Dissertatio chemica de niccolo, quam, consentiente amplissima facultate phil., præside Mag. Torb. Bergman ... publico examini submittit Johannes Afzelius Arvidsson, Vestrogothus, in auditorio Gustaviano die [12] Julii anni MDCCLXXV, horis ante meridem so

(1)

t.

Dijfertatio Chemiea

De

q^uam,

Confentiente

Amphßima

Facultate Phil.,

PRiESIDE

Mag.

TORB.

_BERGMAN,

Chemie PROF. R. & _O., _{Regii Ord. de Wasa} _Equite _aur.

Acad. _Imp. _{N. C., Regg. Scientiarum} _Acad. Stockh. Lond. & Ups. _Membro,

nec non _Paris. _Correfp.,

Publico Examini Submittit

Johannes

Afzelius

Arvidsson,

Feßro_gothus-)

In Auditorio Guftaviano,

Die (2 _{Julii Anni MDCCLXXV,}

Hor is Ante Meridem Solitis.

UPS ALIyE,

(2)

(3)

De

Ni

c colo.

V U - - ■ - - . .

Quid verum — — curo _rogo, _{ornnis in} _hoc_fum,

Horatius,

% L

In

nomine

regionibus

_Kupfer-

Germania metallicis

_Nickel>. _interdum _{grifea, fepe}

occnrrit minera»

_etiam

ex rubeilo flava &; _nitida, _qute _primum _forraflis _ita fuit vocata 8c etiamnum _audit, _quod _, _{licet cupriferae} prae fe ferat fpeciem, hujus tamen metalli nihil ex

ea-dem _per _{ignem potuerit eliquari.}

Henckel cobalti vel arfenici _fpeciem _cupro

inquina-tam efle exiftimat _a\ _{8c Cramer} eamdem _{ad mineras}

cu-priferas vel arfenicales refert b), fed, nec ipfi, nec

ali-us _quispiam, _ut _fatentur, _ne _{miculam quidem Cupri} extrahere valuerunt. Et heic _adquieverunt _etiam _alii_na¬

tura* _Scrutatores, _usque _dum _Celebris _Mineralogus

Do-minus Cronstedt _primus _curatiorem _{hujus mineralis}

inve-{Hgationera inceperit, 8c multis tandem experimentis,

quae annis 1751 8c1754 edita funt r), novum in eodem. contineri femimetallum _edocuerit, _{cui Niccoli dedit}

no-men.

Hane fententiam dein _amplexi _{funt Mineralogi}

Sve-ci fere omnes 8c multi quoque _extranei, _veterem _tamen

opinionem non dum omnes deferuerunt, quamvis

non-nulli, non- tam fidis duci videantur tentaminibus, quam

A 2 _vagis

a) Pyrit,e. 7 Is' 8; Act, Ac, N. C, Vol. V, Qbf,pt,

1) Docim.ifi. $§. 57/ & 41g, c) in Act. Reg, Ac, Scient. Stockh,

(4)

4 De Niccoio.

vagis potius conjebluris Sc lubricis fpeciebus.

Rationi-bus _quoque _ab _{experimentis chemicis} _dedu&is

pofterio-rem _nuper _adftruere _conarus _eft _Dominus

Sage, qui in

A<ftis _{Reg. Ac. Parif.} _Niccoli _a _fe _renratam

anilyfin de-fcripftt, Sc hac nixus novurn Semimetallum inftar

Co-balti, Ferro, Arfenico _Cuproque mixti conliderat d. Ad has dirimendas lires multis adhuc _opus _efie _ex¬

perimentis vidimus , haec itaque animo omni partium

ftudio liberato _inftituimus, _Sc

, Ii hac vice defeclu rari

hujus mineralis fubftftere fuimus coacti, _antcquam _illis, qui dubitare adamant, omnia _{eripere licuerit} arma,

ve-ritatem tarnen eo

usque denudatäm confidimus, ut nova comparata materiae copia, haud dilRculter pleno elucere.

queat vigore.. '* :

§• II. •

'

? ₁ _'

- ' ■

Ut _regulus _adquiratur _Niccoli, _minera

primurn

fubjicienda eft uftulationi, in qua fulphuris Sc arfenici diverfa _copia , pro varia mineralis indole, _propellitur,

ita ut _ponderis _{dimidium, Sc} _quod _excurrit, _interdum

amittat, faepe vero non ultra

-pdo-Hujnsmodi minera , diu optimeque calcinata , non

eumdem _femper _{nancifcitur colorem,} _fed

eo viridior

ple-rumque evadit, quo ditior 3 interdum,. Sc in _{primis, fi}

in _quiete _{relinquatur, vegetationibüs} _{virefcentibus}

,

co-ralliformibus, duris Sc fönantibus _{fuperne obtegitur.} Pulveri uftulato _duplum _{vel triplum addatur} _fluxus

nigri Sc mifcela in crucibulo aperto, fale communite&a

more _confveto, _in _foco _fabriii,

igne follis duplicati

ope animato, probe fundatur..

Vafculo dein fra<fto in fundo fub _fcorris _fufcis,

nigrefcentibus Sc non numquam etiam cceruleis, occurrit

globulus metallicus, cujus pondus ratione habita minerae crudae

_ .■■■■.

(5)

De Niccoio. 5

erudae _decem, _{vigkiti, vel, quod maximum eft,}

quinqua-ginra cenrenarii partes adaequat.

Hunc vero cave credas _jam _purum efle, _nam uftu-latione licet vehementiffima _quam _diutiffime _torta _fuerit

minera, multum tarnen _fulphuris _{& praefertim arfemci}

in _{regulo adhuc} _reconditum _reperitur, _praeter co-baltum & _ingentem _ferri _copiam, _qute _plerumquc

ef-ficit, ut _magneti lit obfequiofus. Et htec heterogenea

in _{caufa quoque} _fu_nt, _cur _regulus _multum _variet, _non

tantum _refpedtu _fra&urae, _cujus _{nitidula fuperf}_cies _vel

lcevis _{eft, vel lamellofa, fed} _{etiam ratione} _{coloris albidi,}

qui magis minusve flavet vel rubet.

.Hiiic quam fit neceffaria rcguli depuratio per fe pa~

tet, fi nimirum ejusdem vera & genuina indoles rite

di-judicetur.. Varias igitur ingreilifumus vias laboresque

per-quam taediofos non recufavimus,.ut metaadtingeretur

pro-pofita. Si vero omnia in hunc fineminftituta experimenta

cum _fingulis _{circumftantiis} _{defcriberentur in volumen}

excrefceret haec _pagella. _Itaque _non _mfi _palmaria

me-morabimus _idque _concife, _nam _Metallurgiae _peritis _non opus eft3 ut fingula confvetaque adnotentur mornenta..

§. in..

Ut, quid valeant iteratte calcinationes & fcorifica-tiones, exploraretur, fequentia inflituta funt .tentamina

cum regulo quodam Niccoliin

colle&ione

_Svabiiatiä ob-vio & a Domino Cxonstedt _eliquato, _{cujus gråvitas} fpe-cifica adcuratillima bilance _{hydröftatica} _reperta _fuit _7, 4210, dum aquae deftillatse ponitur 1,0000, quem

com-parandi modum ubique in fequentibus adhibemus.

a) Novem femunciee, in pulverem redadite pluribus

in . patellis per fex horarum fpatium fub fornice furni

docimaftici vehementi _{torquebantur igne,} _quo _arfenicum, cum folito _{foetore, primum} _diffipabatur

, dein fulphüreus

< - A

(6)

Dl' Niccolö.

accedébat _odor, _{pofåremo furni albicantis cppia, allium}

liaud redolens Sc ab arfenico

_{dephlogillicato}

_fortailis

or-ta, in fiublime ferebatur. Dum canderenr acervi

tume-/ ficere inceperuur Sc ab omni fuperficie vegetariones

pro-dierunr _virefcentes, _{initar mufcorum} _{Sc iickenum} _filb

formium, in fundo autem pulvis ciaereo-ferrugineus re» Rabat. Hac _operatione _avolarunt.

b) Semuncia hujus calcis cum rriplo üuxus nigri *

quatuor horte minutis ope follis in foco fabriii fufa re-gulum pncbuit

fuperficie reticulata,

areoiis fingulis ple-r.umque fexangularibus, centro ruberculato, ex quo firiae

radiabanr tenuifiimae. Pondere _t7ö% _{femunciae tequalis}

_fl¬

it, magneti obediens Sc cum borace fcorificatus virrum

relinquens fubnigrum.

c) Hic regulus, nova uftulatione, primo öderem ab

liaceum, deinde vero fumura vifibilem, inodorum, cum

vegetationibus emifit. Ceterum in hac eodem ac in pri¬

ma calcinatione fe habuit modo.

d) Pulvere uftulato, mediante fluxu nigro redu£to, vafculoque exemto , arfenici iterum fentiebatur odor.

