£<?.
A $ SI
De,
i 3
five
PEREGRIN IS
ApudEbrceos degentibus
gradualis dissertatio, QJlAM
QoujentiewteAwplijf.CollegtoPhilo(oph.in Jlluflri adSalamAthen#o.
PR&SID E
VIR0 Max.Reverendo atqueAmpliffimo
Dn. olavo celsio,
S.S.Theol.Do&. & Lingv.Orient.
Prof.Reg. &Ordin.
Public<e Candid. Cen[ur£ modefle
fubmittit
PETRUSJP)2t£2350S©Ger.fil.
Oft-Bothnienfis.
InAudit. Gufidv, Mdjovidie XXX Junii
Anni to.D. C C.XIX.
*o>VS* <<s^v5>» V^>
VPSALIsE,typisJ.H.WERNER.
S:x li:x M:tis
MAG NDE FI DEI VIRO,
Nobihsfimo ac Generojo
DOMINO,
Dn. NICOLAO ADELSTIERNA,
Inditione Gripsholmenfi Efchils- Tunenfi, Strömsholmenfi&c.
Toparch^.
MJECENATI OPTIMO.
A Ncepi ferne diu haftt ariimus, au
f^las Veftris, Pacroni Magni, novnP
lem tüam, quam darejoletis veniam in*
etiamgratiam <&* affeftumin quosvispo- benignam mihi promitto excujationem, lumina, [erena, ^«0föletisfronteexigut
que manipidos, quos primitiarum injbr
itro, ut buc usque, ita inpofhrum, ex- incolumitate Yetfra, vota nunquanSfu*
NobilifT. Max. Rever.
Max.Reverendoatq$ Arnphsßmo
MagHERMÄNNO
ROSS,
S»Theol. Professori inAcademiå Aboénfi Reg»&Ord. Confift.Ec-
clef. ibidemAdsessori Gravis- fimo, ac Pastori in*5}^
bettbalVigilantiffimo,
PROMOTGEd SUSTICIENDO.
w viles hafce & nonfatis comtaspagel-
nibuf infcribere. Dum autem velfaci-
terpellantibusVos clientulis Veftris» vel pularhtmprorfusjwgularem , conjuleroy Accipatisigitur Vos,patriae me# tllußria
hßcjuvenilis ßtat'is experimenta, prxmos- Vobis offerreaudeo, meqitefavöre Ve- optatijjimo compledamim>qujproJalutefy*
Jurus [um ardentijfima Nominum Veftror.
devotl{p1nu( cultor Petrus Jpåttbttfr
Confultijßmo atq; Speflatt/ßmo Viro
D. OLAVO BRODEEN,
Judici Territoriali in Gothlandia
TEquiflimo, Avunculo raultis nominibas femper
colendo.
SpedaU Ftdei
Dno. ANDREJ
Senatori & Mercatori apud VafenleS
per pluresannos Confpicuo, Pa-
truo omni Veneratione
prolequendo.
PJur Reverendo ac Clarijjimo Viro
Dn. OLAVO GALLE,
Paftori in ^ltnfcboo Digniflimo,
Fautori ob merita in me
mulcajugiter deve-
nerando.
Ugritatk Viris
Dno. A N D R E iE
Civi atque Mercatori apud Holmen-
ies & Upfalienfes Confpicuo ho- fpiti & Fautori perpetim
obfervando.
Speäat£ fidei & integritatis Viris
Dno. N I C O L A O
$322336!»©/
Redituum Regiorum in Bothnia 0-
rientali Praefe&o Laudatiflimo,
Patruo ut Optimo, ita Cariflimo.
Dno. PETRO GIEDDA,
Ve&igaliumRegiorum in Ny-Carle- by Prasfe&o Adcuratillimo,
Avunculi Ioco asternum amando. ,
Hane Dijjertationem Gradualemtn
deDoti anrmipignusy ob innumc
ra inJe coliata beneficia cum o*
mnigena fclicitatis adprecaUone.
