Commentationum Stoicarum particulam nonam, venia ampl. fac. philos. Upsal. præside mag. Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico publice examinandam proponit Nicol Freder. Aurelius stip. Baner. Ostrogothus. In audit. Gustaviano die XI Mart. MDCCCX

(1)

CΟ Μ Μ Ε Ν T A TI Ο Ν υΜ

STOICARU Μ

PARTICULAM ΝΟΝΑΜ,

VENIA AM PL. FAC. PHILOS. ÜPSAL.

PRiESID Ε

Mag.

NICOL,

FREDER.

BIBERG

ΕΤΗ. ET Ρ Ο LIT. PROFESS. REG. ÉT ORD.

REG. ACAD. LITT. HÜM. HISTOR. ET AN T1QU. HOLM. MEMBR®

PRO GRADÜ PHiLOSOPHICO

-v

PUBLICE EXAMINÄNDAM PROPONIT

NICOL FREDER. AUREL1US

ST1P. BANER. OSTROGOTHUS,

IN AUDIT. GUST. DIE XI MART. MDCCCXVIII.

Η. Ρ. M. S.

U Ρ S A L I JE

(2)

(3)

(4)

(5)

an vero Fuperficiem modo veHicssfe eenfenda _{fit. In} _quo

utroque judicio praecipitem aétum tennemannum ar-bi-tramur; _utpote _qui _nec _causfam _ipfam _{fuos intra} fines integram exadlamque continuerifc & litem ferme

to-tam fubftiintäse _{Stoicismi indifferentem quodammodo}

ju-dicaverit. Alterum asfertionis noftrae mOmentum niox

dispiciemus: quod ad primum atfcinefc; ufc certo quseftio

ipfä limite dffßniatur, monenda putamuspraecipue i'equen-tia. Priqaum de iis rebus heic non _controverti, _quae

fen-ilbns irnmediate _objiciantur, _{fed de iis,} _quae _trutina _jam inteileéfcus _penfatse _{vnlgo in utilibus} _numerantur: dein-de vero nee de bis _quidem _ipfis _eatenus _{heic disputari,} quatenus

cujus

vis appetendi fscultatem naturaiiter

mo-veant, _{Ted quatenus} _{eamdem illam} _potius _facultatem _in ethicam _jam _transeuntem _feniu _praético _aificiant: pofire-mo _denique _neque _{modum heic} ipedtari, _quo _{eaedem illse} res haue _ipiam _iacultatem, _utpote _in progresiione_ad

ho-nefiatem _pofitam _certaque _ab

_hujus

_{confummatione} in-rercapedine remotam aut inter naturalem etiam & ethi-cam _divagantem, Ted _quo eamdem potius ethice confum-matam, i. e. in ipfo fapiente confideratam aificiant. Quae

cundta animo momenta eum compledti juvabit, _qui vel

recentiorum circa hane eamdem controveriiam fententias, vel _antiquorum _{de eadem asferta probe} _& _ex.

_jufiiitia

di-judicare anquirat. Et eum quidem in

finern fingula haec

momenta in unum locum _coogesfimus; ut ne fingulos in

hac eadem controverfia aut enarranda anfc dispicienda er¬ rores. fin_{gula tim} refutandi, moleüia fumma praeieriim re-rurn _capfcantibus fubnsfceretur.

Quod vero ad alteram

disquifitionls

noftrae

partem

attinet, qiue in ponderanda

controverfia

jam

conftituta

veri'abitur: _primo ex di&is antiquorum patere

(6)

mus; nec levern adeo ulli horum fententiam

Ariflonis

vt-fani fuisie, ut nen disputatione egeret, nec vero,

infti-tuta _{disputatione,} _cum _genuirio

_{Stoicismo ulia}

démum

_ra·

tione conciliandam. Quamobrem & Stoicis in genere

&

ducibus maxima Stose eamdem conftanter fententiam re-probatam invenimbs; nec tamen, antequam

refutata

fal-tern _aliqualiter _fuisfét_,

negleétui

prorfus

contemtuive

ha·

bitancl» _Quod utrumque & prudenter

fa&um

veteribus

Stoicis _putamus _& ex mente atque menfura

fyitematis,

quod profkebantur, confequenter.

