/o·
DE
Ε LLI Ρ SI IN LINGUA HEBRAICA
DISSERTATIOj
CUJUS PARTEΜ POSTERIOREM
VENIA AMPTj. FACULT. PHILOS. UPSAL.
P. P.
mag. petrus jagobus emanuelssθν
j,itt. graec. dockns.
ET
PETRUS JOHANNES DANIELSON Ostrog. Stip. Helmf.
IN AUDIT. GUSTAV. DIE XII NOV. MDCCCXXXVI.
Η. Ρ. M. S.
ÜPSALII,
EXCUDEBANT REGIME ACADEBMJE TVPOGRAPHI.
ι
I KONUNGENS
TR.OMANj OFVERFÅLTLAKAREN HOGÅFLE
HERR DOCTOR & φ, Δ 2 Ii Ut Δ it
-
- '
adiMorbröder
I > .' · > t
.
i ■ V.;».' , - . '
ifulltjlillegnadt.
p. iWnielson.
r4
ila nempe, ut nihil referat, quinnm sirrt, de quibus men¬
tio fiat, dummodo sint aliqui. Et in hujus quidem gene¬
ras locutionibus (in quibus personam quandam indefinitam,
veteribus ignotam, Jinguae recentiores adhibent), tantum abest ut ellipsis subjeeti difficultatis quidquam efficiat, ut prorsus necessaria sit. Sed omittilur etiam subjectum,
cum vel ex ipsa praedicati notione, ut v/inm nempeluqnn, vel ex oratianis tenore et contextu erui potest.
Objectum denique, cum pars sit vel complementum praedicati, praedicatum vero, ut supra ostendimus, ne- queat, salva sententia, abesse, vulgo non omittitur. Sunt
nihilo minus in Verbis, absolute adhibitis, ellipseos quae- dam vestigia. Exemplo sit Psalmi CHI versus 9: nX3V~Nt?
71^ abSvV ^7"] in Q00 verbum 1102, subintellecto
vocabulo qN, absolute usurpatur. Cujus quidem rei eo facilius est causam et rationem invenire, quod ceterse fere omnes linguse eundern habent usum verborum. Sic
enim et tsIsvtuv τον βίο* et absolute τύιυτΰν graece dicitur,
obire vero et obire diem supremum latine. In causa est,
quod, cum hiec verba cum Iiis., prajcipue nominibus saepius
eonstruerentur, nomina primum, audito verbo, etsi non dicta, sponte tarnen intelligerentur et denique, ut super- flua, in loquendo scribendoque omitterentur, donec verbo
vindicaretur significatio, quae non ipsius modo, sed etiam objecti notionem haberet. Itaque hujusmodi locutiones
ex ellipsi re vera ortae sunt, etiamsi, stabilitis linguse le¬
gibus formatoqae habitu, vix possint ellipticae censeri, cum, si adsit objeclum, pleonasmum potius, quia vulgo abest,
efficere videatur, quam, si absit, ellipsin,
ι5
Quae jam de nomine disputavimus ad explicandam pronominis quoque ellipsin sufficere putamus, nisi quod sigillatim de voce relativa ΊψΝ dicendum est. Haec enim,
quacumque vice fungatur, saepissime desiderari solet, sive subjectum sit, ut Gen. XV: 10 dhS n'S , sive ob- jectum, ut Jes. XLII: 16 n-!? ?}vtä
sive denique, cum praepositione et suffixo conjuncta, aliam exprimat dicendi formulam ut ΎΠ Π3Π in quo non
jpsum modo Ίψκ, sed etiam complementum ejus, prae-
positionem dico et suffixum, omissum est. Quae quidem pronominis absentia ex aliarum linguarum similitudine
non nihil luminis desumere posse videtur, cum etiam nos svetice dicamus: Den Gud oss lifvet gaf: den Gud vi dyrke.
Sed altius est repetenda atque ex ipso linguae Hebraicae ingenio, quantum fieri potest, explicanda. Est igitur no- tissima res, duo substantiva ita conjungi, ut illud, in statu
constructo positum, regens sit, hoc vero, in statu abso¬
luta, genitivi maxime vieibus fungatur, cum substantivo priori connexi. Cönstat etiam, loco substantivi posterior ris, quod genitivi vim haberet, integram saepenumero pro-
positionem usu venire, ut Ps. LXXXI: 6 ~n'1?
