Exercitatio academica de usu logices, quam cum consensu venerandæ facultatis philosophicæ praeside ... Joanne Bilbergh ... publico examini modestè subjicit Jonas Petrelius Stockholm: ad diem [17] Martii Anni 1683, in audit. Gustaviano majori

nXERClTAtlO ACADåMiCÅ

USU

_LQGl·

CES,

Quani..,

Curri confenfu Venerandas facul

tatis

_{Philofophicae}

PRyfiSIDE

VIRO CELEB8RRIMO

Dn.

_JOANNE

_Bii.bergh

Geometriae

_1'rofeiT,

_Ordinario

Publiso Examini _{modefte [ubjicil}

JONAS PETRELIUS

Stockholm:

Ad diem 17 Mariii Anni _16SU in Audit. _{Guftaviaho Majori,}

HOLMEE,

PR/EFATIO.

l! llicunque hujttintodi ex-.

I ercitia in_publicum

pro-, l ι

fcrunt>non _{parumfolieite}

agere_{folent^qua r*tiene>}

animum Lebloris ad

fa-vorem _{benivolentiam er}

gafe impeäant„

Hoc_ipfummihi

inprafens, tanto magis

ne-ceffume(fe videOy quanto divmare_poßums

cerüu4>non_dtfuturos

>qui cum obingenii,

tum vero _{maxime atatisimbeciditatema%}

conatws _{hofee meosinpe'jcremßnt}

wterpre-taturipartemt lta% quamvü me ipjum-t

deferere nequeam > non tamen f&ciié repe

rioy _{quo pablo acerbiora eor um qua ubicfc.}

adeffe

jolent judicia, evitare pojjir/L·*. Jfiuemadmodum vero> non ni(i _cum rifu

illorum> qui

tempora hac noflra

diltgen-titus

conßderant, hoc _{ipfum (ferare}

aude-am,ita cur _{inanem hane} cur am atdpfolli**

citudtnemmittam_{yjußammihinon}

deejfcj.

^caufatvputo# Id vero> apad cmnes> qui

ofßcii[uimemores, humanttati

haudpo-ftnmum

_adßgnanl

_{loc um> meimpetratu-.}

rum

confdo}

_utnonb kvitate_quadam _{ånt* .}

mi,fed ardoretantumproficiendiy hoc me-

§f

um _inflitutumprofeBum

effejudicent.

Ht

^

iidemerunt, _qui imprudentia

effe

_minime

fentient>

adgredt

etiameay

quorumperfici-endi nuÜa _{[pen effe poierit*}

_Nimirurru

tanta _{fccpé vis ef}

honeftatisy

_{utpcené inJ}

ordinem coaBa_{prudeηHit cultorem virtu- 1}

tis animum _{protrudat inres årduas β}

an-cipit&s)non

tamffe

perpetrandi

ceptaquam

amorereBi,uteleganter Freinsh. _inoratio'

neprima_ptm.

S*j$)u&

curatiue

apud

_me

ex-pendensffupra

omnevotum>

fpemqp

omnem>

non_{jamveniam tantum»}

fed

β applaufm

_u

Apud

bonos

Candidas

q^

hoc

meum

propoft·

yf

tummeriturum confido. De cetero»ut

_F

i

li „ L< ömmafehciter cedant» td vero γ

arte eft quod

vehementer

_opto» Falej

fj

ξβfavcji fa ai; di cc Pr pe A( i cu bo

i >11* VC' ' -Ii né υ nJ yu- tn-ini ί'Ο· 'S-Mi m

iß'

I.

N.

_f.

Pcj

U

S II

_LOGI

_{C Ε S}

Caput

_Primunij.

§. i. Abitus _{intel!c6lus>alii} iunt _Principales , aiii Inftrumenrales, Fun-darnentum divifionisr*

...te

eil diverfa_obje&orum

ratio ,

quorum alia funt Entia Realia,

aiia Enna _{Rationis, Inter hos}

autera

duosdiverfi _{generis habitushoc}

inter-cedit _difcriminis

, quod illorum»

qui

Principalium

nomine_{veniunt, notitia,}

perfe _{perfieiatur homo>ceterorum} per

.Accidenstantum> &

quatenus

condu-cunc ad _{Principalium noticiam. Ιη_*}

burum nujnero> cum _{etiam Logica-,}

ceniea-(*)

cenfenda venit, ftatim

initio

conftare

arbitramur,quid

vocabulo

llius hic

in-digitatum

velimus.

Non

ignoramus

equidcm

difcipl

nisRealibos

hoc

quo- t

que

accidere,

ut

invicem

iibi

operam

pracitare

dicantur;

id

vero

provenit

ex

inutuo quo inrer ie

combinata?iuno»^

nexu: pluraad

hane

_rem

diccre

non

at-tinet,

§ il. Vox

Logica?,

qus

hic

iub·

ftantivé ufurparur, Origine

Graecaeib

defeendhq; t&n

&

λόγα >

qui

norantej Danhav, in Ep. Diai: Theologis,

fihunt

De:iMéthematicis computationem,

Comi-y

cd maximecferentio>Jermonts vamtatem, ■

drißoteh Orationem tarn

internem

qua%

externemjigmficat

libt

l.poß analyt.

c·

l

Verius autem Logica

deducituråAifya

interno_quamextcrno,

ideoqueCeleh,

Mufaeus>introdu&ionein

Theol.

