SPECIMEN ACADEMICUM,

s<?- /

D. D.

SPECIMEN ACADEMICUM,

DE

QUOD, CONSENT. AMPL. FACULT. PHILOSOPH.

IN REGIA ACADEMIA

ÜPSALIENSI,

SUB MODERAMINE

AMPL1SSIM1 atc[ue VIRl

Moral, et Polit. PROFESS. Reg. et Ord.

I'OBLIGO EXAMINI MODESTESUBM1TTIT Stipendiarius Ahlofvianus ,

MAGNUS ARO S EN,

FESTMANNO^-DALEKARLUS.

IN AÜDIT. CAR.

MAJ. AD

D.

XIX. MARTIl,

ANNI MDCCLXIII.

*

, Doris Ante Meridiem Confvetis." ^. U Ρ S A L I I,

vi ris ^{> ·} ; ; ^...

u.

Aämedmn Reverendis atqué

Fr&clarifflMis

d ;noMag.PETRO ugla, dno mag tori/e

björck,

d» mag laurentio

böök, ^:

Dno Mag henri co lind bohm,

PASTORißUS & PR.ZEPOSITIS

Vigilantiffimis,

Accuratißimis,

FATRONIS BENIGNISSIMIS.1

Veffiaé iff

dum recordor,me

fingularis Benevoientiae

totuni pechts Venerationis plenum

Favorisque iniignis Documenta

fetttio, EorumT

ut decet, prseconem agere, Tarn Veftra prohibet modeilia, quam mea

jejupa dicendi facultas. Tot tarnen, tantaque illa fuiffe profteor^, ut

oblivjonl a me nec tradi utiquam poffint,, ^nec debeant. Le-ve hoc

xhartaceum munus nieam in Vos pietatem loqtietur & teftabitur. Ad I)Eum preces pro perenni Veftra incolumitafe fundere nunquam inter- mittam; milüque nihil optatius erit, quam ii vitam Veifr-o patrociniö ilxguam agere _queam. Quoad vixéro, permanebo,

VESTRORUM NOMINUM

cultor humiUi?nu$

v Magnus äkoscn.

VIRIS

AimoåumReverendisatqne

Fraclarijßmis

D:no Mag. DANIEL!

Η Ε R V Ε G Η R,

D:no Mag. J A C O B O

B O ΕΤΗ I O,

Åd Aroiieafc

Gymnafium LECTORIBUS Dex*

terrimis.

Si

tarnen

^{vel nlaxima}

mukum,

^mihi

ut

eilet

fatis

dicendi

a me

facultas, digne Veftra ^vereor

in

ne merita ρ

offen

t

pnedicari. Fa

^vore

plane iingu-

kri, me

ampkfti femper dignad eftis. Viam mihi

optimarum

monftraftis artium,

ea

quidem fide,

ut, ii

quid

ego

profecerira, id vobis tribuendum effe

fatear. Confilii expers

Veflro fum adjutus;· ani-

mumque meum,

rebus

prope

diffidentem fuisita

erexiftis, ^ut denuo

fperare cceperim. Alia bene

mulca BenevolenticB Veilrae documenta, memori

femper colam peftore. Doleo

tarnen

nihil mihi fup*

petere,

quod Vobis rependam. Animum itaque gratiffimum, loco remntierationis, accipiatis quaefo,

enius teftes ténues hx erunt

pagellx,

quas ut

fere-

no

refpiciatis vulcu, humillimus fogo, fpesque

fortunas

patiamini Vobis effe commendatiffimae

NOMINÜM VESTRORUM

cuJtoris hmillmi

Magni ARoséN.

Comminiftern vid GL

Norbergs Forfamling, Ärevördige

och

HégvåUårde

Herr JOHAN RÄBENIUS,

Min

Gunftige Morbroder,

Dygdädla

Matronan,

MARGARETHA FAHL FORS,

Min G

Liniliga

K.

Moder.

