DELLDÉN OL

DISSERT A TIO AC A DEMI C A

NOTIONEM JURIS, QUiE I ICHTIO ORIGINEM

DEBET, EXA ΜIΝAT U R A

CUJUS

PAliTICTJLAM QUARTAM

VENIA AMPL. FACUL PHILOS. UPSAL

y. p.

Mag. CAROLUS OL DELLDÉN

PHILOS. PR ACT. DOCSNS, J. U. C.

STJP. STJERNCR.

ET

PETRUS L JE S T A D I U S

STTP REG.

BOTHÄl£MSES

IN AUDIT. GUSTAV. DIE VIII MARTII MDCCCXXIIL

η. a, m. s.

U Ρ S A L l JE

excudebant regije adademije typographi.

25 dam, quae irr.pstum repellifc, cogitavi poteft, it a efjam

pec natura uiia individua, quae moralis eil, quatenus

ίΐΓ moralis, tali vi carere posfe cenlenda eft. Quis enini

mo^ali necesfitate devincietur, Π iili no η adfit vis ea re·

peliendi, quae ίρίΐ age.nti obftant? Qu is meliorem hone-

ftioremve reddec vim, quee in ipfius non Γι fa eft pote- ftate, fed aiius dominationi fubjedla? Eximic itaque et jlberat jus, qnod cuicumque adeft, nos a vi, quae extra

nos eft, ab aäiense cujuscumque rationis coatftu; nec alia h-ic locum habet exemtio. Sed Noftrnm examinantes fe- quemur. Ad t ni i mus jam opinionem illius, nullum reale esfe jus antequam plura individua fe invicem tangant, et commercium quoddam inter ipfos inftituatur. Qua vero ία re a FichTio adeo vehementer disfentimus, _{ut per-}

fuafum penitus nobis habeamus, ^et reale quid , itaque non

fnftum, et pnntiuum etjam originitus inesfe juris notio- ni,atque in cafu coexiftentiae nuiio modo ex integro ena- fei jus, fed jam antea adultum inträ anguftiores redigi fines, ne, mutuis emolurnentis coiludtantibus, ^aut _pri¬

vatum jus evanefcat, aut coexiftentia dirimatur. Licet

igitur FiCHTio demus, conjundlionem hominum , in eadem

orbis plaga degentium, necesfariam esfe conditionem, fi,

se qua jure quis perfefte uti nequeat; tamen conftanter

tenemus, ejusmodi coexiftentiam _neutiquam progignere jus ipfum ^, fed tantum provocare aliquam legem Juri,

dicarn humanae societati et ineundae et tuendae necesfa¬

riam. Ita enica caiculos noftros fubducimus. Nernpe

4

non exoriri, fed adhiberi tantummodo et applicari jus

in coexiftentia probabilius ftatuimus, fequentibus adducU

rationibus: 1:0 ufui cuicumque geneftn rei ipfius; gene- ίϊ autem rationem exiftentise praecedere: 2ro iocietatein

a coexiftentia non aliter diffVre, ac artem a natura: il- lam hane non deftruere

fed fequi, et ii quid perficere

valeat, fupplendo corrigere: coexiftentiam ^autem nihil

afferre posfe, cujus non imae in exiftentia ipfa radices

lateant. Unde _{, quum} extra dubitationis aleam poiitum iit, hominum, quemcumque, qui legum iive focietatis cu-

jusdam vinculo le fubjicit, multa renuutiare jura, qua3 communi bono finique devoveat, ^ut quae ipfi reliqua fint»

tutius conferventur, nec absque certis vindiciis violentur:

