ACTIONES HUMANAS,

D. D

DISSERTATIO GRADUALIS,

OSTENDENS,

ACTIONES ^HUMANAS,

IN

FORO DIVINO,

NON ESSE MER1TORIAS;

QÜAM,

CONSENT. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

IN ILLUSTRI LYCEO UPSALIENSI,

sUR fr/esidio

VIR [ CELEBERRIMF,

Mag. LAURENT! [

DAHLMAN,

MÖRAL. & ΡQLIT.. PROFESS. REO. & ORD.

PUBLICE EXAMINA ΝDAM SISTIT,

ALUMNUS REGIUS,

ERICUS BORG,GUSTJFU

WESTMANΝUS,

IN AUDIT. CAROL, MAJORI D. JUNII, MDCCLXIV.

Η. A. M. C.

STOCKHOLM!/E,

1>fis PETRI HESSELBERG.

§· ί'

»

Duplex,

^{tam in}

Difciplina Mo*raIi,

quam Diviniori-

cum 'ejusmodi ad'fiint adiones^, qua; in fe funt

apts; ad producendos efieetus; qui easdem confequuntu^.

Hsec_, et Ρtu?fendorf i i utar verb-is, quando quis in dli-

quem effeBus aSlionis, a tertio patratce, quos ifle fibi alias

pure vwdicarenonpoterat, ex benevolentiaderivat: veletjam

ex alicujus aBione plus effeBus in agentem gfatuiio redun-

dare facit^{, quam} alias ^ex ipfa infe pro.venire aptnm erat

(b). Quoenam harum nobis, refpedu Dei, competat, varie

a variis difputatur* Non defuere ^inter Theologos, ptirio-

ris do&rinae cceleilis verkatl addrélos-, qui, verum & ge- nuinum fontem, e quo, diduétis quafi rivuIis, omnia in

nos diffiuunt bona, recludentes, invidis oftenderunt ar-

gumentis, nos a&ionum merito nihil, omnia ver o gra¬

tis; Divinse aceepta referre. In primis, poffquam Conci-

fcum illucl Tridentinum immaturos, ae monilrofos fuos e- nixum elt foetus, quos: univerfo conatum eld obtrudere or-

fci, eruditi ac cordati viri, fuis quafi exeiti feddfeus, tam- quam ad commune incendiurn exfiingitendumconcurre-

tunt, integra, pro nugis^eorum refellendis, in lueem eden-

tes fiyllemata. In. Ms, inter alla prceclara, varite cornpa-

rent in meritum , quoxl voeant, de congrno & condignoy animadverfiones, argumentis, e Sacris Pandedis, corrobo-»

ratte> atque ad proefentein potifiimum ftatum, peccati labe

in- (a) Rom, XI.6. (b) Jus Nat-& Gentiumpag. 13#,

«Η* ) 3 <

mfe&um adplicatse, Sed adhuc _{nemo, quantum} quidem mi¬

hi cohftat, exipfa meritinatura intimtus confiderata, rela-

ta ad ideamcreatursc ac Creatoris, domefticis rationis prin- cipiis demonftravit, fieri ^non poffe, ut homo, ceu crea-

tura, in quodemum cumque coniideretur ftatu, ejusmodi e- dat a&iones, quibus aliquid coram Deö mereatur. Oper«

igitür pretium duximus, haß inre periculum faeere; _quam-

obrem Tnum eft, C. L., innoxios, in ardua materie, co-

natus «qui bonique confulere, ii mitori ceniura eos judica-

veris dignos.

§. II.

Vocabulum meritim vitaCommuni varias admittit figni-

ficationes. In genere iumitur _{pro quovis} aclionis über«

eonfequente; quod, fi adtio fuerit bona, h. e. legi conve-

niens, meritum vpcatur, ftri&iori ieniii, ad laudem in jpri-

mis '& prremia; ii ^vero mala, deineritüm, quod obligatio-

hem involvit vithperium & _pcenam luendL Sic fceleftus homo dicitur adionibus fuis mereri poenas, atque ab -altera parte, bonuspnemia _{; qiia}ratione mifer, _quocumquemodo,

auxilium meretnr aecommiierationcm _; operarius merce-

dem, ac civis, virtutibus mellitus, derepubliea optime merx- tus, dignus habetur, cui majores conferantur honoris ac di-

gnitatis gradus. ' Hcee, exempli ioco^, in medium ailata faci- le inhnuantplures meriti, ftridiori fenfu fiimti, iignificatus, liquidem id, quod aliquis mereri poteft,jam ex debito ^con- fertur, jam ^ex gratia dantis. Duplici igitur fumitur modo,