Et

quidem

duabus

po-tisihnumex causfis iftam nobisconfequenriam ρrobar iposfe¬ ered iderim; _quas fache _quam_{vis in} _unam coalescere

intel-liget perfpicacior quivis^ ideo· tamen

fejungimus

fejun&aS-que tenemus, quod

inaequali

qnodammodo

a

noftro

con-cipiendi resque in

univeriumr

prafticas dispiciendr

more

Intervallo diftare nobis videantur: adeo ut, quse nobis propior sestiroatur,

Graecis philosephis remotior

di-judicata fuisset,.

&

quse

his

propior

nobis remotior

eenseatur. Si uitimam autem quaeras utriusque mo¬

ment! rationem, congrue sciiieet explicaturus,, qui

fa¬

ktum fuerit* ut novationem Aristonis conscanter Stoi-ci _rejicerent; _sitam _{hane, si} _rem _quidem _totam

intelli-gas, prafiteberis in

negativitate

fystematis

Stoicorum:

quam quum prudenter, ut

jam

ostendimus,

Chrysippus

retinuisset» Aristo _deinceps, _ut mox ostendetur» saivis supremis Stoae· principiis, in

conseftariis

principiorum

tollere allt turbare frustra tentavif- Sed duplex

omnino-existere _potest _fystematis _cujuseumque

_{pm^tici &}

ra-tionalis _negativitas: _una _formalis _{& in ipsi.s hand} _raro principiis sceptica,

cujus

nescio annon

limatissirnum in

historia _exeinplum _{dederit reeentissimis ternpoFfbus}

phi-l0Sophiar qoae a crisi riomen habet: altera

metaphysica

& vere dogmatica, cujus itidem nescio _an expoJitius

ol-luni exemplar bistorice prodierit,, _quam ipsius

htijus*

iu

(7)

—■ IM Hill·

in _qua _jam _versäum:·

_explicanda,

phi-losophiae

Stoicorum.

Qoumque duo iifca rem

ethicam negative

conftruendi

molimina multis p'of.titi nominibus a se invicem

difTe-r:*m; _quae singula recensere,

pletisque

quamvis

minufc

accurnte distindfca, ρ sesentis tauien nee

occasionis

erit

n-c ihstituti: jam id unurn tuouenrns,

Ülud quod formale

nuneupavimus muitam posse opera«!

impune

quodain-modo _ludere, _ut _positivem _speciem _assuinat:

alterum

vero, quod-metaphysicuu»

salutavimus,

ne

istam

quidem

niio iTioiiiento _operam, _si _rem _suam

inteiiigat,

consulto

tiiolitij adeoque redtius omnino prudenfciusque

ab

eadetn

prorsus ab\istere.

Quod

Stoieis

genuinis

probe

Obser¬

vation invenio; Aristoni iinprudentius negledlum repre-hendo; multam quamvis & huic

laudem

decernendam

censeo, quod vulnus ipsum

letiferiim,

Stoae vix

ipsi

co-gnitum, prresenserit ipse

&

quodammodo

praesignaverit>

nec alia omnino re, si, quid sentiatn, universe edixero,

peccaverit, nisi

quod

vitio

prorsus

immedicabili,

con·

servatis, quas Vitium ipsum attulerant,

princip!

js,

reme-dium oscitantius quaereret. Assun;tam vero

negativitati

formali vel eo maxime credideritn speciem positivam,

quod adtiones humanas, ut

media

ad finem

fere

aiiquetn

ex ratione consilii cujusdam Ultimi conceptum

referre

araet, istique deineeps fini

adliones ipsas

non

negative

tantummodo sed _positive _etiam

_{subordrnandas decernaf,}

Quem quidem irritum

cadere

conatnm

verboruutque ina«

ni _magmficentia _pene _totum

absolvi,

_non

_antea

reflexio-rii _patet, _quam

_{perspedtuin fuerit, ipsum in}

istiusmodi

Systeinate finem,

quomodocumque

exprimatur,

dignitate

positiva

neeessario

carere.