1illaten

Gunftige

Morbroder 00h

Moftery

att

ett vårdnadsfult hjerta tnå vid detta til·

,

fälle

i'

hdmjukhet fä fofeftaUä fig

Min Gunßige

Morbroders och

Mofters

ålfkatisvårda

namnä och

prisvärda egen/kaper. Den migftåndigt bevifta gunft och utmärkta bevågenhet år

o

hårtill

de

kr

^a

fil·

gafte drijfjadrar. I fytinerhet vördar jag

med en kår

ihogkomft

de

otaliga

godhets prof,

jag

åtnjutit

under den tiden,

jagy

med nogkånbar

affaktiad, nöd-

gats

rbna för luft

en

af

en

huld

Faders oma

förfor,g, forn defs tidiga bortgång fårordfakat. Uptagen

^der-

före med vanlig ynneft

^,

denna ?nin ringa Academl·

flia

lärofpån, Jtföm

^et

vördnads

offer,

hvars

förbor- gade

låga ej [kal förqvåfvas, få långe

någon ^varm blodsdroppa i mina

ådror fortfätter Jht obehindrade lqpp. För Min Gunft ige Morbroders och

Mofters

lefthndiga välgång, [kal jag aldrig underlåta

tillAll·

magien

fand

a trogna

böner och fuckningar. Jag hav

åran

attftädfe

vara j

Min

Guhdige Morbroders och Moders

ödmjuke tjenare Magnus ARoséN.N

a eil "diu obfervata hominum perverffi

tas, eaqu^

in rebus lere.Qmnibus.prae·

poftera agendi ratio,

ut medium ^, in quo virtus coniuiere

cenfetur,

nun-

. quam non prsetervehant. In extre- ir;crum ur.um, exceiium aut defedtum

loquor,

ni-'

miiim

prdni,

^aut omittendo

agenda,

aut nimiura

agendo iifpenumero

peccant.

Hinc fit,

^ut

idera

bomo in plane

diveria

& contraria feie intecdum

.piaec-ipitem det; Juxta iijud Poetae Wenulim:

Dim^vhant fiititi vitia, in contraria currunt.

Veriüimum

itaqué

eil,

quod mediana,

quis eil inter

ηimium & parum, qui

ingredlatur

viam, vix inter

ce-ntum

reperies

unurn.

Sic qui officio defuit,

ad

A _me«

«)■*($

meliorcm rediturus

frugem

^,

modum

omnem

fa>

pius

deferit

^,

ipfamque tranfilit metam. Quam

multiplici ratione in

utraque parte

aber

rem us3 o-

ftenaere mearum non eft viriam: unam tantum

perluftrare labet peccandi viam, qua intcrdum ex·

ceifu peccatur,

Cumque in conftitutionibus noftris

Academicis

egregie monitumfit,

ut

difcant fiudia·

Ji adolejcentes,

^nec

fuperbe vet arroganter,

nec

ni-

mis abjeäe de

fe fentire, digna mihi vifaeft, fpeci-

men Academicum luci

publica^ cortimiiTtiro, de

nirnia

ful confidentia, diflerendi materia. Tuam

C. L* benevolentiam ac favorem mihi

pacifcor, &

utmitem seqvumque

Te praebeas judicem* etiam

atque etiam

contendo.

£ IL

Debitafui confidentia eft animi

vera

perfvafio

de earum fufficientia virium, quas

aiiquis habet,,

earumque

fiducia jufta.. Hujus monftrum eft ni-

mia

fui confidentia

r qux

nihil alind eft,

quam

fal¬

la animi

perfvafio,; de

earum

fufficientia virium,,

quibus aliquis

caret, earumque vana

fiducia. Hinc

facile patet,

nimiam fui confidentiam federn fuam

in animo tantum habere ;

quoties

vero

ejus in

^a-

äionibus externis visapparet,

audacise nomine

ve¬

nit. Eft ideo audaciam inter &

fui confidentiami

nimiam con

junfitio amiciffima

\

eadem

tarnen non

funt _, fed ut

diverfa merito confiderantur vitia..