& quidem vel _{improprte, ut} denotet nudam quamdam _capa-

citatembona,quiepailivam,prawia vocanturconjuncftamplanecumgratuita; &indigentiaquaconfequendirationeho- mines dici poffunt mereri a Deo\· vel proprie^ quod, cum

•Cel. Canzio, in meritum difpefcimusprimi & fecnndi _gene-

vis {c). Iilud.nihil aliud eft,_Aquam jus perfe&um exigendi

2 com-

(c) In'Difcipl.Moral!§ §. γ$. 77-ubi meritum _'prjeii gekeris vocatiA*

*Sri+ ) 4 ( «f#

compenfationem, ob prceftitum bonum indebltiim, cui re-

fpondet merccs debita, quam ex. gr. locator^x labore atque opera fua, meretur. Hoc eil jus iroperfeiilum confequendl·

aliquid boni, quod, pro diverfo fuo refpeftu, pnemium &

gratuitum & debitum vocari poteft. Hoc modo egeno corn-

petit jus petendi ilipem, qua fublevetur; & benefa&orire»

quirendi gratum animum ab _eo, cuibeneficia funt collata.

i

Pncftru&is iic variis meriti iignihcationibus,adipfasaö:io- nes,inquibusmeritum agnofcit rationemfuam fufficientem,e- volveudas propius accedimus. Eft vero aQib tneritorja, pro-

prle di<fta, nihil aliud, quam a<ftio libera indebita, alterijho*

na,ex qua agenti oritur jus requirendi remunerationem.Duo potiffimum requiruntur, & quidem^{primo, lit} fit indebita^hu

e. ut, ad eam prceftandam, non obligetur agens. Hoc requi- fitumipfeSalvatornofterineuleat Luc.XVII:10. quod etjam,a-

deo neceflarium efie,fatentur ^omnes, ut,iineeoyix qutedam

mente concipi queat a&ionis meritori® idea. Ponamus Ca*

jum& Titium, remota omni dependentia, iibi invicem nihil prteftitifte , certe, omnium confenfu, alteri alter nihil .omni«*

no debet. Sivero Titio Cajus aliquid concefTerit, vel boni quidpiam, quocumque modo, pneftiterit, oritur huic jus ad

r_emunerationem, ad quam prseftandam ille viciftim obliga*

tur. Ratio eft, quod oinnis idea juilitke \s\y.o\vityficum cui·

fite efje tribuendum; quamobrem-, flego aliquid prceftiti de

meo, juftum eft, utille de fuo meum mihi reddat. Sitex.

gr<

opera/.facultas, cm,perfecta jure, debetur remmieratio; & fecund} generis·,

itidem opera,cuiremittier afio,velcertegrtitus debetur animus,jureimperfecto.

Vtriusque geneticam definitionen! träd it Cakfoviusin coinment, de Itnput♦

facti proprii & alieiii §,no, atque in Theolog Nat. §.1343, dum adfuma*

meritum oriri ex praßatione indebiti. Circä Canzii definitionem' obfervä-

mus, ii, per operam,intelligitjpfam aciionem, minusadcurata eft, cum hx~

j'itumnon ßt ipfaa&io, fed id , quod exea potius confequitur.

«Η* ) 5 ( *B+

gr. certaqusedam pecunise iumma, quam Cajus mumo dedit

Titio. Sit etjam, quod hic aliquam ejus partem, alternis vicibus, rependeritj certe, exidafolutione, nihil mereri pot- ed; neque, dumtotamfoivit fummam, aliquidmerebitur, niii

immunitatemadebito.Ar, ii ultra hoc debitum, adhuc aliud in Cajum contulerit Titius, hic tum primum ab illo mereri