cap.ii

redé dicit, vocem hane

denotare

ii

rationem,diclamen rationis,

conceptumß*

nimi->tå orationem atque

dißßrtationenv

Solec haec alias diciDialediica,

fed<i

*

ufurpatione harumvocum

interiedii

iemiunt Autores, £x

iententia

Cl*

φ

filfimi _{Horneii, nonfuit Ariitofeli}

u-num _{aliquod nomen, quo}

totam hane

dificiplinam denominaret* _Interpreter

vero _{ejusin unsverfum fereomaes,to¬} tam

_{dobtnnan.,Logkam,}

pariemvero qua; topica aliasdiciconivevit, Dialc-biicam _{appellarnnc* interim}

ramen-cum non _{abfurdum fit å parte}

dificipli-na;,totam _{denominuri,voces has}

pro-mifcue _{ufurpari poile,judicat, modo}

caveamus, ne totam hane _do&rinam,

ibla _{Topica abiolvi exifiimemusr*.}

§ HI«

_{Infignishujusdiiciplinaene*}

ceifitasatq utilitasi nonaliundc _magis

conftabit» _{quam fi ad mentis nofirae} imbeciliitatem & infirmitates_paulo di-ligcotius attendamust Infirmitarum_»

vero_{nomine,non intelligimus}

eas,quas

fpe&ant ad res _{agendas, ideihpeccata}

&_{vitiamoraliaf de}

quibus corngendis

Theologorumatque

fcthicorum exranc

praeeepta,ied ifto vocabulo cum

Clav-bergio proieg» §3, Log. V,& N.

coro-pletiimur> quidquidin nobü eß _error®,9

oblivionts_atfy

tgnor&ntiA, qttidquidin

ίυη-ctjtlibm »oftris eftobftcuritatis$_confußonü*

...

(*l

quidquid fft judiciis falß tß incerti,

quid-quid inargumentalionihws mala

confequen-ύα4 Quibus morbis cumfacultas

no-ftra _{cognofcendi fit obnoxia» facilo}

patetdllinonminusopus efife_medicina,

quam tegrocorpori: hanevero, å Lo·

gica exfpe&andamefle,tummelius

in-tclligemus,cumejus objeftum&finem»

diligentius confideraverimus. Apud

vero _{omoesjqui artishujus genuinam}

iudolem _{magis reipicinnt,in confeflo} eil» eam non tarn _{resipfas, quam}

no-tionesquaidam fiecundas, alias

relatio-nes mentis di&as, rradere quarum be-neficio in rerum_{Cognition« dirigimur*}

Uade&oppido patet,

cumfinemdici-mus eile veritatem , _{quam nos} hic

in-telligimus, idemq; monlirat Danhav*

in _{Epit. Dial: quandoait: Logicam}

pro-fcopo habere veritatem,nonin_{allußgnato ,} tdenim _{fortMethaphyßci*nonin atiu} exer-cito) _{quod omniumJcientiarum cß,fedin}

aclu direeiivo, ad eum modum _quofiluma

Ariadn&um _{cfhefeo> aut hodießatua} Mer-curii,viatoriindex_{eß drfcretivu* ver<£via} d_{falja capttofa^ Quibus verbis}

w

fona funt _{Cornel, Mart.}

analyf ca ρ. t.

lnßrumentum _{copntfcendi ξβad}

veritattm

fterventendi_eßLfgica·,

atq-ubicunefe

co^ni-tio _quantur

λ una

_{illa[ttßicil,}

ζ/ Μercuri* alü

qundam ßatua _eß,qu&viarn

qua tun-dum_ßt

omnibuhoßendit, Sicut autern.·

cum _{veritasfx iuis}

principiis eruenda cit, ne _abcrret

intelledus,Logicse

co-gnicione opus eil ; ita fi _isnobisnort^

fuerit _{propoiifusfinis»}

fedvel _Oratoria

vel _Foetica

tradanda,ab bac _{fruitra_>}

auxilium _{petas» ad}

diverfiifimosenim

fines , diveiftHTima requiri

media, rede

docetur. _{vid, Cor. Mari.}

cap»t. _Analyf.

§ IV.

Pcculiamhicoriturquarftio,

An ad

_Theologiam

ufusLogicesfit

cx-tendendus* _{dubitandi ratio}

effepote-rit _quod

plurima Vcteris _Eccleii«

Do-dorum feftimoniaadferat_Horneiusc.i

de _procefTu

diiputandi» _{quibus artem}

Logicam»öb

hoc _fan&o

ftudio>prorfus

eliminandameile,

_baudobfeure innu-erevidentur» fed& _ibidem

Patres,non

"minus _{pro ea>}

quam contra eam

pu-gnantes* _{adducit, &cur}

utrumque non

diilimulandum

fit> _{pluribus exponier.}

φ

Ntmirum _Juttas

_conquerendi

caufasKs

β fiiiflej nemonegabit_>

qui

lllis

iempori-bu»>» _{fophitticen>nihii cum}

_genuina

Di-aleéiica> _{praeter norr»en> commune}

ba-benfem > cbtinuiile noveric * quse ft

obttaCuto fuerit > _quo minus

fgpientia

humanarite reéteq; coiererur» qua ra- Λ

tionefanäa»Theologiae»per_eam

lahem

ai'pergi3R.everentiö

Numinis

Divinipe-ßoribusimbutis>toierarepoflent? Pro¬

preröutem

abufumjibbrium

ufum tob

lenduro non efle » ficut in omnibusr* >

aliis>ita&hic locumhabet,immo.cum

Logices

ope»veritas ignota

in

Iucem.»

proferatur, nota connrmetur»

&

ad-verfuscontradicentesadieraturjcumq?