Fälfae enimin animo

perfvaftones,. nimiarque de vi¬

rium

capacitate opiniones, nimiam fui confidenti¬

am pariunt, cum

temeritas in rebus adminiftrandis

ade»

» ) 3 C &

adeundisque periculis, audacia

merito nuncupetur*

Audaciam praeterea a nimia

fui

confidentia vim o- mnerti

accipere

^,

in propatulp

eft : nam audacem vjx ulium reperies ^, in

cujus

animo nimia non

fui

confidentia _regnet.

Non

tarnen eft, cur exiftimes,

illam

hujus femper efte

comitem; accidit enim ^, us nimia fui confidentia

aliquando

in audaciam non

erumpat: in animo quippe

diu delitefcere poteffc, ejusque

eruptioni varia

objici poffunt impedimen-

ta. Etenim modo deeft occaiio

agendi, modo prudentia monét

animi

noftri propenfionem occul-

tare, atque

inträ

mentis

clauftra

coercere.

Simul

tamen eft fatendum ,

fiepiflime accidere,

^{ut nimia}

fui confidentia laborans in audacise incidat delirium.

§. III.

Cauftae nimias fui confidentiae vel extra vel in¬

trä horninem reperiuntur. Primum inter has fibi

vindicat locum manca fui

cognitio. Ea

fane

muh

ta rum epinionum

perverfarum

mäter eft. Novi-

mus, ut funt duae hominis _partes, ita & fe

dupli-

ci

cognofcere modo,hominis

efte, fcilicet vel qua corpus

vel

qua aniinam. Hac

cognitione negle-

£ta, _quam

fragile

corpus, quamcorruptioni obno-

xium gerat,

prorfus nefcit.

Hinc facile fic, ^ut

Therfites fe vel Achiili _parem

judicet,

ut infirmis·

(imus

quisque firmiflimum

quemque provocare non

dubitet,

fuasque vires Herculeis laboribus fuftinen-

dis fufficere putet.

Animae fuae cognitione

non

imbutus, _quas

fint ingenii vires

quantumque

iilis

fit

tribuendum, ignorat. Plus _itaque illis

^{quam par}

hi eft

3$ J 4 C

efi nfxus, in iis

perfcrutandis rebus

curam ope- rarnque ρonere

avét,

quae

hebetem ejué ingenii

a- ciem

fugjunt. Η

nie

ii''le vis coniideratio

rerum ac*

eefferit, ha bes ünde

plene i-ntalligerepoflisj

^ex quo fönte hoc animi vitium, nimia· Fcilicet confidentia,

propullulet, måjoraque aéquirac incrementa, Re¬

rum hoc modo hand rite coniideratarnm natura in-

dolesque perfpici nequit;

qua non

perfpeQra,

quam arduie fint, _quantumque

difHcukatis habeant,

nom animadvertitur; unde' maleürad'a opinio virium

al··

tiores agit

radices

^, portamque

latiffimam. nimiae

fin com:dentis sperrt.

DefeÖus

quoque matur

ii judicii ikpiffime

in

cauiTa eft,

cur

hoc

ma

him iif

a- nimiim fefe iniinuet:

quamobrem ineunti magis,

quam provecfiori

aetat}, illiid proprium eile inve-

nimus. Imbecill itas enim

judieii id efficit

^{, ut}

quamvis

non

defides, (imus in peripicienda

cogno-

icendaque

rerum natura, quantum tamen

virium

ad aliquid conficiendum requiratür, nos

fugiat.

Cumque

a vera

de&eelere

via

hominis

c ormρti iit, nrmia Tacile de virirm fufficieruia opinio,

abfente jufta

rerum

agendarum seinmatione, oboritiiF: In-

ops etiam

experientke hoc plerumque vitro

^pre-

mitur. Uiu namque rerum carentes,

quid efficere

vakbimus, _quantumque

virium in nobis fit,

qua ratione

cognofcemus? Perinde enim

^ac

ii

ar·

tifex_,

aliquid fe affabre fachirura,

ex

inhäbiii

ma¬

teria exiftimaret. Experientia itaque

deflituti

per- verfe facile de, rebus

judicamus,

easque non

fuo pondere

^,

quod nefcimiis,, fed noitra inani perfva-

. hone.

.