& poted, & debet. Heic-vero probe obfervandum, in omni

retributione, vel folutione, exaétiflimam aclefie debere pro- portionem inter compenfationem & debitum; etenim alias

rellaret aliquid in debito, quod nullo rnodo effet compenfa-

tum. Sed omnis proportio jeftimanda ^non ex labore, ^opera

vel moledia, qua compeniatio prseftatur, fed ex ipfo valöre

in fe, ut vel ejusdem quantitatis iit, ac debitum, vel paria

faltim creditori pariat commoda. Si enim ex labore pen- dendaeilet,majoris certe forent valorisea, qua; nosin Deum conferimus, quam quae Ille in nos, liquidem majori labore,

atque opera Eum colere poffumus, quam quo Ille nos, at-

que univerfum condiderit mundum. Hinc fua radiat lucex

ii quis tanta in nos contulerit bona, quanta non rependere

valeamus, nos sere ejus nunquam exire, nihil prtfdare va- lere indebiti, atque adeo omnibus a<dionibus nihil omnino

mereri. Alterum a&ionis meritoria: requiiitum ed, ut bona fit atque utilis ei■> cuiprceftatur (d). Hoc ab omnibus fere,

Difciplinse Moralis Doftoribus omiilum reperimus, quod

A _{3 neque}

(d) Bylfingerus in I>ilucid. Philof. Se£t. IV. Cap. III. 446 ad aftio-

jiem meritoriametjam duo réquirit. Pendet, inqnir,meritub^ex ea, j:oqtiod praßariabhomine hominipoßint, qua non atiteadebebat perfecle, in aft.mati$c

nefaltem iivili. o:do quod item vires agendi habeat, 11011 illi debitas^ a quo exjpeclut remunerationem. Sed quivis videt, harum veritatum unam ab al¬

terafaei le derivari. Cum enim aftiones funt indebitne,| fieri non poteft, quinvires etiain,quce easdem producunt, alteri 110η debeantur. Subili-

tuimus igitur pro hoc, ut actio fitalteri bona, quod a priori ifto requi-

iito nemo fäcile derivabit, & quod adeo neceiiärium etja» eft, ut, eofb·

fente, infils adeflepoifit a£bo memoria.

♦Η* ) Λ ( *Η*

neque adeomarum, cum aut plane nihil, aut admodnm bre*

viter, & in transcurfu quafi, do&rinam de merito adtige- rint, cujus tarnen fuiior explanatio non modo in Pbilofo- phiarn Praclicam, fed 8c in Diviniora fanåioris litteraturs placita, maximos diffunderet ufus, Quam vero neeeffari-

umiithocipfum requiiitum, hauddifficile erit pervidere.Pot-

eft omne indebitum nonmodo bonum eile, fed&indifferens*

immo etjam malum ei, cui prseftetur. Sed, ii quid indiffe^

rens alteri prsftitero, nulla adelt ratio, cur aliquidböni, ^ex

Ifta actione, in me rediindet, cum alter nihil commodi ipTe

ex eadem perceperit;- agendo vero mala, obligatio potius

oritur luendi _poenas, quam jus pollulandi remunerationerm Utrumque igitur requiiitum ^oeque eh neeeffarium, atque ad

ummque etjam aöionis meritorice ipeciem, primi & iecun-

di generis sque fe extenciit. Si enim achio fuerit bona, 8c iimul _neque periedleneque imperfedte debita, oriturjusper- feBum exigendi compenfationem. Si vero imperfebte de- beatur, nonniiijus adeii imperfeBum remunerationem,quo*

cumque modo, requirendi,

i § IW ^■

Forum eh, inquo fententia fertur fecundum leges,quie,

Uti funt vel Jjivhjcivel humana, etiam forum earndem ad-

mittit diftinctionem. In utroque dlverfiftima adeft imputa*

tionis ratio, quippe quod in Divino imputatur foro, frcpe

in bumano negligitur, & contra; & qus in hoc competit a&ionibus vis merendi, in ifto nullam dari, jam demonftra-

bimus. In anteceilum^vero obfervarejuvabit, ^{nosnon ea}eiTe Opinione, quod Deus, fupremus & in foro illo unicus Ju- dex, omnem omnibus denegaret a<hionibus vim merendi,

quam potiits cundlis, qua* ab homine homini prsfiantur,

bonis atqi\e indebitis adjudicat^j fed, quod ejpsmodi ibi non

dentur, quac refpeclu ipfius Judicis, ^tamquam obje&i, ^eam

ha-

) 7 Cl

habeant _{rlaturam. Ex} § II. patet, ii quis ab alteraaliqüid

boni confecirtus eft, eum non modo tantum reddere debe- je, qua ut um ipfe acceperit, fed etjam aliud füperäddere,

(i quid mereri ab· eo volue rit, Deo vero _, Cui non modo

totam exiftentiam,;vitam, ac vires agendi, led etiam omnia,

quce demum curnque eogitari ρoflint, bona _accepta referi-

mus, tanta reddere, imrao majora,. adeo eft ineongruum,

Ut, quiveiullo tangftur Nwminis lenfu, id agnofeat longe

abiurdiflinium, Quid enirn aliudDeo referre valemus,,quam

©bedientiam ^? Qui ^vero fleri poteft, ut illa, licet vel perfe- sftiflima, ^aut beneficiis- Divin is asquiparari poflit aut

.etjam. paria ^, knmo majora in Eum conferat commoda ?