perfpicua fiuit confequentia ^, ex una parte in coexiften¬

tia ipfa hujus limitationis proximas esfe causfas quaeren-

das, ex altera, jani ante coexiftentiam, _quas limitatio¬

nis necesfttatem contineat, multoque inde potiori jure,,

ante focietatem, _quae limitationis modum contineat, adeo-

que ante concesfionem hane _atque devotionem fuisfe aliquid, quod devovetur, eamque ob causfam individda haec, quae focietatem ineunt„ habuisfe aliquid rationis auéloritate fibi impertitum,, quod totum i. e. extra civi- tatem, vel ad partem i. e. in republica, pro arbitrio frui

liceat. Quod vero juris fubftratum, natura ipfa rationis nobis concesfum, fed eum in finem, ut homines una vi-

vere posfint, necesfario Iimitandum, exfiftat necesfe eft

ante ipfatn limitationem, fiquidem nihilum limitare aut

minuere aeque abfonum videbitur,. ^ac nihilum tollere. Di-

27 lucidius vero, quam ut explicatione egeat, quisque Tibi

confciat necesfe eft, quantse jura circurnferibendi lmi- tandique necesfitati quicumque fe objiciat, qui natura¬

lem, ut dicunt, ftatum, in' civilem transnmfat. Juvabit

adferre unum, quod juris notionem conftituit, demen¬

tem, facultatem. fcilieet in res extra fe pofitas agendi,

nuÜis ^antea terminis inclufam, fed contra quidquid ex·

traneum fit complexant, nunc necesfario redigi inträ fi>

nes ilio.s anguftos, quos una exiftendi ftudium fimul et-

que occafio conftituant. -Qu® omnia denique tanti apud

nos fuérunt moment!, ut ad propoiita qusedam fichti.

anis orunfno contraria iimus addufti : unum fcilieet, juris

notionem, ut primatn atque prseeuntem, neutiquam poftu-

lare conceptum legis cujusdam fpecificabilis5 quae jure ipfo prior refiexioni obverfetur, quippe quae nec prius defr

deratur, _neque antea obtinere poteft, quam ubi plures jam lina exiflant rationis jurisque compotes, et exinde quaeftio orra fit de modo praefiniendö, quo jus quisque

fuum teneat adhibeat tueaturque. Hoc enirn reflexionis

momento, rerumque cum illo conjunftarum flatu, ena.

tam nobis perfuafimus necesfitatem regularum norma.

rumque, quibus naturalis atque originaria cujuscumque

libertas veluti cancellis conftringatur, ne jura omnium

limitum nefcia perpetuo collidant, collidendoque a fe

invicem exftingvantur; alterum: quod exinde fequitur^

fublata legis cujuscumque juridicae notione utpote origi¬

naria

fublatisque fiimul methodis, quibus a lege aliqua

fpecificabili originitus morali jus ipfum dedücitur, tollj

quoque fententiam, quae jus exemtionem ftatuat a Lege

qualicunique, qualern fcilicet utpote primariam, iftoque

confilio conceptam, ut ad ipfam relatio iftiusmodi in jure

condendo primaria inftitui posfet, omnino denegamus,

pro certo opinantes, quod \ς?ξον ^{πξοτεξον} vocant, nuila

non? quaé talia ,fapiat, derivandi arte probata, exorirr,

Adraisiis vero hisce, _{quae cum} Fichtianis penitus rep-u·

gnant, propoiltis, nos efFugisfe perfuafum nobis efi: dif-

ficultates, quae contrarias his hypotheies urgent, quum ipibe majorem, quin et maximam oeeupant in bujus quo¬

que fyilemate conftruendo dignitatem. De cetero ^, ut le-

viter jam in II:a opellae noftrse particula indicavimns ^, ea inprimis fuit ratio, quae legis huju.sce notionem provo- cavit, provocatamqua in fummo fyftematum faftigio re- tinuit, quod fatis fuperque perfpexerint philofophi, objedti-

vitatem non fi&am neque adfcitam fed originanam, norr

fuperimpoiitam fed in imo jaeentem vindicandam esfe Juris primariae notioni. Poftufat hoc,, quae obmuteseere nequit, humanae cuicumque menti communis vox, cu¬

jus fandla audtoritas Juribus parcendum jubet, cujusque jusfis ii non raorem geras, criminis fuppliciique reum

te confcientia facit. Sedem iuam in unoquoque bumano

animo habent jura, et quum iandtam hancce totius fciiicefc humani charadteris religione confecratam regionem invafe- ris, r.epulfumque Te fenferis vi, quae venerationem tuam excitatj tunc non una fed duplici omnino vociferatione premeris, quae Juris objedbivitatem pleno ore promulgat^