Quamobrem,

si

verbis,

.for¬

mali huic _fystemati non

jure

quidem suo

vindicandis,

at

placentibus tarnen,

exprimenda

esfet

Ariilonis

cum

Stoi-cis controversia; hac fere formula quaeftio ipfa ultimp contineretur: utrum fini hominum ethico, qualitercumque

(8)

con-conftifcuto, sed rationajifcer Min-en concepto aftiones hu»

manse fensa tantu η _negativo, _an _pofitivo efjam

iubordi-nandae esient: _quod _itaque _pofterius _{adferuisfe Ariftoj.}

Stoici negasfe viderentur: in lmnnerato videlicet A: ipii

habituri, nuilam prorfas in fyilemate negativo nifi

nega-tivam fubordinationem pöftulari posfe. Qua quidem for-mula _generaliori _ii _quaeßionem _quispiam _propofitätn con-chidendam eontenderet; nulluni _profedfco _putaverim fa-niorera _proditurucn _reruih _ethicarum

_judicem

> qui veram

controvernre causfam fubesfenegaret quaeflionemqueipfam aufc _nugatoriam _decerneret _aut fyftemati cuicumque ethico

indifferentem: idtantummodo moniturum credo

intelligen-tiorem _quemvis; _ex _{ißiusmodi for mula,}quam nempe recen» tern nimis ex alienofystematein

antiqufusinimigrarejusiis-ieSjhaud quidem ipfam

confcroverfiam exa&isßma

interpreta-tianedeterminari.Namtotum_{fernoeilluuqcujus}_modo

memi-nimus, ichematisraum, quo ad finemquempiam ant feopum a&iones humanas, ut media, referantur _{ipfique eidem quali} demumcumque ratione fubordinentur, reétius ignorat aufe

parumcertecurat

negativitas,quse

minime

formaliscenfenda,

Stoicorum: adopravitque hasc aliud oronino conftruendi ibhema, multo exa&iusfibique convenientius; quo nempe materiam,aliunde quidem ipfam, fed nec tarnenlonginquius, quam ex potentia proxime

inferiori,

mutuo

defumtam

cir-cumferibere concipienda esfet circumfcribendoque

configu-rare _fuperior _illa _rationis _fuiconfcise potentia. Quo utique

conftruendi _{artificio,'ipfam,} ut ita dicam, negativitatis

ethi-cae rationaliter conceptse esfenfciam adaequante, duplici

potisfinium

refpe&u

fuis Stoa conamodis^eonfuluisfe mihi

vifa: uno, quod fini ßc ipß ex n-otione τ8 τελαε Graecis propria interpretando

ipßque

adeo

formes honefli

pra&i-cam^ornnino _{largiri valeret incommenilirabiiiratem:} altero, quod materice honeßi

metaphyficam faltim

cum

forma

cora-aienfuFationem, fublata praética, concedereconfequenter posfet.

(9)

posfet.

Pofteriori

autem

ifta concesfione,

quam

hoc fe

re loco -reflexion! _prascipue _figendam monemus; duplex ite-rum huic philolophiae commodum adcrevit: _{cm um,} quod

unitati _Syftemafis, _quantum _{quidemy confervata}

negati-vitate, fieri posfit, bene iic profpicerétur: alterum,

quod

limes fic ipfi illi materias honeili

asiignareiur,

quse π

ullo

alias termino concludenda in infinitur» usque excurrere jqberetur: quod ipfum

fierr,

baud

quidem fcio,

an congrua vel _{etjam prudenter} _ellum _pati

_posfit

_{fyftema rationale,}

quod negativa!» aperte

indolem profiteatur.