ISieque eft, quod regeras, hoc quidem non fieri poffe, ob diverftt-atem conditioms Dei ac hominumy liquidem Ille

non eft, quemadmodum bi, ullkis boni fuperaccedentis ca-

pax; poffunt ^tarnen beneiicia Di-vina ac noftra obedientia, infe, ejusdem effe valoris, Sic dives, qui egeno mutuo dedit aliquam pecunke fummani, ex ejusdenrcompenfatione,

non tantum percipit boni^r quantum egenus ex mutuata

fumma; ^cum hic eadem ufus flt ad vitas neceflitatem, qua

ne illiquidem ad commoditatem, ac jucunditatem fuerit o-

pus, Utraque tarnen poteft eile ^ex affe sequalis. Sed, li¬

cet largiamur, debitum ac compenfationem ejusdem va¬

loris, ob diveriitatem fubje&orumnon femper, ab ^utra¬

que parte, eadem parere poffe commoda5 tarnen inde non

concludere licet, obedicntiain nöftram sequalem effe bonis, quibus nos a Deamablamur, Contrariumpotiusex eo cvin- eitiiF, quod, ad illa prscftanda,, ^{non minor} _{requiratur vir-}

tus, quam Divina atque infinita, ctinv ad hane, iiimirum

obedientiam noftram, prasftandam non adfunt, niii vires finitie ^ac hinnan-ar. Tuta igitnr cancTudimusr cum atftiones noftne omnes_, quas obedientia compleéiitur, liuilo modo beneficiis Divinis asquiparari poflint} multo minus fuperare.

nihil

♦B* ) 8 C *£"3*

nihil indebiti nos proeftare poffe, atque adeo etjamnihila

Deo mereri (§.II.).

2:do Idemdemonftrari poteft ex abfoluto atque illimita-

to imperio Divino(e). Deus enim gaudet, vi hujus, jureo-

mnes omnium creaturarum rationalium adliones ad fuam

voluntatem determinandi, quarum ii vel unica adlio excipe-

retur, homo faltim inea ipfa conftitueretur nondependens,

fed independens, ^non fervus, fed dominus, liquidem pro¬

prio vivere poffet arbitratu; id quod creaturce quam maxi-

merepugnat. Obligatur igiturhomoperfedte adomnia, quse

demum _cumqueproeftare poflit bona,h. e. eaDeoperfedte de¬

bet, adeoque iplis nulla ineiTe poteft vis, aut dignitas me-

cendi(§.II).

Pneterea& 3:0) debet omnis adtio meritoria'effe bona,

atque utilis ei, cui proeftatur (§. II.). Sed qui fieri poteft,

ut utilitas qucedamin Deum redundet ex noftra velperfedtis-

fima obedientia ? Quodnam fuperaccedens bonum Gadet in

Eum, Quianteahabet omnesperfedtiones compoflibiles; Qui

fufficientifiimus libi fuit ab aeterno , dum nulla adhuc exfta-

ret creatura? Si vero dixeris, ^eas ideo effe Deo bonas, quia

conveniunt cum fine Ejus, refpondeo; quatenus hie ipfe fi-

nis non tendit ad felicitatem Dei, fed hominum, qui adtio-

nesiftas edunt (liquidem per eas immunes fiunt ^a peenis,

& capaces etjam redduntur pnemiorum) fatis fuperque pa- tet, Ii iis aliquid boni fuperadditum fuerit, id non effe ex debito, fed ex gratia, atque adeo ^omnem ab iftis exula-

re vim meritoriam. Sic infantem^, qui, ad mandatum pa- renturn, a quibuslibet periculis libi cavetj vel etjam aliu-rn

quem- (e) Non eil exiflimaverim, curin adftruendo iinperio Divino mulri

iiinus, cum otiuin nobis, hac in re, fecerint fuinmi viri, in quibus, Car-

poviur in Tbeol. Nat. parte II. Cap. V]iI-§ 1366. Wolf. Theol. Nar.