Quae vero omnia quum vera esfe certisfima in pedtore

= 29

noftro prcfiteatur confcientiae vox, philofophi fine dubio

negotium judicabitur, necesfifcatem hane ita explicare,

ut ipfo confirudtionis tenore evincatur, esfenüalem qua η·

dam rationis hnmanae partem jus ipfum conftitnere, qnurn

nec agere, nec libere agere homo valeat, ii juribus defii-

tnatur. Ut vero maxime fubjedlivitatem redoiet aliquod fy ft ein a pbiloibphieum , ita difficillimo efficiefc negotio, ut objedtivum, quem delineavimus, eharadterem peculiari

cuidam notioni vindicet, nifi eidem liceat alienum quod-

dain, totique non nifi laxiori quodam vinculo connexum admittere, quod fubminiculi vicibus fruatur, quum reve¬

ra nnllo iub titulo primas partes agere nieretur. Quam

noftfam in Fichtianum juris conceptum reprehenfionem,

nunc quum de Legis objedliva eerte notione quseftio a-

gitur, a nobis non temere pronuntiatam is rite intelli- get, qui Fightio tunc temporis fubjedtivurn omnino re»

flexionis philofophicae charadferem obtigisie comprehende-

i it, nec ab jufio hoc ^rerum aefiimatore injurise ipfi iliatae

damnari nos po6ie opinamur.

Occurrit vero nobis ab adverfariis forte movenda

qu3eftio, in dubium vocans, an ipfi valeamus objedlivita-

tis dirutae loco aliam fufficere, quac cenforum idtus for-

tius repellat. Obiter respondere conamur, non arrogan¬

ter, fed candide, _quae ncbis maxime videantur probabilia.

Jus et officium intima cognatione esfe conjundfca nobis

certisfimum vifum fuit. Pra&ica notio et una eft et al¬

tera. Hoc ex univerfo rationis loco vincit hominem, illud

id efficit, ufc homo non alienae rationis fed fuse ipfius

vinculo vinciatur. Unde necesiitas heic, inde etjam ^ne-

cesfitatis indoles determinata. Jas itaque et officium, ni-

ii ab univerß hominum natura, ex iommuni notionum pra.

ifticarum fönte, cujus primitiva identitate indtviduum mo- rale conftituitur, deducatur, ambarumque ideo harum

notionum ab origine ipfa intimus connexus oftendatur,

fruftra quisque juris notioni vindioatam obje&witatem con- tenderet. Ut vero felici fuccesfu hoc opus coronetur, re-

tro gradiendutn cenfenius, et conftruefcionis initinm ca-

piendum a momento quodam anteriori eo, unde egresfus

eft Ν öfter. Exhibendum fcilicet primo opinarour, quod

ambobus hisce Juri Offieioque commune eft,exinde denuo

difterentia eorum explicanda. Obtinet heic fimilitudo viae

communis antequam in bivium diffindatur, Quod ^vero ambo¬

bus commune non aliud eft, niii realis certisfimaque eurum

obje&ivitas, f. chara&er ipfis congenitus ^, quo ufc fymbo·

liee loquamur, quum reflexioni alia defit interpretatio, originaria rationis fyntheil ambo conftituuntur, ufc agen- di humanae virtutis partes, illamque ^non nifl fimul effi-

ciunt. Unus heic eft integer atque continuns truncus, antequam fe partiatur in ramos. Si vero a nobis qnjs quaerat „cur id fegregetur, quod natura fua ^unum idem- que pofitum eft' ?, facillime id innotefcet cuicumque, qui

reflexionis refolvendi virtutem iibi perfpetftam habet.