Itaque,

ii

generaliori aliqua ex

noftro

more

iormula controverfiam

Ariftonis cum Chryfippo ceterisque Stoicis exprimere

fas esfet; nulla exifiimaverim exaftiore eamdem mentive Stoicorum convenientiore concludfquamfequente: utrnm

asferenti, nulli oninino oificiorum humanorum fubftrato

materiali _prafticam _concedi _oportere cum

ipfa

honeftt

forma commenfurationemullus deinceps hujus ipfius fuhftrati limes agnoicendus fit an repudiandus: quemqui« dem fic _agnovisfe _limitem _Stoici; repudiasfe Artfto cen-fendus esfet. Hane autem quagftionem iiiiusmodi formu¬ la conclufarn nec otiofam quis magis, quam alteram;

nec ipfi fyfiemati levioris

aeftimandam

moment! temeré

pronunciaverit.

Nam

formas

honeili

materiarn

qualem-cumque indifferenter fubfierni- posfe;

ardua

certe

erit

&c

periculofa

asfertio.

eorum,

qui

nec

fl

ηem

ipfum,

quemad-modum jubent recentiores, ut confilium quoddam ultimum concipiunt, nec, fi conciperent

etjam,

pofltivae

tarnen in _iis, quae agenda esfent, fubordinationis

necesfitatem

negativo, quod fui fcilicet confcium iit,

fyfiemati fatis

um_quam. _congruam fore

judicaturi

fuisfent,

His vero ita praemonitis, intelligi demum

exiftimo,

partrcularem.illam

&

fecundariam

quodammodo

donatio¬

ne,m Ariftonique noftro, _ut jam narravimus, tantopere-in

(10)

vi-fr·*«' * . '· v*

70 1

invifam, quam, excluTo

honeffco,

iis

etjam

rebus

ex mente

Stoicorum fas esiet vindicare, quae feiciindum naturaiii esfent aut clasil faltern τα>νπηγμένα# adnumerarentur; ex duobus i(Iis intimeque conjunéfcis momeiurs apud genu;

nos Stoicos pependisfe: quod &

metaphyficam omnino

hae res ex iufis huju's fy'tern »tis principiis _cum

honefti

forma commeniurationem admicterent; & limitem fimul

fobminiftrareht materias honeßi talem, qualem nec alio

prorfus ullo

loco

figere

nec

fyftemati

tarnen

negativo

otiofum prorfus aut inanem

judicare deceret.

Quae

qui-dein fi inteiligentioribus fingula cöncedantur;

corollaria

inde eosdem confidimus largituros feqnentia: primum,

nec nihil omnino in fyftemate Stoicorum

interfuisfe, iibtu,

qualem

jam explicatain

dedimus,

controverfiam

Ariftont

cum ducibus Stoae inilitui: deinde vero nec kiilitutatn

|emum

litern

fuperficiem

tantummodo

fyftematis

tetigisie;

poftremo

denique

necipfam

adeo

Stoicorum

de

πξο^γμενοι?

doftrinam ut _{ποιςεξγον}

_quoddam

_difciplinae

confiderandaui

esfej quod falvis nempe principiis

falvaque

reliqua

cojti-page divelli ab

ipfo

doftrinae

corpore

posfet.

Quod

&

bene crediderim Chryfippo reliquisque ducibus

Stoae

in-telleftum; qui re&e ad eamdem

defendendam,

pro

aris

velut _ipfis _focisque

_{dimicaturi, confurrexere.}

Utrum

_vero hoc idem Ariftoni, quum primum hane litern inoveretr minus

_perfpeétuno

_fuerit;

_an

controverfiam potius

ipfam

hic moverit, ut fundamenta doctrinae totius argumen¬

ta, proprio marte

inventis

&

undiquaque

conquifitis,

faccuteret; equidem dubius haereo: quamquam

libenter

fateor, illud fere quam hoc probabilius

mihi videri.

