De religione, moralitatis principio dissertatio, cujus particulam primam consensu ampl. facult. philos. Upsal. præside Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico p. p. Andreas Levinius Olbers stip. Med. theol., Vestrog. In auditorio Gustav. die IX J

DE RELIGIÖSE, MORALIT ATIS

PRINCIPIO

DISSERTATIO,

, CUJUS

PARTICULAM PRIMABI

CONSENSU AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.

PRiESIDE

NIC

OL

FRED

ER.

BIBERG

ph. et j. ii. doct.

eq'jite reg. ord. de stella polärt,

kt ii. et POL.it. profess. reg. et ord.

seg, acäd. litt. hu μ. histor, et antiqu. holm.

meμ b ro

PRO GRADU PHILOSOPH ICO

P. P.

AUCIOR

ANDREAS'

LEVINIUS

OLEERS

Slip. Med. Theol., Yeslrog.

IN AUDITOR PC GUSTAV. DIS IX JUNII BIDGCCXXIV.

Η. Ρ. M. S.

U P S A L I JE

IN SAGRAM RE GlAM MAJEST ATEM

V

SPECTATvE FIDEI VIRO>

SUMME REVERENDO ATQUΕ CELEBERRIMO S. S. _{TIIEOLOGIA? DOCTORI}

AD REGI AM A CADE MI AM UPSAL1ENSEM L. JA O. O. PROFESSOR! REG. ET ORDIN.

DOMINO

GUSTAYO

_KNÖSj

S ACR UM / Y. d. A. L. _OliRERS.

HOF-DISTILL·ATORN

IIÖGÅDLE

herr

ABRAHAM

BERG

J vordnadsfullt _tillegnadt m

_!"■

M. af ·-t

ANDERS LEVIN OLPERS.

j»J

It

ΐ·ί· ί\

DE RELIGIONS, MORALIT ATIS PRINCIPIO.

ΡJnio.föphiam

pradicam

objedum

ab experientia

non

ducere,

ei _{propterea empiricam non rede}

_dici,

fed

_{humana mente}

inni-ti, materiamque abfo lutat

di

gnitatis continere, inter omnes

judi-cii certi et finceri hornines conflat. Cum i_gitur ad _hane fcien-tiam _{pertinere patet, ut abioLutum in}

_{forma legis, Übertäte}

-fancitse, id eil, in forma principri ejusroodi legis lationis, quse

vitam inilituat omnino Jiberam, _{expon at;} problema ejusdem

phi-lofophiie non

nifi

per rationem ,

ideam fui

libere qui.fi

producentem , folvi

posfe

videtur. Nam fl ratio , ad ideam

ad-fpirans ablolutain , ita voluntati confonet, ut illa neccsfitatem

fibertatis, h«c vero libertatem necesfitatis _{repraefentare videatur},

qua: alia niil rationis audoritas, iilius libertatis vitam, cujus oouflrudionem _{philofophia pradica fibi}

_{pracfcripferit,}

_inilituat? Neque enim quodam ex adn reflexionis. quae folum

phatnome-non _{tangit, ideoque numquam in, regionem vcri abfoluti}

adfcen-dere _{valet, prrncipium legis lationis, qua:, ipfa vivifica et} abfo-luta, adionem moralem produeit et tetnperat, exoriri potefl. Si

a

igitur ία

fumma ratione hancce

vim inveniamus conffitmivaro,

quid

abfoluti

et

divini, ipfam

rationem penetrantis, m

illa

in-efl, nifi quod in vita Idets vere retcrna iemetipfum

manifeflat?

Nam ratio _{equidem humana ποπ alia efl exiilimar.da, ae}

re-ceptaculutnquoddam organicutn

idex,

quam txprimh

quod

ve-ro idcas _organon, vivam inconfcientiam

fui

evctiium,

au<£lori-tatem etiam iibi vindieat _{conftitutivam, cujus vi ideam vel}

ilti-rftiori fenfu fe _{ipfum producere videtur. Revera autem et in}

fumma iutione _{contetnplationis humanae, idea fola,ex primitiva} fui _ipfius

_{pofitione, id eld,.}

_ex

_{Deo, veluti}

_centro

_mundi

irr-telleduajis, evoluta, omnino eil liberts atque conΠ itnentis indo~ Iis, _{quoniam veri}

_abfoluti

_{tnflar in}

_{fe ipfa}

_exfifiic

_vivitque.