% )

s

(. $

' . - /"1 ' - · ' V-.·. '■ ■ ' . \f_f. .

drone raetimuf. Obfervavit hoc idem Celeberri-

inas Schubertus, I. N. & G.

§.

496, qai

ita ioqui-

tur: Nimio atque inoräinato

fui

amore

correptusfi-

bi

perfvadet, fe perfectidhibus

gaudere,

cgiiibds

ta-

men vere c aret,

1

IY: .§-

^v

^■

^v

¹

Inter ^ca11ilas

hujus

vitii extra hominem

pofb

tas ₃ educationern _pravam

referendam

effe, nemo

negaverk.

Quantum

enim

bona honeftaque edu-

candi ratio ad veratii virtutem rddibus ^ac teneris animis inftillandam facit _{, tantum} etiam _pra-

va ad eosdem vitiis

quibuscunque

<k opinionipus perverfts imbuendos valet.

Pieriqui

corum,

qui-

bus educandi munus incumbit, ita comparati

funt,

πst ad ftium

inge ni

um ,

qmlecuncjue demum fit

4

eoram anirnos

fmgere ftudeant,

^qui

fäas

comrnis-

ii fnnt carte.

Hinc.pueros duflorum fuorum

^mo*

res

faepiiftme

exprimere ^, ae

iisdem

^,

quibus ilii,

laborare vitiis,

eonfpicimus. Proinde

fi nimia fui

confidentia hi duces

juventutis

correpti

fuerint,

in

caufta praecipue

funt,

cur

hoc

vitio

abripiantiir,

qtri eorutn commendati funt

difciplinse.

Proinde

cum illöruÉi haud pauci

magnitice

nimis de

fe

fen-

tian_t,

fuaqufe

ccepta

öft

entare

femper

&

ubique geftiant,

puerorum

foierdam, alacritatem &

^prom-

ptitudinem intempeftive collaudando

^,

iiTos

pede-

tentim iis tentandis aftVefaciunt_{,' quaj} vires ^eorum

fuperant. -Quo fit,

ut,

dum tardiores prsefertiru

vei

ftupidi aiiorum rariffimam indolém

trquare ni-

mntur, molem nimis

fubito afieotentcsj

ia

lepkk

A

3 ^,·

%

&

)«(

«

fane faca

iEfopici animalculi facile ineidunt,

id«

que non

nid fpe&atorum miferatione. Ornnesheic perverfas edacandi vias

enumerare ,

quibus

animi

illi teneri nimise fui confidentite imbuuntur vitio, omittimus, cum

propoiita nobis brevitas hoc

non

permittat, Si vim educationis in

utramque partem magnam

effe,

non

facile dubitet quisquam.

Conver&tionem _{quoque cum}temerariis &

glo¬

ria nimis

cupidis, ad nimiam fui confidentiam

in·

generandam

^,

multum conferre, nullum eft dubi-

um.

Experientia enim

cognitum

habemus,

quam

proni iimus ad imitandum

^{mores corum,}

quibus.

cum ufujun&i

fumus. Non

virtutes foltim, atque vitia corum nobis adhserere folent, verum fermo-

nes, vultum

geftusque

eorum

exprimere

conamur, *

& infcii intcrdum

exprimimus.

Influunt

quippe

in ^aures noftras continui eorum fermones, de ar-

duis rebus, de

ftupendis fa£tis

a fe

fufceptis fufci·

piendisque. Videmus

eos

teméritate in rebus

ad- miniftrandis du&os ^eventum interdum fortitos eile felicem. Qute omnia, (i non ftatiin animum no-

ftrum in transverfum _agant,

femina

tarnen in ^eo nimiaefui confidentias

relinqvunt, dum,

eos eadem,

ac nos, uti forte mortali, & ^nos

aequalibus gaude-

re

perfe&ionibus, coniideraverimus. Hinc

ii illi de

fuis nunquam

defperant, viribus, nullam

quoque nobis de iisdem

defperandi rationem efle

exiftima-

mus. Quin etiam vitse generi

intcrdum

tribuen- dum (it, cur

quidam homines nimia fui

confidcn-

tia

$ ) 7 (

&

da afficiantur, nemo

facile

mficiabitur.