Thcologta* fit habitus

Pcientiis

analo-gus, qui ut in

icientiis

ficrifofetj

do

Deorebuique

divinisdiflerit»

hoc

ett*

terminosj& resiisfignificatas

explicar»

cenclulionesex_{fuisprinckpiis}

deducit»

_*

confirmat, & ab

ohieäionibusditten-tientium» vindicat acdefendit >

maxi¬

mum eam ad ttudium Theolcgicum.*

conferreadjumcntuitbpufiduaj

feré

ett

dcmonitrareveile«, Kem perfe expc- # drtuni)

0)

ditam, occafionermin _{feqiientibu?ma¬}

gis iliuitrandi nobis obiatum

iri,ipe-ramuf»

Caput

Secundum.

§ f. Poftquam generatim diximus

Logici muneris eile,

cogitationesno-itrasfic conformare, ne in

veriratisin-quilitioné erremus. Proxiroumdtut

infpieiamus» qnas leges & regtilas ad cam remneceilarias»ars iila_pra^cipir

$

itaramfn,utbicnontam_{rpia praecepfa}

quam ipforumprieccptorum

oiumtra-damus. in_{primis autem conilat tres}

eiTe _{operationes intelieftus noftri>}

ap-prchenfionem fimplicium,

compofiti-onem& _{divifionemr atq; diicurfurrL»*}

An _{prima mentis operario ad hanc}

di-fcipiinam fpeäet, ambigi poteftquod

iilc Tantum _a&us>Logica

drediicneo-pusbabet T quipoteit aberrare å

veri-tato. _{Jam notiilimum eil»} Arifto-telern veritatemr & ei _oppofrtarrL#

falfitatfm _{nunqoam tribuiile prima;}

mentis_{operationi Ted fecunda*,&qua;}

ei_{reipondecOiatiomEnunciativa?* vid}

(?)

ΜιιΓ. in

_Methaphyf.

_{Cap,XXXV. §*,} Itaque,quaf3tioncDo6irina Prirdicabi-lium & _{Praedicamentorurnad}

Logicam

pcrtincaf , icirc quisforte

deiiderave-rit: _{cujus rei cauiam aliam atq^}

aliam

adfignare lolent. Nos miffis diveriis

fuper bac re fententiis dicimus cum_»

Logica

fit totius Philofophiae, immo

otnniseruditionis_{inftrumentum,}

opor-tereeam, non foluro traderc rationem

re&éargumcntandi>ied& communif-fimas rerum _& vocura _{diftindiones,}

quippe» fine qnarum _{cognitiooe>rerrL»}

piané nullä re£té& rité

perciperepof-iumus. Et _{quidem quod ad}

Praedica-bilia attinet,docent ea _{quaeEiTentiarrL»}

cortftituunt, difcernereab _iisquae ean-dem _{confequuntur, &in his»}

cujufque

rei _{Propria & Accidentia» flc e.}

g, ad

cflentiam Petri _{conftitucndam}

perti-net _{quod fit animal,}

quod rarionalis» quod homo» _{ubihabesgenus,}

diffcren-tiam» _{ipeciem» qua: omnia in nofho}

cogirandi modo diitinäafunt* in Fe¬

rrovero _{plané idem; f*d}

potentialo-quendi &ipia

loquela

coniidefanturut

(9)

ctmfeqcwntra Eilentiam Petrt*

Lo-quendi facultas,_{Proprium hominiseft»} ipfa loquela Accidens, Luce raeridia-na _{clarius eile}

puto» ft quis htec ralia_*

ignoref,eum nihil infeientiis _proficcrc

pofle. Parcm utilitatem

Pr&dicamen-torurn_{eile»ecquhdubitet}

* Controvertl

acriter iolet_{inter Veteres &:}

Recentio-res _{Philofophos»An dentur}

Formte Sub~

ftantiales.Ne quidem_{quid fitdequo}

di-feeptatur

_{percipiet>cuiquid}

fttSubftan-tia»ex_{Prirdicamétiseft}

ignotii, Rejcäis

Neoterici formis_{fubßantialib9*}

forma-rum inftar _{confiderant in materia ie~} cundum leGrand Art._{X4in Phyf}

Ge-neral\primoquandam_{menjuramdtfinitam}

qua. quantitascontinua, _{velpartium numei}

rurn,quadifereta_{paßlminphyjkt'»}

appellan-tur4 Secundo_{ßguras feu}

extremitates Uli

rriAtcri& _{convenientes. Teriio}

ßtumfeu di[-poßtionem interalia_{Corpora. ß)uarto}

mo-tumJenfittft mutationem. _{JJhpinfoquietem}

Jeu _{permanßonem in eodem loco, Quid}

quanriras continua, _{quid difereta,quid} fttus &c* ex _{Pr®dicamentishauriru£L.+}

Idcm _{evenit ©tiam in cctem}

0°).

phtaepartibus.

In

fcthicis

virturemncm

eile _{potentiam naturalem fed}

_habitum

demonftratur, & amicitiam eile rela¬

tionera _{adeoque virtuturn in numera} haberi non poile ibidemdoeetur. Di-fcrimen inter _{potentiam naturalem &} babitum Prardicamentnm Qualitativ,

mturam relationis PradtcarncnturrL»

Relationis _{tibi ob oculos ponet,} § it. Iniuperioribusnonminusad

Theotogiamquam ad Philolophiam

ar-tcm hane conducere raemiriimusj ib·

percii igtrur,ureos

qui

itudro

I

heolo-gicoopcrarn

dsnt, hujusquoque

partis*

qux adpnroam

mentis

operacionemj

ipeäat cognirionem juvare, paucis oitendamus» Non _equidem

ditfitc-mur, quin in SS. _{ThcoJogia plurirra-,}

tradantur , qua? eriaro puüquam lunt

revelata» ratione vel_{ullisprincipiis}

co-gnitionis

naturalis probari

&

adftrui

ncqueunt t interim Sacra

Scriptura_»

multa _{pradbpponit, qua;}

fivebujuimo-di resfidcialiis,juxtaprincipiura fuum,

decentér _{explices, live illorum}

verira-tem,contraadverianum defendas>haut

tibi _incogmta

_ciTepoflunt,

_Ια

abßrtr-Mimo illoTrinitatis _{myfterio mentio}

fif Perionae>Eflentia?,Reiationis,

fub-firtentia?, Hosferminos in communi Logica inPrsedicamento

Snbitantiie&

Relarionis _{παχνλας, Metaphyfrca vero}

*■

ακριβώς exponit.

