D I F F E R E N T I A
POESIN
i n t e r a t q u eL-JL- ■— ►
A d p ro b . A m p lis/. O rd. Philo/. U pf.
publico Examini modefte deferunt
ADOLPH.
HENR.
Ph i l. Ma g.
E T
LAURENT. ADOLPH. KIHLSTEDT,
W e s t m a n n i.
In Audit. Ecclef. d. io Junii 1795.
H. C.
«-■=r s r = a = r . = m . : '- 'm i s u i e ^ ^ !ÿSSl! 3 té Sau ^ s ^ ~ ; . T _ a
U P S A L I Æ ,
K O N G L .
H Ö G T B E T R O D D E M A N
C O M M E N D E U R E N
a M E D S T O R A S A M T R I D D A R E N a f V A S A O R D E NH Ö G V Ä L B O R N E
F
j
6LXMJEJSLJ6L3E
J i l l a g n a s detta 9 f a / o m et bevis på den vårdn ads-
kunna f o r d r a a f
ç § 3\T&&Jl£ê3CJt3\r
H Ö G V Ä L B O R N A
f u lla evk&nfla, hvilken D E , med fu llk o m lig rä ttig h et »
I i T R K 0 H U T I R O M F Å R T U N A
H Ö G Å R E V Ö R D I G E
o c hH Ö G L Ä R D E
H E R R M A G I S T E R~B M M ’JR. K I M X S T M J D T ,
S A. M TH Ö G Ä D L A F R U N
JLWS'JL
1
3JSL
j
K I
f ô d dT U N E L
M I N E H U L D A S T Ejer hel gas desfa blad. M o t E d r a oräkneliga V a l -
g är ni ng a r — livad f ö rmå r j a g ? Hel a vidden af m i n förbindelfe, k å n n e r j a g ; m e n at u t t r y c k a min tackf am- h e t —• dertil år j a g för fvag. M å dock det ta of f er , få vida det k a n , tala o m min er kån fl a, och den oinfkrånckta v ö r d n a d , med hvil ken j a g år
H U L D A S T E F Ö R Ä L D R A R ! E D E R
ly d ig f l t Son L A R S A D . K I H L S T E D T ,
A v .A
lUfeJS&iïs» ']
A
rtium Mechani car um cultori fi defuerit i n g e n i u m , difciplina quidem h o c , ea faltim ex p a r t e , qua m e chanicas fuerint , facile poteft compenfari. In artibus v e r o e U g a n t i o r i b u s , eo mi nus, quolibet ufu r eg u la r um, ar tificium aliquod fupra iftuni extolli poteft mediocritatis g r a d u m , qui artifici vitio d a t u r , quo certius co nf iat, i n g en i um ibi ipfum legiilatoris munere fungi. Q u od fi etiam hic aliquid difciplina valeat & inftitutio; in eo ta me n a mechanicis differunt elegantiores a r t e s, quod in illis regulus fufficiant artificium c om p o f i t u r o , fi m od o a r t em didicerit et ufu habitum easdem f ervandi com pa ra n t ; in his conditiones tantum finr, praeter quas nullum perfici potefi opus elegans & ab o mn i p ar te abfolurum. Valent regulae h æ , quæcumque d e m u m fu er in t, aut in omne s artes elegantiores, aut fpecialiores funt & fingulis peculiares, ideoque ex c o , quo inter fe d if f er un t, e ru u n tur. H a s itaque re£te & fine er r or is periculo n emi nem credi mus expl icat ur um, nifi qui praecife chara&eretn cu- jusque artis cognofcat & limites, quibus a reliquis diftin- g uat ur, bene fibi habeat perfpeftos. Qua praevia difqui- fitione fuperfedens, neque certas leges cuilibet arti fer ret vel regulas circa ufurn l i gnor um rite e n o d a r e t , n e q u e , quod & magis r e f e r t , culturam ingenii diverfis ar tibus p r o p r i a m , definire ullo mod o posfer. N ob is cer* te per fvaf um eft, quam fufcepimus materiem t r a A a n d a mhaut par vi esfe momenti . Differentia Poëfin inter 6c E- loquentiam expl icat a, regulae har um artium accuratius ex p o n i & d e t e rm i na r i p o t e n n t ; illae prsefertiin, quae u n i que nequeunt haberi communes.