Hinc efRci posse videtur, Hebrseos propositionem illam,
quae substantivo status constructi annectitur, pro geniti-
vo, ad hocce substantivum pertinenti, habuisse. Jam vero
ejusmodi propositio addendo pronomen relativum "nt/i*
explicari solet; quapropter Hebraei propositiones illas, a
pronomine relativo incipientes, minus ut veras integrasque propositiones, quam ut genitivos, cum praecedenti substan¬
tivo conjunctos, quod ob eandem causam in statu con-
ΐβ
structo est, considerasse videntur. At vero, dixerit quis- piam, praecedens substantivum in statu absoluto perspspe
invenies. Parum vero hoc ad opinionem liostram infrin- gendam facit, cum etiam substautivum alteri subslantivo
ita soleat annecti, ut neutrum in statu constructo sit, ex.
gr. Jes. XLII: 25 Ssn Π Ε η pro 5qn Constat igitur,
ut nobis videtur, inter propositionem periodi cujusque primariam et eam, quae a pronomine incipit, eadem fere
ratio, quas inter noinen aliquod regens et substantivum genitivi casus est. Cui vero haec minus placeant, is vi-
derit, possitne propositio, a voce relativa incipiens, per
appositionem nomini praecedenti addita censeri. Sic enim
locutio illa: nn obi η"πη> quam vulgo vertimus: via, in
qua ambulabant, commode potest ita explicari: via — am-
bulabant in ea, quo facto, vocabula ambulabant in ea sub~
stantivi vim, per appositionem additi, habenr. Haec verö
utut existimentur, illud certe constat, quod propositio,
quae a voce relativa Ίψ'Ν incipit, nihil aliud est, nisi no*-
minis cujusdam periphrasis. Itaque locutio illa: rnrp
"ήη ron haud incommode redditur: Davids bonings vel
boendes stad. Magnarn vero esse differentiam inter vocem Hebraicani Ίψ'Ν! et pronomen relativpm aliarum linguarum,
nemo non viderit. Quum enirn hoc vel solum sufficiat
ad nomen, quod respiciat, exprimehdurn, illa e contra¬
rio ad eundeni iiuem obtinendum vel pronominis dernon-
strativi eget auxilio, ut Gen. IX: 5 in hnn ηψ'Ν DttT, vel vocis suffixac, ut Jer. XXXII: 5 T]Stert vel denique vocis suffixae cum praepositione conjunctae, ut
Devter. IV: η ö*n'b»N» Sb-nu/N · Quocirca non desunt,
*7 qui vocem ;n e numero pronominum velint eliminatam,
utpote qure particulis similior sit, et rationem, quas inter
duas propositiones intereedat, exprimere quidem possit,
nominis autem vicibus minime fungi, quod tarnen munus
pronominis est1). Si igitur vera sunt, quse jam disputa-
vimus, haud prorsus contemnenda videtur eorum senten- tia, qui absentiam vocabuli ")ψ'Ν linguae Hebraicae, si pri-
stinam ejusdem spectaveris indolem, propriam esse dicant,
hoc vero vocabulum, ubi exstat, ad mutuam rationem,
quse duarurq sit propositionum, indicandam, additum esse,
ubi vero desideratur, nullam ellipsin facere, qum vero
esse videtur ellipsis, eam in usu magis nostri sermonis
latere, quam in ipsa linguas Hebraicae natura2). Neque
vero illi sumus, qui certas ellipsi vocis praefinitas
esse regulas negemus, aut de auctoritate earum aliquid
detrahere velimus. Constat enim, quemadmodum in Ara-
bica lingua pronominis relativi ita in Hebraica,
priesertim vero in prosa oratione, vocabuli "wn nullam
esse ellipsin, si, quod respicitur, substantivum vel arti-
eulo sit definitum, vel voce suffixa, vel denique genitivo quodam adjuncto3). Sed lisec forsan linguie sunt expli-
catioris, illa, quae supra disputavimus, incunabula propioris.
Cum in omni enuntiatione tria potissima sunt, sub- jectum, praedicatum et copula, Yerbum aut copulam so-
1) Ewald, Kritische Grammatik der Hebräischen Sprache p. 645.
2) Ewald I. c.Pettersson: Fullständig Hebreisk Grammatika ρ. 366.