Dixi

in communi.·

nam _quantum ad _{xetera non}

ignora-mus,hosterminos multam involvero

imperfedioncm 5 a qua omnino

funt

liberandi > qtioties ad

tremendumhoc

j.i. myfteriom

accommodantur.

Pariter

quoque

myfteriumincarnationis,

dua&

%

naturasinunofuppofito&\pssvzm<rn

in-cffobihter efle unitas doceu. Quid

fuppofitum

quidnatura»

itidem

mihiex

Prsedicametito Subftanti»

eritpeffpe-Ctum. Conflat etiaro _{luperiori feculo}

de_{pcccarooriginisexortam}

fuifTecon-tenrionem, An nimirum iilud fit

Sub-4 ilantia vei Accidens / non dcfuerunf

qui peccafum originis ipiam hominis lubftantiam» id eit>animamac _corpus

cjusadfirmarent«. Cujus abfurdiflim«? opinionis fons &ongo,ecquae alia fuit

quam ignorantia

doftrinae

Pradica«

(η)

mentorum ? Ut vclex hoc_{pun£io fatis}

appareat» eos minimé fallcre ,

quiin-ftrumentalem hane_{difcipiinam I}

heo-logiae itudiofo addiicendam _ivadenu

bortanturque.

§ III. Quomodo fimplicestcrmi-nire&é _{apprehendantur» quodad}

pri-mam _mentis

operaiionemdirigendam

pertiner,breviter> & _{quantum quidem}

id ad noilrum _inititutum

fpe&at, di-Öumeil; jam porro,

_{UibsLogictsr9}

_,

qui circa altera _{mentis noilrte}

fonßio-ηcm, _nimirum

Compofitioncm &

Divifionem_{occupatur» coniiderandtis}

eil« Exterminis _{iimplieibusoriuntur}

Propofitionesvel _{Enunciationes»}

qua-rumin _{univerfum affeäionesiunt}

veri-tas _{velfalfitas. Hujufmodi}

eoira

ora-tioncs»aliasnon moratur

_Logicus.

_In

illis duo i'unt _{ipeäanda,Materia For¬}

ma.Hjbc

naturam,fpecicrn>&

proprie-tates» harum _{Enunciationum nebis*}

exponit: quae omnia accuraté nobis

cognofcenda funt fecundu Horneium

Cap. i V. deProcefTu _difpurandi, dupli-ei _{decauia«, Prima}

, * .. 00

pro iifdem aul _eafdempro

_diverßs

accipia-w mwi, itat ut untwi veritate

cognitay deve¬ niate etiam _alteritu_conßet,

qua. aut _ißi

aquipoäeti aut _{ejua convertens eß♦ vel ut}

ventatcuniua_explorata^de

oppoßtafalßtate

certua _{quisßat. Secundo>ut}

forma

propoß-tionum i»teileII_{cisdifcamwformas}

argumen-utionum. _Quam rem _{priulquam a}

g*

grediamur > _quae de fuppofnionibusr*

vocum» ö Recentioribus _{iobric tradi}

iblent, minimé _negligenda

eiie,exena-plistam ex

_Theologia

_{quam I}

hiiofo-phia petitis, oftendi _poterir*

buppo-iitionihil aliud _eft,quam

certa vocisa«

licujus _{prcefcrtim gubjeäi in}

Enuncia-tione_{acceprio«, Circa hanc}

rem vero>

contingir cumquoq;errare» _{qui Gram¬}

maticam &

idiotifmoslingvarumopti-mé novit, nifiad ea

praseepta quae dcL»

ibppoiitione

tradit_{Logicus> animum} bene _{advertat, Docet ille,}

fuppoiitio-*

nem_{haue eiTe}

mulciplicem;materialem

& _formalem

, communera &

diiere-tam»

iimplicemporro

& perioualem,

naturalem &_{accidentalem»}

Quil'quis

notiticeharumrerum non minus quam ceterarum

O a) m

eeterarum ad veritaris indagationemj

pcrtincotiumcft cupidus^totiesmemo?

ratam_{dtfciplinam, ubi eae ex} profeflo

tradaQtur,adirepoterif» Quam

infigni

vero urilitatcnoncareat nofle* quoties

fubvoce

ahquafiatdeicenfus.duobusf*

tanrum _{exemplis deciarabimusr\ i.}

Omnia Animalia terreiiria erantin_>

area _Noa?, 2. Deustradidirieipium

preiiumRcdemptionis

proomnibusin

hoc vox, omnts, _{ponitur pro}

finguliff*

generums in illo,pro generibus

iiogu-Jorura, Hxc omnino _{taliaefle, qu#} fine fraude veritatis, ab Orthodoxo

Theologoignorari nonpoflunt,ex

ad-verfa riorum _{eertaminibus>plus quam-»} fatisedodli fumus,

§, 4, Quanti interiic,

Propofitio-num lpecies

dignofcereetiamexipiaj

iacra_{icriptura fatiseftevidens, curTL»} eaaccuraté difiingvat inter

propofiti-nem Catcgoricam & hypotheticani-t*

Comparerhaec Job,zu βvolo e&m

ma-nere donec *veniarn quid hoc

ad

quamdiicipuli

Chrifti venditaruncpro

fimplici. Quocircacos errances,

('5)

