Å. π.
ÖISSFRTATIO PHILOLOGICA»
BE
NOVI TEST- GR.EC1
DISTINCTIONE
CAPITA Sc VERSUS,
quam, Éx confeniii
Ampliflimi OrdinisPhilofophici
ίή inclutå Academia Upfalicnfij
Sub
PRAESIDIÖ :
"Maxime ^eVerendt & Amplisftmi Viri,
DnJOHANNIS ESBERGIi,
S.S. Ibcol: Docf; Ccleberrimh
Φ Gr<u: Ving. Trofeff: Ordtmrii,
jEquis cenforibus publice exårxlinandarti
ttiodefte propdnit
OLAUS COLLINö
NEIiiClUS ,
.frs Åadit: Guftav: Maj.4 Horis poft rrierid; folitis
die IX« Juniis Ao» M. DCC»
S.S. Theo!: Doch longe
Celeberrimo, Dicecefeos Strengneniis
EPIS.COPO EminentiiEmo, Ven: ibidern Confiftorii PrSlSIDI, REGiique Gymna-
iii Ε Ρ HO RO Optinio (3raviffirnoque,
MifCENATI ΜΑΧΙΜΟ,
§upd AMPL I$SIM Α
Temi huit ßudiogumjuvemliumJpecwinifraß neßos eorum eo/tattß , qui litern overam dant*
Quo ejr
vo-
Sfes meas humi llime
£uo Summa herqgpitati nec voluntawf,
i^im[lettimini iccirco ferena. fronte*
vo In [abmißt pitque men tis pjgntn cirtijßmum»
FOSy Ingentia Orbis Lite-
Salvos ό" incolumes in
Ctnßcratum
SPL ENDID ISSIM ORUM jVO·
Obfcr*antiiTinm$ devo-
OL AUS
Fiowisjimo aiq, Uenerons(imo vonnnai
Dn.PETRO BROMEN,
Supremi, quod Holmia? eil, Dicaüerij
Regi i ADSESSORI Amplifli-
mo Digniffimoque,
f ATRONO MAGNO.
FESTRA ΝΟΜΙΚΑ
gere aufm fim, fecit favor iite fingtdaris* quo ba*
nullo non temporefovere promovereque fokttt^
fgo fretw,
BIS,
commendatas cupio,
RUM
nec facultatem deeffe fatis fuperque xon&at,
quafo, exiguum hoc munUfiulum, quod
BIS,
cum calidifftmo voto, ut propitmmNumen ßrve\
ratt ORNAMENTA>
feros feltcesque annot,
•valtiit, qui
ΜΙ2ψΛΙ FESTRORUCW
lifilnrnnjue cft cultoc
COLLING.
Äd Juvcnert!
Éximium atque Politifftmuni ^
Dn. OLAUM COLLINCj
Be
DISTINCTIONK NOVI FOEDERIS GR&CI, IN CAPITA ET VERSUS
pulcram Diifertationem parantem,
pSt aliquid, facros fic dißinxiße bibellos,
,*~J Sedibus ut capias dogmata quacp fuis?
-
Certe efi. St furgat, fceler utis perßdus aufis,
Hareticus, no χ um no verit inde fuam.
Cccultum ßimulet mentem terrore flagellumz
Ex propriis thecis pharmacon ipfe c apis.
Toecundos fenfus atque enihea co II ige di ff a;
Egregii, COLL1NG > nommis omen habes.
Sic niveurn placidumcfapecus,per pafcua duces*
6)uas rneruit faß or mor te fupremusy oves*
TLloquio fvavemfeffaberis inde Satorem,
Ac Matrißes ßesque decusque pia.
Strengoef. d. VT. Maji
Ao> M| DCC.
Ica amico animo fcripfit
Carolus £n§irmn&
Χΰίβλν π&ξ$1(τχΗ Χ&ϊί
%1ς ίμοϊς πονοις^
SECTIO I.
De Dhiftom in genere nonnutia pYcemittit·.
m grata & utilis iit
rerum, longiilimaatque
continua ferie eonnexa- rüm , in parres minores
non teméré fed cum ra- tione fa&a divifiö * dicant illi, qui in ma- teriis diffufis pariter & confufis cvolvcn- dis, fsepé cüm taedio immenii laboris
temporisqj disperidiö miiltnm defudaröc.
Ut enim inordiriata quxvis interqüe fe
commifta3 oratiöncm deformem & ob-
fcuram efficiunt, ftudiumq; iedofisitiö-
rantur atque turbant > iic fecundum ipTatii
rerum partibilium tiaturam &
A aptc
apté diftinda, venuftatem perfpicuitatem-
quc rei conciliant, memdriam juvant»
commoditatiquetum d xentium tum di-
fcentiumplurimum inferviunt. Commcn·
dat cgregié diftindionis utiiitatem Dio- medes Iib. II. de Pronunc: his verbis: Po-
fitura fett puntta ( imo quaelibet dißin-
dionum notae) quaß i/U funt fenfuum &
lumina dittionum, qua Γιε lett ores docilcs faciunt, t anquam β clartßtmis expoßtoribus
imbttanttir. Commendat panter eandem, praclarum eorum, de rebus facris bene merendi ftudium , qui amplisfimum Divi-
nx Sapientise pelagus ingresfi, de com-
pendiis ardui atque vix demetiendi itine- ris , Tibi aliisque quam commodisfimis
folliciti fuere. Inter qua?,partitio illa diu multumque ufurpata in Capita & Verfus,
viam felici.ter in facris literis profkiendi
fatis compcndiofam demonftrat, dum per partes & diftineté id nos docet, quod to-
tum uno intaitu & fimul nec capiat in- telledus, nec retineat memoria. In hu- jus diftindionis initiis & mutationibusin*
quirendis, poftquam plurimi illuftres viri multis modis fe defatigarunt, veniamju- ycnilibus meis aufibus paratara forc con-
fido
fido, il ex eruditiflTimis illorum lucubra- ,
tionibus »cxigua quxdam in nobiliiiima
hac materia fcitu quam maximé neceiTa- ria, pro ingenii modulo excerpferim, lu- ciquc publica commiferim, fi non aliis,
mihi certé profnrura. Ut autem tem¬
poris anguftiae , brevitatiquepropoiitaeeo
melius confulatur, relidta tradlatione di-
flinftionis in Vet: Teft: obfervatae, parti-
tioni Novi Foederis in Capita & Verfus»
ariimum & calamuu» per Divinam gra- tiam mox admovebo. Tu vero B. JL
Η a c qutfcunque tibi j am tfadimtts, aeeipe lato
Inte rea yultu , & prafentibivs annue captis.
