4 δ· ν-
DISSERTATIO GRADUALIS,
IN ORATÖRE,
PROPOSITUR A,, ΟΥΑΜ>
CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH".
-
IN REGIA ÄCADEMIA UPSALIENSI „
PR/ESIPE
VIRO CELEEERRIMO,
LI 9
Eloqvent. PROFESS. Reg. et Ord.
PUBLICO EXAMINI MODESTE
HENRICÜS WILHELMUS POSE
FENNO.
IN AUDIT. CAROL. MA.J.. DIE' XI.. APRILIS
,
Anni MDCCLXI.
IL P.
U Ε'S A L 1 M.
Till Phiioiophiae Candidateri
Herr HENRIC VILHELM POSE·
(~\m ^ Den lärda vidtberbmde Dernofthén, Greklands fiyrkct,
So?n Philipp β elf få maße dyrka,
Nu finge åter Je Athén;
Hur (kulle han ej blifva rord ?
Bland nya Greker, Mujehnänner ;
Han fåfängt fåkte några vänner,
Hos dem han kunde blifva hård;
Det år ju fvårt bland dem att tala >
Som ej jorfiå ett enda ord.
Men tänk om Gubben kom till Sala,
lag tror, han tyckte om vår Norf
Han Jage. der de läckra bjin
Sin honung fuga ur hans fkrifter ,
Och Svenfka fnillen hans bedrifter
Med nätthet tolka pä Latin,
Här är Athén, här bor Minerva,
Hit lockar hon med villig hand
Vår Ungdom Grekers dygd att ärfva.
Min Herre från Loviiäe ftrand, c0?n Er Orator kunde vier,
An vanligt hårs, fårtjånfier prifa,,
Han borde fira den LOVISA,
Som Norden Greklands ära gen
α Ν.
ccafionem verborum, qvx fröns
difTertationis noftrae praefert,mi¬
hi fabminiftraile haud invitus fateor Dec. M. Aufonium, Poe«
tam Gallum, carminc fat ele*
ganti,Profeifores Burdegalenies
celebrantem , ubi, alia inter >
Tib. Vi£tor. Minervium Oratorem, ftatim ab initio?
ita adloqvitur:
Sipe Panegyricos placeat contendere libros\
In Panathenaicis Tu numer an dus eris $ Sive libet ficias ludorum evohere lites,
Ancipitem palmam Qvintilianus habet;
Dicendi torrens Tibi copia^ qu<£ tarnen aurwn, Non etjatn luteam voheret iüuviem,
Et Demofthenicum quod ter primum illevocavit,
In Tefic viguit, cedat ut ipfe Tibi ifc.
Nempe ad ipiumfontem Eioquenthe Grsecanicae, De- tnofthcnem, tantopere cum olim, tum im in pofte-
A ritate
& )2( Jjt
ritafe commemorabilem, digicus intenditur. Etenim,
hic idem aurea corona, virtutis & benevolentise ergo in popidum Athenienfem, quam iollennißime, dona-
batur, citulo adfcr/pto: άξενης συμπάσης evsxa ηομ εύνοιας ä), hujus audiendi cauiTa, cum eiTet difturus, ex tota
Graecia fiebat concurfus £), hujus fulmina, qua?, in palxflra oratoriaconflitutus, vibrare fv$vitdmmrocToc^
c) admirari facilius eflvifum, qvam imitari. Ergo,
jure i tio * audit Piinio : norma Oratoris & r egala d)y
Qvintiliano, lex perorandi e) , Dionyfio Halicarnas-
fenfi: Oratorumjui Jeculi, omnium maximus ica
qvidem, ut Philippus, KexMacedonum, vellet,nol-
let, profiferetur J 8 γάξ ist κοοτά τ8 Δημο&ενχς λό<γων I-
γ&ξαι τξόπαιον>\ϊ. e. neqiie enim contra Demofihenis
Eloqventiam tropaeum érigi potefl g). Dicarr» brevi;