Quatenus idem artibus elegantibus finis propofitus eft, qui repræfenratione pulcri co nt i ne tu r, nulla quidem ai i u re a fe i nvi cem di fhngvi posfe v i d e n t u r , quam v a ria ejusdem pulcri expresfione, f e u , quod idem val et, diverfitate f i g n o r u m , quibus aliis aliæ utuntur. Solent tamen iis etiam aliquae adnumerari artes, quæ dive rf um ab ifto, ceteris c o m m u n i , finem fibi propolirum habenr. Utilitatem hae ma xi me qu and am f pe&ant, aliamque prae fe ferunt v o l u p t a t e m , ac e a m , quæ p u l c r o , absque o- m n i c o m m od i r e fp e& u , necesfario eft adjun&a. Ex his v e r o nullo m o d o excluditur pulcri repræfentatio. S e d , ubi voti comp os metam attigerit ar ti f ex , ad q u a m , quae c umque mol i at ur, te nder e debeant o m n i a ; in ipfa ta me n f orma oper is , quæ ab utilitate necesfario non p e n d e t , locus ingenio reli&us eft, pulcra & fublimia quaevis fpi* r a nt i , & utili poteft dulce mifceri. Quatenus vero pul cri repræfentatio ad has p er ti n et , eatenus certe ii sde m, quibus ceterae artes elegantes, regulis egent.
U t in reliquis, quæ ad t he or iam h ar u m artium per t i n e n t , fic in ipfa earum divifione & provincia fua cui que adfignanda inter fe difcrepant au&ores A di ve r fitate f ignor um & expresfione p ul cr i, cuique arti propria, h anc divifionem tantum n on o m n e m p e n d e r e , ex jam di£lis patere arbit ramur. Signa vel arbitraria f u n t , vel naturalia. Inter eas ar tes, quæ naturalibus fignis utuntur, Mu fi ca, Mimi ca ars feu Saltatio, Pidtura, Sculptura & Archite&ur a praecipuae habentur. Ar bitr ar ia adhi bent poéfis & eloquentia.
H a s inter juftos p on er e li mit es, difficillimum eft. Esfe hoc in p r o m t u c r e d i m u s , mi ni me m e t r u m & Ryth- m u m , ita d ic t um, P oet i cu m, adeo flabiles & conflantes cenfendas esfe poëfeos notas, ut iliis f e m p e r ab el oquen tia r ef te fejungarur. Sunt permul ta foluta oratione c o m p o t i ta , quae eun dem poeticum (piranr c a l or em , iisdem veneri bus a b un da nt , ac celebrarisfima quaeque carmina. Quin etjam p o em a t a in aliam linguam v e r f a , & metri tie vinculis l i ber at a, non o m n e m ta men hinc poeticam exuunt i n d o l e m , fed vatem adhuc pro du nt . V e r u m e- nim v e r o , h ac diftinftione fubiara, imperitis etjam o b via, ita fane commifceri videntur inrer fe Poetis & E- i o que nt ia, ira diferimina ear um evanefeere & in alrenus alteri pr ov in ci a m adeo facilem trantitum e s f e , ut gr adu t a n t u m , non fpecie crederes diverfas a). Poëfi e rgo fen- tile magis, quam eloquentiae dicendi genus adfcripfere 6). Etjam in ipfo ftilo, feu fenfa animi e xpr im end i r at i one, aliam diflinftionis caufam invenire tibi viti funt haud c o n t e m n e n d i rei Æf tet hicæ Auf tor es. Stilum poeticum ab illo, quo uti eloquentiam decet, accurate fatis eo di- ftingvi c r e d i d e r e , quod infolitum quid redolear, & a c om mun i loquendi ufu difcedat. Infoliram vero hanc ideoque potiticam dicendi r ati onem vel in mi ra quadam
A 2 p o
rt) Vid. S u L x E * Allgem. T heor. der Schonen Künfle & c. Art. DichtKunft.
b) Sic e. g. B a u m ö a r t e n disf. de P o e f i: Po'ema e ß oratio feu-
fitiv a perfeïïa - E o d em quoque valere v i d e tu r , quam tradit S u l z k r * poè'feos definitio : D ic h tk u n fi, iß die K u n ß den v o r fltU m g e n , die un
te r den ausdruck der rede f a ’J e ti, nach bef ch a ffenheit d er abficht den hnchßen g r a d der ßnlichen k ra ft z u geben. Loc. cit, Neque hoc
a fententia H 'olfianorum abhorret. Quam quidem rem ulterius coofula s , fi v elis, inprimis M e n d e l s o h n , Philofophifche SchrifteD.