ζ. Quemadmodiim Legem to-
tam olim fuifle ΊΠΚ p^OD Judari lo-
quuntur; ita quoque iacrum Novi Te-
ftamenti textum ( ratione diftindtionis
accidentalis & externas) continuo nexu
primum cohsefifle, nec ab ipfis Euange-
liftis aut Apoftoiis, fed fcquentibus tem- poribus å piis ecclefiie Dodtoribus in va-
ria Ίμψα& divifum, non iine ratione di-
xeris ; quandoquidem vetera Grxcorum exemplaria, fcripta Patrum, aliornmqu®
clariiTimorum virortlni teftimonia id i·
pium plurimis eonfirmanr, Ducis inftat
A % tri»
i
crit nobis SixtusSenenfis, qui fuam hae
de re fen te nt i am fequentibus declaratin
Biblioth: Sand: 1.meth; 4. Sciendum eß, inquitj hane arithmettcam capitum di- ßinttionem, quam nunc in Bibliir habe mus, recentem effe, ηam ante quingentos annos, nullus, five apud Hebraos, five apud Graces
invenitur Divina Scriptlira locus ntimeratim
citat tis, prater Pjalmos. At loquitur hie
de arithnnetica tantum & numerali di- ilindione, quam recentiorem eile haut diffitcor
,pocuerit nihilominus facer co¬
dex, vel ab Apoftolis vel viris Apoflo-
licis in certa fecari membra
,paragra-
phica quadam partitione, vel relido, intervallo, vel notato litcris majuscu- lis loco , ubi novus verborum ien- ius iua fponte diftindionem require- bat. Audiamus itaque Johannis Croii,
viri in hoc ftudiorum genere verfatififimi,
adfertionem, qua2 talis eil inobferv. ad
N. T. C. II. CM o fes, Propheta, Euangelißa
& Apofiolt libroi fuos feripferunt uno teno-
re ac continua ferie, ßne ulla capitum &
verfuum dißinttione. Imö bona fide teftatur, fe Codices feriptos vidifle , in quibus nulla exftiterit vocum diftindio,
fed
f fe4 fingulas lincx uno tcnorc fcriptae
fuerint, ac unicam vocem conftituere
Vilas funt. Addamus quoque tcftimo-
nium Joh: Morini, qui quarrivis vcrita-
tem Codicis, Hebrasi, quibuscunqj po- -teil rationibus infirmarc adnititur, ut
au&oritatem tantam , quantam vult,
Pentateucho Samaritano conclliet, hic
tamen fidem meretur. Verba ejus funt
de Heb: Grasciqtie text: integr: exetcit:
VI. cap: II. Cotißat ex antiquis Gracorato
marmor ihm & infcrtpiionibus, nec non
ex multis aptiqutfßmis A/SS. tam Gratis
quam Latinis, qu£ adhuc in bibltothecis
v?funt ur, Grceeot & Latin oί, et tam poß
inventam Rhetoricam, dicitones fcribeudo9
ab invictm fiepe non dißwxiffe, ne dum periodos periodorum % membra♦ &c. Enu-
merat quoque in fequentibus quasdara
exemplaria Novi Teftamenti, fine ullo
fententiarum interftitio exarata, qui-
bus recenfendis imorari haut opus cHk,
quum de rei ipfius veritate facilé intcr
omnes conveniat.
§. i. Quod ad Patres adtinet, in
fcriptis eorum, qui aetatem CHrifti pro-
ximc fecuti funt, allcgari quidero fas-
piu».
6
piusCodiccmDivinum,fed non fecun·
dum certa capita numeris diftin&a ,
quamvis id interdum commodé fieri potuiflet, verum potius, vel totius li- bri rnentionem fa&arn, vel, Γι quid-
quam diilindé magis ptoponerctur.fc- cundum particulares hiftorias id indi- catum videbimus. Ita fatetur Auga-
ilinus Retrad. L 2. c. 24. fe icripfifie å principio Genefeos usque ad expulfio-
nem Adarai é Paradifo. Nonnunquam integram loci alicujus fententiam,quam
interdum capitulum diftam reperies, adnotarunt hac ratione: Scriptum eft å loco Pauli, Rom. 9: i\ 5', verit ut em
dt c o vobis per CHrißum, usque adverba:
JEx quibns eß CHrifius, qui efi fuper ornnU
DEtts benedtftus in fecuta. Ex quibus e-
vincitur,vel nullam textus facri divi- iionem, vel imperfe&am multum, (ut primae rerum invétioncs folent) obfcu- ramque, primis poftCHriftum feeulis in ufu fuiffe. Et il aliquando Patres capitulorum ractionem obiter fecerint,
nihil aliud intellexcrant, quam partes
Scripturae, quas pro re xiata ipfi diftin-
serwnt, atque ita quidem, ut nemine
öbßauite
7 obftante & rejici & rctitieri poflent»
Quid ergo dicendura de illa quatuor Euangeliorum divifione, quam Anto¬
nius Akxandrinus nobis reliquitr3 Re·
fpondet Sixtus Senenfis loco antea ad-
duclo, cum refpexiifc non ad id , ut
ccrtam Scripturarum partitionem infti-
tueret, Ted fblum, ut locos indicaret Euangelic^ fymphoniae, in quibus Eu- angelidse inter fe confona dixerant Vc-
rofimile ctiam eft ,nonnulla Patrum o-
pera, quorum diftindionem hodie ha-
bemus, non abipfis ftatim auftorijbus,
fed poftmodum a le&oribus, ctebras
icribendi Icgendiq; re-fpirationes aman- tibus,in minora membra faifle diilcca-
ta. Noftram practerea adfcrtionem dc
facri N. T. voluminis non interrupto
per notas diftin&ionis cöntextu,adftxu-
unt vetuftiora ppofanorum Scriptorum exemplaria, quse ab ipfis au&oribus u-
no confcripta tenore, recentiorum tcm- porum induftria,in libros & capitadi-
vifit. Grsecorum dum refpicimus fcri-
pta, docet nos Salmafius, qui in ftudiis philologicis facil eregnat, in epiftolafua
_
adSarrayium, quam vide inMerhof. Pol.
cap:
s
Üb. I. cap: VII. ante Åriftopbahem$
nullam in iis lirerarum diftindionem neque fubdiftin&ionem apparere. Nas-
vii Punicum bellum, unico volum-irie 6c continenti fcripturä expofitum, in fe-
ptem libros h. Cajo O&aviö defcriptum,
ncc non Ennii annales a- Quinto Var*
gontejo in pärtes diftributosfuifie, te- ftis eft Svetönius üb: de fcript: illuiV.
cap. il. Merentur 6c heic plané aniio-
tari verba ingeniofiifimi Lipfii Cent: 3.