Repetita cum cal.ce Sc borace, portione anatica fumtis ,

fuiio cobalti obfeura tanrum monfiravit _veftigia.

e) Niccoli regulus tertium uftulatus arfenicum parum

redolebat, nullae furrexerunt vegetariones Sc calx tandem metallica_magis _{ferrugineum,quam viridem}

_{habuit colorem,}

/) Pofl redu£tionem in quarta calcinatione eadem fere obfervata fuerunt _phrenomena.

g) Facta reduetione , cum calce atque

borace prima

vice fufus _{regulus multum amifit ferri, fcoriis nigris}

in-haerentis, poltea vero hyacinthino tingebat colore,

abs-que notabili cobalti

mifcela

j magneti parum

obediens

gravitate jam

gaudebat fpecifica

7,0828.

h) Denuo Sc quidem quintum ufiulatus fuit reguliis, aß addito _per _vices _{pulvere carbonum in patellis}

cande-feentibus,

(7)

De NiccoJo. t

fcentibtts >. inltgnis arfemci copia antea dclirefccns in

medium _{prodiir & fub fumi fpecic evanuit.} _{Scilicet haec. eft.} femimetalli _indoles, ut nili adfuerit certa _phloglfti quan-titas, cum qua irniri poflit, ignis non cedit vi, fed fixum

remanet. Fulvis tamdiu hac methodo traclabatur ,

do-nec ntdlus _{confpiciebatur} _farnu-s, _nec _odor _oriebatnr

alli-aceus, _{quamvis comminuta? adderentur} carbones.

i) Fer jcedu&ionem. adquirebatur regulus,. textura lamellofa Sc tenaci _prseditus, _qui _tarnen _y _vafculo _igne

exemtoarfenicalem _fp_{ar ge}_bat _o_dar_em».

k) Uftulatione itaque fextum repetita, quas per

de-cem duravit _horas, _pulvereque _carbonum _arfenicum _non

vifu, fed olfaftu internofcendum v difcuffum fuit. Calcis

metallicae color erat obfeure _{ferrugineus viriditata} _vix

confpicna inquinatus,

l) Redu&ionecum fiuxus nigri, caleis atqueboracis por-tione anatica _inftituta, _{regulus coaluit femidu&ilis,}

ma-gneti pertinaciter adhterens , & acido nitri viridiffimo

co-lore folubilis: manet ramen _nigrefcens _{mafia menftrui.}

vim _eludens, _quse _tandem _albefcit _{& in} _prima _candente

avolat, absque notabili odöre arfenicalL

vi) Regulus dein fexies cum calce Sc borace

funde-batur, _Seoriae, _quee _hinc _nafcebantur, _hyacinthi _colorem

referebant, calx vero metallica viridis _circumdabat regu-lum, qui, eodem ac antea modo, _{magneti obediens} Sc

femiduftilis fra&ura _gaudebat _{tenaci, hoc. eft, filis.} _quafi porre£tis exafperata.

») Poft tot uftulationes femel _{adhuc, idque} _per

qua-tuordecim _{horas, validi} _ignis _ope _{torquebatur regulus,}

cui _{pofiea, pulvis carbonum} _fiibin.de _addebatur, _fine _ulla

arfenici _dilbpatione, _vel _{ponderis ja&ura.} _Pulveris

u-Rulati color erat _ferrugineus, _cui

non nin debiliffima

vi-r.oris inerant _veftigia,

&) Poft redu&ionem in fcoriis ferro _plurimum._con•

(8)

tami-8 De Nic colo.

tafninatis 'minutiflimus inveniebarvir _globulus, _magneti

adhuc _obfequiofus, _de _quo _plura _{dicenda funt in §:o IV,}

momento i Sc _fequentibus.

§. IV.

Minera Niccoljfera, e fodina ad. Los Helfingiae

ex-tra£ia, fequenti a nobis exco&a Sc depurata

fuit

modo.

a) Uftulatio more

confveto

peragebatur.

b) Itemque redu£lio.

c) Regnlus dein calcinabatur

Sc

per

vices

addebatur

pulvis carbonum usque

dum

omnis

arfenici

defi-nerec fumus Sc calx Niccoli colorem nancifcererur

faturate viridem.

d) Hac

redufta

regulus

magneti

obfequiofus

orieba-tur, quitarnen cum calce Sc borace refufus,

eidem

non obtemperavitj fcoriamque

dedit

faturate

coe-ruleam.

é) Tali regulo

fufficienter

calcinato

carbonum

pulvis

addebatur _{per 10} _{horas, (ü} _mox _hoc

_fit

_regulini

atomi facile _coalefcunt,) quo arfenici copia

dis-pulfa pulvis

reftabat ferrugineus

parum

virens.

/) Poll redu£Iionem cum

fluxu nigro,

calce Sc

bo-race, partim a Lrro, partim

etiam

a

Niccolo

tin£lae erant fcoriae. Regulus albidus _a _magnete

valide trahebatur.

g) Dein vero,

licet

huic

phlogifton in

candentibus

patellis abunde

adderetur,

per 14

horas,

tarnen

nec fumus, _nec odor fenfibilenr arfenici

indica-runt dillipationem, _nec pondus

fuit

diminutum,

fed contra i au£tum hac uftulatione : calx

metal-lica _ferruginea _vix

_virefcebat.

b) Poll redu£Iionem

femidu£tilis Sc

magneti

obedi-ens erat _regulus.

*') Hic primum cum

calce

Sc borace

refufus, dein

(9)

De Niccolo. ₉

vero unitus cum illo _, _{cujus mentionem fecimus} in _§. _{praec. mom. o,} _{regulum praebuit}_albidum,

femi-du£tilem, diflin£lum colore calcis viridi Sc fcoriis

hyacinthinis.

k) Idem regulus cum fulphure fundebatur, Sc maflta mineralifatae dimidium , imperfecta ufiulatum,

portioni crudae fufione uniebatur. Hoc Niccoluin fiilphuratum, oprime calcinatum Sc cum duplo

flu-xus _nigri redu£tam, _regulum _magneti obfequiofum

dedit, qui in igne acque fere refractarius erat ac

Ferrum cufum.