viam reduxitSalvator> _{docuitt},· omni«}

noverumeile_{quodLogicidicunt}

con-ditionemnihil_{ponere. Quid de}

Mo-dalibus, quae rem effeautnoneflo

cumaliqua determinatione ieu modo

dicuntviirfentiendum,judicium

audia-raus Cl. _{Hornel* Cumin difaplwü} non* restantum_abflute

> [ednecejjarioßpe_aut

contingentereffeadfevuntur> alta item poiß

[eri dicantnr>ctiamfi _\eipfa_nonfiant,alut

ok 7 ων αδυνάτων_eße

>ut[eri prorfus

neque-ant_ideq

hi* gravesßpe controverß&exi·

ßant, ξβ_{propoßtionum illa}rum ξβ qua ex

hü _{conßciunturargumentationumnaturam}

ac _{rationempeißeclam}

habere decet, ncj

hallucinerts,_{idfyeomagis^quθfaciliorinta~} libus_{eß lapftus. Certe}

ipfafacra Scriptum»

ut

Philofophicasdoblrinct* nuncomittam,

E-nunciationibua_{βρum Modalibusutiturquä¬}

les , funt ha: Neceffe eß

evenirefcanda-la_{Matth, XXlll.}

7.Noncontingitnon eve¬ nire_{fcandala Luc. XXII. 1. Non}

contjn-git Prophetam perire extra Hierufalem

Luc. XIIL 33, Impofßbile eß _{eos qui}

fe-melilluminati _{fuerint denuo renovavi ad}

pxnitenttarn. Heb. FL 4. Impofßbile eß

I - ~_/

>. J

ÖEUm tnentni_{ibid, 18. Impofjibtie}

tβ Ρev

placerefmefide Heb% XI.64 H<zc in _{comp. *}

Dial. c4€. Non minorem

atrentio-nem _{proprerfummam}

qua laborant*» difficulratem»merentur

Exponibilesr*-Babent _{quaeiibet hze> fua}

peculiaria-»

iigna,qua?ii naruram ac _{poteftateiii-»}

earum _{intelligcrevelimus,}

diligensen,

nobis funt _{confideranda. Excluilva-.} Prsdicati eft hsec: _{fapientcs Graecias}

funt_{rantumfeptem. Exclufivalubjcdi} ioius Deuseit infinitus. Prior

Enun-ciatio ita

_inreiligirur

; fapientes

Grse-ci# fuerunt_{feptem& nonplures»}

Po- 0

rteriorfic:Deuseftinfinitus&_{qui noa} eil Deus noneil_{infinitus» Id}

pr^rer-ea _{renendum eft, Excloiivam non}

ex-cludere concomitanria fed _oppobfiu«

Sic_{Joh. XV1L Qjiando}

Patrem ello

iolum verum _{Deum indicatur, fiiius}

& _{fpiritus ian&us> minimé}

excludun-tur _{iedliditii Dii.}

Exceptivarum of¬

ficium ert» _{Praedicatum attribuere}

lub-jedotfed ramen de _{aliqua parte}

fub-f

L

jediidem _negarev:g.

_Chriftus

_fädus*

eü nobis per omnia fimilis excepto

07)

.peeeato. ΕΠ: _igirur

_id>åqvo

_{iit ex¬}

ceptio,( ut hicillud_{omnia.aliquid}

iari-usre

excepta>v.g4peccato3&_resexeepta

iubeo, _{aquofit exceptioabfoluté}

ipe-dato»conti'netur.De _{Redupücarivisob·}

fervandura _{eftjquaidam deiignare}

cau-iam, _{propter quam Praedicatum do}

Subjedodicitur> ut _{ignis»quacalidusr*}

urit, _{aliaeexprimunt certam}

conditio-nern> _{fubqua praedicatum tribuicuL.}

fubjedo. Filius _{Dei, qua homo}

paf-fusefR _{Perhujufmodi propofitiones»} diftindionemduarum naturarum» in-.

* una perfona

ipfa icriptura facra 3

pari-tér & _{iheologia» exponit. Quod}

ad

comparativasattinet>comparatio _pro*

priédida noneft» nifi tertium illud

at-tributum»_{in quoduae res}

comparantur»

utrkpinefl. Qualis eft ha?c: Ariilote* les dodicr eü Platone. _Impropria.» comparatio eil, cum tertium_compa·

Jtationis alterutri_{tantumineft; utme¬}

lius_{eft nubere quam ufi}

■, cujus fenfui

^hiceftj Nubere bonum eil urinon_eit

bonum,talis _{comparatio ad Logicanj}

non _fpedao»

0?0

§. U Tantum de Propofitionum

fpeciebns, Seqvuntur afFeäiones, qu# T

duphcisfunt difFeremiaej alxaefingulisr'