Mifcell. Ep. 3 9- Prifca»inquit, omniurri
monument a
,lapides, tabula legum, aut o- rationtim , in ijuibus omnimöda dißtnclio
adhiberi potuit, nullarn praferuni aut hd-
bent. Et infra: Quod de lapidibus dico,
ad Itbros etiam prifcos traho ,nec in iis di*
ßwciionum v ar i antes nota.
S. 4. Quin ipfa natura 6c ordo
orationis primam diftinguendi occafio-
nem dederit,non necefie eft multis ut
probem. Ea enint contextus prölixi-
oris 6c continui indoles eft, ut experi-
atur quilibet attentus lé&or, jam requi-
ri ut paullum fuipendarur judicium,
jam gratana refpiratiönem defiderari.
Illud impüimis fit, cum novus6é apras*
cedenti-
tédéffiiMfc div-crfüs Tele öfferat lenfus*
hoc* cum fcnlehtia? utiius membrum longiore änibitu cirtümdücatuf, quarrt
vel memoria, Vel iiniüs ipiritiis du&u*
idem quiis aiTeqüi qüeat. Hinc ortum
Facile mihi pefiVaferim * primum & an- tiquiflfimüm diftinguendi mod um per
commata & punda, quem haut malé
ά-η^νον & naturalem appellatferis , pro-
pterea, quod ipfi textui ita iniitus Λt t
Ut, licet nulla diitindiortis nota adpa-
Feat, non polTit nön ftudiofus le&or ibi
fubfiftere* ubi ordo orationis eidemqj
adhaerens implicita quaedam diftin&io
fiibfiitendum fvader. Pröximefecutae
funt alice diftinguendi rationes vel per fpatia de interValla, vel per literas al-
phabeti ahaque ligna, quaefinfcrtr prse-
cedentis & initium Fequentis feiitentias
indiearuntj atque hxb.n%*(u rede diei poiliint. Deinceps cum inventis fit fa¬
che adderéi & ttti-n&i ut ^φαί*
«Φ» éommendentur, magis magisqu«
arrifit viris criiditis hxc diftm&ionii
cura,ita ut plurima divifionumgenera
ad manifeftiorem partium orationis &:
argumentorum intelligétiam, novapofl··
hac induftria excogitata fint» B
3©
5. $. Qua? Huc usque in genere*
de diftindionum initiis & modis anno-
tavimus, referri quoque poffunt, ad No-
yum foedus, cujus varias, variis tem-
poribusfuifle diftindiones,cx veterum
monumentis haut obfcuré colligitur.
Eufcbium, opera & induitriå Ammonii Alexandrini, de quo antea, excitatum, occaiionem fumfifle
,in canones de- fcribendi textum Graecum legimus.
Idem de Hilario, qui Matthaei euange- lium in canones 3 3 diflecuit, refertur*
Memorantur quoq; canones Prifcillia- ni, qui , iudice Jac: Fabro Stapulenti,
gravem pafft funt corruptionem.Praeter
hanc diftindionemetiam aliaefuere, ni-
mirum in titulos, in periodos, in capita
& verfus, quaruni breve in fequenti-
bus fedionibus examen inilituere eft a-
nimus, quibus nos propius accingimus.
SECTIO iL
t>e Dißmftione N.T. in Capita.
ι.
UT initium decenti progrediamur faciemus ab ipfa Capitis ordine,
TrmOAon'A, quam Gerh. Voflius in
fuo
il
fuoEtymologico tradit, ubi recenfitis
fentenriis Fefti ,qui å κάζ# didum pu*
tat, & Fungeri, cui rationes etymi indc
atceflere placet, quod fenfus & nervi
initium capiant å capite; ipfe fubjungit
fe malleCapitis originem quaerere velin
Graecorum Κεφακ*}, vel etiam inHebraeo*
rum *p feu Syriaco , quod incli-
nare iignificat, propterea, quod Caput inclinationi quam maximé aptum fit«,
§♦ 2. O' MiiNYMiAN Capitis fi quae-
ris, ea varia eft, Sc apud varios, puta
Lexicographos, reperitur-Heic ånobis ufurpatur fenfu meraphorico, furato
ab ipfa argumentorum varietate, ita ut capita novum ordinem novi argumen- ti conftituant, & fpatio quodam, vel
literis majoribus, aut charaderibus nu- mericis, feriem textus interrumpant*
aptéque diftingvant. Quo fenfu Rabbi-
ni capita fua ED^pVlD, i. e, fradiones, appeilant. Ab hac autem fignificatio-
ne capitis valde aliena illa eil:, quae a- pud veteres obtinuit. Nimirum,nonre- fpexerunt hac voce ad fedionem con- textus in multas partes, ( quo refpedu potuiifent potius lnfaafc dici* quam
Β χ
I*
mQxhäuut judice Hcnrko Stcphano)
quam ad titulum tmicuiq^harum par«
tium adpofitum. Sic, ubi xiovus inci«
piebat fenfus, ibi pauca verba margin*
adpofita iequentis fermonis fummam »
%ζφΛ\Μωάώς oculis kgentium fUbjecere.
Ad probat hujus iignificatiotiis η Tum
Suidas in voce κ« p#A»i,cui ex recentio*
ribus adfentitur Robertus Stcphanus,
unå cum filio Henr. Stephano aliisquei quihus, ob eandem caufatn »voccmfe- Äionis, capitis loco ponere magis pla*
cet. Verum nimiam hane euriofitatcm
nos non moramtir, ad alia properåtes.