non finibus exiguis pacri« cgerceri & cqnrineri potuic
Divina in dicendo vis, ac majeflas Demofthenica.fed,
Romani immigrando; id eftecifle legi tur, ut MCato
C.nforios, opcimus O atorf optimus Imperator, o- ptimus Senator hj> non »fto decore tergemino dilau-
dari fatis habuerit., qvippe novum accémt ex Hellrsde
repetendurn, quo Romanus De?/ioflbenes nuncupari
prsgeftiebat i). Adjice, quod M. Tull. Cicero, os
illud Eloqvii Latialis dulce, & vere melleum, ab De¬
mofihenis Orationibus infcrrptionem fuarurn Philip-
picarum in Antonium Triumvirum, fit mutuatus
£), unde ingeniofiihme luferpt Auftor Dialogi Mor-
tuorum A. 1712, dum Demoflhenem cum Cicerone:
loquentem inducit: vous faifiez dire, qv' il parle
bienj &moi, jefaifois dire> allons, marchons con-
tre
v
# ) 3 C &
tre Philippe. Onvous iouoit; onétoit trophors de foi
pourme louer l). Afthsc, &id genus alia,omitt:o?quia
prodiere ad hane Academiam , fub Ampi. Prxiule,
Diflertationes Cl. Magiftri Roiling OG. A 1740 de
Demofthene,Oratorum Principe, nec non Abrah. For-
nandri Calmarienf. A. 1746 de Parallelifmo Orafo·
rum Demofthenis & Ciceronis, inftituto ptopius, ß.
Le&oris favore fubnixus, memet accin&urus.
a) Cafaubonus in Athenawn L. XII. c. 3. Cfr.
Cic. de optimo genere Orationis c. 6. b) Brutus in
Cic. c. 84. c) C'/c. ad Attic. L. XV. epifl.i. d)L.
IX ep. 26. e) Inflit. Orator. L. X. c. 1. f) De
tat. Demofih. p. 230. g) Lucian. Tom II. edit.
Grrfvian. p. 703. h) Flin. Hiß. N.L. VIL c. 72.
i) Voßius de Natur. & Conflit. Rhetoric. c, 14.
k) Fab. Sorani Lexic. 1) Bibliographien Anti-
qvaria p. 38/·
$. II.
Viam, fine ulia mora, fcriptioni ut pafefaciam
„noftr32,Ciceronem neceiTe eil audiamus. ACTIO, in·
„quic, in dicendo una dominatur. Sine hacfummus
„Orator efle in numero nullo poteft: mediocrishac
,,inftruÖ:us, fummos fepe fuperare. Huic primas de-
„diffe Demofthenes dicitur, cum regaretur; quid in
„dicendo effet primum; hnicfecundas; huic tertias.
„a) Alibi: Demofthenem feruntei, quiquaefiviflet,
„qvid primum eilet in dicendo, ACTIONEM;qvid
„fecundum idem, & idem tertium, refpondiffe b)\
„Alibi: Eft ACTIO,qvaficorporis qvsedam Eloqven-
„tiae, cum conftet e vpee Α atque 2 motu; - ut jam non ne ίϊ·
« )4 C $
^ne éaufla Demoflhenes ei tribuerir & pri mas,& fectin-
»das, & certias c). Tullium éxcipiat Qvintilianus,ea-
dem in re adftruenda iisdem fere utens verbis: vel
„mediocrem orationen), commendatam viribus A*
„CTiONIS, adfirmaverirn plus habituram efle nio«
„menri,-quam optimam, illa deftitutam: fiqvidem 8c
„Demofthenes , quid efiet in toto dicendi opere pri-
„mtim, interrogatus, Pronuntiationi palmam dedit,
„eidemqoe fecundum & tertitim locum, donecab eo
„qvaeri defineret, ut eam videri pofiic non pnecipuam?