ρ. I. Cap. VI. 966. Caiii. Medit. Philof, § 526,. Waller* Pratnot."

P. III.

*B* ) ^j ( β

<]uempiam, bona ab altero accipientem, quaein fuumipfius

ufum, iini alterius convenienter, convertit, eo ipfo, non erediderim mereri aliquid poile. Igitur, cum ipfa ^nonad-

iit adtio meritoria, neque idadeffe poteft, quod ex eadem eonfequitur, meritum loquor primi generis, feu jus per- feftum exigendi compenfationem. Neque adeo vefanus ^a-

iiquis effe poteil, ac perfridlie frontis, ut credat, nobis

competere poiTe jus cogendi Deum, ad iiioe latisfaciendum obiigationi. Mittimus igitur ifthoc, mente nobiscum repu- taturi, annonfaltem meritifecundi generis, in foro DivinOj

habeatur ratio. §. V.

Meritum fecundi generis, iiquidem fus involvit im- perfedlum ad bona obtinenda, (§. II.) duplici oriri poteft

modo, aut quia beneficia in alium contulimus, aut quo-

niam in eo fumus ftatu, ut aliorum ope atque auxilio in- digeamu-s* Sic, qui liberaliter alteri aliquid dedit, jus

habet requirendi gratum animum ab altero; &pauper,

cui non fuppetit ^, quod ad necellitatem vita; perti-

net, gaudet jure, refpedtu divitis, ut ab eo fubievetur.

In utroque cafu adeft nonniii jus imperfeftum, quia ne¬

mo alterum ad ea praeftanda cogere poteft. Nos illo mo¬

do_, h. e. per beneficia in Deum collata, nihil plane mere¬

ri poffe, ^eo verius eft, quo certius ex § IV conftat, nos né

debita quidem Eidem rependere valere. Immo ipfa crea-

turae idea, refpexftu Creatoris, hane hypothefin, ut longe abfurdiflimarn, refpuit. Forfan igitur hoc modo? fed licet fateamur, nos,tamquam per omnia dependentes, in eocon- ftitutos effe ftatu, ut ope ac beneficiis Divinis quam maxi-

me egeamus, inde tarnen non fequitur, nobis jus ad eadem

competere, vel Deurry ad eadem .prteftanda, nobis obligari.

Inter homines quidem, ^unus ad perfedtiones alterius,tantum conferre debet, quantum poteft, quia, per ipfam fuara ^na-

turam atque effentiam, fe ipfum, ftatumque fuum, perfice-

re obligatur; id quod propriis viribus, fine auxilio aliorum,

B num-

nutnquam obtineri poteft. Sed in Deum, Qui nullius ope

indiget, Qui non ejusdem eileffentise ac homines, neC lege,

natune ftringitur, ejusmodi obligatio caderc nequit. Free-

tereaetiamnlilladiaberi poteft jurisimperfecti,inforo Divina,

ratio. Aftionesenim heic omnesperfefte prorfus debentur, quamobrem officia huinanitatis^ quae:, in for-o foü, neque bello in ftatu naturali, neque a&ione coram jtidice, in ftä-

tu civili, intentata, extorqueri poflimt, i\\ foro polt ex-

a&iflime, atque ad rigorem legis, perFecfte exiguntur. Hinc ipfe Salvator nofter ad condemnationem imputabit, in ex·- tremo judicio, impits omiffionem operuni cnaritatis Mättif.

XXV. 41- Quod fi verodixeris, verum quidem- eile, ^non

nifi jus perfeélum competére Deo, atque obligationen!per- feit^am nobis, fieriautem poiTe, ut imperfedtum nobiscom-

petat jus, cui reipondeat obligatio ejusdem generis in Deo$

qusero undenam deduxeris ejusmodi jus? Non certe adfunt fontes, e quibus ordinaria via oritur jus imperfeeftum, be- neficia loquor, ae ftatum, ⁱⁿ quo mutuum auxilium utri- que parti eft ^opus. Neque alios umquam oftendere vale- bis. Quamobrem, cum nullo gaudeamus jure imperfe&o, refpe&u Deinec meritum fecundi _generis (§.II) nobis com- petere poteft,.

§·vr-.