D. D* D.
A. & R,
Nifcio rerum ut una erat
lingva,unus Genef- Xb agnofceba - St
{Jgp tur omni-
um parens & moderator A-
damus, unumque,nempe.^
fapremum ab omnibus co-
lebatur Numen, ita com¬
munis quoque mortales in¬
tet viguitfocietas. Dumau*
jem per vefanum turris Ba- belicae ftruenda? confilium-»
tabefaftari homines cepe-
raut, non modo paulatimin
A diver-
få. B. V.
Thef. 1.
2
diverfas rapiebantur orbis o
partes, fed & in errorum.» p devia iimu) abrepti funt,do* n,
nec omnia fere fpiflis rene- n bris involverentur. Eos in* e:
ter, quibnsveriveftigiis in* É
barere cordi fuit, Eberi a fj, Noacho per Semum origi' as
nemducentis celebraturpo- i1(
fleritas, parva quidein,fed yj
qua? ex Abrahamo potifli* Ju
mum reliquisque fan&isPa* gr triarchis in innumerabilem
crevit mnltitudinem. Pa* vi:
trum horum ut non fucata eji
in Deum erat fides, ceuvel qu
elogium tsrhm m ^
indigitac, immo ftudium in vi<
informandis pofteris & ne* ari potibus prorfus eximium,i" gn
ta Deus horum pofterospr# lut
ceteris gentibus,gratia &a- vit
more profecutus eftfingula- etr
ri, ut vel fub durifiimailla-» a|j(
fervitute Aigyptiaca miram Im
omnipO' i
I 3
omnipotentis Numinis o- pem venerari & fufpicere«»
non uno invitarentur docu-
mento. Poft exitum autem
I exiEgypto,quan!:adeihceps
huicpopulo pra?ftiteritbene*
ficia, quis brevibus valeat asfequi? Unde non potuit
Hon fieri, quin non modo
varia? gentes, quibuspopu-
lus ifte in ipfo quafi teme gtemio circumdatus eratL.,, qu^que fpeciali foedere di-
vino non gaudebant,fama«*
sjus allicerentur, verumipfi
'
^uoquehoftes, quos in oc-
supando terram Canaan vel
vi&ricibus fubjugaverant-^
^mis,veljamjam eflent ad?
gtefTuri, fpontanea ipfis .fe 'nbjiccrent deditione & fer-
vitute,ceuex Jethrone ex-Exod,xvnu
sjyiploque Gibeonitarum
porü facile quivis colliget. ^^^' '
ptomo cum Deus populo &
A 2 gregi
gregi fuo requiem ex voto
concefliflet, non pauci Hie- rofolymä,aliasque Hebra?o-
rum rerras petierunc qui de
DeiO. M. cultu clarius ube- riusque curerent informari.
Tkef. 11.
Qni autt m in t jusmodi Judaorum feftinabant con- lortium,ut non omnesfimui
acceflerunt, ita fucceflutern*
porisinnumerum creverunt
haud exiguum. Ceterunu
hominis il!i ethnici legibus
Molls 6c ceremoniis Judai-
cisinitiati, 6c Judai quafifa*
di mteripfos cooptabantur;
quin 6c Deus,ccctus fuiain' plificatione gaudens, fpecia-
lem eorum habuit curam &
rationem , ejusmodi leges
fanciendo,quae in horum tu*
tarnen 6c auxilium ab omni' busfände eflentobfervancte:
quarum
5 quarum potiflimas fi non_».
examinare , faltem enume- rare opera? pretium duxi.
Te itaqueimprimis, Corda-
te Le&or, ea , qua par eft
modeftia obteftor, velis in«
noxiis conatibus profolita-»
benignitate favere.