Cum _{fulphur vehementer adpetat Niccolum} _, _fpes

erat, ut haec mineralifationis materies dum binis, huic

nimirum Sc _Ferro, _{praefentibüs} _faturandis _non _fufficerer,

pofterius deferens priori adhaereret, quo ipfo ferrum iacile _{fepararerur fcorias} _inträns. _{Quid haec} _valeat

con-je£tura fequens luculentius monitrat §. §• V.

a) _{Reguli Cronftedtiani} (§. III) 800 partes cum fulphure Sc parva boracis quantitate fufae mine¬

ral ifationem _praebuerunt _{rubicundo flavefcentem,}

pondere 1700 aequalem.

b) Hujus dimidium in patella uftulatoria lenti

pri-mum igni expoß'tum nigrefcere incepit, _deinde vero fortiori torquebatur ufque dum vegetationes

furgerent: calx metallica jam reitans 652 parti¬

bus _acquilibris _erat.

c) Haec una cum altero dimidio non uftularo ,

ad-dita _borace, _fufa _{regulum dedit fulphuratum, al} _•

bido _{flavefcentem,} _ponderis _1102.

d) Idem regulus in calcinatione, quae per quatuor duravit horas, _{vegetationibus primum obdu£tus}

(10)

De Niccohi.

fuit, dein vero, addiro pulvere carbonum, arfe-nici _frequentem _{fpargebat odorem.} _Calcis

metal-licse dilute virefcentis _pondus erat

1038-e) Poll redu&ionem regulus repertus

fuit albido

fla-vus, ponderis 594, femidu&ilis, magneti, ut qui

maxime, obediens , fimul'que admodum.

refra£ta-riuSo.

f) Hic iterum cum fulphure-

fundebatur,

quo

fa£to

pondere tequalis erat 816 , cujus

dimidia

pars ,

ufque ad virefcentiam uftulata, cum parte altera

adhuc _{fulphurata ignis} _ope _{unita Sc} ₅₀₉

ee-quilibris magneti vix obtemperabat. Poft

qua-tuor horarum calcinationem, fub _qua multum

ar-fenici avolavit mediante _phlogifio, _pulvis

cine-^reum induebat _colorem, _parum _virentem, ponde-ris _569, _{.qui in} _{redu&ione regulum praebuit}

fu-perficie rubicunda: Sc in fraflura albido

cinere-um, valde fragilem, 452 tequalem, cujus gravitas fpecifica erat 7,1730.

g) Regulus tertium cum

fulphure mineralifatus

eo-dem ac antea träflabatur modo, Sc _tandem cum

pulvere carbonum,. donec nulla arfenici

fuperes-fent _veftigia, _{quod vehementem} ₁₂ _horarum calcinationem _poftulavit. _{Pulvis demum reftans} cinereo virefcens _pondere ₃₆₄ _{aequalis fuit,} _re¬

gulus vero, qui, poft redu£tionem per tres horae quadrantes in foco fabrili fortiftimi ignis ope

in-fiitutam, adquirebatur, adeo erat refra&arius, ut in fcoriis _hyacinthino _colore _{diftin&iftimis}

imper-fe&e tantum coaluiflet, Sc ne quidem borace addita

eademque ignis vehementia in globulüm potuit

redigi. Reguli hujus gravitas abfoluta erat 180, fpecifica vero 856666 •* magneti pertinaciter non

tantum _adhaerebat, _fed _{etiam cuilibet ferro,} im-mo

(11)

De JSIiccolo, HZ

mo fruftula fe invicem attrahebant, ea

prae-terea inftru&us du£tilitate, ut ex globulo, _cujus diameter lineam non _fuperabat, _cudendo _confici

poflet lamina diametro trium circiter, Sc quod

excurrebat, linearum. Colore albicante rutilabat, tenacique gaudebat fra£fura. Alcali

volatili

folu-tus colorem -monftravit caeruleum , 8c acido nitri

faturate viridem.100 _partesejusdem reguli malleo

in tenues lamellas extenfas _poft₄ horarum

calci-nationem crufta, fpecie martiali, tegebantur, fub

qua pulvis viridis, Sc inrime nucleus e regulinis

atomis _immutatis, _{reperiebatur:} _pondus ₅ _erat au£tum. Hsec materia in _pulverem _reda&a _co¬

lorem induebat fufco virefcentem, 8c poft

itera-tam ₄ _{horarum calcinationem in} -cruftam fragi¬

lem,nigrefcentem, fundoqtie adhaerentem

concre-fcebat, quae magnetem vehementer adpetebat,

100 pondere aequalis. Poftea crufta comminuta

3 horis fuit uftulata, addito carbonum pulvere aft nec arfenici ulladete&a funt _veftigia, _nec

ma-gnetica deftru£lavis,

pondus

verojam 105 erat Sc

color _parum _mutatus. _{Hic pulvis} _cum _{calce 8c}

borace, pet horse fpatium fufus, dedit regulum, ponderis 72, rubellum, angularem , ffemiductilem

Sc _magneti _totum _{adhaerentem, cujus} _gravitas

fpecifica erat 8,8750. Idem globulus in aqua regis folutus vitriolo martis praecipitatus qui-dem _{fuit, veluti} _auro _{foetus, aft fedimentum aci¬} do nitri facillime _folvebatur, _adeo _ut _auri non

fuftineret indolem: ceterum _plerique, _quos

ob-tinuimus _{reguli, nulla monftrarunt vitriolo} _martis

prascipitationis indicia , unde prono , ut ajunt, alveo _fluit, _aurum, _{Ii aliquando,} _tarnen _non fem-per adefle.

(12)

12 Da Niccolo.

/1)800 partes minerae Niccoli, quas in Saxonia ad

Johan Georgenftadt reperitur, per 14 horarum fpatium uftulatse, Sc mediante pulvere carbonnm arfenico, quantum fieri poterat, liberatae, ponde¬

ris ₂₄₈ _{ja£turam fecerunt.} _{Poft redudftionem} _Sc

primam mineralifationem, confveto more

inftitu-tam, hoc in primis memoratu dignum fefe obtulit, quod regulus fulphuratus pofterior, ante

pera-<ftam calcinationem ₂₃₀ _ada%quans, _poftea _24z

sequilibris fuerit. Et poft alteram fulphurationem

eodem fere modo in ultima calcinaticne aiidum eft pondus,-fcilicet a 70 usque ad 78 partes. Regulus,

qui tandem adquirebatur, aequalis 22, magneti

ob-temperans, gravitate fpecilica 7,3333 gaudens, Sc vitrum cum borace _{producens hyacinthinum,}

cCgre calcinabatur , fed tandem in pulverein

fati-fcebat _virefcentem, _{ejusdemque coloris} _folutionem dedit cum acido nitri.

i) Cum100 partibus minerasLofenfis repetitus eft, qui

in _praecedenti _momcnto _{h defcribitur,} mineralifa-tionis Sc calcinationis _proceflus, _aft _absque _ullo

ponderis lucro. Regulus, qui ultimum

ohtincba-tur _gravitatis _erat _abfolutae

1, fpecificae vero cir-citer _8,0000, _boracem _hyacinthino _{lutefcente Sc}

acidum nitri viridi _{tingebat colore.}

§. VE

Quoniam experimentis conftet ab hepate

fulphuris

facilius diflolvi cobaltum, quam Niccolum, _hafceque materias hoc medio _pofte _in _igne _quodammodo _feparari,

fufpicio orta eft, num insequalis adfinitatis gradus idem

«um ferro Sc niccolo efficere _queat.

a) Itaque 58 partes reguli niccoli, qui antea fuerat

fulphuratus (§. prsec. moment. g)> cum 1800 hepa-tis

(13)

De Niccolé, _n

tis _{fulphuris falini fufae, dein} _aqua _fervente

folu-ta?, charta bibula colatae & acido praecipitatae

pulverem praebuerunt, qui usque ad

confuma-tionem _{fulphuris in patella}_uftulatus _cinereus

repe-riebatur 6c _tequilibris ₃₅ _partibus.