pofuere i n v c r ß o n e v o c u m , vel in ellipftbus parum ufua- tis & intermisfis hic illic conjun&ionibus feutentiarum , vel in diatypofi r er u m q u e vividiori qwafi pi&urn <Sc au- daciori ufu figurarum c). Sed infolitum dicendi genus aut virio non v a ca t , aut oratori cum poëta c o m m u n e
eft. Quo elatior eft dicentis ani mus , quo dignior ince dit oratio*, eo quoque magis a vulgari di&ione difcrepar. V e h e m e n t i o r quaeque animi commo-tio infvero & libi p r o p r io uritur fermone. Neque eft aliqua aut figura aut tropus ab eloquentia ita plane alienus, ut ne ibi q uo qu e in t er d um locum habeat & adhiberi re&e posfe videatur. Ipfa vocum inverfio, modo genius ferat linguae, o rator i familiaris eft. Si gradu poefin ab eloquentia fecerneres, artes re ipfa d iv e rf a s, fane inter Te confunderes. N e c ideo tamen nos inficiamur, fublimiori firpius & audacio- ri volatu poëfin ferri, quam eloquentiam. Si d emum in fictione hanc p o n e r e s differentiam, utpore cui Tola p o e - fis indu lget , a r d i o r i b u s jufto hanc limitibus circumfcribe- res d>. Ubi narr andi m o d o aut docendi munus in fe fufcepe- rit poeta, hoc eum nomi ne fic forte privares, quamvis m e t r o etjam vocabula junxerit. Q uod de rerum natura
can-
ta-c ) v. S u t . z f . r Allgem. T h e o r & ta-c. pasfim — Ce fo n t les beautés de détail, qui foutiennent les o u vra g es en v e r s , & qui les fo n t pas- f e r a la poflerité. O e fl fouvent la maniéré fengutiere de dire les cho- fe s communes. C'efl cette a r t d'embellir p a r la diiïion ce que p en fen t & ce que Jentent to u s tes hommes r qui f a i t les g r a n d s pactes. P o é
tique de V o L T a i r e Livr. I. ch. 3.
d) In flfb o n e Poèfeos collocasfe naturam recentiorum haut pancos vi d e m u s ; fed & veteres in eadem fuisfe fententia confiat. Sic v. c. confti- fcuerat apud animum So c r a t e s , carmen quoddam ad Apollinis feftum celebrandum c o m p o n e r e , fed tvvcTjaecs e n rev 7ToitjTr}V rl'eci, U7reç
fx s\Å o t Hci/jr/jr u vc et, 7Tcteiv M vQas «ÀÀ a A o y a ç , & ad hoc fe
minus aptum fentiens, a r r ip u it, quam primam in memoriam revocare p o t e r a t , Æ s o p i fabulam, & m e tro fubegit. ïlÀ ctT w vcs
♦
(
s
)
♦
t t v k L u c r e t i u s , Vbarfaliavt L u c a n i , quod de rehgio'tie
carmen fcriplit R a c i n e , ftsfuy on Man quod P o p e , de al-
pi bu s quod H a l l e r , ont m änm ßans nojen ocb elan d e , q uod G y l l e n * o r g , & quæ pepigit tantum non omni a B o i l e a u ,
pr æt er o m n e m au dor iratem C r i t i c o r u m , e Poëmatum n u m e r o deleres. Quid?. Q uod nec ipfa eloquentia a fi- d i o n e o mn i n o a b ho r re t , ut in apof trophe & P r o fo p o- pœia ufu venire videmus. Differentia igitur Poëfin in ter & el oquentiam, fiquidem diftinguendæ f u n t , at funt c e r t e , non in varia q uær enda eft e xp r i m e n d a r u m idea r um vel Tignorum, quibus utunt ur rati one, fed in finium, quos fibi p r o p o n u n t , diverfitate. Ur raque ars, utpore in n u m e r o habenda el eganti um, eum quidem c o m m u n e m f p e d a t f i ne m , ut d el eg at i on e ifta, quae pulcro rite re- præfentato Temper a d j u n d a eft, animos h o m i n u m demuL ceat. In eo v e ro difcrimen earum pofitum eft, q uod haec del edati o in altera arte praecipuum conftituat finem, in altera alii fubjiciatur. Eloquentiae partes f u nt , perfva- dere & ani mos, quoquo m o d o , f ledere e'). H o c ut
«fi-A 3 f i
-e) Eft haec antîquisfima eloquentiae d efin itio , fic ubi e. c. Art-
STOTFT.ff.s dicit: Rheto ricor. Lib. Î. c. i . ’F ç a J r, farafncrj åw ccp ts
Treçt éy.oo^cv r u 3eôoçt;crcci r o två typ p e vo v 7ii3ocvov — Twv å t åtoc r x Å o y x 7iG(>i<T0ifjievûûV tciçsusv rçtoc i tå»j h r t v * oct p ev yccç eiaiv ev ras å 3 e i r x Ä eyovros' d t åt ev rus rov dxçcccrnv åiccSetvat 7rase', oLt åt ev duras rai Äcy<w, åtcc r x å etx v vv u t, »? (poctveaScti åetxvvvcct;
perfvadendi certe vim hujus artis reCpexisfe videtur.