$. i. χυνώ,ντμι'αν Capitis dum rcfpicimus,occurrit prima, quatenus fcilicet negotio diftin&ionis accomo*
dari folet, idem exprimiä veteribus pa*
riter & recentioribus, Jana voce
<m$ f. fe&ionis, jam tituii, nonnunquam
etiam voce Ι^ψχ,-ης t quamvis bacc ge- neralior fit, & quibusvis fe&ionibus
conveniat, lilas priores voces isepe
inävvotpDwu;, & alteram alterius loco po- iitas reperimus , quod fuo teftimonio
coniirmat Heideggerus Enchir. Eibl,
üb« 3.5. vi. Latim, φ mnmttis Gr&cis.,
%ullam
ρ
fiulium inter fectiones Jeu titulos & capita
ducrimen conjlitutum videtur. Rationem
addit, quod in codicibus vetuftioribus
Mattha:o tribuantur capita 94, in aliis
72. Ex Sixto Senenfi quoq; conftat,
quod alii diviferint Matthxum in capi¬
ta 3 5 5, aliiin63.&c. Uirdeconcludi-
ditur, quibusdam, fe&ioncs fcu titulos,
å capitibus diftindos fuific, alios autcm
prornifcué fediones & capita adhibu-
iiTe. Proinde Angli in praemonif: ad
Led. Tom. V. Bibl. Polygl. qul Novl
Foederis fcripta continet, κεφ^λοιλ vo-
cant, quse Suidas cum aliis τίτλοι nun-
cupant, ©Qavqvm autem » qua? aliis κιφ«-
λνοί dicuntur. Nec ab his alienus eft
Sixt. Sen. Bibi. S. Üb. III. meth. 4. cum dicat: quod in ter Cracos expoßtores ccepe·
vint qmdam partiri /αηδία fcripta in par¬
tes numer atim dtHinffas, (Jj* numerorum cbaracleribu* notatas , quas interdum ti¬
tulos
,inter dum eapitnla vocabant. Si
cqmmunem Criticorum fententiam fe-
quemur, Ίίτλος majorem, mino¬
rem Cedionem diecmus. Juxta hos c- nkn,titulus integrum aliquod argume-
tum 5 caput ccrtam argumenti hujus
partem
14
partem comple&itur. Oftendit hane '
difFerentiam Suidas in νοοζϊίτλος. τίτλος ΰιχφίξει Κίφαλαίχ. Key o' MxrfytTof Ιί-
γλους fy 3 κίφχλΜΛ 1ή, ο' Αζ ΜοίξΚ9( Τίτλους μί. κβφ«ΛΛΐΛ λς' (hunc numcrum jufto minorem eÜe cum Cafaubono monet
Schmidius, & pro 36 legcndum 236 fccundum corre&ionemEufebiU o' Αουκοϊς kr λ. 7ty . Κεφ. Ίμκ. θ' 'Ιωάννης Ζίτλ.
*»ή' κεφ cAi3» Rationem horum titulo- tum., a veteribus obiervatam, ex Joa¬
chime Camerario defumtam ,nobis ex-
-hibet Eraf. Schmidius in verf. «Sc deci.
N.T. & praeterea le&iones Nov. Teft.
Boeclerianae aliaeque > fatis iuperqueex-
ponunt, quac deiideriis curiofi le&oris fatisfacere poßunt.
§.4. Id non praetereundum eft, Gafaubonum tami feeiffe hanc ΐη^τΛβν*
jdiftin&ionem
,ut eandem divifione ho- die reeepta longé pratulerit. Audia-
mus ipfa verba, quae reperiuntur in no¬
tis ejus ad Nov. Teft. Graecum editum Cenevx 1 $ 87, in 12, quae ftepius poftea
lecufae funt: Et β non improbo librorum facrorum receptam hodte divißonem , tame
»on du vit c·, quin longe commodior eßfep
futuret
15
fat urλ vetcrum dißinSlio > β quls magnm Theoloqm ei refiituend# operam im pen dis- fit. V et eres enim fingulos librosin Τίτλους , fingulos Τίτλους in fna «φα'λ«*» it a divide·
b an t, ut leSiorern ea divißo multum po/fet adjuvare. Ή ort enim opinor, ut hodie fa-
Slum videmuspluribm in locis,ea divide- bant, qua ,β quis diligentia animum ad-
vertat, conjunilim potim legi de ber en t,
fid di ver fas poiius qnmfliones ,& ej tes dem
q u aß 10 nu partes diverfiu it a dtßingueb'at.
Cttcrum, ii accuratius ad textum ia·
crum & hxc diftin&io examinetur, for¬
tade non pauca erunt, quae ftudiofus le-
dor ut omifla defiderabit, ideoqvicnec
omnis incommodi expers fuit. Alioqui
inter antiquiitimas divifiones, quas <W-
χνους appellaveris, & hane referri potfc
cxiitimo.
§. y. Si vocem ipfam Tituli re-
fpicias, ( praeterquam quod de genuina ejus origine, non inter omnes conve- niat, quum alii per fyncopen fa&am å
titulus vclint, alii &π> ί τί«ν, vel redupli-
catione fada hvm deducant. Vid.Gerh·
VoiT. Etymol.) πνκΰσνμος eft. Il'a autem
fignificatio noftrp inftituto maxime co-
venit,
•t*
venit) quådenofcat feftiohertl majofSrify cjusdem argumenti materias & membrä
iub uno quafi communi titulo com-
prehcndentem, ut abåliis discernantun
praeter hane * ufitatiirima non veteri bus
folum »Ted & nobis fignifkatio titulieib quando pro infcriptione alieujiis reiad*
hibetur s qua operi prsefixa 5 argumetuni cjusdem indicat* diciturque alias Graecis
<Ρηχ*φ<ϊ δί.λϋμίΛχ. Cujus fignificafionis exemplurh * apud Johanncm cap. 19:19'
habemus in eulogiOjmoreRomanorum^
å Pilato cAf χ?φothtil $ Β&ιηλίίβς I»-*·
$οάων pofito,& Lucas eandem rem ds*
feribens utitur voeé &ηχ*φ??, c.zii 3 8\
Matthäus autem οίπί«* habet c. 27:
quod ejusmodi infcriptiones caulam fup- plicii & ipfum crimen eontinebant, uti
docct Gretierus de Cruce l.xxvi.
t* tie&Ksm (quam & τίτκον ap-
pellari intcrdum reperies, eam ob cau*4 fam, quod tzfownai fuos plerumq; habuc*
rintT/fAouf)practer propriam fignificatio-
nem^quä arnputationem & circumcifu-
ram quamlibet denotac^ deintcgro ali-
quo Gontextu , certum orationis ambi-
tum contmente adhibetur. Hujus acce*
ptionis
if
ptiöftis frcquehs éft ulTtis. Åfque qüum
antea vidimus & neψ«λα<α pro- mifcué & finé diffcrcntia interdum fa·
ifle adhibita, qu®d ulteriusjoh. Majus
oftédit Exam. Cirit. in Ni T., & Huetius
in nöt. ad Orig. obfervat , qüae Ori- geiii didae funt å Hierönymo capitüia reddi, im 6 ipfum Origenem
Äa&W appeliaflb, qu# in bodierna di-
ftindione pro capitibus habentur j jam*
toum veteriim fediones eörtmdem ca¬
pitibus majores aut minores fuetintpau-
ciflimis attingaui. Henr. Stephailusm
praef; ad N. T. Genev. 16 if. in 12 excu- fum , <s&iwneK inter fediones minores refert. Olisißrunt (ait) o lim Gr&ci unius*
tujmque Ε11 an gelt β £ firipta in quadam
Ιμν,/Αοίτα & in qudsdam O&Angarett. Tjiy/tata
autem voco ea «ίφαλα«* ( ut nuigari ntar
appclUtione) capita i qutbm hilf orιλ alt& ah
ahis dividuntur, at Awrcod minora fe·
gmenta qmbiM una etiam hiß ori a in ρ tur es partes particulas vetuti fubdividttur.