#)Refiduum, quod aqua fervida non poterat folvt9 mediante _igne, _{fulphure fpoliatum, etiam} tinere-ura fuit, _ponderisque ₃₃₄ _partium.

c) Reiiduum non folutum, fiuxus nigri ope redufhim,

regulum dedit fragilem, qui quidem partim

ma

-gneti obediebat, fed cum borace iterum

fufus

eidem validius adheefit, antea fulphure impeditus. d) Idem etiam tentavimus hepate calcareo ,

ftimfi-mus nimirum ex praTcripto Domini Baum6calcem

niccoli, _gypfum , colophonium 6c fluxum album

in _{proportione anatica,} _quae _{materiae mixtse} _6c fufse dederunt maffam _{regulinam fparfam 6c} fqua-mofam. Hatc cum borace fufa _{regulum praebuit}

proprietatibus gaudentem niccolinis-, non dum ta¬

rnen omni _privatum _cobalro, _qui _magneti

adhae-lit, 6c ne quidem poft binas _in _{acido nitri} folu-tiones, variasque 1eduftiones, 6c cum borace

infti-tutas_fufiones, _{ferrum amilit:} _fulphur_prseterea

per-tinaeiter rexinuit.

Tandem _nitrum, _{quod melius ulla} _{alia huc} _usque

cognita materia phlogilton evellit, adhibüimus, quo ipfo

heterogenea

immiVta

facilius fcorifieatum iri fperavimus,

cum 6c _{fegnius inflammabile dimittere} _videatur nicco-lum 6c _{citius quoque} _idem _re_cuper_are,

■a) Reguli Gronftedtiani unam in crucibulo duodecim

partibus nitri igniti addidimusj St in eodem

(14)

*4 De Niccölo.

ris _gradu _fervavimüs _per _horas _fpatium. _Initio

debiles vifae funt _fcintillae, _forte ex fulphure, de¬

in vero multum arfenici efflavit mafla, tandem

latera caerulea induta fuerunt crufta a cobalto,

& in fundo virens ireftavlt materia. Haec iterum,

cum duodecim _partibus _nirri fufa _per horam, _cae¬ ruleo colore interne _{tingebat iatera} _{valls, Sc} _in fundo demum colle£ta maffa fufco virefcens mul¬

tum fuit _minor, _quam _in praecedente operatione.

Materia viridis tertium eodem modo duabus horis

tra&ata fcoriam _reliquit _{grifeam in fundo,} _quse

cum fluxu _nigro nullum dedit regulum.

Cum nitro alia _ejusdem _reguli _portio _{fufa, fimiliter}

ac_antea, _{viridis folvebatur, tandem} _vero, median-te _aqua, _fåle _{alcalino liberata} _neque _haec _cum

fluxu _nigro _{ullum dedit regulum, fed fcorias}

hya-cinthinas caeruleo contaminatas, quae acidum ni-tri viridi _{tingebant colore,} _in _gelatinam

concre-fcebant, Sc, evaporatione pera£ta, calcem relin-quebant virefcentem.

V) Alia reguli Cronftedtiani portio cum partibus

fe-decim nitri in crucibulo _ignita _per _{aliquot horas}

detinebatur, quo ipfo primum omne feparatum

fuit arfenicum _, _dein _acidum _oitri _{phlogiflicatum}

vaporabat, Sc tandem flores caeruleo virefcentes

latera _penetrabant. _{Maffa, mediante}_aqua, _alcalino liberata Sc ficcata erat dilute _viridis, _boracemque

fufco cserulefcente _tingebat _colore.

Haec iterum _per _quatüor _horas _cum _duodecim _par¬ tibus nitri limiliter _{tra&abatur, &} _poft

edulcora-tionem _{pulverem adhuc} _{praebuit viridem} _, _{qui §}

fluxus _nigri, _f _calcis _& _{boracis redu£tirs}

dimi-vdia hora _{regulum dedit flavQ album, Sc magneti,}

(15)

De Niccolo. *5

& mallco, obedientem, omnibus praeterea

gauden-tem niccolinis proprietatibus,

cujus gravitas

fpeci-fica erat _9,0000. Inflammabile _parce

adhibuimus,

ut, fifieri poflet, ferrum

fcorias

intraret.

c) Minerae

Lofenfis

una cum

o&o

partibus

nitri

ho-rae fpatio in crucibulo

probe fuit ignita,

&

initio

magis diftin&a, quam cum

regulo adparuit

deto-natio. Calx, quae aqua a mafla

falina

feparaba-tur, fufco ferruginea erat, ei

fimilis,

quae

poft

calcinationem cum pulvere carbonum

reflare fö¬

let.. Haec redu£ta _regulum _{praebuit cinereo}

_al¬

bum, tenacem & magneti adhaerentem,

gravitate

fpecifica 8>S)73

donatum:

fcoriae

erant

nigrae.

Regulus in pulverem

reda&us,

cum

duodecim

par¬

tibus nitri fufus multum amifit cobalti , calcem

dedit _viridem, _quae _in _redu&ione _cum _fluxus

_nigri

duplo, calcis vivae & boracis

dimidia

parte, non

nifi _globulos _niccolinos

_fparfos,

_tenaces

_&

_magneti

adhaerentes _reliquit..

d) Una Reguli

Cronfiedtiani

cum

nitri

o£to parti¬

bus fundebatur tribus horis in crucibulo, cujus

o-perculo tubus vitreus apertus

ita

fuit

adaptatus,

ut _qui _adfcendebat fumus in

eodem

colligi

poffet.

Operatione pera£ta fuperne in

tubo

arfenicum

re-periebatur album , inferne vero

pulvis

fufco

cine-reus _parum virens _, qui boracem

byacinthino

tingebat colore

& regulum

dabat ita

arfenico

fce-tum, ut magneti non adhaereret..

Parietes

cruci-buli caerulei erant, in fundo vero maffa falina viridis elixata demilit calcem viridem, quae horae

fpatio cum duodecim partibus nitri

igniebatur,

va-fisque larera caeruleo tingebat colore:

refidu-um cinereo virefcebat. Hoc tertiutn fundeba¬ tur cum nitro _per horam,, & partim cae&uleum _,

(16)

De*Niccolo.

ßarfim viride evalit, afi: dein, dum quartum

refi-dui _pars _{viridis fola} _cum _nitro _eodem

tra&aba-tur _modo, _tota

quanta cyanea adparuit, viridis

tarnen folvebatur acido _nitri, _Sc _boracem

hyacin-thinum _{reddebat, adeo} _ut _niccoium _tenuiflima cru-fta circumdatum caerula elfe conftaret.

é) Cum tentamina jam memorata indicarent

median-te nitro minima cobalti _veftigia, _quae _alias

per-fe£tifiime latent, luculenter _{pofie detegi, varia}

producta

niccolina fub fornice furni docimaftici

in _{patellis, addito} _nitro, _quatuor _horis

exploravi-mus. Nimirum, _1:0 _{Regulum §. IV, momenti}

/, qui parum caerulefcebat 2:0 _Regulum antea

alca-li volatili folutum _{(§. X} _, _mom. _{tf), qui multum}

cobalti, aiitea delitefcentis, denudare coatlus fuit.

3:0 Regulum antea fulphuratum, qui fubcterulam

induebat_{pelliculam. 4:oGlobulos} _momenti_c, _quico_<

piam Horum cseruleorum exfudarunt. 5:0

Sublima-tum _{praécedéntis momenti 7/, quod} _perquam _debilia

dedit cyaneaindicia, Sc tandem 6:0 Scoriam niccoli hyacinthinam, quse egregie caerulefcebat,

cobal-tum tarnen adeo parce _pofildebat, _ut _e _vitro

böra-cino, eodem tinblo, ope tubi csementatorii omnis

expelli poflet color, qui vero, addita nitri

porti-uncula, mox caeruleus _{comparuit. Scilicet haec} _eft

calcium metallicarum natura Sc _indoles, ut eo

for-tius vitra _tingant, _quo _{fpoliatae magis} _fint phlo-gifio, & contra, dum ad certum gradum

inflam-mabile _recuperant, _{omnis iterum evanefcit infectio:}

prius nitro, pofterius fufione in carbone praeftari poteft, li nimirum adeo parva fit calcis quantitas,

ut e carbone ad faturationem _queat _hauriri.

