£tius prodiit,

Eletlores Capitulationem CAROLl VI condiderunt,

fed etjam ab Hujus inde tempore partieuiari articu-

lo ele&um quemlibet obftrinxerunt imperatorem, uc controveriiam hanc, quam citisfime fieri posfet, ad

finem perduceret, ita tarnen ut falvum ipfis jus ma-

neat adeapitulandi 36). Varii licet fubfequentium

Im- 35) Quse ad Prologum Sc Epi'ogum perrinent a£la leguntur apud Pfeffingerum ad Vitriar, Lib. I. Tit. VII.

36) Jus hoc, de quo tantopere decertatum fuit, ea-

De Gapitulationibus Ctefireis. 23

Imperatorum hoc adgresii funt negotium, ad noftra

tarnen usque ternpora iine decifione manfit 37) ⁵ &

adhuc forfan manebit, nifi qui famofa Germanorum

hodie gerit fceptra, poft obtentam pacem, idem ter- mioaverit felicior.

IV. §■

Sab] eil um Capituliitionum adumbrat.

Confideraca fic una pacifcentium parte ad alteram

hve SubjeÜum, cui prasfcribi folet Capitulatio, jam pergimus. Ρriefe rib i tur haec ei, qui ab Ele&oribus

per p'lurima fuffragra 38) legitime fuerit ele&us, ut

Reipublicae tamquam caput & adminiftrator prsefit.

Quis vero ad culmen hujus dignitatis erit evehen- dus, cum publicis Imperii legibus feriptis, (i ab Au¬

rea Bulla difeesferis, _quac paucis verbis hommem honum, juftum ξ? utilem 39) requiric, haud fit defini- tunqrem magni adeo momenti ex prseteritorum _tempo-

rum obfervantiis illuftrare eonati funt Juris Publici Scriptores. Proprietates S. Imperii Candidati ad _quat-

tuor hi referre folent clasfes: Natur _am, Genus, Pro- fesfionetn, Virtutes, quem ordinem ^nos etjam in ii-

B Iis

tenus Ele&owbus ceteri concesfere ordines, quatenus no- vi olim forfan addendi articuli univerfum non tangunt

Imperium ^j tali enim in cafu confenfum reliquorum etjam

fhtuum requiri contendunt. Vid. Au&. Lib. Droit Publi- que Germanitjue, Tom. 1. Chap. ^2. pag. -jj.

37) Vid. Capit. Leopoldi II Art. XXX, §. 2.

38) Vid. Aur. Bul. Cap, 11. §. 6.

3p) Aur. Bul. Cap. II. §. I.

24 Dtf Cåptulationibus Ccefar eis,

Iis enumerandis obfervabimus. Ratione i'gicur natu-

Tee requiritur 1:0 ut eiigendus Mas (it, non fetninå.

Ne vero cum Gel. Limn/eo 40) quid dicamus vel

de minori harum ad gubernacula imperii tenenda habilitate, vel de Germanorum _prac reliquis gentibus generofiori fpiritu, imperium muliebre pati neicio, ceteris, _quae ejus iunt natura, ut nullam mereri vi-

deantur reiponiionem ^, fatendum erit easdem non vi legis cujusdam fcriptse, fed ex antiqua confuetudine

a dignitace Imperiali fuisie excluias. Sunt qui ex formulis mafculinis, ^non tantum in Aur, Bul. Gap.

II. occurrentibus, fed etjam quotiescunque in legi¬

bus fundamentalibus de Imperii capite fermo fuerit, colligunt fequiorem fexum ab Imperii habenis esfe arcendum*, an vero huic argumento fatis inesfe posfic prafidii merito dubitamus. Nobis potius pro ratio-

ne ftare poterit, quod fic ufu obtinuerit, fic volue- rit, fic jusierit populus, qui fui juris erat. 2:0 Cor-,

pore augufto eleganticjue fymmetria confpicno pradi-

tum nonnulli volunt Imperatorem, ut fubditos alios-

que in admirationem potius & venerationemquam

commiferationem & contemtum rapere queat, Hunc

tamen morem a polita adeo gente non niii longo

abhinc tempore fuisie obfervatum vel hoc teftari vi¬

detur effatum CAROLl V, melius, dicentis, Impe¬

ratorem quam imperium claudicare. 3:0 debet Im¬

perator juflec esfe atatis, Pfec autem cum icgibus

non fit definita, variam eandem pro ratione ^tempo-

rum 40. In jure Bubi, lin ρ. Rom. Germ, Lib, II. Cap. 2.

§. 8 de feqq.

De Qaphülationibus Ctfjareis,

rum legimus. Hinc ad Imperium promotus eft OTTO Iii admodum _puer, HENRICUS Iii anno 32tatis _12, HENRICUS IV 8, FREDERICUS II

20, CAROLUS V 19, WENCESLAUS 15, FER¬

DINANDEN IV _20, LEOPOLD US I 18, JOSE-

PHUS I 12. Ration« generis & profapia tria ^et- jam a futuro Romanoruni Rege requiri folent: 1:0

ut (it Germanus. Sub hoc nomine comprehendunt

Pobliciftas 41) non eum tantum qui in Germania fe¬

dern domiciliumque habet, ^verum illurn etjam, qui

vcl a fanguine ortus eft Germano vei in jus civitatis

nationisve Germanica^ publice ^ac rite acceptus eft.