Quod de hac eadem re dicit D 'Al e m b e r t in M elanges de L i t t é r a t u r e , de Phfiofophie & de l’Hiftoire , T o m . 2. Reflexions fi>r
l’elocution oratoire & fur le ftyle en general. L* Eloquence eß le t a - lent de fa ir e p a s fe r avec r a p id ité , & d ’ im p rim e r avec force da n s t’ame des a u tre s le fentirnent p r o fo n d , dont on eß p é n é tré ; hoc non
nifi in certum quoddam , non in omne genus eloquentiae valere vide t u r , præte rquam quad haec verba : dont crç eß p é n é tré fupervacanea esfe videntur.
ficiat pulcri adhiber r e pr æf en ca ti on em, quo nempe audien di excitet f t u d i u m , attenti onem melius dirigat, b en e v o l e n tiam d eni que a udi t or um captet & fidem fibi faciat. Sci licet ei faciles confidi mus, qui dele&atione & voluptate a ni m u m p e rf u nd i t ; ut amicos faepe no n ex meritis, fed ex dele&andi nos ftudio & peritia æftimamus. Ita eft h u m a n a indoles co mpar at a u t , nexu idearum ferme i n explicabili, propr iet ates effe&uum in causfas t rans ferat , & v o l u p t a t e m , qu am ex orarione p e r c i pi t, & in o r a t o r e m & r e m co nj i ci at , volupt atem v e ro ipfam cum uti litate confundat. Senfibus parent ut plurimum hominem Paucis l ong o ufu familiare eft, causfas ipfas fenforum r i m a ri rati oneque fola d u c e , in rebus g ra vior ibus, uti. P e r f v a d e r e , quacumque posfit a r t e , oratoris eft. H u i c v e r o fini tanquam fubfidia & inftrumenta inferviunt haec: Sublimis & pulcri repraefentatio, ipfius foni & geftuum d e c o r , tum vis & elegantia omnis fermonis & a r g u m e n ta deni que folidisfima , undequaque congcfta. Poera c o n t r a fublimia & pulcra quævis p er fe fe&atur. H æ c au te m ubi oculis fubjicere legentis fatagit, notionibus q u o que generalibus ur at ur , necesfe eft. Ideoque docendi & p c r f va d e nd i munus hic etiam in fe fufcipere folet. Q u i d ? q u o d a p o ph r eg m at a Philof ophi ca ja&at al iquando, ut pul- cr it udinem fic carminis extollar. Prodesfe v o l un t , ut dele£tent Poetae; n am & h i c , inclinatione h o mi nu m n t - furali, effe£tus ita caufis c o n f u n d i m u s , ut p r o pulcris ha b e a m u s , quae ex re£tis ratiociniis in re majoris m o m e n ti potius diceres confe£ta.