Sed

& media _quaedam _esfe _potent

_&

_{tertia inter}

_utramque

fententia; fi latentiorem quispiam inter

controverfiam

jam ventilatam

& alteram

illam,

quae

Senecce

defcripta

fundamenta _titulosque _petiit

_difciplinae

_moruin

_adplicatae,

fujbesfe copulam

fuspicatus,

eo usque

hane

fuam

fuspi-cionem

(11)

v

ctonem extendere _vellet, _ut _hnjus

quoque pofiierioris controverfiae causfa _{primam iliam} _r _quam _hactenus con-fideravimus, inftitutara fuisfe contenderet Has vero ii foveri _posfe _fingulas _fententias _beiie _perfpicimus, _fuo cui-vis, ut libitum fuerit, calculo probandasi in neutram ta¬

rnen _partern _prorfns _ipfi _inclinamus_j

quum nec nos

la-teat, _parcam _{monuraentorum,} _quae _ex _antiquitate _de

hac re relicta _fuere, _{fupellectilern,} _{ad Judicium} qualecum-que de controverfia ipfa ejusque momento fubactiori, quam

haétenus factum _fuerit, _prüden_{tia formandum} _fortaste fuffi-cientem, ad conliiium tarnen auctoris controverfiae fin-gulare & Individuum tuto _difpiciendum _vix aut ne vix

quidem fuffecfuram esfe*

Omisfa autem ifta, cui paresvix erimus, judiciorum

particularium fubtilitate; quod ad reliqua attinet, haud quidem dubitamus, in iis,. quae hadtenus commemorata fuere, clavem inventam _esfe, _qua _adhibitar _& _veterum

de _{hac controverfia} _judicia _aeftimari

posfint & exitus

i-pfiuspugnaeintelligi _{quadamtenusanimoque}_{praefumr. Nam}

quod indicatum vidimus _Ciceronr, admisfa fententia

Ari-fironis, id eft _vero, _{reptidiata ipfa} _illa _Stoicorum _de TTfoiυμενοιε doctrina;· ''jus fimul omne de _{officio disputan}_di interiisfe; fublatum fuisfe omiem rtrum deledlum, ut nullus deinceps esfet ad officii inuentionem aditus:" _mf _"'virtutem i-pfam rerum Jelediione _exspolieiiam _esfe, nec ei _quidquam aut

ttnde oriretur _datum, _aut _{ubi niteretur:}

rif

5,'tolli vero fic

cu-ram _{valetudmis, diligentram}

rer fandliaris,

adminifiratio-nem _reipublicae, _ordinem

gerendorum negotiorum, _officio,

vitas: _{ipfum deniqne honeftimy}

in q υ o uno vellet esfe omnia,

deferendum esfe: of id totum , quantum quantum eft,

a-1 ■ ■ i— _■■·"

·' ·■' III -·' f " ■}

m) de Ofific. i: 2,

nj de Fin, ii- _13.

(12)

cerrime quamvisdiftum,

recle

tarnen ex

Stoiconim

mente

& _confequenter _asferi _ex

_{jam expJicatis}

_patet:

_urgerique

prasfcerea hoc idem non

ßbr magis,

qaam

Chryiippo

i-ρίϊ, difertis

verbis Cicero

teftatur

y).

Hanc

vero

confe-quentiam nee alia

explicandi

arte

ftrictarrr

juftamqüe

ob-tine'bis, nifi de forma ofFicii omneoi heic penitus

quaeßio-nem intercidisfe animo decernas, circa mntcrimn adeo

ho-nefti totam finiendam: quam quidem deinceps

materiem

eodem omnino momento pbilofophice fublatam

ilatues»

quo aut infinitam eamdem

nulloque

prorius

Ii

mite

con-cludendam exiftimaveris, aut iittusmodi etiam fme otio fus concluferis, qui nuilam prorius, ne