Uno aftu quafi ponifc ratio, quod analytica fua _operatio-

ne disiolvit intelletftus, disfolutumque fiftifc reflexioni.

Explicatis hisce manifeftara esfe volumus, ^quae heic ob-

—

3 γ

tinefc, Juris objeftivitatem, cujus indolem indicavimus in

eo fitam esfe, ut alterum agendi principium cenfeatur,.

quo fublato vitae integritas quoque tollrtur, agendique

virtns>

Alienam autem a noftra hi ingresfi funfc viam , qui

aliunde, «t ex. gr. Fichtius a notione legis juridicaer

hane obje&ivitatem tenaciter defenderunt. Cujus fafti

causfam interpretamur quandam diffidentram, nempe

non fieri potuisfe ut hoc ^a nobis delineato itinere ad

metam per veniatur. Certisiinie ^voro nobis perfuafimus,.

Fichtium quoque alteri illi et faniori Objektivität! debi-

tum fuum reddere impulfutn fuisfe. Quam in opinionem

nos induxit notio in toto Ejusdem iyftemafce tanti pon- deris,ut peculiari digna exiftimetur attentione. Nos heic

innuere conceptum Ur-Recht intelligenter facile judica-

bit. Maximi jain diximus esfe hanc notionern moment?, quippe quae indicat, quantae fit necesfitatis conftruftioni

philofophicae pofitivum aliquod fupponere, cui ut primo

fundamento innitatur conftrudtionis quafi aedificium. Ne- gationes, quotquot fint, fagaciterque ut araneolae tenues excogitatae, parietes tarnen efficinnt parum firmos aedium,

quas folidas quis perennesque exoptaverit. De qua ve-

ritate nos quoque conyincit Fichti! exemplum. Firmi-

ter enim de illo asferimus, tenore ipfum fagacisfimse fuse argumentationis, totaque deducendi methodo coaftum

fuisie, Jus ipfum pro originario et primitivo ponere, at-

que iubreptitio nomine ^τα UrRecht id revocare, quodü

il!5 eidetii vi iim fneråt, ρ aeferenti alteram notioriem le¬

gis ut juri praeeuhtem. Quid errim coTrip)e£litur notio

haec LVRecht, niii liberum hominis arbitnum five legi cuidam, quae idcirco conditionalitatis titulo infjguitur, ie fiibjiciendi, Γι ve omnis hujusce legis necesfitati ie fnb-

trahendi ? Quid vero hoc alind, niii primitivus juris cha«

racVer, _quo cogi nequit homo necsfitate, quam ipfa fibl

t>on impofuit? Quam mirum itaque, fentiet aliquis, cui-

fchet videbitur, Fichtiuivi non ab initio favisfe ienten-

fciue, quae explicare jnbet, feu ut alio modo fenfa expri-

mamus, reflexioni icientificae fiftit hoc primario pofuivum cujuscunque de Juribus fcientiac objectum?

Quem quidem ex his circulis egresfutn tenfeandum

judicemus, facile erit intellectu, Γι quis cenfuram comi-

nus jarn' inftituendam attente fecutus fuerit. Quisquis Juris theoriae Ficntianae animum adverterit, diftinxitcer-

te unam libri nj hujus Auctoris partem ad altera. Una

scilicet geneticam continet Juris notionis dedudtionem

ilve ut .vult fermo iuter philofophcs, conftructionem phi- lofophicam: altera verfatur circa analyticam expofitionem

eorum» quae in notione Iaudata continentur. Illam nos Svethice verteremus per Philofophß Rätts ^- Lära; hane

u) Grundlage des NaturRechts nach Principien der Wisfenfchafts-

Lehre.