Henrieo Stephano contrarius eft Hei- deggerus Encb. Bibl lib. III. §. V* Cum dicat: Capita, licet aliquando ipfis jceiio·
ntbfn dquipoüeant,Japtua tarnen Juni paf«
C tes
tes fe&wnum tpßs fefliombus itowoiiu Åt
quandoquidem non fatis conftat, nurrt
certo periodorum numero fuas defini-
Verint JbrAsiraA veteres , fieri facile po*
tuit, ut pro o€cafione data, jamampli*
oreS jam contradiores eas effecerintj quemadmodum & plura & påuciorå
merdbra noftras «jfedcewaf recipiünt. Huc fpedant verbaHuetii Comraent. inO- rig. Faliuntur multi, qtti, quotiescunqué
alt qmm deßg nan t Patres, ad di- vifionem tiinc temporis vulgo receptam eos fejpexifje, putan t i S&piffime enim Ίμψατά
a reliquö contexiu ad it bit tim dr pro tem¬
pore dwulfa , båc Doce nuncupabant. V Il¬
de apparét ex earum nierltiorie åpud
Patres non pöffe colligi certarn quan- däm divifionem vulgo receptarcu Si
itamque <s&amtiv nihil ed aliud, quam fedio, quae integrum compleditur ar¬
gumentum , quis rton videt Patres faepis-
iimc «ro&tcQTTod dixiile certas ScriptUras particülas, argumentum å fe tra&atunt
illuftrantes & coniirnaanfes.Tartiennon iverim inficias, <s&vtorod apud eosderrt
flonnunquam dici eas Scripturae fedio*
Hes * quas alio nomine interdunt
*8
dici fqlent. Ah hac voce nomen hab£c fericopa noftre, qu# funt certx partes
ex toto contextu hiftoriae euangelicae
vel feriei epiftolaris excerptae, & ad
modum Parafcharum apud Judaeos uft-
tatarum, iingulis diebus Dominicis ac- commodata?. Notam eft 5 Tudseos dis- tribuiife legem in varias fediones,qua-
rum fingula: fuere ordinaris fingulo-
rum Sabbathorum lediones, & quadi- bet fedio iftis dicebatur Hunc
morem imitata eft primitiva ecclefia*
non minori diligentia quam Hebraei
fuas ανχγνώ(ΤΗ.ς aquibus pericopac nomen datum, (latis diebus rité obfervans.Dc antiquitate verb pericoparum euangc- licarum & epiftolicarum in ecclefiis
noftris communi ufu receptarum, non noftrum eft jam disquirere. Vidcatur
de illis Hottingerus thef. philol. fed. v.
& quos ide allegat, nec non Fabricius
part» cod. Heb. cap. νπ. Balduinus praef.
in Homil. Euang. Meifnerus praef. in
Medit. Euang &c. Sed hoc obiter.
$. 7. Caput veteribus idem ferc fuiflc
ac nobis hodie veriiculus, vult vir eru- dttione Gra:ca pratclaiiiTuuus Ifaacus
C 2 Cafau«
2©
Cafaubon9 in notis ad Ν. T. antca nom,
& poft illum multis illuftris ingenii mo*
nunientis confpicuus Ger.Voiiius devt- tiisLat.Serm. lib. i. cap. χχνιι. A quibus
tarnen diflfentit Pct. Huetius in notis ad
Orig: , contendes: neuttquam audtendtim e[Je Cafaubonum, qut idem fere κ e φ λ λ αι o r
fuijje -vet er ihm docet, ac no b is ho-die Ver-
ficulus. ^namvis en im κ «φ «λ«« v (β cor
pitulum aliquand» pro verfn uno fum an- tur , v el (ft proprtc laqui äccet) ver [um
un um compleciantur, ejwmodi tarnen ks- φοίλαια, hie non inteäigit Caßubonus , fed
illa, in qua Ν. T. t kult dißributi βη t. Sed pneterquam quod Cafaubonus hasc cum limitatione aliqua adferat,loquitur et- iam de capitibus veterum pro iumma-
riis adhiberi folitis, qua: in collatione
ad capita bodierna verficuiis noftris haut ditTmiilia videri poflfunt. Ccterum plan am hu jus explanationem non cui-
vis pbvium eil reddere, quum genuina
& propria ratio ύ κ penes vc- teres qusnam fuerit, arduiim maxime
fit pftendere, &
Tempus cuföa teres, atfy tnvidiofit ve tufi as le γ em heic pbicem nobis ponant.
X>ubi©
Dubio procul prifcorum capita noflris
minora fuere, quod fatis apparebit, fi
computentur capita τν euangeliorum ie-
cundum reccptam hodie divifionem,
quae numero funt 8 9» atqj conferantur
cum capitibus veterum.quorum fumani exhibetCaefarius Nazianzeni frater,in- quiens: Τύμ~ν viarafätt * ίναγγίλια κβ-
φαίλαΰων χ<λ<α»ν ÉÄcticv ίξηκοντοί ix/o: Alii ta#
men aliter numerant
T& magna in his computandis diverfitas deprehenditur.
Nos nunc mittimus diftindionem ve^
terum,& ad hodicrnam propius acce-
dimus, oftendentes, quo tempore, quo- que audore primo in lucem prodierif,
§. s, Verum enimverö nonuna
omnium hac de re eft fententia. Qui- dam atatem 600,alii 400 annorum re- centiori huic diftindioni tribuunt. S»xti Seneniis verba funt Bibi. S, Üb. III. Jä¬
ter Gr&cos expofitores , qui annis abbitte
50 o flor u ere, eoeptum eft part tri fan fl a
feripea in partes numeratim diftinflas, &
numerorum charafieribus notatas. Sed de aetate certiores rcddimur,fi de audore primo inter nos convenit. Quem varii varium conftituunt. Sunt, quitoum
hanc
hane diftinguendi rationem exlibrarlö-a
rum arbitrio pendere arbitrantur, quag
fententia, num locum hcie inveniat, valde dubito. Nonnulli hujus artificii inventörem faciunt Hetrufcum quen- dam, Arlqttum nomine, cujus aetas in
annum izyo incidit. Alii ad Stepha¬
num Langthonem hujus diftin&ionis
inventionem referunt, quos inter ett Baixus, qui ( fed fortaffe patriae magis
quam veritatis amore ) ab hoc omneS libros Biblicos per capita, prout hodie
funt,diftin&os vult. Hunc Langtho¬
nem dacet Buxtorfiusin Praef: ad Con- cord: Bibl. fuifle Profefforem Theolo¬
gie Lutetix, ejusque Academix Can-
cellarium poftea vero Archiepifcopum
Cantuarienfium conftitutum, pro ra-
tione ejus statis celebrera maxime å
jfumma perfpieuitate in facris literis in¬
terpretanda. Ciaruit autem annoDni,
T20Q. Sixtus Senenfis, loco ante ad- dufto, dubitat,numhic diverfus fuerit
Å Stephano Anglico, Gymnafii Pariiicn-
iis quondam ornamento , 6c viro tum 4n theologicis tum philofophicis ne-
mini fuo tempore fecundo, quiquoqj
cum
Stephan© jam taudat© eiusdem x-
tatis fuerat. Genebrardus diflindionis
fepius mcnioratx incunabula refert ad
Scholafticos, in Chronol. lib. 4. p. 644.