Sco-xiae hae _{hyacinthinae alias} _acidum _tingunt _viridi colore Scalcali _{phlogifticato inftar niccoli}

(17)

De Niecoh. 17

§. VIII.

Quufn Ferrum mediante fale

ammoniaco facile fub«

limetur, utrum hac via niccolum eodem pollit fpoliari,

modo _fequenti _{fumus experti.}

a) Galxniccoli cobalto ira liberata, 11teyaneo

boracem

omnino nihil _tingeret, _cum _duplo

_{lälis ammoniaci}

mixta, Cucurbita:, alembico te£tae, immiffa,

igni-que fenfim au£io expofita,usque

dum

canderet vi¬

trum , fundum hyacinrhi faturatiflimo

inficiebat

colore & flores exhalabar, parieribus

adhserefeen-tesj partim cinereos, partim

etiam

albefcentes

,

qui tarnen eamdem, ac praecedentes,

adtingere

nequiverunt altitudinem.

Reliduum duo monftravit ftrata, quorum fuperius

flavum, fquamofum & inflar auri mufivi

fplendens

> cum

borace vitrum _{hyacinthinum,} _{fed nullum}

_efHciens

re-gulum; in aere

poft aliquot dies

liquefa&um

butyri

confiftentiam _viridemque _adauifivit _colorem j cum aqua

fervida reliduum calcis niccolinae colore & _{proprietatibus}

infignitum erat Sc

virefeens

orta

folutio,

quae cum

al-cali volatili cserulefcebat, Ted cum tin&ura gallarum

nul-la monflrabat ferri _praefentis _figna, _quod

_{pofterius etiam}

de floribus valet. ^

Stratum inferius, niccoli calcem invegetationes non

dum mutatam accidoque falis parum inquinatam,

conti-nebat. Colore _nigrefeens _erat

_Sc

_ad

_fundum

_{valis fufco}

ferrugineumj cum borace

vitrum

dabat hyacinthinum Sc

regulum

fragilem,

rubicundo albidum, magneti

vix

ad-haerentem.

b) Pars ftrati

inferioris

momenti

a cum

duplo

falis

ammoniaci fublimata, eodem acin praecedenti ig-nisgradu,

(quod itidem

de

fequentibus valetj, fun¬

dum _{fphaerse etiam}

_{reddidit hyacinthinum Sc}

(18)

De Ntccolo»

res _{praebuit albisfimos, led refiduum fufco}

ferru-gineum, ad larera fuperne virefcens»

. e) Strati inferioris portion! reducfee addebantur

20

partes falis ammoniaci, quibus in vafe retorto e-levatis, immutato colore , refiabat pulvis

nigre-fcens, qui in calcinatione viridem Sc in

fcorifica-tione _{hyacinthinum induebat} _colorem _, _{ae-que ac}

ipfe fundiis.

. d) Pulveri in momento

c religio immifcebatur

du-plum falis ammoniaci , quod albiffimum iterum in

fublime ferebatur, Sc quse reftabat maffa vire-fcens infra _{ferrugineo fufca fuit.,}

<?) cum refiduo momenti d Sc duplo falis ammonia¬

ci inftituta fublimatio dedit fiores _{ammoniacales,} ut _antea, albifiimos, 8c refiduum viridifiimum, _cal¬ ci niccoli omnino _fimile, _quod _in _acido _nitri eodem foLvebatur colore Sc in rediiftione niccoli

porrigebat regulum, alhiclum, fragilem, magnet!

parum obedientem..

In _quavis _{fublimatione alcali yolatile primum,}

dein-de vero fal _ammoniacus, _Sc _tandem _{quidquam acidi falis} m vafa transiertint _{recipientia,.}

§. IX.

Poftquam totexperimenta ignis ope inftituta fuerant,

multa etiam via humida facta _funt, _Sc _quidem _primum cum fale _{cryfiallifato,} _quem _{niccolum nitratum}

nomina-mus, ex niccolo Sc aciclo nitri _{compolito, quod fi quid}

aliud _efficeret, _ut _ferrum, _a _{fuo menftruo} dephlogiftica-tum, _{fepararetur..}

a) Niccolum nitratum fub calcinatione, carbonum

pulvere adfperfum, multum arfenici emifit Sc pofi: reductionem _{prtebuit regulum} _grifeum, femidu-ctilem.

(19)

De Niccolo.

dilem & retradorium h. e. _{magneti obedientem.}

V) Hic irerum acido nitri folutus, cum alcali fixo

praecipitatus Sc redudus regulum porrigebat fragi¬

lem:

c) Qiii terfium folutus, Sc eodem ac antea tradatus modo, dedit _regulum _{femidudilem retradorium.;} Cum _quo _quartum _eadem- _repetita _fuit _operatio.

e) Regulus tandem quintum folutus ita fuit

commi-nutus, ut calx albida, quae per praecipitationem obtinebatur, ulteriori difquilitioni fubjici non

polfet.

In folutionibus _fingulis _{jam memoratis}

_nigrefcens

fefe obtulit _refiduum, _quod _in _acido _{relidum fenfim}

al-befcebat, edulcoratum vero prunaeque candenti

impoli-tum _fulphureum _{exhalavit fumum Sc} _{pulverem reliquit}

nigrefcentem, qui acido nitri folvebatur. §. X.

Ut _{innotefceret,} _quo _fucceffii _{alcali völatile}

caufti-cum niccolo _{depurando adhiberi} _queat, _reguli

Cronftedt-iani _portionem _acido _{nitri folutam,} _{alcali fixo} praecipi-tatam, edulcoratam Sc ficcatam _{fequenti tradavimus}

modo.

a) 487 partes hujus calcis fuperfluo immerfas alcali

volatili,24 horispraeterlapfis, refiduum dederunt 50

sequale , nigro virefcens , Sc folutionem , caerulei

c®loris, quae colata Sc ad ficcitatem usque _infpiffata

pulverem praebuit dilute virentem Sc 282

aequili-brem. Hic cum fluxu _{nigro redudus albidum,}

fe-midudilem Sc _{magneti tenaciter} _adhaerentem

efFe-cit _regulum, ₃_$ _partium _{Sc gravitatis} _fpecificae

7,0000. _{Quae jam relinquebatur fcoria} _fpadicea erat, fed ope boracis diluta

hyacinthinum

(20)

20 De

Niccolo-batcolorem : niccoliinfupercontinebat calcem,_q«ae

regulum praeftavit album 30

partium, qui

praece-denti, ope ignis, unitus

contumacillimus

erat,

ita

ut

tlamma de tubo caementatorio in carbone fundi

non _pollet, _quam_vis _borax

adderetur,

Sub

ca3-ei cinatione, pulvere carbonum abunde admixto,

nul¬

luni, nec arfenici, nec fulphuris emifit fumurn. In

fequente reduftione hyacinthinam

dedit

fcoriam de flocculos reliduos in viridiffima folutione acido

hitri _facta, _qute, _alcali_{volatili inflillato, ejusdem} coloris _pulverern _demifit.

Ii) A $o relidui nigro

virefcentis partibus

per

re-du£Honem obtinebatur _{regulus albido nitidus,}

fra-gilis, fquamofus, magnetem parum adpetens,

pon-dere 14 partium de gravitate fpecifica _9,3333.

Sco-ria ad fundum vafculi obfcure _cyanea, _fed

fuper-ne erat _{hyacinthina. Regulus facile fundebatur de}

boracem _primum _caeruleo _{deinde hyacinthino}

infi-f, ciebat colore, quo

facio,

a magnete validius, quam antea, traheb^fur. Caloris ope, acido nitri fa£ta

eft _folutio, _quae _{pulcherrime virefeebat. Sub} _hac folutione _{pulvis adparuit} _nigrefeens, _qui _primo flocculentus innatabat , deinde vero fundum

pe-tens _{albefcebat, de} _{polt edulcorationem igni}

expo-fitus cum odore

fulphureö

_qua _maximam _partem

dilfipabatur, aft in fundo relidebat adhuc malfula,

fufei _{coloris, alcali volatili folubilis.} _Solutio _antea

memorata ab alcali _{phlogifticato} _cum _calcis

nicco-linas colore praeeeps ferebatur de cum alcali

vola-tile mox caerulefcebat.