Scriptane hoc ftabilitiwn fit lege vel confuetudine mul-

ti dubitarunt. Quoties vero gunque hoc obfervatum fuerit, politicas ob rationes potius fathim videtur,

quam lege quadam icripta, quam, quantum nobis

icire licuerk, in lucem protulerit nemo. Quidquid

vero fit, non adeo hoc putaverim necesfarium, quin

ab illo, ^rerum ita pofcente ftatu, difcedere posfint Ele-

Elores.Utenim nihil dicam de Richardo & Alphonso,

quorum ille Angiiis hic Hifpanus fuit, neminem ni-

fi plane in liac icientia hofpitem fugere poteiE quot quantaque non olim tantum de origine CAROLl V,

ied recentiori etjam ίενο FRANCISCI I inter erudi-

tos mota fuerunt dubia. 2:0 Ut ex legitima ^natus fit matrimonio♦ Hinc FREDERICO II Im ρ erat o ri

necesfe fuit in publicis comitiis,, Merfiburgi habitis ^,,

Β α

po- 4·ΐ) Vid. Pffffi&geri Vitr. Illuftr. Lib. I. Tit. V. §. 3.

Si Hehr. Cocceji Jur. Publ, Prudent. Cap. yill. §. ^3.

2 6 De CapituUtionihus Cccfareis.

poftulantibus imperii Principibus, fidem natalium fu-

orurn vindicare, idoneis ad hoc prolacis argumentis 42).

Nec tamen hane femper fecutam fuisie regulam no- bis documcnto cft Arnolphus Carolomanni Bava-

rorLim Regis filius, ut contendunt, iliegitimns 43).

3:0 Ut (it i Hüft r i famiiia or iun dus, fub qua etjam comprehendimus Comites, quorum ex clasie ad im¬

perium eve&os deprehendimus Rudolphum Habs-

burgi, Adolphum Nassovi/e, & qui funt reliqui.

Quod vcro homines inferioris ordinis, uti Barones,

ad hoc dignitatis faftigium non fuisfe eve&os cefte-

tur hiflori«, exempla potius funt fa6bi quam juris.

Vi enim Speculi Suevici 44.) hoc fieri posiet, modo

ad fuftinendam imperii majeftatem fatis haberent

bonorum. Ratione pro fesfionis Imperator debet 1:0

esfe Chriftianus, non infideiis aut hareticus, liqui¬

dem Caput eft populi Chriftiani 45). Nihil tamen

re·

42) Pfeffingerus l. c. §. 2.

43) Vid. Pfeffingerum 1. c. in notis ad §. 2.

44) Ipfa verba ita fonant: Die Fürflen folien Fief en einen Kcenig·, der ein freyer Herr fey) und nlfo frey, dofs fein

Fatter und fein Mutter fr eye fein gervefen, ^- und nicht f dien Mittelfrey feyn. Und haben fie ein Eheweib zu der Ehe _ge-

nommen

Jo man fie hie fet, und iß die Frau nicht als frey, fo Joll man fie nicht kiefen zur Kcenigin, dann dafs wjtre

wider recht. Virriar. Illuftr. 1. c.

45) Aur. Bul. Cap. II. §. y. De hac ^re ita Lib. 3.

Art. 48. habet Speculum Saxonicum: Lauten Man, und

masfelfüchtige Man, und die in des Pawes band mit Rechte

kamen is, den mot me nicht to Koninge kefen♦

De Qapitulationibus Cteßreis. 27

referc, utrum Romano Catholicorum an Proteitan- tium addi&us fit religioni. Harum enim _utraquc non in Imperio tsmtum tolerantur, led faepius etjam funt

confirmatse 46). Cetcrum quam vis in cle&ione Ε

le&or fibi ipie iuffragium dare posfit 47) illudquc ^a reliquis confirmari; obfervatum tarnen volunt Publi-

ciitae ut eligendus 2:0 Laicus fit non Clericus. Pras-

terquam enim quod hujus nullum in imperio exftet exemplum, eam in primis addere iolenc rationem, quod temporale ^non fpirituale eligendum fit caput 48).

Ratione denique virtutum requiritur 11t Imperator

ρ lur es callcat iinguas, prseeipue illas, qua: in Impe¬

rio maxime funt in ufu. His alias etjam addi folent

virtutes _{, ut} juftitia , mifericordia, veritas. Omnes

licet hse ^ornent homines, Principi tarnen peculiare

conciliant decus. Hujus enim, ut ait Plinius 49), vita cenfura efl eaque perpetua, ad hanc dirigimur,

ad banc convertimur; vec tam imperio nobis opus tfi, quam exemple. Etenim

Regis ad exetnplum totus componitur orbis.

Bs

§· V.

46) Vid. Recesf. Imper, an. 1555. Inflr, Pac. Ofn»

§. V. & Capitt imperatr.

47) Aur. Eul. Cap. II. §, 10.

48) Aur. Bul. 1. ^c. §. 3.

49) Panegyricus Cap. XLV. §. 6.