Enunciationibus competuntj alias

in-terFe collatss. Prioris _{generis ilmo,}

Qualitas, Quantitas, finiras, ac infini* · tas Ratione Qaalitatis i

Enuntiatio-nesdicunturafFirmantes velNesantes. Ceterum hic οηιηε ί* χ um volvenduim

eil,ne inbnitas cum _{Negamibus coor}

|

fundas _{Qaoties particula Negans*}

rton ad copulam _{percinet» fed eitpars}

fubjedii aut pr^rdicari, tum Enunciatio

eil inHniia » qualis eil hax_: Petrus

po-ψ

teilnon ialvaru _{Quantum illa} difFerat _τ

ä _{Neganre hac: Petrus nonporeil}

fal-vari _{facdepateti cum multi homines}

poilint non ialvari, nullus tarnen noii->

pcreft ialvari iiabfoluté loquaris» Pro-pofita breviras bis plura addere non^

permittio*

§ 6t De afFedHonibus relarivisr*» <

iequipollentia, converfione>

&oppo-ßtione agamus, Eil iEquipollentiaj»>

duarum Enuntiationum, in _fignis

_&

O9)

feu _{reipfa convenienna_>. Hic verö}

earantum_{intelligitur, quteexforma_>}

verborum _{judicarur, Quandoquoad}

resipfas sequ' valeanr orationes, nca,

cx _{Logicis, fedexipiis diiciplinis,on¬} de funt _{deiumptas, fertur judiciumj»} ■f Formalis _{hujus ffquipollentia? ufus fre»}

tjucnseftin diiputarionibus,· foepéenirrt

accidit ut Enunciationem _unåprdpter

fcvidentiå fuam»nonaudeat _iropugnaré

adverfarius, alteram tamen, _{qua? ejusr"}

> éil a?quipollens, concedere noliu*

Sic tu autem eum _{ilringes, fi}

ratio-Ψ hem _{jequipöllentiarum ccneas, ut->}

quod prius omnino non videretur

admittere_{polle, dein nullo modo irL.}

dubium vocet, Nec minor uius eit converfionumi ignorantia enim hu¬

jus, foepé inprtecipites

nosciuci

crro-res _{contingiti li nempequis}

conver-farb noftram fic adoriatur» ut

conver-j tenremfaciatfalfam, eg fl quis fibi

dö-fendendam iumflt hane

propoficio-nsm. _{Omnesqui fal}

vantur, hos

DE-us vult_{falvari« iliicö non teneturl;}

^ defendere iitam, Quofcunq; DEös^

. .. >

vult fälvari>illi falvantur. Νam

iegiti-tima _{ejus coη verrens hacc eft.}

Qui-aam _{quos DEus vult faWari}

» ialvantur»

§.%< Didiis duabushis affedlionibus»

confequemia inefle nonargumentati¬

vemdicit _{Danhjn Ep. Dial.C, IX» hac} iine dubiode caufa,_{quod in eafic ratf- <*>}

ocinamur, Siveraeft _hasc, vera eil

&illa,· iifilfa eilbaec, falfaeft& iila^;

contra _{quamfirin oppofnione, tertia}

Enunciationum affedione, ubi fic in»,

ferimus. Si vera _{efthaec/alfa eü ifta»}

& viceveria. _{Quanta vero eil}

necef-iiras atq utiliiasdodirioaj oppofirionis, *

ex modo memorato Danhavero

coü-ilat, cum c,_{7, D, eamprimum inftrU'}

mentum, diicretionis veri å fallo

aoa-lyriccc3 appellat. Miliis aceterisop-poiitionis Ipeciebus> uno tantum ver-bojde contradicloria difleraraus» Eft

vero _{contradidlio duplex; material?**}

^

& _{formalis, illa dicitur contradidlio}

in _{adjedlo,Jocurnq, habet» ubi}

termi-nus unus deftruit alterum in _{eaderrui -2}

propoiitione» v. g. homo eil

irratio-nalis. Formalis contradidloria

00

tiir» cumuna _{Univerfaliter affirmeo,}

quod altera _{parciculafitér neg st, &}

contra, Htec auiero_{iola» & quas}

eam

armulatur _{iingulariumoppofltio}

,unici

eft _{mgmenti»quippé}

qua;omni medio

caret. Cum enim _{ambs contraria}

poflint eile fdlfa?»a roba; _{iub contrarias} ve*_{te,falascontradiäorkemec}

amb&ve-rasefle _{poflut, nec arabs falla?.}

Quoties

igiturveritas_{dilputädo inquiratur,ftatu} comroverflae rité _{conftitutomoaliaquä} hac _oppofitionis

pugna uti licet, Sicut

> _verononuna

cademq. naturaefl: Enuo

ciationumj utex _{iuperioribusiatis}

pa-tuit; Ita necin _omnibusearum

ipecie-bus fimili ratione _formatur contradi-Ctio. _{Nim akter Enunciationesflvo}

propofuiones _{fimpiices, alitere# quas}

conjundta? &_{hypothetica? func ,}

com-iniituntur, Aliter contradi&orié

pug-nant _{Enuntiatiooes de inefle}

, ahteio.

modales> &c, Totam hanerem_pars"*

prior _{Analyf: Com. Mart. tribus inte¬} gris capitibusdeclarat, Tantoautem

v

lubentius B,L,ad _{ipfum Autorem}

mk-C'O

piirtimus» quapo

nobis

major

fpesr*

-■

v

, yirumerudi/Iimum defidetioejus4

^

abunde iatisfaäurum,

Caput Tertium.

§♦ i» Sicot fupra diximus, ex

ter-minis _{fimplicibus oriri propofiriones^;}

ira viciiiimex _{Propoiitionibus conitat}

fyllogilmus, Quamobrem nihil janij amplius reilat, quam ut diretiionenij

Logicam, circa tertiam mentis no-ftras_{operationem» pro rc nata}

_conii-

_*λ deremus. _{Supponimusautem}

_omni-

_^

umprimo, nonnuilas dari Enunciatio- j

nes, _{quarum veritas & falfiras} adeo

(untmanifeil#, ut tertia mentis ope-jationenon indigeant*

qualesibnto-mnes,quae Pub habitu principiorom_»

tarn Theoretieorurn _quam

Prailico-rurn continentur* v*_g. .fåqualia,

fi

aequalibus addas, tota erunt

aequaliaj

iiinaequalia,totaerunt in^qualia.