Hinc _igitur _patet _{niccolum alcali} _volatili _facillime

& totum etiam _{folvij nifi} _{fulphure prsefente menftrui}

impediatur efficacia,

(21)

Ds NiccoJe» 21

§•X{-,

Omnibus, quae jam adtulimus, experimentfs rite

pcnfitatis, haud difficulter elucet, perfedlam Niccoii

pu-rificationem Sc omnimodam _{heterogeneorum} feparatio-nem mediis _{huc usque} _{cognitis vix Sc} _ne _vix _quidem

pofle obtineri. Ipfnm fulpbur calcinationibus Sc

folutio-nibus _tegre _aufertur _{(§. III, l\ IX Sc X): arjemcttm} _adhuc

fortius adhseret _{(§. III, IV), mediante} _vero _carbonum

pulvere Sc nitro plene expellitur (§. III, « • VII,/'): co-baltum _{pertinaciflimum rellat,} _nam _nitro _{addito ejus} de-teximus _{praefentiarn, etiam} _in _{quibusdam produdtis, ubi} nullo alio _figno _{potuit denudari.} _{Certe cobalti}

quanti-tatem eo _usque _nitro _diminuimus, _ut _folutionibus humi-dis omnino lateret _{(§. VII, d), vix boracem imficeret, Sc}

qui oriebatur tin£Ius carbonisphlogiflo, ope tubi csemen-tatorii, faturatus evanefeere _{poflet, quod}cum cobalto, co-lore _ditiffimo, extremam evincit tenuitatem _{(§. VII,} _e). Quin vero etiam exilia haicce ejusdem veftigia tolli

que-ant tanto minus dubitamus, _quanto _{certius nobis} _conftat

poftremas ccerulei coloris evolutiones non cobalto, fed

ipfi ferro eile adfcribendas, quod mox luculentius

de-monflrabimus, in praxi tarnen molefliam parit haud exi-guam eorumdem feparatio. Scilicet hae reliquiae nitro

extricatae _{ipflim niccolum} _, _quod _hac _operatione maxi-me fit fpongiofum, _in fuperficie circumdant _, _eidemque

pertinaciter adhaerent, adeo ut mechanice non poffint

fecerni, Sc aegerrime menftruis, cum eadem utramque folvant _materiam, _igne _prscterea _{fimul fcorias intrant,} faltem adeo _parva _hoc _{refpeclu obfervari potuit}

differen-tia, ut, nifi operationi ingens fubjiciatur quantitas, cum

cobalto fimul omne evanefcat niccolum.

En _igitur_fervnm _{folum reflans, Sc ejus} _quantitatem ultra certos limites diminuere non _potuimus. _Ejusdeni

praefentiarn magnes facillime prodit. Sc non tantum

(22)

De Niccolo,

guli

diverfimode

torti

eidem

lubenter

adhaerent,

Ted

nonnulli etiam _ipft _magneticam _adquirunt

_facultatem

,

(§• V,^), quod obfervatu eft

digniftimum.

Ceterum

tenacitas. de fufionis difficultas , quae eo magis crefcunt,

quo torquetur niccolum diutius, abunde

reftantur de

fe-parando ferro vix ullam

fuperefle fpem.

Nec igitur

fcorificationes, nec fal ammoniacus (§. VIII), nec

ni-trum _{(§. VII),} (quod alias, tefte Junckero,

ferrum adeo

efficaciter _adgreditur, _{ut e} _{limaturie martis libra} _, _cum

aequali nitri quantitare mixta, poft detonationem,

fufio-nem de elixationem non nifi femunica croci redet;, nec

acidum nitri _(§. _IX), nec denique alcali volatile (§. X) ad metam duxerunt propofitam.

Praeter allata heterogenea vifmutum interdum quo-que adeft,hoc vero

facillime

fecernitur,

fi folutiones

a-cidis faebae fufficiente diluantur aqua, quippequa menftru-um enervatum, inftar pulveris albi, calcem memorati

femimetalli demittit,

§. XII.

Jure jam quaeritur, utrum niccolum diftinEla ßt materia,

metallica, an vero ex aIiis intime unitis natura manu coU'

feSta mifcela ? Dudum ab initio indieavimus arfenicum ,

cuprum, cobaltum de ferrum a variis

au£loribus

inftar

prineipiorum proximorum

etiamnum

confiderari.

Quod

ad _arjenicum _{adtinet, idem} _{Tuto ex} _hoc _numero exclu-dendum _poftulamus _, _nam _experimenta _deferipta

evin-cunt hoc _{penitus pofle} _expelli.

Quin cuprum in nonnullis mineris niccoli adftt, ideo*

que ipfum regulum facile contaminet, non dubitamus ,

aft _pleraeque _{eodem omnino} _carent. _{Verum quidem}_eft?

quod niccolum totum quantum folvatur alcali volatili, idque colore eyaneo (§. X, b),

fed,

fi hoc valeret argu?

(23)

De Niccoh.

-3 in cafu _{longe alia} _{phaenomena monftraret} _, _qiiana

»Icco-lum. _{Quod alcali} _volarile _utrumque _eodem _fufcipiat

co-lore, non _{magis probat} _idemtitatem, _quam _foluti® _fla¬

va & auri Sc ferri _aqua _regis _fa&a.

Niccolum _{Sc cuprum} _in _{eo quoquc} _conveniunt, _qtiod

utrumque, Sc acidis Sc alcali volatili, praecipitetur ferro,

Ted in modo _inflgnis _obfervatur _differentia, _Solution!

niccoli _{immergatur Ferrum} _{nitidurn, eidem} _FenFim pelli-cula flavefcens niccolina _adflgetur _, _quae _{tafiu evanefcit} Sc mox _{nigrefcit, nifi} _{acidum bene fuerit faturatum, vel} aqua fufficienter dilutum. Talis quoque poft femihoram

confpicitur praecipitatio, fi loco ferri zincuin adhibeatur,

aft in folutione _cupri _{eo usque} _dilura, _ut _{praecipitatio} _in

ferro niccolinae _quodammodo _{iit limilis} _, _{ftatim zincum}

cortice _{tegitur orichalcei} _coloris,

Quod nec cobaltum ad effentiam _{pertineat niccoli} y

quaein antecedentibus _defcriplimus _experimenta_fatis

evin-. cunt (§. X; XIII, k).

Solum _itaque _{jam ferrum reftat, Sc fane}_'variae ,

eae-demque non _{exigui momenti} _rationes fvadent, Sc nic¬

colum Sc cobaltum Sc _{magneüum (regulum magneliae}

ni-grae) non aliter ac diverfas ferri modificationes eile

con-lider andas..

Primo in _{genere notamus} _{inaequales phlogiflf}

portio-nes eidem unitas ferro, ejjusdem qualitates _{mirum in}

mo-dum mutare. _{Quantumne differunt ferri} _cbalybisque

mul-tifaria _genera _{? Deinde obfervandum eil} _memorata

femi-metalla _quacumque _torqueantur _buc _usque _cognira metho-do, ferro non tantum non pofle penitus privari, fed contra

magis duflilia,

retrafloria

Sc refra£taria

fleri.