»fi-d folam judicafie d). Ordine fuccedat Valerius Ma-
„ximus: Confentaneum Ciceronis Demoithenis erat
,Judicium, qui, cum interrogaretur, qvidnam eiTet
,,in dicendo eificacifiinmm, refgondit % ύπόν.ξίσιε. Ite-
„rum ,deinde& tertio interpdlatus, idem dixit, paene
„toturn fe illi dtbere cor;fitendo e). Nec pigrabimur
Piinium adducere, paria qvodammbdo inculcantem :
„licet scriora fint, qii?e legas, akius tarr en in animo
„Tedent, qvse Pronuntianö, vuluis, habirus, gtftus
„etja^ dieend adfigit. Nifi vero Tai um putamus
„illudiEichinis; qui, quum legifft Rhodiis oratilrtérri
„Demofthenis, adverios fe habitam, admiranpbus
„cun&is, adjecifle fertorj riåeh dm 8 τrd uvrjs
ψατα ßodvTos, ακνικόειτε i. e, qvid fi ip'am audifletjs
„beftiam fiia verba refonantem, & erat /Efchines ,,μεγο&ϊκοφωνότΰίΐοε L e, maxime vocalis, fatebatur ta¬
rmen longe melius eadem illa pronuntisfle ipfum,
„qui pepererat /). Et haec vera, ni valde fiilJor,
fuit cauifa, cur in Q, Horrenfio tanta exifieret A£fcio-
nis dignitasj ut> dum adfpeftu verbis > & rurfus ver-
bis?
s
JK ) ? ( 3Κ
bis, adipeåui congruentibcjs rutebatur, incer^um ma·
neret, cupiditatene majori ad eum audiendtrm, an
fpeäandum, conflueret ingens moltirudo; hinc, tefte
XiphiiinOx, 7ΐλέϊςον των κχΤ άντον ά\$ξω7ΐων μετά ye, τον ΚivJfwoi rJmSy i. e. inter setstis fuie-homines poit Cice¬
ronen! valuic g). Nec reticendum erit Petr. Fran·
cium ftudium Eloqvendre corporis in ordinem rede- gifte 3 certisque regulis adftrinxifle, immo, fpeciminis
loco, Orarionem Ciceronis pro Arcbia Pcéra exhi-,
buifte, ejusque omnia membra, qvo oris habku, qva vocis flexione, qvo corporis geftu motuve , pronun*
tia rit, in adjeCbis cuivis colo & incifo obfervadonibus,
oftendifle b), Accedat tandem Lud. Creioilios-iefu«
ka, perfeclaii! Oratoris Adbionesm & Pronuntiatio*
nem, q vi adcuradus expofuit, elegantiani in geilibus
ac voce commendando, at adfe&atam deforrnitatem vituperando i). Qvid multa ? rerum expoiitionem vel
elegantiftimo flilo dicendiqoe ^enere expreftam, iine
AQionis gravirate, mancam qvodammodo & imper¬
fecta m adilanrique audientium coronae minus placi-
taram, funt, qni acricer urgeanr. in eoque perftent^
ci) L. i. de Oratore c. b) Cic. Brutus c. 38*
c) Ad Brut. Oratar.'c. ιη. d) Infi it. or at or. L.
XI. c. 3. e) L. VIII. c. 10 f) L i/, ep.3. eåit.
Ceüar. g) Excerpt. ex Diene L. XXV. b) Pafchii
Nov. Inventa p. 75. i) Vacationes Autwr.nales
Lutet. Parif. A.1620. Cfr. Difp■ de Hortenfio, Prin¬
cipe EloqventiéC ? fub Amplijf. Proc/ide > ventil a-
tam A. /741.
A3
JK ) S ( » j. III.
Iis, qvae ad ter iliud primum Demofthenicum
enodatius explicandum vifa fpe£hre, traditis,Misqvc
pariter, qux A&ionis dignfcatem generatim ilinilrant,
in rationibus in medium vocandis elaborabimus, qui-
bus addu&us fuit Demoflhenes, ot principatum Rhe-
torices deferret ad A&ionem, ultimam officii Oratorii
partem, excludendo, faltem parcius inculcando, ne-
cefTicatem Irroentionis, Difpofitionis & Elocutionis,
fua laude h. e. meritiflima, non defraudandarum.