Thef III
Antequam autemporro
progrediar vocem cnj pau- cis examinare a propofico
non videtur alienum. Cui- vis utique, qui vel fugitivis
oculis lexicographos infpe-
xerit, facile eric in aprico,
natam efTe a radice Ebra?a_»
peregrinari,indigitariqiie
per illam peregrinos, Graecis
v?ocry)}vTx$å Graecothemate vel, (i mavis ,
ab obfoleto verbo npocrsXév- Soficti, advenio, quafi adve»
mquilmi, adventitit &ac- A 5 ceßorit•
6
cejjorii. Circa in_j
antecefTum notare licebit,
vocém na non unofempen»
eodemque fenfu accipien*
dam. Aiius enim fuitp-ryu
vel ma~p^peregrinusjußi-
tia autfoederis; alius yttMt) "U vel -)j i. e* inquilinus vel
peregrmus porta, alius rurfus
DeHtxirM.^yv mercenarius. Hiveroiti-
£xed,xu,4j, ter fefe qUam rnaxime difFe- j
rebant. Dicebantur p-jym
velperegrinijuftitia , qui To*
lius cultusdivini,gloriasque
Dei O. M. ftudio, legi reli-
gionique per Mofen traditas ample&enda? & obfervand#
ultro fefeaddixerunt, Judae- isque natis habitiluntäqua¬
les. lyw autem , vel/tf;
regriniporta erant illi, qui
nullis fere ritibus initiati funt, Ted quibus tantum lo¬
cus inter Judaeos habitandi
concedebacur certis condi-
tionibus, (
7
tionibus, quibus a folagen-
tilium idololatria abftinen- dum erat; vel certa pra?ce- pta, puta feptem Noachica
obfervanda. Tertia fpeeies
erat cttdw mercenarwrum,
qui mediiinter inquilinosdc gentiles, erant mechanici,
vel mercimonia circumge- ftantes , quique patria reli-
&a vel artis addifcendae, vel lecularis cujusdam boni &
lucri cauflfa accedebant. Vi*
I defis Lexicon Talmud.
BuxtorfL & Thef. Phil. Hot#
tingeri pag. 19.
TbeJ. IV
Religio ut fortiffimum
focietatiscivilisauditvincu-
lum, hominesque ad mutua officia quam ardliffimeobli¬
gat, ita & ab illa de jure^
Dnj diéturi merito ordia-
fciur.Ceterum, cum exprae- miflis
8
miflis conftet , duplicis ge*
neris ejusmodi peregrims, potiffimum fuifTe, utde ter-
tia fpecie onwföuperegr'f
nis mercenarits, hominibus,
utpote vagabundis amplius
non loquar; e re quoquee-
rit de utriusque generispri- vilegiis circa reiigionem fe-
orfim quasdam adferre. nJI p*TC quod attinet fpeciatim
de his obfervari merebitur,
quod antequam ad ecclefi#
judaicctrjura<5cprasrogarivas
admitterentur,triah^cprae- fentibusjtribus teftibus, ut
docent paflim Talmuldici,
adhiberentur eorum initia*
menta,n^o circttmcißo,n^3B ablutio,feu haptifmus, fnip°b'
latw, vel facrificium. DeCir*
cunYcifione reseft manifefta
xxvJ.xii.iS.ex verbisMofarcis.Initiatio-
nem per baptifmum, exhoc
Mofi a Deo tradito mandato
eliciunt
eHciuntTalmudicioyrrVai?£^xZX/0-
>ürbüwloronnsi ovn
i.e. adpopulum ércon- J ' /<?rr0 illoshodie&crasjavent-
^ veftimentajua. Oblatio-
nisorigo colligi poteft , ex
eo , quod acceptam legem4t^ Seu.
ftatim fequerentur facrificia '•
&oblationes. Erat(acrifici-
um illud Holocauftum ju-
mentijfive duorü turturum,
aut totidem puliorum co- lumbarum. Qui hoc modo
non fatisfeciflet legi,non_.
potuitrecipi incongregatio-
nem,feu IfraélisEcclefiam.
Hisautemceremoniisinitia-
ti piy n) difti, fpeciali prae
ceteris gaudebant jure reli- gionis,nomenque velJudaei,
velEbraei, vel Ifraélitas iliis tribuebatur. ^Licitum vero
illis erat orare in temploce-
teris prafentibus Judaeis,of-
ftrre holocaufta, vefci agno
pafchali,
pafchali, pendere ficlunb fan&uarii, fieri membrum (ynedrii infcrioris, ut tace-
am quam plurima aliacirca religionemjura, adqua?gen- tiles, &/inquilmi non modo
non admittebantur, fedeo-
rum ufu arcebantur, ficut fufius nos docetSeldenus de Jur Nat.& Gent-Ebr.lib.II.
cap.ILpag. j} 9. Et Leufd,
Philol. Ebraeo mixt, de pro- felytis pag. 146.Conf. Num.