Q u o d fi tamen certa de re aliqua perfvafio, dicat fortasfe quis pia m, finem cont ineat ultimum eloquentiae juftoque eam limite a Poëfi f e c e r n a t ; ad illius it aque, n o n hujus clasfem ref er enda esfe v ide ntur Didaflica P o e m a t a , Satirae, Epiftolae; Fabulae cont ra R o m a n e n f e s ,
mara r ef t e cenfentur. N o s , ur de illis p r i m o dicamus, ejusmodi poëmata ver e p o em a ta dici fatemur. Summus n em p e eor um finis in eo pofitus non eft, ur res aliqua nobis perfvadeatur; fed ut pulcra & eleganti di&ione le gentis animus permulceatur. Prius me tr um p r o h ib e t i- p f u m j nam peculiaris haec fenfa e x pr i m en d i ratio & fi- g n o r u m arbit rar ior um ufus fufficit ad poëfin ab e loquen tia di ft i ng uend am, utpote qua ex re finis ipfe d e t e r m i natur. O r d i n e m & evidentiam a r g u m e n t o r u m , quibus certa ratiocinia co nt i ne nt ur , m e t r o & harmoniae fruftra (ubjicere tentaveris. His illa cedant oportet. A r g u m e n torum defe£tum compar ati onibus, exempl is , declamatio nibus v eh em en ti o ri bu s , defcriptionibus verbofis malor um, quae ex contrariis, b o n o r u m , quæ ex datis fequi fo len t, conviciis in aliter fenrienres, & nefcio quibus n o n orti b u s , fupplere & c ompen far e niruntur poetantes / ) . Hi s certe rationibus per fvaf um iveris nemini. Sentiunt fal- tem fe decipi le£lores. Cedar e r g o lenociniis poeticis r a tionum vis & evidentia. L a r g i m u r tamen o bveni re etiam quam fæpisfime profam , ur aj unt, verfîficntam, H o c au tem vocabulo nihil aliud fignificarum v o l un t , quam ne mi nem i de o, q u o d verfus f ecerit, poët æ n ome n mereri g). V e
-/ ) Idem fere agunt hi poè'tæ, quod fcepticis quibusdam oratori
bus exprobrat Ci c e u o : Omnes eosdem volunt flo r e s , quos o ra to r a d
hibet in eau fis, perfequi. S e d hoc d iffe ru n t, quod cum fit propofitum non pertu rbare an im os, f e d placare p o tiu s, nec tam perfu n dere, quam deie& are, & apertiu s id fa ciu n t quam n os, & crebrius. Concinnas m a g is exponunt fe n te n tia s , quam probabiles. A re ftsp e difcedu n t, in te x u n t fa b u la s, verba apertiu s tran sferu n t eaque disponunt, ut Poè tes va rieta tes colorum , p a ria paribu s re fe ru n t, adverfa c o n tr a r iis , f a p is fime fim iliter extrem a definiunt. Orat.
g ) N eque enim concludere verfum
D ixeris esfe fatis, neque fi quis feribat uti nos Sermoni p ropiofa, hunc putes esfe poetam.
Vete-ribus ignotae fere erant Fabulae R oma nen fe« ; nos multitudine fua obr uunt. A mo r i s affe&us is eft c a r d o , in quo v e r t u n t u r iftar tantum no n omnes. H i c , li cet ab intimis pe&ori s noftri recesfibus oriat ur, veteres t a m e n homi nes fub longe alia forma vexabat h ). K o - Uris eft moribu« adaptatum hoc genus feribendi. Diti q uoq ue apud eos hiftoria, conjugi velut poëfi nupta, hy - b r i d u m erst o p u s , levandi taedii caufa, magna ex parte i n v e n t u m , neque fi£lis narrationibus fatis abftinebat i). N o n Epopœæ m o d o , fed & hiftoriae perutile erat earun- d e m divortium. Si inepte compofirae fuerint hae fabulae, nae illae parum vel ad eloquentiam vel ad poëfin per ti nent. Genu s t a men poeticum meri to dici credi mus, n a m dele&ario finis eft. N u d a r e r u m , præfertim mirabilium n a r ra t io ne , licet p ar u m eleganti fa£ta di£lione, an imu m auditoris aut le&oris p e r mu l ce ri , notisfimum eft. Fatis h o m i n u m i n t e r es f e, quamvis i g n o t o r u m , quamvis & n u m qu a m e xf ti ter int, fummas inter voluptates mortalium habetur. N e q u e ta men h o c i p f u m , nifi pulcre fatis & co nci nn e enar rat a f ue ri nt , eris impetraturus. O m n i s praeterea fi£la n a r r a t i o , quae fabülæ Romanenfis eft na t u r a , poetica eft. P er p er am igitur eam ad eloquentiam retuleris. Epici generi s p o em a t a , nifi omnia nos fallunt, tales fabulae dicendae fune, quibus praecipuus is finis pr o - pofitus non eft, ut utilitatem cujusdam rei aut praeftan- tiam nobis p e r f v a d e a n t , fed ut f ingendo dele&ent. Di- da£lica t amen m e t h o d o fingi posfunt. Redun dant quo
que
Ingenium cui fit, cui mens divinior atque os Magna fonaturum, des nominis hujus honorem
H o r . Serm. Lib. I. Sat. 4.