Varii

de-mum coiores , qui tribus nominatis femimetallis,, tam hti¬

mida, quam ficca via procreantur, ferrum itidem exhibet.. Rubrum monftrant cobaltum Sc magrrelium in acidis Sc

(24)

24 De Niccolv.

poherius erjam in vitris: hyacinthinum prsebet niccolum

Sc _magnelium _cum _{borace fufa:} _viridem _habemus _ex

nie-colo in _acidis, _ex _{ejusdem calce,} _ex _magnefia _nigra _diu

forriterque calcinata, Sc hujus quoque coloris fcoriam

fse-pe relinquit, ü reduflio cum fluxufalino inhituitur: c se¬ nileum tandem vel _porius _violaceum exhibent cobaltum

in _vitro, _{magnelium fixo} _Sc _{niccolum volatili}

folu-tiim alcali.

Mafce variationes oinnes ferrum _quoque _ohendit.

Süfcipiunt nimirum hoc metallum acida viridi colore ,

quamdiu certa adeh phlogifti quantitas , Ted dum hsec minuitur havent, rubent vel fufco rufefeunt. Vitra

ii-militer _tingit _viridia, _{flava, nigricantia vel rubra. Si} nitro _per _{plures horas} _torquetur _ferrum _flores _falinos

virides, cseruleos, viridi cseruleos Sc purpureos, pro re

nata, exfudant crucibuli Fundus Sc parietes: hsec

efflore-feentia aquam _{vix tingit, vitris}vero virefeentiam fub re-frigeratione evanefeentem, uti folet ferrum , irnpertit,

unae etjam conhat, _quam _antea _e _{niccolo mediante ni¬} tro _expulimus, _qua _magnam _partem, _martis _fuifle

proge-niem. Ceterum _{in regno} _minerali _{habemus lapides}

ne-phriticos , fmegmaticos, ferpentinos, jafpides, argillas _a

viriditate di&as _(Terres _{Verdes), aliosque} _virides:. _Lapi¬

des _{Lazuli, cserulea berolinenlia naturalia,} _ceteros _eyaneos,

multasque flavi Sc rubri diverfitates, omnes e ferroortas. Qui hsec fundamenta rite examinat minime

impro-babilem _reperiet _conjechiram _de _illis _e _{ferio derivandis} femimetallis , quae hoc penitus fpoliari nequeunt,

an-famque arripiet eamdem ulterius novis experimentis &

obfervationibus _difquirendi. _Ah _quamdiu _e _puro _ferro eadem in medium nemo _{produxit, proceffusque}

explica-vit, quibus pro lubitu magnelium, cobaltum vel. nicco¬

lum proereetur, vagae fufpiciones phaenomenis Sc quali-tatibus conhantibus cedant oportet, diftin&aeque Sc pro¬

(25)

De Niccolo,

riae _{originis fubflantiae} _habeantur. _{Si enim} _e

metamor-phofi tantum opinabili genefes rerum ftabilire beeret ,

Philofophiae naturalis omnis certitudo Sc praeftantiä cito

evanefeeret : dum verifimiles conje£turas thefibus expe-rimentis fufficienter _{comprobatis, fubftituimus,} _umbras pro corporibus, _nubem pro Junone ample&imur.

§. XIII.

Quamvis experimenta, qute inftituimus fyntnetica,

originem niccoli nobis non detexerint , ideoque eo

re-fpedlu irrita fuerint, interim tarnen praeeipua memoran¬ da exiftimamus _, _ut _{aliis facilior} _paretur _via.

Gravita-tes _{fpecificae cupri, ferri, cobalti Sc} _{arfenici albi}

adhibi-torum, ad aquam deftillatam relatae, fuerunt, ut $>3243;

8536785 851500 Sc 4,0000.

a) Cuprum Sc fierrum in ratione anatica, addjto fluxu nigro, fufione unita, maflam dederunt

rubicun-dam, _gravitatis fpecificae 85?44I> <lU3e acidum nitri primum eyaneo, dein viridi, tumflavo, Sc tandem

fufco opaco, tingebat eolore.

V) Cupri 2 partes «5c ferri 1 unitae gravitate gaudebant

fpecifica 854634, quae primum eyaneae, dein

viri-des folvebantur,

r)Cupri, ferri Sc cobalti ana regulum-praebuerunt

gravitatis fpecificae 850300, qui fufeus folvebatur. d) Cupri 1, ferri 1 <5c arfenici 2 mixturam dabant

fragilem, gravitatis fpecificae 85O4685 quae eyanea folvebatur.

e) Cupri 1, ferri 1, cobalti 2 Sc arfenici albi 2 da¬

bant _{fragilem compofitionem,} _gravitate _fpecifica 8,4186, quae fufco rufa folvebatur <3c fponte

prae-eipitabatur.

f) Cupri 1, ferri 1, cobalti 4 <5c arfenici albi 2

(26)

zS De Niccolo,

vitate _fpecifica _gaudebant _8^714; _{in acido} _nitri

fimiliter fe habuit _regulus, _fed _magis _rufefcens.

g)Cupri 1, ferri 2, cobalri 4 6c arfenici albi 2,

gra-virate _fpecifica _gaudebant _8,2941, _{folvebantur rufo}

colore 6c fedimentum demiferunt.

b) Ferri ^ 6c arfenici albi 4 fufas folvebantur flavae, 6c, addito alcali phlogifticato, caeruleum mox

da-bant Berolinenfe.

Omnes hae miftiones _{igni expofitae} _calcem

relique-runt, non viridem, inftar niccoli, fed _fufcum, _ni¬ grum vel ferrugineum.

i) Cupri i , ferri 8> arfenici albi i'6 5c fulphuris 4

partes igne unitse, addito fluore nigro, maffam

dederunt, quse foepius calcinata 6c redu&a non ni-fl _ferrugineam _vel _{fufcarn prsebuit calcem} _, _acido

nitri virefcentiam _conciliavit, _fed

alcaliphlogiftica-to cgeruleum demifit Berolinenfe.

k) Via humida plurima etiam inftituimtis

experimen-ta, quorum unicum adduxiffe fufficiat. Pars 1 fer¬

ri folvebatur 6 acidi _nitri, _fimiliterque _feorfim _cu¬

pri i 6c minerae cobalti calcinatse 1, eadem

ejus-dem acidi _{quantirate. Dein folutionem} _ferri _totam

mifcebamus _partibus _$ _folutionis _cupri, _unde _color

niccoli viridis faruratus _{oriebatur, qui} _vero _tribus

cobaltinae evidenter obfufcatus fuit. Huic alcali-num lixivium inftillabatur, _quo _{primo fedimentum}

fufco_{ferrugineum fubiidebat, folutione}_adhuc

viri-r di. reflante, dein vero casruLeum prasceps

fereba-tur, quo initio omnis periit color, fed _poftea

rufus cobalto , alcalino fåle foluto, prodiir,

Se-dimentum redu£him _{regulum präeftitit} _cupro fi-milem 6c _{duflilem, qui 6c vitrum 6c} _{acidum nitri} cyaneo tingebat colore* :

(27)

De Niecbfo. _<27

1

Si niccoii folutiö fatirrata dimidio cobaltiiiöe

com-mifceatur viridis color multum _obfcuratur,

prio-ris vero _quatüör _partes _tribus pofterioris _omnem cum niccolina exnunt fimilitudinem.

XIV..