XV.15.
Thefi V.
Quod autem adalteruffl
genus feu iftiusmodi gen- tiies profelytos, quibustan*
tum ut diximus , locus in*
terjudaeos habitandi conce-
debatur,fubcertis conditio- nibus; ut erant Pagani, &
in fe tantum fufceperant fe-
ptem praecepta Noachica
obfer-
obfervanda, citra omnem a#
liam Judaifrniprofeflionem,
itaa prioribusvita , moribus
& religionis cultu maxime difcrepabant. Circa horum
initiationem, qua? etiam in confpe&u trium virorum,ut
docet Gem. Babylon, ad tit.
avoda Zara cap.V.faéfca eft»seid.ub. åt, primarium hoceft&palma- W#*
rium, quod confeflionem-»
facere adigebantur,fe nimi-
rumcultui extraneo idolo-
latrise, reliquisque gentili-
um abominandis ritibusre-
nuntiaturos,omniaque,qua?
monent praecepta Noachi-
ca, fan&e & fincere obfer-
vaturos. His praeftitis in fq-
cietatem quidem Ifraélita-
rumadmifli&juxta vit#ge¬
nusaliasque conditionescer*
te regiones illis in habita-
tionem conceffa? flint; ita Ex"ec ,XLVI
tamen ut ob urbis fan&ita-
tem
it, 2|.
12
tem Hierofolymis habitare
illis non licuerit, tefteMai*
monide Halach. Beth Hab- bechira , pag. 173
, nec in templo orare, fed velinve- ftibulo, vel alio atrio, tefte Leusde,nio libro & loco ci- tatis.
Tbef. VI..
Delibato itaque paucis*
iimis illo , quo utrique pe*
regrinorum gaudebant cir¬
ca religionemJure,adcete*
raseorum,quåforenfe,pr#*
rogativas, quasquecommu- ni,utita dicam modo, ex-
periebantur, jam tranfitum
facere imperatajubetbrevi*
tas. Et fåne, quam primutn
inIfraelitarum focietateme-
rant recepti, mirumprorfus
eftdi&u, quantamdehorum tutamine, & qua vitam,
quaque bona , incolumita'
te,
15
re ite , curam habueritD. O.M.
u- ceu vel ipfum Molendocen-
b- tem audias,ubi ha?cmandatiEx0^XXJT>
in divini adducit verba:
e- Drrn mrfrn toiruin
le : Advent non in-
:i* /e/vx ww non opprimes e-
um: advententmfuiflis inter¬
ra /Egypti. Radix eft nr >
quam quidem contriflarevz-
S- tus verrit Interpres , Gra?ci
e* autem jam per xoutSy, malö
f* ttf/damnoadficere,BXißsiv^ad»
e- fligere, faepius vero perver-
B- bum xd]stSvvoi<rsv£iv, quod eft
J' potentia (t vi jua opprimere,
c* explicant. Kimchi ex fuis
u do&oribus per vocem hane
i* inteliigi docet peregrinum
ti ! verbis non efTe moleftan- dum. Nos autem fignifica-
is tionem ad verba non adeo
t1 reftririgimus , fed vel, vhn
i, niferre, vel verbis aut verbe-
i' ribus aliaqiie qualibetperjecu-
h tione
14
tionealiquemvexare , intelli- gimus,taciente etiam nobis-
• cum Rivetoin analyfiad hunC
4 ' K 5
>a'locum. Ne verolfraelitge,ne-
ve profelyti ipfi in ter fefe^
dubiihasrerent, quäle &qui-
dem pr^cipuum inter u*
trumque eflet obfervandum jus, expreflamde hacrefas- pius legimus omnipotenris Legislatoris fententiam,fore
nimirum idsequale, & quod
a neutra parte pateretur Ii-
mitationem , fiquemadmo-
dum aperte conftaü docen-
txod,xtt49,te facra pagina. Quin ex ri-
(ßnnm. xy, 1 - , , _
i/,/*. £ore borum fcriptura? loco-
rum neque exemti fuere-»
profelyti apud Ebra?os, quo minus legibus Ifraelitarum
fubje&i, parerent commu- nibus reipublicas ftatutis;
adeo ut Profelyto a?que ac Juda?o fas effet le invicem de illatis injuriis apud judi-
ces
t*
jcesdeferre,&, ob commifla
fcelera, quibus lex violaba-
tur, injusvocare,atqueira
a reo, pro ratione deli&i,
meritas per magiftratum politicum expetere pcenas.