Sci-licet idea, etiamfi exfifUntiam fingularem ablolutan invoiv.it, ita

tarnen cum identitate abfoluta cohieret, ut cum ca Imitate®

con-flituai _{fupremam. Hrnc}

_{uaiverfalitas}

_{ipfius idcac:}

_hine

_etiam

_un?: verfalitas _problematis

_{praclici, quod,}

_{per ideam}

_conilitutum,

arque toti generi humano, ac cuivis

individuo

proponitur. Quid enim aliud , quam idea moralitatis univerfalis aclioni

cuivis _{figillum honefii imprimit,}

_fociasque

_actiones

_{ad futn.}

mum quemdam

finem dirigic

_et

conne&it ?'

Quid

denique

aliud nifi idea, eommunitatem illara fpiritualem

confociat,

qua Individuum ex natura prineipii

univerfalis proprieratern

fu*

indolis conilitutivam effingit colitque, et Toti

devotum

fe¬

muipfum poflhabet? Qujcvis tnim

_Angularis

_{forma dotium}

iniinitae _{natura, il modo furorna illuftratur}

ratione, ideam

«steroaoi, _{cujus fenuis e/1 atkmibratlo., in lucent}

proferre ten-dit. Ncc divcrilras _{quasdam alia exfiilit, nifi individualitas}

cujusque prapondwans, qua tarnen, abiblute coniiderata, 'in unitatem ide»

_fupreniam

_recidit«

Cum _{igitur "ideam, rx abfoluto, id eil, Divina}

nvtnfe

de-dibatatn, conflat _{primitivam esfe, qute, ipfa conilitutiva, in}

ra-iionem humanam _{tranilt, earoque paritcr ad audoritatem} pro· veliit _{confHtuentenr, in omni}

quidem legis latione axftivSm;

cximiam _{afque seternam}

dignitatem ejusmodi legis lationis,

Q-mnes vitse moralis fundiones. _{pervadentis, facile peripicimus.} Quam, ut _{quafi locum, tibi Religio in regiontm Moraütatis}

eonflitutivå _{quadam vi intret, adipicimus, etiam}

a princi-pio bujus opu.lcuii fiatuere voluimus. Si enim legis lar

tio _{moralis, ideå fondata abfolutå, rationeque enuntiata,}

fum-ma _{quaii vox Divina eil,}

qua: intimo in animo jubet, et ii

Religio vera nihil .aliud eil, quam immediatus quidam intui·

tus idese _{abfoluti, et quali intimus prasfentis Numinis}

_ienfus,

qui integro vivit in animo; _{quis dubitat, quin Religio,} im-mediate fibi confcia necesiltatis _{legis moralis, et ad problema}

Ethices folvendum _pritnum

_quaii

_knpulfum

_prasbens,

elemen-tuin tuoralitatis conßitutivuui neceslario involvat? _Quod,

cfefli _quamvis

_noftris

_paium

viribus

confiJamus,

accura-tius (amen disquirerc

conabimur.

Quemadmodum

veio

in

tabula objedumquoddam magnutn et opacum

pleruuique

depin-git pi<ftor, cum

pulchritudinis

causfa

,

tum

prscfertim

ut

den-iiores, _{quibus hoc}

_involvitur»

_umbras'

_cetera, quac

ipedatori

forte minoris momeuti, _pidori tamen

maxima?

cur»

funt,

cla-riorem in lucem _proferant;

_fic

_etiam

_{hacce in}

_opeila

_noftra

maximos _{difciplinas ethic»}

_reformatores

, qur

recentioiibus exfli

terurit temporibus., primum _{proponere et}

percenfere volumus

_t

idque eo magis,

quod

per cricicam

quajenuumque

disquiiltio-nein mutu» rationis Religionis atque Maralitntis, veram

ea-rum _{harmoniam, pr»cipueque}

fublimitatein Religionis

demum

vindieatam, facilius _dijtidicare posilmus..

Kantium _{primum nodras »tatis datorera}

_philofophi»

pra-«diese fuisfe, unertto quidem

agnofcimus.