DE.·

useilcolendus, Parentesfunt honorars v

di> &c* Per haec _{principia, in rerurru}

Jongc pluriraaru, beneficio

ratiocina·

tioois·>

Cij)

tionis _{nospervenireoognifionem,} fa-cra _{p-igina docet, dum nobis naturali¬}

ter iniimm elTe indiciumde verirare <5c

falfitaie pravitate parker ac

réiiirudi-ne reiadierir: prsterqua _qood quotidi-aous ufus evincatde&ione_meditatione

& res tra$ando,iK>s_{proticere* Magna}

aurerotemeritatem incurrit,_{q. i rem_»}

dubiam vel _{ignotara> nullo}

argumen-to. auc _{probatione cognolcit.}

Pro-bationes hsconfideranturrarione for¬

ms, vel materis· de his omnibus

or-dine s&uri fumus,

§tz» In _{primisigttur tenendum ert;}

quod iicut dus fint faculrarcss quibusr*

homo _{aliquid cognolcit,}

fenfusnimi-rum, & mteliedlus;ira eriam duo dan>

tur _probationum

genera, iecundum_»

qus argumentationu fpecies

conilitu-ere licet- _Dividi autem fotent

argu-mentationesnnpcrfedlas&iroperfccias:

ad hasreferunt _{expofnionem &}

indu-£Honem, _{qusurraque ex ieniualiquid} univerialiter_{coliigir.-öpe indudionis,}

difponitur ioteliedus ad principia

fei-entiarum _{abfque pericuio}

gnoicen-(14)

gnoiccnda « unde ctiam difcurfus fe- 4

cunduro _{difpofitionem appellari}

con- ^

fvevit.Hujusutet_{expofitionis ufum}

fre-quentemeife, _{negari nequit, Γι} etiam

in _{obicuriftima materia, nonnulla}

ma-nifeiia eile _{ibpponamusJ«}

3» Ut veroinduilio _&expofitk>

aliquid ad fenfum piobant;ita contra

Enihymema& _Syilogifmus,

argumen-tisac_{rationibusreifidem faciunt* Non}

vero minns _{Enthymema, quam}

indu-£lio & _{expoütio, inter argnmentatio*} nes _{imperfcdlas numerari fölet}

$ foius ;

-Syllogiimus perfedla & formaliseft ar-

1

gumenratio. Adformalem_{argumen- *} tationem_{requiritur, utnullusterminus}

iit 111 _confequente,

qui non fuerit in-anrecedente : at in _{antecedente opor¬}

tet _{altquem eile, qui}

in coniéquenfo

non fu. _{Tale requiiitum}

ioliSyilogi-iino _competit,

_Énthymcma,

_forma¬

lem noneife _{argumentationen)}

probo» c

quia _{coniequentiam habet materb}

slem, _{qua? concluditvi materia, hoc}

eil,_cujusfotma in_{certaaliqua materia}

woTligit,

verum

coniequens

exveroftm

4

tecedcnte, fed-variaramateria nihil ef-ficit, ut homoeil anima! E. eil ienfus

particeps; hicenimrarionematerias

be-né _{colligit, fecus v. ad hunc modumj}

variata, Arboreflvivens E. locomo.

vetur. _{Syilogifmus auternin figura Sc}

modo conilitutusj formaliter couclu-dit, ideil>evidentemneceOitatem

iila-tionis habet in materia. Quaroobrern

uhro _{fequitur, inobfcurisfolum Sy 1}

!o-gifmum efllagitari i in ceteris etiarru Enthymematieile locum ♦ ut

morofi-"

tas _{quaedam fuerit, ab adverfario,}

prte-iertim fi is Candidus fit» Sc nuüaro

oc-cultammediteturfraudem? _iemper

po-ilulare» utfua fecundum_{figuras Sc}

mo-dos_diiponat,

§, 4, Formaii haec argumentatio»

feu _{Syliogiimus, cujus mentioncm}

fa-cere _{coepimus, eilmultiplex}

>

Catega-ricus Sc_{Hypotheticus,abiblutus Sc}

ma-dalis> finitus Sc _{infinicus. Has} omnes

argomeneandi formulas _probeengnitas

perfpe&jrq; erunt veriratis indaga-tori;

nam etiialia? _{aliismagisfrcquente'ntur».}

poilunt tarnen omnes in

(tS)

busoccurere. Modalium ufuseft iru

ptaedeflinatione &: providentia divina, Hypotheticum Syllogifmum ip(bPau¬

lus facit !♦ ad Corimh, v, 12,& feqq«

Quam veromuki hac inre

ienegligcn-ter_{geiierint> etiam irjter iMos>quidere}

literaria_{optimé funtmeriti> percapita}

raulto _{piura tibi oitender pars pnon.}

anaiyC Neigitur in eundemcum his

lapidemimpingamus» tanto nos

atten-tioreseile _{oportet 1 quantomajor per}

imprudentiam &: inadvertemiam

no-ftram visinfertur_{ipii verkarf Forma} enim vitioia, quid tandem erit quodin

argumentationibus noiiris iereäe

ba-bebit/

Eft autem_{prarter formamin}

Syliogiimoaliquidquod nominemate·

riae venire fölet> confiderandum. Per

materiam non inteliiguntur resipiae»