Circa hoc fernem, inquit, ( Anno Chrifli
1240) B ib ha in capita, qua hodie habe-
mm diftin^uuntur. Scholaßicorum vide·
f/Jfe inve η tum, cor um for t a (Je, qut cum Hugone Cardinali concordantiarum fuere
atttfores. Rationem addit: q ut a ante tfta temporaTheoiogi (uperiores eam non ufur¬
pant , inferiores frequenter. Maxima au-
tem Scriptorum pars in eö Confentit,
ut tribuatur hxc diftindio Hugoni de
S.Caro feu Cärenii.Vid.Gertebr., Sera-
iiumin Prol: Bibi. Hotting: Hift. Eccl. t.
3. cap. xui. fed. 1. &c. Fuit hicnatio-
ne Burgundus, profeffione Dominica-
ftiis, Epifcopus Barchinonetlfis, qui mo·
ifum comitafce & litefarum copia adeo infignis fuit, ut InnpceiitiusIV. Ponti-
fex ,dulci & erudita ejus familiaritate fummopere deledatus, ad dignitatem
Cardinafitiam eum evexerit. Floruit A.
1240, vid. Buxt: Prxf.Conc. Bibi. Con-
€ ordan t im Bibltcas confecit, opus immenfi
t a di t & lab orU > omnU accurate in ordinem
dipfft,
digcffit, ann ot (Iiis r*on folum Uhr k , fed
ett um librorum capituiis & capitulornmlb
η eis
,in quibtts unaqrißfe deßderata dtcfio ,
eontineretuYi prout teftatur Sixtus Scn.
§. 9. In hac, quam audiyimüs,
fcntentia de Hugone Gardinali luben-
tes. quoque rtos adquiefceremus , niß
tum Theophyla&us, quifeculo XI vi- xit, eundem capitum euangelieorum
numerum
,quem hodie habemus , no- bis exhiberet, uti patet ex indice querri ßngulis Euangeliis prxmifit in fua iw
σύξων ΈυΛχίίΚιων 'h^uivtix^ tU Π Croj lS
(cujus fingularis induftria in hoc argU-
niento traciando å plurimis coramen-
datur) aliud fvaderet. Hic etenuri vulf in fuis ad N. T. obferv. Hugone iongc åtiquiorem eile noftram diftin&ionem*
δζ aflerit fe vidiife Codices ante o&iu*
gentos annos & plures icriptos, libro-»
lumN. T, Graecos & Latinos* iii qui-
bus hodierna capitum defcnbitur ob- fervaturque diftin£tio. Imo refert ean«
dem ad tempora Hieronymi & Augufti-
ni, Poftto vero hoc, quod Hugone antiquior fit hodierna diftin&io, id o-
mnino negatnus jam tum Hieronymi
«täte
v
> i*
aetate hane eandem inufü fuiflfc, quan-
doquidem rationibus firmis., & ab ipfa antiquitate petiris, ha?c lentcntia non fatis munita eil. Ideoqué arbirrarnur, Hugoilis tempore espiffe mägi$ magis-
que hanc diitiridionem ufurpari, & ex ufu deinde frequentiori tum celebrerp tnaxjmefadam, atq; pliirimötum poft
hac adprobationém & adplaufum, ma-
joraq; in dies incrementa fenfiile ; usq*
dumeam, qua hodiepollct, audorita
tem confecüra fit. Certum aiitem primae ejusoriginis tempus definire, nonmea-
tum efle virium irigenue fateor, cum nihil certi hic ftatucrint viri
Quorum fama frequens , Ut e circufnvö-
lat or*bem.
Hottingerus thef: Philol: 1. i. c. 2. fe£h
V. adducit Ferdinandum de Efcalahte, qui hanc rem in medio rclinquit.Ejus-
dem quoque mentionem facit in Ana- ledis fuis diflcrt: VIT. de Led. Patrum*
ubi & haec addit: Quo tempore vetus
illa Euanvclifiarum in certa Ίμ.ηροποι fecan-
di confvetudo , per novam hanc hodteque
recept am capitum & verficulcrum dtßin-
ciionem fuent Jublata , mque adeu certö
D nen
2,6
von conßat. Ree ens, tornen dr vi χ ante $ feeula natum dr notum e(fe inventum, o*
mnes facite confentiunt eruditi.
§. ίο. At dicat quis, non tam ,antiquam eflfe hodiernam diftindionem,
ut ad tempora Hugonis fefe extendat,
cum piurima exemplaria Graeca Novi
Foederis »longo poft Hugoneminterval-
lo exeufa, fine iilia diftindionis nota, occurrant. ut Aldinum ι 5 18, ut Erafmi-
ca 1516, & Γ519» (nifi quod in margine
Latini Textusnumed capitum adpofiti
funt ) ut Hagcnoenfe 15 ζ 1 in 4'to edi·*
tum opera Nicolai Gerbeiii ^qui praefa-
tiunculam huic editioni feriptam Ar- gentorati ptzemiferat. Huic autem ob- jedioni iic occurro, potuiife equidem
hanc diftindionem inventam fuiife, Sc textui, quamvis non in omnibus mox exemplaribus, additam. Poftuhtnam*
que omnium rerum ordo & natura, ut prius ilnt res, quam ufus earum pate-
feat. Poftquam autem communi ufu
adhiberi in ccclefiis coepta eft, adeo
felici cum fucceflu , cruditioribus im- primis fe approbavit,ut deineeps mul-
tum audoritati aliaruai diftindionum
deceiTerit.