Jamdiu,

_podquam Dogmatismus , qui tantum circa cognifionem verfatur indolit inere relativ», _{vana in} abfoluti fphasram feinet erigendi re-mlierat couata, Empirismus, in habitu Materialism!* denique

ple-ne _{corporeus,. omnino}

fere

_{ex<iudoraverat Dci ideam, über*}

tatemque, moralitatis vitam, impudenter exdinxerat. Pr»um~

br^ra _{igitur moralitatis luce , pasilm duntsxat in refltxione}

cujusdam individui

_refulgente

> Kantius exditit, abiolutamque

M©-* 5

Motilität! reddere dignitatem

laboravit.

Reflexione

notionibus'

i»ora!ibu<, qua; in

confcientia

humana

plerumque

cxilanty

ad*

fixa, Kantius acerrimam

officii

et

adperiiionis

dirtintftionem

^xirtiiriavitfaciendam, quoniam

adpetitio

Eudtsmonismum

con· ftituit, quo Ethice non

alia

Er,

quam

difciplina

providenter

tibi _{confulendi, offieiumque}

_folum

involvit

necesfitatem

adio-nis, reverentia innixam legis

moralis,

qua;

nullius

alieni

finis^

ffcd fui _ipilus

_causfå

_{necesfarie jubet.}

_Scilicet

moralem legem,

Imperativt* categor

ici

formam

tndutam, veritateqee

enun-fiatam _{apodidlica ,exnatura}

_voluntatis

_purac

autönomic«

(id ert, abfoiufx libertatis

Intelligentia;} rtatuit

oriri. Quare,

ve-lunta'e pura autonomica

exTuprema

Inteliigentiaeesfentiaderivatå*

au ct oritasu η iverfa 1isindicio fuitlegi moralt,cujus

formu*

lam tali conrtruendam modo esfe _{judicavit; itafcilieei age, ut}

principium tuce afifionif efiam ad principium ctijuscumque

alte-rim acifonum moratmm tdouenm _{ßt. Quod etiam}

_formale

principium folutn cum voluntate autonomica convenire conten-dk. Si enim _{principium quoddam materiale inveniretur}

_morali*

fatis,illud _{qu'ckmcotnprehenderethetejOnomiam}

_voluntatis,

quae omnem iegctn moralem faceret omnino eudaemonirticam.

Cum vero _{fpeculationem hancce Kantii criticam, in}

disqut-fi'ionts _praclicas

campuin transgrcefam,

diligenter

perlcruta-liiur, illam in Formalismo inani _{rertitisfe, facile}

peripicimus.

Efiam-6

Etiamfi eniin iibertatis aii(onomioä2 idcrm, utpote piincipu

um esfeudi legis moralis, in abfolmum _{evexerjt Kantius, ipiaui} tarnen materian) idex metaphyficam _non fotiun _{omifit, fed} e-tiam omnino de'negsvit. Qusmobrein ccmflane _{fpeeulationis}

Kaii-tii charadrer ed idesc puriraris förmalis atque esfentise materia/

Iis pugna, qua altera

siteri proifus

cbihre videtur. Vere qui.

dem ille unlvetfaiem _legis

_{moralis.(au^ofiiatem}

_indicium

veri-tatis _{ejusdem esie exidimavir;hxc vero meie logica et fc}

Γϊπ«-lis ed, neque

univeifalitatcm

rationis involvir pofhivam, qua·

veraitt moralitatem r.iii necesfe ed. Meiito igirur Kantio negli¬

gentiam

cöndruendi intimsm legis

latjonis

moralis esfentiam

übjicimus, et hoc eo magis,

quod

integeitatem moralem ab

agente, qui momento

aeiionis

necesfitatcm legis

objeedivam

re-quirit, omnino

abjudieavit.

In

quo

quidem imprudens

peccavif.

Nam fi _{disquifitionem}

_illam

_{indituere etiam ag-entis non} in-teresfet, feientiχ tarnen cuitorem Te picfirenti femper »Iciideno

erit. _{Neque fub jectiv;a}

_necesilfas,

_{qualem ratio humana enim«}

tiare videtur, philofophanti plene fatisfacerepoted. Omnis enim

philofophia, pratdica

vel

theoretica,

il modo

femetipfam

in-telligaf,

abfolutum

quoddam

objectivum

exquirere

laborat.