h) cfr. M ontesqieu de 1’ efprit des lo ix , livre X X V III ch. ca. i ) Vid. Pe n z e e i u m de arte hiftorica pag. 21 fequ. Antiquisfi- mus fabularum Romanenfium Scriptor Ar i s t i d e s quidam fuit, nec
que jam Bibliothecae politicis k ) , pfychologicis J) ôc m o ralibus rrï) fabulis. Ab eloquentia hæ fane piopius abfunt. Q u o magis enim d o&rina nos imbuunt, eo minus poeti cae funt. Sunt q uo qu e, etjam hoc f t t e m u r , mulra fcri- p t a mixta a d e o , ut, fi operis fummam refpexeris, u tru m ad eloquentiam eas, an ad poëfin referas, dubius om ni n o haereas3 quae, licet perraro ad fummum in ullo feriben- di genere perfectionis gr adu m perduci quea nt , eloquen t e r tamen his in locis, poetice in illis compofita dici pos fun t, n eq ue tollunt ideo, quam nos pofuimus has in- rer artes differentiam.
A b hac Poëfin i nter & eloquentiam differentia, ( fi q uide m ad notiones quidquam de his artibus fta- biliendas c on t u l e r int, quae res ita humanas or nan t & j u v a n t , ut & ab humanitate nomen acceperint); re gulae quidem nonnullae quas nullus umquam Poëta vel folutae orationis feriptor impune fuerit transgresfus,
B qua*
k ) Omnibus notae funt, Les avactures de Te l k m a q u e par Fe n e- t O N . Be l i s a i r k par Ma r m o n t e l. Les Entretiens de Ph o c i o n i
par Ma b l t. Us o n g von Al b. v. Ha l l e r. Al f r e d, Fa b i u s?
atque Ca t o , eodem auftore.
/) Neque ejusmodi défunt fabulæ. An t o n Re i s e r, ein P fy-
chologifcher Rom an, herausgegeben von Mo r i t z. He i n r i c h s St i l l i n g s Jugend, Jünglingsjahre, wanderlchaft und häusliches le
ben von Ju n g. D ie Verirrungen der P bilofophen, oder Gefchichte
Lu d v i g s v o n Se e l b e r g, herausg. von Kn i g g e. Ca r l v o k Ca r l s b e r g oder über das Menfchliche Elend von Sa l t z m a n*
H uc quoque merito referetur immortale illud o p u s, quod Ro u s s eair
de educatione compofuit fabulæque forma in du it, Em i l e. Nuperri m e quoque in lucem prodiit Wo l d k m a r, auftore Ja c o b i, quae et
jam fabula maximopere laudatur. Ceteras o m n e s, ut Ca m p i i , We* z e l i x, & quae funt reliquae, filentio praetereamus.