\ 2 7 deceflerit. Audet Heidcggerus affirmaré
inEnchir: Bibi: 1.3. in pkrisque, qutbus
hodie utuntur, cum occidentales tum orientales ,codicibus, eandem hodier-
nam fervari diftindionem. Sedhis bre- vitatis ftudio miffis
,pedem ulterius
promovemus ad diftindionem N. T.
in Vcrfus,cujus breve examen, qua ex- pimus methodo, Benevoli Ledoris o-
eulis fiftemus. *
b Ε CT ί O IIΓ.
Ve VißinBwne Ν. T. inperfut.
§ i.
Circa Graecis vocem ςίχος dicitur ipfam Verfus , pri mö , ETY- qux
μολοπαν obfervamus, quam non in
verbo verrere,ut quibusdam placuit» fed
wertere, potius quaerendam judicant viri longé clariillmi, Voilium puta in fuo Etymolog. & Becmannum de Orig:Lat:
Linguae. Vertere autem quid proprié
iit,docet Scaligcr,lib. II. Poet: cap* 5.
fcilicet, fulcos in agro ducere, & attri- tis.ligonibus verfare inertes glebas, ut loquunturPoetx. hinc Virgilius Georg:
1.1, v. 147. canit:
D 2 Prima
#S
JPrima Ceres ferro mortales vettere t er ram.
lnßttmt,
Atque Qmnino vertunt terram> dum im^
fummis confundunt, & quod lubtuse- rat,fupra ut fit faciunt Necinepté con- venit ha-c fignificatio verbi verterecunx Verfu,fi inter fe conferanrur. Utenim
agricola vomere folum, fic fcriptor ca- lamo literas vertit varjis modis , & ut ille uno fulco abfoluto
,verrit ararrum
aliumque efficit fulcum, ica hic una li- neå.ad finem perduäa, aliam inchoat.
§. ζ. Ο'μωνυμι'α hujus v o eis optitne peti poteit inLcxicis, plurirnas
namque habet fignificationes, quas bre-
viratis cauia omittimus, tantum illas,
qu« nofiro inferviunt propofito, vifuri.
Quas inter hxc una eft, quam obicivat Schmid: in not; ad ult.verbac. ulc.i.ep:
Cor., perperam å nonullis adhiberi pro Ut er a
tquas iententia prolixa non eget refuta\ione ; cum nuspiam pro litera
&xps feu verius iumtus reperiatur. Etil
literam denotaret,potius in ultimis ver- bis cpiftola? 11. Johannis, ubi fcriptuin
e't ίγ^ΰίφε ίν ςιχοις λ, icriberetür cv &%ω· λ,
ajipquin ad unicam literam, pluralem
poncrc
ponere numcrum plane eflfet abfurdvim.
Aliam fignificationem voci taibuit*
Sixtus Sencnfis, cum dicat eam iex tan- {tfm didiones comprehendere, & fic
olim per didiones numeratos fuifle li-
brorum verfus. An vero unus, certus
& definitus fuerit quondam vocum in fingulis verfibus numerus ,nunc non va-
cat perpendere, cum hsec quaeftio pau- }o impeditior fit, quam brevibusfolvi poffit. Notior autem illa acceptio eft, quå Verfus iineam fignificat. Nos pro periodo ab alia diftinda dctermina-
taque fententia , hac utimur voce.
Ccterum lunt non pauci, fidemq; fum-
mi viri, utpote Cafauhonus ad Athen. 1.
VI. c. i o. Voifius de Vitiis Lat. Serm.
Schmidius in notis ad ult: verba i Cor.
Robertus,& Henricus Stephanus inprae- fat. ad Concord. Bibl.Novi Teftamenti, qui contendunt Verfum iéu *zov in hac
notione fumtum veteribus plane igno-
tum fuifle, proindeque fe malle aliud quodpiam vocabulum ejus locoadhi-
bere. Vocabula autem, quae Verfui ae-
quipollent, haec feré funt: rw,
#τ0*5721)-, & ut capita fi'C verfi-
3 Q
culos viaruΙμημάποί appellant.
Prxterea dicitur lntercifio, Diremtio, Oecifio iComma , Incifum ,nonnunquam etiara Periodik, ideo quod perfeftam
ut piurimuni, fecundum acceptionem
no (t ram ccntinet Verfus fententiam »
vel minimum continere debet. Signifi-
ficationem autem periodi, quin & cöm- matis, verfui competere negant fupra laudati, docentque antiquioribus ήχους
lineas communiiTime d¬aiTe, quas numeratas & per numerum quinarium
feu denarium in margine notatas, tan-
demque omnibus his numeri? in unam
"colie&is futnam, ad calcem iingulorum
vel librorum vel capitum poiitas v«lut,
unde de operis magnitudine pronum
ipfis erat judicare, ut fatis notum
cft. His omnibus fe oppofuit Joh. Cro- jus, qui in opere, cujus antea memini-
mus, prolixé eorum rationes perfequi-
tur, Verfumq- non tantum linex, fed &
periodi & comatis fignificationem fae- piflfime admittere contendit. Quibus
autem argumentis tantorum virorum iententias deftru&um iverit,nobis non
conftat. Crojo addipulatur Pet. Hue-
tius
tiiis in Comment. ad O tig. cftendendo ipidm Salmafium,in epiftolafuarefpon-
fona ad Sarravium, (quam totam Mor-
hofius fuo Polyhiftori inferuit, libvl.c.
VII, ds Mänufcriptis ) hve mutata, Gve
oblivioni data priori fententia,iibimcc
iρ fi contrarium eife. Ha'C autém iunt
Salniälii verbä: Irt ter dum duos tnteräum
tres ätit plures it neas fingult V erftu occu-
pabant. Gravi ςίχους appelUnt. Opera vcro
ipfa numeråbantur per Ver[ut, quorum
ne dicebant. Nos hane litern inter eru-
ditos jCruditis quoquc dirimendam re-
linquimus »content!, il etiam apudPa-
I tres Verfum in ea fignificatione reperi-
mus, qua nos nunc utimur. Cujus ac-
ceptionis indicia minime obfeura inve-
ninius apudAthanafiumTrad. deVirg. 9 Epiphamum de pond. & menf., Ghry-
foftomum Homil. inPfalmos, aliosquc, qui quotiescunque integrum locum ex Sa. Sra. adducunt, eundem vocc fi^ow
vel Verfus exprimunt. Verum prifcis longé alia , quam nobis, & dispar plane
vcrfuum ratio fuit>nec diu Verfus fuos
t
«itnÄN
un#
Uno eodemque modo numeraruntjflii-
de pro varietate feré codicum verfus
quoq; variaros cernimus, adeo utquae- dam exernplaria Gröca Matthad Euan- gelium in 2500 ,alia in 2^60, alia itenrt in 2600 verfus difttiburüm exhibéanté Cujus discrepantias caufis reddit Etei- deggerus Enchir: Bibi. Üb. III. §. vin.
fcilicet, ejuod contextm facer diverfis rå- tionibm olim a librarils fcribi folitm fit.