Qni

enim

eum vivendi curfurn

feqvuntur, in

^quo

periculis

adeundis

obeundisque adfvefcunt, nimis tibi

pras- fidentes

plerumque reddi Talent, inprimis ii inco·

lames a

periculis aüquando evaferint:

nam

inde Ii·

berati Tuam ineolumitatem ^non

providae,

ut decet,

Dei _curse, Ted virium

fuarum adfcribere

folentpras«

ftantke.

§■

VL

Cum ea fit vitiorum natura & indoles, ut alia

ex aliis nafcantur, ac, ubi unum

dominatur, alteri

locus facile

concedatur;

ita quoque eum

nimia fui

confidentia focietate

conjunfta

funt alia

plurima. 11-

li vinculo arfliffimo annexam effe audaciam,

§.

^2.

indicavimus. Hifce rurfus vicina eil

fuperbia. Qunn-

da enim

qui«,.

^pr2e

aliis variis fegaudere perfeftio-

nibus, credit^ oritur

confeftim

in anirno seftimatio

quasdam impotens fui,

quam

excipit faftus,

quo a- iios multum infra fe

pofitos judicat. Fluit

quoque

ex nimia fui confidentia ά,Ήαξονΐΐκ

feu jaftantia, gal-

lice

janfaronade di&a;

qua

qui affe&us eil,

ut

in aiiquo

numero

apud alios fit,, multa de fc fuisque

aufis, tarn vera quam

falfa prasdicat. Vid. For- rnei) Princip, du Droit de la Nature Sc des Gens

p.

m. 57.

§. & Wolf. I. N. Sc G. Tom. III. §.

282.

Cumqu€ is, qui hoc reliquisque huic affinibus vi*

tiis correptus

eil, fuo ingenio fuaeque perfpicaciae ni>

mium fidat, alios eodem tumöre non inflatos

pin-

gvis

craififque Minervae perverfique arguit guftus..

linde

quicquid ab illis diflum fcriptumque invene-

) δ c ^

rit, tatiqu^m

iniipidum, nullius.iogenii<&doEtrin^

nulliiisque ialis traduck & dam

na t.

Si

©tiam

db

xero, talera mqgna

de fe ipfo opinion©

^caρtuma

fe multis negotiis non rogatum

ingerere,

qui

bus

fe

ipfum

maserat &

excruciat äliisque moleilus

e- vadit c a vero me non

aberraturum crederem.

§ VIL

Mala ex hoc vi tio in

Rempublicam profici-

fc^{trat ur}

perplarima. Ilinc odia iläfcuntur, dis-

fenfiones atque

difcordiäe

^,

unde fumraa

tni

feen

tur irniSj omnisque

perturbatiir ordo. Pares

fe

juve-

nes aetate

prove&is prudentia & fagaaitate judicant, qui victifim

eorum

petulantiam indignantur &

re-

primere fludeoL Exigua admodum eit, ubi hoc

Vitium dominatur,

magiilratuum

reverentia,

nul-

la obfervantia

legum. Non enim

metuuntur pce- nse, qua^

infiigere vix quemquamaufurum efie

^pu¬

tan t. Temeraria adhibentur confiiia , resque

nol¬

lo judicio ^,

prudentia nulla adrniniftrantur. Mal¬

ta qtioquc

-flint mala

^ex

hoc morbo in privatam

Oeconomiam redundantia.Patresfamilias,

qui iilo

laborant , eoque non

circumfpe&i fatis caudque

firat,

ftepiffime nimiae fui confidpntiae

poenas,

fü-

xninutione vel

jaEtura

rei

fuse familiaris

⁵ luerunt

promeritas. Multi au&oritate ftta plus,

quam

fa¬

tis eft, nixi,

Jnferiorum confiiia femper -ipernen-

tes, cum fibi

abunde fatisfa&um exiftiment,

ii mo¬

do

juffa

^eorum

inepta exfecutioni data fuerint, ri-

fui ac ludibrio aliis, maximo cum foo damno,

fa-

Öi fünt. Temerealii

viribusfuisfredj miferepe-

rierunk ' Ζ Vi-

»

§ ) 9 ( ' $

Vitium hoc _porro

fiduciae in Deun^aperte

re- pugnat.