AR, licet fic nullum in nos jus cadat, iive perfe<ftum

(ive imperFe&um, ^neque flatus nofter, vel aeftiones itafint comparatie, ut ipfis per fe iniit aliqua vis meritoria;fieri

tarnenpoteft, ut expaSlo quodamy vel promijfo ^Divino,eam confequantur naturam, iiquidem promiffis quilibet fe per-'

fetfteobligat, ac jus fimul in alterum transfert, id, quodpro-

mittitur, ^a fe exigendi. Sed, ne ex hoc quidem fundamen-

tonobis competerejus quoddam, aut meritum, ex fequen- ^,

tibus haud difficile eritintelleélu. Si, cum Puffendorfia-

nis, liceret ftatuere, omnem obligationen! paflivam fuppo-

aere fuperiorem, fimuldemonftratum effet, nullaminDeum

«a-

• J

i1 C

cadere"pöffe obligationem, cui refponderet jus in nobis, li¬

quidem omnium fupremus tum agnolceret aiiquem adhuc fuperiorem. Sed, cum Wolfiani, in quibus maxime Cel.

.Canzius (f) contrarium probarint, ^{a quorum} etjam parte veritas ftare videturcum etjam non facileconciliari poflet, quomodo promiffa, quoe perfede femperobligant, nihil no- bis adderent juris $ refpedu promiiforis, aliis uti oportet prtncipiis, paulo altius jamjam repetendis. Obfervant Di-

fciplinie Moralis Dodores, triplicem, in genere, dari pro- miffionis fpeciem, Prima eft nuda adfertio, qua fufficienter

declaratur animus,.quem, in prsefenti, habemus alteri ali- quid praeftandi, fed ita, ut liberum fit animumin pofterum

mutare. Altera, pollicitatio, quafufficienter declaratur^vo-

.luntas alteri aliquid praeftandi, jus vero, id ^a fe exigendi,

in alterum non transfertur. Tertia denique eft promifliQ itride dida, quaeinvolvit declarationem voluntatis de quo- dam alteri praeftando, conjundam cum translatione juris in

alte_rum, ut afe id praeftetur.(g). Si res perfeanteanonfitde- bita, facile conftat, in cujuslibet hominis arbitrio effe,utrum .promittere, vel pollicitari, vel etiam nude adferere velit,.

Eft enim jus ^res incorporalis, quse in meo eft dominio,

donec eamdem in alterum transtuli, unde etjam de ^ea pro Jubitu disponere poflum, fcilicet num eamdem ipfemet re- tinere velim, nec ne. At Deo ^non ideo quaelibet harum competere poteft, quippe Qui refpuit omne, quod imperfe-

dionem quamdam involvit. Sic nuda adfertio in Deum ca-

dere nequit, utpote quce fupponifc mutationem voluntatis,

vel faltem poflibilitatem eamdem mutandi. Neque magispro-

miflio ftride dida fe commendat. Etenim in hac transfer¬

tur jus perfedum exigendi promiifum, quod creatune, re¬

fpedu Creatoris, adeo incongruum eft, quam quod maxime efle poteft. Aft ponamus id fieri poffe, immo adu fadum

B 2 eile

(f) Diicipl. Mor. Cap.II,§44feq. &Civit. Dci Se&J.Cap.III.S272*feq, W WolHi Jus Nat. T, III, § $361 feq.

) ίϊ C

effe; quseritur cui bono ejusmodi translatio effet? Num ve-

rendum, ut Deus alias fervaret promiffa? Num alio modo,

de eo, qi od pollicitus eft, certi eiTe nequiremus ? Vel num Deum injus vocare aut cogere poffemus ad iure fatisfacien-

dum obligationi? Inter homines, quorum voluntas valde

eft mutabilis, qui promiffa ftepe ^non fervant, niii coaéli fuerint, & quos aclu etjam cogere poffumus, ii fuiefatis-

facere noluerint obligationi, e re eft^, immo maxime neces-

farium, utjus ab uno in alterum transferatur, ne promifta-

rium fallat promiffor; verum ejusmodi quid de Deo cogita-

re, impium eft longeque abfurdifiimum. Deus, pro fumma

atque infinita fua in ^omnes créaturas bonitate, tot tantaque

in nos confertbona, quanta uinquam accipere poffemus, ii

ad ea ömnia veljus haberemus perfeftiflimum. Superva-

canea igitur effet ejusmodi translatio juris⁵ immo perfetftio-

nibus Divinis minus congrua. Omne enim jus, uti elf fa¬

cultas moralis agendi, involvit realitatem, atque a<ftivum quid, cui refpondet obligatio, ceualiquid pafiivi, quod in

Deum certe, omnis paflionis incapacem, cadere nequit.