3) Geseuii Lehrgebäude der Hebr. Spr. p. 747.
ι8
lammodo efficit, aut copulam simul et prasdicatum, So-
lam vero copulam nihil aliud efficit, quam verbum illud
substantivum ΓΡΠ, quod semper potest et ubique omitti.
"Posito enim, ut verbis utar Hermanni, et de quo prre- dicetur aliquid et quod de illo praedicetur, id, quod reli-
quum est, praedicari alterum vere de altero, sponte intel- ligitur.-" Neque est ulla in ullo sermone frequentior elli- psis. Quando autem copula simul et praedicatum verbo
efficiuntur, duplici id Et ratione modoque. Aut enim to-
tum praedicatum in verbo inest, ut Dens viuit i,,e. Dens
est viueus, aut pars in verbo, pars vero in vocibus cum verbo conjunctis, ut Höstes venerunt in urbem, Quorum quidera illud genus nallam admittit ellipsin, cum, si ab¬
esset verbum, nullum föret praedicatum ob eamque cau¬
sam de subjecto nihil diceretur. In altero autem genere pars praedicati cum copula omittitur, si modo ex ea parte,
quee reliqua est, omissa intelligi potest. Hoc pacto verbi
est ellipsis, prsesertim vero motum denotantis, ut Psalm.
LXXViI: 2 npiyxN/] , quod denique ge¬
nus ellipseos in exclamationibus frequentissimum est et eXhortationibus,/ ut Exod.XXXII: 26 τ*· rtimS▼ ϊ· ">x>. Fa-
eile autem est, in ejusmodi locutionibus, quid omissum sit, intelligere, neque vero multum proficere nobis viden-
tur, qui in sirigula quaque occasione certum quoddatn
verbum substituant, ut inodo Νΐ'η venit, modo TjSn ivit,
vel NX} exiit et sie porro. Nam ex iis, quae exstant, praedicati partibus nihil aliud intelligitur, quam quod sit aliquod verbum, motum denotans, cogitandum, cujus vero generis motus die sit, id sponte scriptor in medio reli-
>9
quisse videtur. Sed haec hactenus. Claudit agmen elli- psis verbi Ί>0Ν, quod in commemorandis ajioruin senten- tiis haud raro omissura est, "ne, ut ait Cicero, inquam
et inquit soepius interponerentur atque ut tamquarn a
praesentibus coram haberi sermo videretur." Accedit enira orationi vigoris non nihil et quasi scenicae venustatis, per-
spicuitate nihilo minus servata; nam ex iis, quae dicun-
tur, facile intelligitur, quis §it, qui dicat. Haec igitur ellipsis causam habet idoneam et sufficientem. Quas vero jam descripsimus verbi eliipses, solas esse veras cense- mus, quamquam quatuor et sexaginta varioe significatio-
nis verba ordine alphabetico enurneravit WaHhertrs, quoe
omnia multis Scripturas Sacrae locis per ellipsin omissa opinatur. Etsi res mihi statim absurdior est visa, tarnen,
ne praeproperum de homine tam erudito ferrem judicium, »
singula in Codice evoivi, quoe allata erant, exempla. Ex- ceptis autem iis, quoe supra träctavi, partim eadem male intellecta inveni, partim ad aliam qu.an.daui di.ce.ndi ratio-
nem referenda, repetitionens, inquam , vocis e proeceden- tibus, vel aposiopesin, ve] constructionem praegnantem,
vel eam denique brevitatem, quse cogitationis magis est,, quam sermonis.
Particulae cum, exceptio interjectionibus, e ceteris
partibus orationis exortoe sinf, legibus, qute harum elli- psi praescriptoe sunt, teneri forsan videntur. Quia voro
in ellipsibus praepositionum, conjunctionum adverbiorum—
que enumerandis mirifice sibi placuerunt multi interpre—
tes, observationes aliquot breviores addere haud supei*—
20!
vacaneum duximuoj qulbus ädhibitis, ellipses istas autnul-
las speramus futuras, aut intellectu faciliores. Hoc au-
tem loco in primis valet, quod supra innuimus, leges u-
nius linguae neque solam esse neque necessariam normam,
qua examinetur altera lingua, sed ex suo utramque inge¬
nio esse explicandam ob eamque rem, quae sunt in una ellipses, eas non alfeeri esse obtrudendas. Quse vero ad
rem propositam pertinent, haec fere sunt.