Ergo probe obiervarunt Viri eriiditifiimi Demofthe·
nem, dum, tantum pretii & forfan nimium Actioni
ftatuendo, qvafi vero robur inde omne,tanq vam de jugi
puteo &aqva falienti in palaeftram oratoriam dimana*
ret, procedere haud dubicavit,ad mores ingeniumque
iui feculi & guflum Athenienfium, qvibuscum vi-
xit, in qvorumque congrefTu & colloqviis creberrime
canfias peroravit, five in Panathenieis , ludis aiiis pu-
blicis & conventibus folennioribus, five de Republica
adminiitranda in foro ageretur, ubi inficet^ mukitu-
dinis & iuftragia & adplaufus promereri, perhono-
rificum duceretur, lernet (ludiofe diligencerque con- formaife. Nempe non diffiteri licet Gnecos theatris
& fcena, tunc tempons, ita fuiffe adfvefacfcos hiffrio-
numque fuorum tam fcientes fpetlatores , ut ab Ora¬
toribus idem fvavitatis, idemque leporis flagitarent depofcerentque, qvod in fpe&aculis admirari ccepe·
rant, fermonem facundifftmum, nifi ifla arte fefe com·
mendaflet, haud raro faftidientes. Q vid, qvod, cum perfenfit Demoflhenes, qvando, omnium primo, in
publi-
& ) 1 c &
publicum prodiret, optime licet a praeceptionibusora-
toriis inftrti&us, le eum, q vem anhelaverar, adplau-
fumeamque fecundam admurmurationem popelli non
confecutum, ad praeclariiTimi eloqviipraeildia» A£b'o-
nis decas, qvippe iam diu Satyro & Andronico hi·
ftrionibus fefe torinandum prsebuerat, dedita opera,
adiungere&^dmiraculum usque, freqventare folitus
ert, Norat prseterea , qiiod cum fuifTet, ut cum Li·
banio Khetore loqvar: τξοίυλος την γλωτΊανεκ φύσεως, &
tfrcMcc dicere poßet, non item 'ξητοξίκά, primam litte«
ram artis, nempe ^,cui operamimpendendam cenfue-
rat, re£te enuntiaturus λ), cum vocem exilem &ob-
fen ram & fpiritus anguftia preilam 8z plura naturae
vitia feliciter fuperaOet ita, ut λωμπξοφωνίκν, imroo
decentiifimum gefluum fplendorem,, fibi pepererit,
induilria 8z exercitatione novus 8z alius veluti atque
immutatus Orator, non potuit non A&ioni, cui tan-
tüm feie debere vidit, palmam adiignare , uti adii-
gn.werar, de illaque magnificentius fentire. At inju-
rioß eßemus in eundern Demofthenem, ii morofe
propterea contendtremus abipio copiam & robur re«
rum
,nec non dicendi fcribendique vim fkxanimam,
ni.Ho habiram fuiße numero; fiquidem orationes i-
pfins , quae inmanibus exibnt, tantaque cum volu«
ptate letHtantur, rebus & argumentis locupletatae gra-
viffimis, contrarium ut tueamur, non tarn ivadent,
q van i iubent. Et huc, qvamvis alia non defint, ipe«
&at, omne pnn&um quae fert,fententia DemoÜhenl-
Ca in Pllttarcho: rSf v7roKetrccs κξίνειν εκ της φωνής„
τπς ύε^ητοξοίς εκ της γνώμης, LÜitriolieS
··*'·
?C ΓοΐΙΟ^ OiStOreS ex
& m &
éx feientia reflimari debere b). Ergo, falvo jiidicio
hoc Dcmoftheqis, falva manet manebitque veritas,
humani eloq^ii virtutes non in fola AfHone reiidere c).
ä) Sturmius de Imitat, oratoriet p. 478· Cfr.