Quid ? quod, qui jus transfert in alium, eo ipfo fe depen-

dentem ab illo conftituit, quoniam aliter, quam promifit,

xrumquam facere poteft, niii alter huic id permittere, fuo-

que juri renunciare,velit. Nulla igitur alia reftat promis^

iionis fpecies, quam pollicitatio, qua Deus fufticienter de- clarat, fe daturum prsemia obfervantibus legem, fed ita,ut

millum in homines transferat jus, id a fe exigendi. Illu- ftris Wolfius (h) adfirmat quidem ^, inpollicitatione adeffe jus imperfe^ftum, fed hoc rationem fuam habet nonin ipfo pollicitationis a&u, fed in quodam alio, lege fcilicet ^na*

tura?, qua; ab urraque parte squaliter ftringir. Abfente ^vero ejus¬

modi lege, quse in pollicitationibus Divinis certe Iochiti habere ^ne¬

quit,non poteft not), id, quod ex eadem conlequirur, jus loquor im-

perfe&um abeffe.^' Verfatur Au<ftor in foro humano, & loquirur

. " ^· de

... ■

I ■ I '

(h>. Jui Nat, T, III. §§ 369.370.

) 13 (

de pollicitatione, qua? non obtinet, nifi inter eos, qui legem quam*

dam fuprn fe agnofcunt. Nifi igitur demonftrari poteft, Deum a·

£tu transtulifie jus quoddam inhomines (id quod, per modo dcmoiv-

ftrata, eft abiiirdum) neque umquam demonftrabitur, jus quocumqué

modo his competere. Aft ab altera parte, nonideoomnis in Deonegan¬

daeftobligatioΓ.neceftitas moralis,negamus tantum neceilitatemjuris^

non vero eam, quam vocant Jbpientis. Sic Deo eft.impoifibile,ut a-

gat nliquid, quod iuminis atque infinitis iuis perfe&ionibus non conveniat; unde nec fieri poteft, quin omnes aftiones bonas remu-

nererur. Pugnaret enim cum veracitate, imrno cum juftitia Ejus

remunerativa, _atque infinita bonitate ^, ut non omnia in creaturas

conferretbona, quorum umquam Tunt capaces. Digna funr, quae hane

in rem adferantur verba CeL Canzii^: Necejfitas aliquid. agendi2 cujus oppofitum, certa qiißdam., a fapiente non admittenda4 inconvenieptia efl, in ipfum quoque Deum cadit. Ita fieri

non potefl, quin fiderå adjlri&am liberet} nec enim afe ipfa defclfcere potefl, tefle Paulo 2. Tim. II. 13. Quare adfidem preeflandam etfl non nobis, certe tamenfibi, autJuce fapien-

tia obligatur. (i) Ipfa vefo ratio obligationis iftius non quaerenda

in principio quodam extra Deum, ^nec in fuperiore, nec in alio

q-uocumque^ fed unice in convenientia acharmonia Ipfius perfeöio-

num (k). Nequeexejusmodi obligationein Deo concludendum eft

ad aliquid juris in nobis 5 tum enim etiam iequeretur, nos, ante- quam exiftebamus, habuifle jus ut crearemur, quoniam hoc erjam perfe&ionibus Divinis convenientius fuir. Sed dicis: Non omne

tarnen jus hominibus eft iubtrahendum reipeöu Dei, fiquidem^w

ialtimpetendi nobis denegari ^non poreft. At, ii propius hocc«

jus inipiciamus, facile deprehendimus, hoc potius eife beneficium

B 3 quod

(i) Difc. Mor. Cap., II» 42.

(k) Hille decidi posfe videntur, quae a Tuvisfo fuere disputata, feil.

Όtumfojjé creaturaminnocentem atemis adficere cruc\at\bus, refragante reliv

qua doctorum turbavVere cerreid judicatur, ii, de quadam legeextraDeum, jure autnecesfitate Deo extrinfecus incumbente, Termo eft. At, ii fapkn-

tiamac benignitatem intuearis, tantum abeft, utid-fieri posfit, quantum ah-

«tfe ipfumDeus abnegare queat. vid. CanZii Civil. Dei 263-