De adverbiis eadem valent, quse de appositione et prsedicato supra diximus. Nulla igitur est adverbii ellipsis.
Utrum constructionem; quam dicunt asyndetam ad- hibeas, nec ne, haud perinde est. AfFert enim ea fervo-
rem quendam orationi et lectoribus aliquid relinquit cogi-
tandum ultra ea, quse dicuntur, ex. gr. Exod. XV: 9 hhw pVnN '"ppfc. Addita nimirum particula copu-
lativa, terminus cogitationi praefinitur, absente vero, aper-,
tum relinquitur spatiuin plura cogitandi vel exspectandi
ut in suspenso animus sit. Non est igitur arbitrio obno-
xia particulae copulativae vel Sn) ellipsis, sed causam
habet idoneam et sufficientem.
Non est in compai'ationibus tam frequens ellipsis par¬
ticulae Is, quam vulgo creditur. Nam utrum dicas: Npp*l
rv>*)N, an Npp^, aliquid interesse videtur. Hoc
enim similitudinem tantummodo signiiicat eamque vulga¬
rem, illud vero, ut ita dicam, identitatem vel majorem
certe similitudinem. Quare si grammaticam respexeris,
yox illa rrjpN per appositionem subjecto addi censebitur,
si rhetoricara, hyperbolen habere.
21
Ut singulorum verborum copulae, id quod in con-
structione asyndeta vidimus, ita etiam voees, qu» alte¬
ram alteri sententiam annectunt, non numquam deside-
rantur; quod non casu quodam fit, sed ad effectum ora- tionis augendum. Ipsa enim pronuntiatione, ut nobis vi¬
detur, qompensari solebat omissa particula, idque cum
emphasi quadam et gravitate, ex. gr. Jes. XL VIII: 21
DmSSn nV. Heic partieula vel pro-
cul dubio omissa est, sed ita tarnen, ut, morA in pro- nuntiando ad vocabulum facta, non solum compen-
setur, sed etiam eo ipso, quod abest, gravitatem afferat
orationi. Sic inulturn interest, dicamusne svetice: Forer han dem genom odemarker — de törsta icke, an: Om han forer dem genom odemarker, sa törsta de icke. Utroque e- nim inodo eadem quidem dicitur res, sed ille emphasin
habet, quae in hoc desideratur. Quod etiam evidentius
est in ellipsi vocis att, ex. gr. Ps. IX: 21 ena
Π£>Π un^N. In quo forsan expedit animadvertere, in
graeca lingua vocabulum ort post verba sensuum abesse,
quae ob eam causam cum participio construuntur, ut αλλ*
ϊαϋ-t τον τίσοσά' y' αξίαν δίκην, Ceterum ad ejusmodi elli-
pses sestimandas magnus proeul dubio est accentuum usus.
Magnam partem eorum, quse notioni cujusdam verbi
definiendae inserviunt, quaeque nostrae linguae aut prsepo- sitione nomini adjuncta, aut adverbiis exprimere solent, Hebraei per arccusativüm, quem dicunt adverbialem, ex-
primunt, qua quidem re plurimse praepositionum ellipse»
evitari possunt. Sed haec, quum in diligentiori quovi»
D.
22
grammatico systemate plene et accurate tractata sint1),
nominasse forsan erit satis, ne aliorum verba repetendo
insulsi yideamur. Cel. vero Gesenium, solutis per tra-
ctatum de accusativo adverbiali prsepositionum ellipsibus, ejusmodi tarnen ellipsium exernpla, quae ipsa eodem modo
solvi possunt, infra addidisse, mirum nobis visum est.
In iis, quse jam disputavimus, multa desiderari, qme ad accuratiorem rei disquisitionem pertineant, sponte con- cedimus. Nam plene et perfecte tractata justi libri volu-
men haec materia expleret. Si vero eruditiori cuidam
homini rem gravem subtilius tractandi ansarfl praebuimus
et incitamentum, non irustra conscriptae sunt hae obser-
vationes»
*) Videas Ge.senii Lehrgebäude der Hebräischen Sprache §. ijS.
Ewald Krit. Gr, der Hebr. Spr. pag. 585 aeqq.