Quare etiam,fiprineipium

legis lationis

moralis,

quam

Kantii For¬

malismus condituit, confideramus, eum formte prineipii ma¬ teriam vel realitatem

_pofitivam

_non

_modo

_non

_abnuerej

_fed

etiam attribuere debuisfe inveniemus. Forma enim non

aliud eil,

ηίΠ _{complementimi materia;, quo fcientia ve!. ndtio, quatenus}

materia earum ert in forma vivificata _{, affirmantur; materiåque}

conilruclå, forma oritmv, nec contra. _{Neque per iolam}

Iimi-fationem formalem exfiilit _{quodcumque iingulare, led vi et} in-dole fua vi vit _{genul.ra. Cum igitur poiltivum quoddam (id}

efl

materia}, necesiltate objtcUva fundatum, in omnem _legis

la-tionem moralem _{ingrediturj ubi hoc vere inveniemus, niil in}

fumma et abfo.luta _{ratione, quaj/ipfa objediiva, in}

mente

humana _{femetipfam manifeflat, conilituitque}

fupremam

poten-tire humanas _{Cognitionen)? Neque enim,}

ut jam antea _diximus,

\

aliud eil exiflimanda ratio _{humana, quam}

organon

fuperio-i is cujusdam, quod _id

ca enuntiatum, _{intuituque quodain}

imme-diate datum,, etiam _{pbiloiuphus, il veram fcientiam conilruere} vtlir, libere _{agnofcat. Abfoluti enim in} mente humana

mäni-feflatio ett _{cognitio abfoluti vera,}

ideoque principium omnis veritatis atque fcientias fupremum. Quas quidem abfoluti

ma-nifeflatio , utpote κατ εξοχήν _cognitio,

_femper

_{fuperius quod¬}

dam _{objedivum erit, ad quod fcientia tendit}

et _{tendere de¬}

bet. _{Neque hasc cognitio ex vana}

prasfeniione pendet, neque

ex fide _{(il huic,}

utpote myilicismo laboranti, _{digniratem ve¬}

ra: abfoluti _perceptionis

dencgare velisj; fed intimo in aniroo cujuslibet hominis, immoin deiiderio abfoluti _{infatiabili, quo}

etiam dubitans _fenetur,

_femetipfam

_enuntiat

omnino necesfa-riam.

t

xiani. _Quamobrem , quoniam

Religio

non

al'ia eil,

quam

pri-nrltiva _cognitionis

_abfolutas

,

td

eil,

objecliviradj

fi.vin«

per-ceptio , in unamquamque

feieritiam

* quse

ad

cogniriontni

ab-folutam _{ipecäat ,}

_«lemeatum

_etlain

_religio

fu

_{m ,}

vel

faltem

theologicum

ingtediatur

necesfe

eil consnrudvum.

Quovtmsn

Kantii _{difcipiiaa etliiea Omnino caret.}

_Sciiicet

_Kantius

_{, «im} omném _cognitionem

_{intislleclualem nrundi}

_{ieulibilis limidbtas}

circumclufam, _{neque alriorern cognofcendi rationem esfc}

txi/U-maret, in foro ipeculatlonis theoreticae ideas et Dei et Reli-giönis dignitatem eriputt prineipii

coniliiutivi, ideoque

notiö-nern dogmadßicam exiflentias Entis

fupremi prorfus

inapeni de—

clsravit. Cum vero defidermmre«li:atis abibkitas non exßingve-re posfet_, ad

fubjedivitatem ie contulit

iidei. _Itaque, ohliga-tione tnorali et _{adpetitone émpirica feniper inter ie}

pugnanti-bus, moralifatem perficiendam non alio modo cogitavif, quam per appropinquationein

infini

(am. Qus.ratione

immorralira-tem anim i _{practice pöilulavit, ne idea virtutis}

_perfeda:,

qua ad fummum obtinendum bonum _{requiritur, in irritum}

cade-ret. _{Denlque vero efiam felicitate virrutem necesfarie}

con-fequente, Ens morale infinit® potentias et fapienfi® _couipro·

bavit,quod ad felicitatem virtutem promoveret. Sic iutnnla ideae Karitio uihil niii mera _{ρoftulata ration is}

practi¬