In fe ipfo enim qvi fpem

^omnem

ponit,

qviqve

propriis confidic viribus, aJonte oninis boni

&

perfe&ioriis qvomodo aliqvid firmiter fperabit l

Noatantumineo

peccat,quod fcrutiniumfm, cujus

o- pe

fuas imbeciliitaces facile detegercpoceft,

prorsus

Begligar,

^verum etjam,

qvod ^Den

accepta non

refe*

ran, quae

profpere & feliciter in

toto

yitae curricu-

lo cetierlnt.

I VIII.

^_ -

Neque

vero

magis nimia fui diffidentia eil

com»

mendanda. Ubi

enimhacpremitur

anisiusj

nulli

eil in rebus

agendis adminiftrandi'&qve alacrkas>

vis nulla. Non

fufcipTiimur

^res,, qvas tarnen

fufci- p-iendae eifern

* cum

cGntinuas

moras

ne&at faifa

de virium

irhpecillitate opiriio. Male confulitur

ref-

publica, hoc vi tio

p.enes

ejus gubenmtores dominan¬

te» Coniilia _nonnunqvam

capiunturutiliffima,

quae:

tarnen eife&a ^non danrar, & tam diu.deliberatur,

donec omnis

agendi occaiio

evanperit, Cum ex- teris foedeia

fape exitioif publice?

qve

rei miiuis

falutaria,

pröpter

^metum

djffidentiamqve virium:

ρ roρ r

i

a r um,

fan

ciuntu

r.Pri

vät

i ho

cvitiofuGcum be^n-

tes

plürima qu^qiiénnde experirnncommoda folent.

Yiam ad honores mukiy diffidentia

capacitätis fuse,

qua eos,qvamvis proméritos,amblrenon

audenqiibi

©bflrirmt.Aliis honoris,

ejusque, qvod egregium iitj

veram auffert aeftimationem. Aliis tam

abje£fcum

redditanimtim, utnonniij fordida

qvjevis & minus

lio.nefra ament &

amplexéntur, Alios

in

defpera-

tionisf

3 ₎ Ό C

£

ifonis barathrum

praecipitat. Sic & difHdeiltia ät

ccnfidentiafui nirnia, quamcunque intraverjsviam,

in vi tio eil

ponenda

;

medio

vero tudffimus ibis.

Quarnm vero harum magis noceat,

didfca difficile

videtur. Id tamen vere affirmari

poteil, quod

in

quibusdam vitae generibus nimia fui difRdenria

nobis magis

dedecori

fit, quam nimia

fui coRden-

tia. Quin illa militem minus^> _quam

hasc deceae,

nulluni eft dubiuni, cum Mavortis filium fibi ni- mTsdiffidentem 8z timidum non fine

indignation©

confpicere

queamus.

λ

t

infelices funt

omnes

ab

terutro herum morbo laborantes. Medicina uter·

qve

hic

eget

morbus? cuifane

per

vires

naturs meliusvjx, quamvera

noilri

cognitiöne,

mederi pof-

fumus,. Hasc enim nasvos

hoice detegit, quibus;

dete&is , nihil ^cum re£fa. ratione magis congruens eft? qvam in id eni ti, 'ut,

quod fclicitati noftras

^tam

toleil

impedimento, fiimmoyeatur. Ubi

vero hic

Hnifus

non fuffeceric,

fupplebit

grada

Divinafu-

perne veniens,

omnibusque ilkm quserentJbus

paténs. - '■

. S. D.. G..

yWjR v AN., V

Gå

På Pindi

fram, Vå hdgtbevuxna> ^r Vå n> ftig hurtigt

^{topp %}

opp,

Ditt lof der redan hor£s.r De mjo

Syflrar

roa

(igy

Ej:

under; de forvanta

Digr

,En brants

Dig redan

go r es.. v,

V €.. G. A. 8c c. f: m.