Qual-e fit niccolum purum adcurare non _peftuit

de-terminari, cum ferrum femper prtefens _ejusdem

quo-dammodo confundat _{proprietäres.}

a) Gravitas fpecifka non nifi imperfeéte eruitur,

prasfertim ignorata ferri quantitate. Ponamus nic-colum, quantum fieri _poteft purum, continere fer¬ ri _pondus _p _{Sc niccoii veri}

q, prserereaque

gravi-tates _{fpecificas prioris} _ingredientis _{/, poflerioris} n Sc mixturae _a, _{erit, uti} _ex _{hydrofiaticis cogni.} tum _fupponinjus, _{11 =}

pf+qf—apw

Jam

experi-mentis confiat ferri _{pondus mediante} _calcinatione

magis, quam alius cujuscumqe metalli augeri,

nimirum _T%%, _Clim _{igitur niccoii purificati} _calx increvit _{(§. IV, g), fi} _parti _niccolinee difnidi-um _adfcribitur, _tantum _{etiam martiali}

comperat

ne-cefle _{eft: fubtrahatur praeterea} _dimidium

incre-mentum _, _tamquam _carbonum _{pulvere adquifitum,}

Sc nihilominus refiduum ultra tertiam _reguli

par-tem ferro conftare evincit. Sit _itaque _p _{— 1 •} _f—

8,000j a — 9,000 _{(§. VII, //),} _erit _q ₂ _Sc _n ₌

9,600. Hujus calculi elementa ita fuerunt

ad-fumta, ut _jufto _{minor prodierit valör} _ra _nam

augmentum niccoii politum eft aequale ferri, quod vix eft _probabile_j _{dein ferri quantitas} _tantum _i

aeftimatur, licet e datis _{major fequatur,}

deni-que incrementi _£ carbonum pulveri adfcribitur,

etfi _reliqua _experimenra, _cineres _nihil

adde-re _{ponderis, teftentur.} _Hinc _itaque

concludimus

(28)

De Niccolo.

niccoli. veri _grävitatem

_fpecificam

_faltim

_non

_effe

9,000 inferiorem. Ponit quidem calculus

Volumi¬

na immutata in miftura, guod raro accidit, aft

error inde narus _0,7000 _numquam excedir, quan-tum huc _usque _innotuit, & forte potius

in cafu^

pracfente addendus, quam

fubtrahendus

eft.

Si auri _portiuncula

_{compolitionem intraret,}

_tanta inde _gråvitas _explicari

_poliet,

_{fed quamvis}

_fere

femper aMit, uti antea

obfervavimus

(§.

V,g),

tarnen ojusdem _partes 36, ferri ₄₈ Sc cupri _i igne

confudimus in _globulum _, _qui _gravitate

_quidem

fpecihca gaudebat 858571 >

acido

vero

nitri

pa-rum folvebatur, poft _moram duarum horarum in

menftruo aurum vifu difcernendum monftravit ,

Sc alcali volatili non nili fufco ferrugineum

prte-ceps dedit fedinientum , in igne prteterea

ferri

exufti induens faciem, quibus lingulis ab indole niccoli _difcrepat.

b) Solvitur

niccolum acidis

:

vitriolicum

calccm

ad-greditur Sc

viridem format

falem

dec-äedrum,

fi-gurte

aluminaris

compre/Ite

,

apicibus duobus

op-politis truncatis :

nitvofum

calcem

aegre

fufcipit,

cryftallosque

format

cseruleo

virides,

fpathofas

Sc

deliquefcentes :

falinnm

Sc

regulum Sc

calcem,

tarde tarnen, folvit Sc calore juvandum : arfeni-cale cum niccoli calce in maffam falinam viridem

concrefcit3 acidum fluovis mimrnlis cum

niccoli

calce _aegre _foluta

_cryftallos

_efficit

_dilute

_virides

_:

acetum fimiliter in cryftallos, _at

fpathofas Sc

viri-dillimas, abit : acidum tartari vix

folvit,

faltim

viridem non exhibet folutionem: acidum facchari, cum regulum _, _tum

etiam

calcem

niccolinam

_mu¬ tat in _pulverem

_albidum,

_aqua _non

_facile

(29)

De Nicc

ok-diim: acidum

_pbofphori

_parum

_{adpetit niccöli}

_c

al-cem _, _{cum qua} cryftallos _non

efformat, fed

folu-tionem vix virefcentem praebet : acidum

formt-carum nec regulum _, _nec

calcera

_p _nec nupér

prae-cipiratum niccolum

adgredi

videtur, hoc

tarnen

in materiam falinam, ope caloris , tandem

con-vertit: _fuccus _citri, _in _niccolum

_nihil

_omnino

agit:

idetn valet

de fale

fedativo

, quatetrus

huc

ufque cognitum.

Alcali

volatile

niccolum caeruleo

colore, & alcali fixum lutefeente , parce tamen,

folvit, omnia vero acida

faturatiffima-

viriditate

tingimtur,

& haec

tingendi facultas

perquam

for-tiseft, cum primus regulus (§. IL), aeque

acmaxi-me depuratus,

limiles

exhibeat-

infe&iones

_:

tales

coloris divitiae ingenti materiee

quantitati in

par-vo volumine bene congruunt.

e) Quo

purius

eo

funditur

difEcilius"

niccolum,

ad'

eo ur pufiflimus, _quem

obtinuimus>

regulus

eum-dem ferme caloris gradum requirar*y ac

ferrum

cufum. Cum aliis metallis haud difficile

collique-fcit , penuria vei&

hujus

materiae

non

permifit

y

ut fingula heic

obvia

phaenomena examinaremus.

In _genere _{tantum notamus}

regulum impurum

ne-quaquam cum argento

poffe uniri,

quod cobalto

eft adfcribendumnam-eo bene liberatus facillime

nobili metallo in _proportione anatica

immifcetur,

absque notabili

ejusdem

albedinis

vel du&ilitatis

detrimenro : haec mixtura cum borace fufa eam-dem _hyacinrhinam

_facit.

_Cuprum

_cum

niccolo

de-purato fegnius

coity

praebens

malfam rubicundam.

duftilem , & vitrum fangvineo. hyacinthinum»

Cum _ßanni _aequali,

_vel

_etiam

_majori

mble

_noix

nifi _fragilis _oritur

_mixtura,

_quo

_etiam

_niccolum

_a cobaltodiffert. Mercurio vivo trituratione unire non

(30)

potuimus. Cum zitico colliqüefcit niccolum

depu-rarum _, _fragilis _tarnen _fit _mafla.

Dubium _jam _videri _poflet, _utrum _du&ilibus,

anve-ro_fragilibus _metallis, _adnumerari _debeat _niccolum.

Ferrum cufum _femper _fere _fragile _{eft, adeoque ejus}

cum niccolo du£tilitas notatu eft _dignilfima.

d)Niccolum depuratum aegerrime calcinatur metho«

do ordinaria fub fornice furni _docimaftici, _& co-lorem non nifi _fufcum _{aceipit, mediante}

autem nitro melius _phlogifto _{privatur & viriditatem}

in-duit. Calx metallica _borace vitrificata

hyacinthi-nam _prodit _tin&uramquae _tarnen, _II _e

regulo

parum depurato orta, diuturno igne plene

evane-feit, vitro reftante omni colore _orbato, nitro

ve-ro addito non nifi debilis _caeruleusque _tin£tus

ad-paret. Calx e _{regulo bene depurato} _colorem

praebet vix evanefcenterm Sali microcofmico

calx niccolina _hyacinthinum _itidem _impertit

co¬

lorem > qui diutina fufione in carbone debilitari

poteft, vix autem _penitus _exftingvi, _{aft addito} _ni¬

tro violaceum _adquirit _{colorem, qui} _fale _micro¬

cofmico au£to iterum fit _{hyacinthinus.} _{Si calx}

niccolina ad faturationem _usque _additur

, vitrum

fufum _fangvineum _efte _v_ide_tur, _{féd fub}

refrigera-tione _{magis magisque} _flavefcit»

§, XV.

Niccoli mineras in mufeo academico _obvias,

examina-vimus Sc _{catalogo fvecico} _exhibemus. _Cum _{arfenicum fit}

fubftantia _metallica, _{mineralifationem} _efficere

nequit, nifi

eadem aliis etiam _tribuatur _metallis. _Quae

igitur fulphure carentj _phlogifto _vero _faturatae _funt _mincrte, _nativis _jure adnumeramus, cum haec in _genere _numquam _unico

con-ftent, fed interdum_plura, _femperque _faltim _unum ad-mixtum teneant metallum».