Et plerurnque Γ er fas n»n pro periodornm longitudtne, vel brevitåte, -velpro integro fententix ambitu tfed pro mentis five(en- fm ratione , ac pro corrtmatum vel mém- brorum numer o Mfiinxerunt ·, ita ut äli*
quando totidem fint in fingütis periodic verfus , qtcof funt ilhrum intercix vel
membra. Ceterum his diutius imtiio- rari non necelfe eft
,pofcente nimiriint ordine tra Station is, ut de xtate hodief-
nae diftin&ionis in Verfus folliciti fi-
mus.
§. 3. NimisäntiquamNoviTeita-
menti in Verfus diltinguendi rationem facit, cum eandem ad tcmpora Hiero- nymi referat Croius. Alii setatem ejus
retro extendunt ad feculum quintum, quog
χ
^üörüttt in numero eil Hottingeriis irt
Anale&is differt: vn. Sed ut circa Ca¬
pita, ita quoque circa Verfus duplicem
animadvertimus diftin&ionem, aniiqui-
crcm alteram, alteram recentiorem.Dé antiquiori huc usque locüti Fumüs, &
fine dubio Croius & Hottingerus hoc
loco loquuntur > cui certam adfignare Originem, certurrique tempus, diffici-
lius eil, quam folia Sibyllina coUigere*
Omnino fuit qutedam tempore Hiero- hymi in verfus diftin&io , quam ipie exprefie oftendit fcribens ad Furiam :
De Strtpturis Sacris habet o fix um ntttnerum . Ferfuum* Verum qirod hsec ä noftro di<*
ftinguendi modo discrepet, anrea indi-
cavimus. Recentiorem diilin<0ionem Novi Teftamenti in Verfus, quaeq; ho-
die obtinet, omnes uno pcné oré tri*
b im η t Roberto Stephano, Et qiiando*
quidem fas eil, ut exa&iorem prae aliis
päternorum laborum cognitionem ha¬
best iilius, adducatn ipfius Henr: Ste- phani teftimonium, quod patri pie de-
functo debita reverentiå reiiquit in prae- fatione fua ad Concordantias Novi Te- ftamenti Graeco-Latinas. Ultimutrty in-
I quié
B 4
quit, quod'lfi facras liter as contulit hem- faurft ( Parens mcus) illud est, q nod q mini IS?. T". libri in divifi effent, ipfe bo»
Ytim Ιμεροι των twiimquodque ϊηΐμημ,αίτιχ di·
vißt. Et paucis interpoiitis : Lutetia.
Ltigdunum petens ( Pareris) hane, qua de agitur, capitis cujusque confecit, (jr quidem m agn am ejus inter equitandum · partem. Si de ipfo, quo prodierit haec
recétior in verfus diftindio, anno quae-
ris/iefpondetLeutdenius in PhiloP.Heb:
Gfxco ditTert. xxn. Prirno textui Grace
äddttam ejje in illa edit'tone Gr&ca, qua
una cum duplici intcrpretatione Latina Erafmi [cilicet ér Ful gata, Lutetia in ma¬
gno duodeamo Anno 15 51 per Rob: Ste-
pbanum Irtcem vidit♦ Addit ibidem, ib
antea DiiTert. ni. fed. vm, retulifiehanc divifionem ad annum 15 55. quum non dum ipfi licuerit viderc hane, quam no- minavimus, editioncm, fed poftmodum
å Studiofo quodäm fibi oblatam fuifle,
ex qua melius edodus, hac fententiå
relidå, in altera adquiefcere voluit,
Ante annum vero τ 5 51 non fuiflfe addi-
tam hane per verfus numerandi ratio-
nem. exinde concludit JLeufdenius »
quod
qu©d in infigni illoN. T. Graeco, Lu¬
tetiae in folio edito a Rob. Stephano A.
15 50, nulla fuerit adhibita diftindio in verfus. His rationibus, pro fide.quam
tanto viro debemus, lubentes content!
fumus, dopec firmioribus argumentis
contrariura alii evincere poffinc.
§. 4. Occaflonem hujusmodi
diftindionis inde natam arbitror,quod primitus cum perfeda fuerit fententia aliqua, non in eadem Iinea aiteram au- fpicabantur , fed principium alterius
linese novum conftituebat fenfum , de prout vel pluribus vel paucioribus vec- bis fententia abfolvebatur, jam majo¬
res, jam minores fuere verfus. Hebrsel
primi fuerc hujus diftindionis duces*
quos alii deinceps fecuti funt. Totum namque VetusTeftamentum a prima fua origine diftindum erat in
id eft,paufas vel cefiationes, quae per penwpicw de verficulis dicuntur.
§. 5. Antequam finem huic ca-
; piti faciam , pauca mihi adjicienda
funt de fubferiptionibus iilis, quas nonnullis epiftolis, cum S. Pauli, turn aliorum in canonem Ν. T. relatorum ,
Ε i fuftixa*
fuffixas vid emus. Τη fupenoribus di-»
åum oft veteribus in ufu fuiiTe, fumaoi verfuum totius feu eperis feu libri vel capitis coihgere, eandemquead calceni
adnot-are , ad quem morem ilii quoq;
refpexifle mihi videntuf, qui has nobis reliquere fuhfcriptiones. Quando a li¬
tern id fe c e tc , no η fatis. innotefcir*
quemadmodum quid primaria figniß-
cent, meertum eft. Annotat Schmi-
'
dius in comment. & notis ad ult. verb.
i. Cor. quod M. Antonius Euonymus ,.
olim in Univ: Wittcmbcrgenfi Profei-
for
,exiftimaverit Paulum, tanquam ex compoiito egifte cum fuis ad quos epi-
ftolas miferar , ut ex certis his chara-
£teribus & claufulis epiftolarum, iuam
hane Vcram & genuinam eife epiftolasn, agnofcere deberent, propter faiibs fra-
tres & pfeudapoftolos , qui nomine Pauli, & Pub fpecioio hoc titnlo, fim- plices hominum mentes occulta qua- dam vafritie, d veritatis via facillime abducere poilent. Huj.us autem fcu-
tentiae rationcs uboriores & vetuftate
ßrmatas requirit Schmidius , ipfique
veroümilius yidetur, additos hos fuifte
chara-
. _