Tbefi VII
Socialitatem , cujus in (uperioribus mentio eft fa-
&a,fi farta & te&amanebit, benevolentia mutuisque«#
officiis inclarefcere fas eft.
Hinc ergo fluit & illud,quod
Ö. O.M.non modo injunxe*
rit Ifraelitis fingulari amore quosvis comple&i peregri-
nos, ut expreftisverbislegi- xix,
csssnxo u 3'i4r
i"vir ddd nn&o : in« um *b
b ranw osn« un un ork
HiDS i. e. Et fi feregrinatur
aptidteperegr'wus in terraVe¬
ßra ; mn vim mferatis iIii, Tanquam
16
Tanqitam indigena ex vobisjtt Ce
Dobisperegrinus, qul peregri• $
naturapuavos, &diuges tllum ti Jtcuttemet ipfum Sed & ipfo n<
opere quibusvis beneficiis p illos fublevaredebebant,ut- ti
pore vi&u & veftibus pr#- fi
x.i,?, bendis , fpicis & acinis in ß
henjtt,XIX. • » 1-0,1
//. agro vmeaque IegendiS,vel q
etiam poft prasterlapfos tres d
annos decimam cujuscun- r
que frumenti parrem, iru peregrini ufum feparando
*DcHt,xxn. feeundum*&loca Sacri co- 12,13,14. dicis alia, qua? heic adduce*
re fuperiedemus*
Et fåne ne quis putet-j * hocinperegrinos injunftpm %
Ifraeiitis ftudium tale eiTe>
quodab ipforum penderer-»
arbitrio, clara extant Dei o-1
iz,ech.xxu.
fnnipotentisverbaquib9non !
-*.29,31'
modofuum erga peregrinos
favorem teftatur, Ted & In*
cefTentes
ceffentes graviffima vindil
7* &a multaturum commina-
m tur;illisautemomnigenabe-
;fo nedi&ione fe adfuturunu
"s
promittit, qui eosdem mi-
lt- tius exceperint & amplexi
f" fint,utvidereeft. *Hasc funt*Deut•xrr*
fa Benevole Ledor pauca illa ,,
e* qua? de C3"U apud Ebraeos
es degentibus meditari tempo-
n" ris anguftia, &iniqua?fortis
^ acerbitas permifit. Nunc
itaque manumde
tabula.
S. D. G.
Zltrißimo Candidato
Dn. PETR0jP)$££S$O©/
Populari & Amico Honoratisfimo.
V^epcf S£u;cro<pi)jsfify btpfati QiXtfxX*
ÄQhov 07rocivrftx kagirtv
Hai Ma<räv Qegtb7rc>,v. Tcov ci^i^eikfjogijc^y
BIfAtTtgogd' EAABEITTrdJgiuiTqitef<Z7TkåujZéV
argvrov coQifjg é^tttri fitjÅSTtjfjici cpttavtv.
EVetTrgocrtjjivTMl' eivapgipcti , qWtclWsrai^i,
<pi?Cjs^og cig fytitoii si kcti SÅikoonuJsg trs Aofo SV7T}jKjcj> åutppy*s\pXdrt Ta^iTcL.
t£v\ö<fcdici<?tov gratuldtut
ISRAEL PELDAN»
Jp&gfätDe £ett CANDiDAT.
pgfcen fror lag dran fdjt
Uti fTplflap/ tt> man I>dretr 2lt fom froppen ffuggan fém Q3ltrocPdbran fcpgben naß
©crföt*tag fdpa n>iü Sit fom fcpgb f>oé é'rdrinne
Siranffal§5r f>ai minne
£cf; fä^åUaffplfcftap gitt1!
ftafrigt bodntåltnitttfamtaf of
SAM. BRINCK,