qnae iemper å Logica tra&atione lunt

removendae,fedprincipiaex quibusar-gumentationes conficiuntur» quorum

alia funt_{propria & domeftica>alia}

cora-munia &_{probabilia, unde}

_Syllogifmus

dici confvevit Demonitrativus.&

picusfeu dialeåicus. Prycepta autem

do&rinas, tam Deroonilrationis,_quam

Diale&ica?> _qu?etradit

Logicus,cogni-tu_{apprimé iunt neceflaria. Etquidem}

Diaieäticae etiam _{fuas eile partes,}

Ari-ftotelem inlibris _Topicis docuiileeon-ilat * _{praeterquamenim quod}

probabi-les rationes, ad veram pnncipiorum_*

Cognitionen} rnanuducunt ,

etiarrt

de

quavis re,inutramque parrem diipnf

an-do, melius quidverumiit quid bdlurn,

peripicere poflumus, De

Demoniira-tionis necelTuate _{atque utiiirate minus} dubitatur } quippe fine _qua

nullius

rei

accuratam & evidentem _conitquimur

noticiaro, Hane _quoties

_confedari

velimus , ad duo praecipuéatteodero

oportet , ne nimirum prncipia

adhi-bearous vel remoia nimis velabena,in.

altero ensm rnanifeilum

vuiumdnal-tero _{ingens pericuiumeile allem}

Cor-ncLMart« Hecc itaque nili

prubéob-ierventur , tall» demoniirationes pro,

vera _{apodixi nobis naicuntur*} Quo-niodo autem veteres» nonmodo

ioe-piflimé ex communibus principus^

C28>

difputarint, federiara limites

fcientia-rum _{movérinr, paflira}

eorumrefiantur

monimenta. Γι_{quoquefontem &}

urigi-nem _{ejus fentenns,}

qus ratione

dua-rum _{Principalium dificipiinarum}

Tbe-ologis nimirum& _Philoiophiae

dupli-cemdari verhatem

itatuit,relp!ciamus,

deprehendemus aliarn non _eilequarru

ignorantiam vers _{Demonftranonisrh} Nam _{exernpla quibusinduäi}

conrradi-äionem & _{pugnam hane conrtituunti}

evidenter _{oltendunr, eos commietere}

fAt7zßci(r.v 'sig «λλ9 _{Quod quoties}

fit>vitioiifliraé fit, _{Qusetiam ornnia}

declarata,uberriméinveniernusin

ana-lyfi» Hic veroiubiifiendum_{mihi eile} video, ne _{prsterjcjunamtaranobilisr*}

^gnrnenti trailationem, Te

in-fuper B L, nimia

Literatifjimo Jwveni

Dn.

_JONE

_PETREUO,

Holmen

fi

Amico veteri & _{convidioiifvavif*·}

iimo de ufu

_Logices

_erudite

diiputan

ti,

Q

Und

mentis lumen denfd

[um

caliginepreß

Sκ_[ett

etars docilU> [edulut_at%la·

bort Sbdc_{Ugicesfummtbtlelicjuü}

in artibua ujus

Sit_Jumm

usepvalör differis hoccetuo Ψerpulcro [cripto>pr<tßans ßudb[e

Petrb-Uteris _{ateptudnet rationebene.}

LJ9

Pergito Amtce,_precor,captam pertexerej* teUm\

Eißepro meritispramialarga feres»

cQjratuloyergo7ibi[ummum quoquc

men adoroy

Ut

tempwi vita.[o[pitetom ne tua!

ßßratulor atque TuoPatri _{quod crefeercj}

cernal

ciecum doblyina _{moribμ at}

[ρ bonts!

Ροβ-Toßremo voveovivas

in

Tßeßorü

annos Felix! his votis annuat _{ipfe Deut!}

Siamina cum tandem vita mors lurid^J

Obtineas

_celjt

_regna

_be

_atapoh!

Ita_{adplauciere voluit}

debuitque

Olaus

Moberg.

t)olhßimo Oynatiß/moque

Dn

_jON/E

_PETRELIO

Holmen

_Γι,

Amicoriim haud

_{poitrerino de}

_Ufu

Logices

diilerenti*

np

Olle

bonasartes&quaecultura

per

j[

illas

Fit, Tentes hominis procreat

itl-geniurm

Reåé _{igiturLogicesnxnunc}

penetra-iia luftras

lllius> acquis fitjjatti

valoripfe doces*

Teq;virum_{pr&fta^propulfas dogrnatå}

fa)ia

QuaehafceThefes doftas debilitare

vo-lunt4

Pugna: fed cauté »conilantcr forritéf

aude

Virtus _{pro meritispramia digna} da_j-bir*

Non|eit quod eures dentati fulminiu

Momi

Sufficiat doftis te _{placniile virisr\}

haecfeftinanti calamo ofFerre voiuic ut_potuic P. H4 U* Ad

_egregiam^,

De

USU

LOGICES

DifputationerrL^

Politißimi DoBijJimtqutJ

Dri. _{JONM PETRELII}

Holmenfis,

Amici mei

_longé

_fvaviffimi*

DA

mihi

quod

frno

non

commendctu>r

ab _ufri

6)uive_{frum nunquam crimen abujui} alat4

Sin_{aliquitdid'tcit divinatuminementis %}

Ütier,_{hicpunclumdignu4ut omneferat.}

βamTuaTETRdELl, quantifit, morcj

fophorum

Exacui(fe _{animum, pagina terfa docet»}

Sednec t anta_{forent iflh&c}

* nipellte* ha·

berent

Sanlla Tuum PietaS} _{nudar^ fraudo}

Fides♦

Sr_{gå Tibi laudes dico->quod Candida flirta**}

Promeret·) ξβvotiscunPlafecundapvecor\

OmihiUtadies_{qua,Te qucaplatamanebit}}

OftJera diei>quaηeget eßeme umJ

I

hoc

eandido _{lubenticjueanimo} poiuic

J. WlNGIUS.