m ) Ad hunc titulum optimae quaeque Romanenfes fabulae adfpirant
♦ ( i o ) 4*
quarum v e r o r ar o nimis m e n t i o n e m fecere Rh et o res aut inftitutiontim poet icarum fc ri pt o re s , deduci pos- fe nobis videntur. Eveni t haut r a r o , u t , qui confinia ha r um arcium certa i g n o r e n t , vit uperand a apud au&ores laudent perfaepe, laudanda vituperent. Quoties inter fe confei tiunt Poëfis & Eloquentia & quousque fimilitudo obtinet f ig n o r u m , quibus u t unt ur , commu nibu s quoque- o bt e mp e r a n t praeceptis. lidem o rator i fune rropi & fche* mata ac p o ët æ , eadem veritas, ubi p i n g u n t , aeque p u rus & caftigatus ftiius, eadetn di&ionis perfpicuitas utri que eft o b f e r v a n d a , & , ut paucis multa complect ar, e a n dem ad n o rm am exigi d e be t , eadem lima emendari u- triusque elocutio. Q uod cumq ue vulgo de o r na m e n t o r u m ratione f ententiarumque luminibus d o c e t u r , pertinet hoc ad utrurnque. Ubi ver o diverfa fibi p r o p o n u n t , in di- verfas quoque abeunt vias, praeceptis etjam d is p ar i t é s muniendas. Tol lat omni a el oquens, fibi ipfe inexorabi lis C e n f o r , quas nihil vel par um fententia' Cux <
5c p e r -
fvafioni, quam animis inltillare discupit, p r o l i n t , aut vim a r g u m e n t o r u m q u o d a m m o d o extenuent. Poeta omnia quje nihil vel parum faciant ad d el e c t a t i o n e m, a pulcri re- praefentatione p er ci pi en dam, chartis eradar. Ille lumina orationis vel fplendidisfima rejicit, ubi de v i , efficacia & p o nd e r e r a t i o n u m , quibus uritur, mo ve nt ium aliquid derogant. Huic minus valida quoque vel falfa a r g u m e n ta p l a c e n t , m o d o vim æfthcricam aliquo m o d o augeanr. N e q u e fupervacanea ulla putat or ationis d e c o r a , nili u- nitatem , in omnibus artibus o b fe r v a n d a m eleganti or ibus, tollant. N u m q u a m adulari velle, numqtiam lenociniis v e r b o r u m dele£tare, videri debet enator. D e c i p i t , ubi in vicern a r g u m e n r o r u r n , or na me n ta fubflituere conatur. H o c fane par um ei officer, Sed deci pere e o a m v j ^ t i y , fimul atque auditori eadem«, pi;o e o a e f u n t , o r n a m e n t a Ibabendi locus fit aut adpIaudenJi tempus r el inquit ur; id^ ( l£ ). 4r
quod m a xi mo pere obltat dicenri. Poëta n umqu am d ec i pere p o r e d , fi vel maxime fictis lectorem diftinear; m o do pulcra fine; nihil ultra poUicerur. Quævis vero, eriam folidisfima a r gumenta, fi de puicritudine quid aut fubli- mirate poematis d e r og en t, a fp er natur. Ut primum in gen iu m oratoris mirari incipiunt audientes, rpetam die propoli tam eft prieterve£tus. Sui oblivifci fciat orato r, audi torem o m ni um r e r u m , praeter ejus, quam perfvade- re illi ftudet, oblivione perfundat. Si vehementiores &- nimi adfeftus ari finem conducant, has p e r m o v e r e fiu- deat ; fi ver o in eo nimium occupatu^ esfe videtur, fi non ipfius m e n t e m e ad e m , quam circumflanti coronae inftil- lare v u l t , pervaferit com motio , mirabundum forfan, fed f rigi dum reli nquet audiiorem.
Q uum autem eloquentiae, tum vero etiam poëfeos plura funt g e n e r a , ubi fummus ifte finis varie eft deter mi natus; qua etiam re ipfa earum praecepta accuratius adhuc dift inauuntur. Iis in c a rm in ibus, ubi in na rr an do totus cft po ëta, a vero aliquanto longius, elegantias f e d a n d o , deflectere poteft, quam in Satiris, Epiflolis & Didacticis poëmatibus. Eloquentiae etiam inter fe diver- fa (unt munera injun&a. Aut enim doceat, aut refellat, aut c o n v i n c a t, aut etiam commovear, oportet. Adhuc ar d io r ib us quoque limitibus eo praecepta eloquentiae circum f er ib un t ur , quod ei aut cum ledlore aut cum concione res fir, quodque dein auditores vel legenres ipfi inter fe cara£ter c, c onditione, fieculo immane quantum diftenr. C on v en i t magis in hanc tempeftatem ornatior & concin ni or o r a t i o , quae, mutatis le£loribus vel auditoribus, lo co & r emp or e, laudi au&oris officeret. Jufto vero lo n gius a propofito d uc ere mu r, fi omnes inde derivandas regulas eruere conaremur.
-N a t u r a nos prius f o r m a t intus ad o m n e m arti um elegantium c u l t u r a m ; neq ue illa r é p u g n a n t e , conatibus ullis opus q u o dd am perfeceris aetatem l a tur um; fed arte t amen tum coli atque explicari posf unt eae animi d o t e s , quas requirit pulcri r ep r æ f en t a t i o , tum etiam praeparari fuo fe negotio accingens a r t i f e x , eoque pe£tus inflam mari f er v or e, fine qu o nullum grandius ede re opus valet n).
n ) E jusm odi praecepta nonnulla p oetas d o ce t M a r m o w t e l in