C i c. de Divinat. L. II. c. 46, Crefoll. Vacat. Autu-
?nnal. L. III. c. 14. b) De decem Oratorib. c) Cfr. Dis- fertationesLagerlofoii, Anno 1694 1695 ,de pr<£·
cipuis humani Eloqyii virtutibus & vitiis, Up-
falia habit·
5. IV
De Dernofthene qvid tenendum fic, audivimus,
idem qvoque de Cicerone, Hortenfio, ceteris, qui
pro A&ione, tanqvam Oratoriae Paliadio unico,pro-
pügnanr, adfirmare fuftinemus, acque fic, veteri pro- verbio obtémperaturi, una fidelia duos dealbare pa¬
rietes conabimur. Apud Romanos ludebatur fabnla,
in Hellade toties antea freqventata. Q vis ignorat Ro-
fcum in fcena a), corporis motu tantum fibi amoris ab omnibus conciliantem, ut nihil·fupra, & cum hoc ipiojTullium decertare folitum, incredibiles animi
motus celeritatemque ingenii procudendo ;vEfopum aliosque, qvos fibi formatores vocis delegerat &ma·
giftros, filentio ut prastervehar? Nempe neceffitatis
telum urgebat caufTara a&itantes, & Roma^ verba publice faQrurus seque, ac Athenis, utin pari regi-
minis forma; &, ubi ad populum jus provocationis utramque, quod ajunt, faceret paginam, nec difpari
utebatur ratione, videlicet docendo, movendo,de- leftando. Etenim vulgus mobile, qvod a Piafone πνλυκίφοίλον9 h. e, bellna multorum capitum,
r eftis*
^^trTTric^iidit, plus ad externa quselrbet in oculos
fenfusque, nefcio, qva data porta, incurrentia, v. g.
ex voce Scentorea, & verborum (ono, ex manuurn
brachiorumque jafiatione, ex pectoris, frontis, cer-
vicis, humerorum 8zc. percuffione, adtendere folet, pondera argumentorum fententiarumque non debita
ädtimabione metiens, nec, prodignitate rei, omnia, minima, maxima, pervcfiigans. Abfit tarnen a nobis
qvam longiilime, ut de Actionis praiflantia & ufu
q vid qua in velimus detra&um, permagno utique &
plane commemorabili, dumrnodo prascipua orationis
firmamenta inter ie non committantur, fed pruden-
ter fta jiin&a in medioque pofita deprehendantur, ur,
amiciifima cdnförtione & opera auxiliari, hominum
animis ad bonefta qvadibef, &iufcipienda,& cum Lau¬
de ad (inem perducenda, fint infervicura.
a) Cfr. Difput. Upjalice habitafh, duclore Ampi.
■
Prrffide, Magiß. Sehrein Herdale??/, de Rofcio in
fcena, A. 114.0
§. V.
Ad liqvidum funt, ut tperamus, perdu&a, quae
de Demofthenica hypocrifi veteres prodiderc memo- rise, ita qvidem, uc A&ioni, multum nos adfcriba-
mus, at non omne; fiqvidem, ut in aliis fieri ad fo¬
let, ufum habeat permagnum, at nec minorem agno-
fccrc videatur abufum; etenim non poterit non, ut
cum Tullio faciam , difplicere Orztor, Dionyßam ge- ßiculariam fi imicetur; fi Titimn faltet; fi e lintre lo-
qvatur ; fi non legat dicatve, fed male cantet j fi ?niU
liapajjüttrh declamitet; fi latrct,non agatj fi, inter pcr-
B oran-
JK Jglöf Ät
ofandüm, fe?net jaßitaverit, mujca iüum
tbrnedere qveant a). Qvid, quod in rem illuftrandam
licebit adducere judicium fet lepidum GundÜngii, po-
pularilingvaitaredditunu Konung Gufhf ADOLPH
„var en våltaiig Herre, fom vid fiaget i Lützen 163a
„red emellan lederne, ftålte fit folk i ordning ock up¬
pmuntrade dem: men Wallenftein talte åter intet, mc-
„kadeallcnaftmed htifvgdet ockvifte med varjan,där- pf öre fager hanGurtaf ADOLPH förekommer mig
„fåfom en Cicero,vh vilken prydel.ig.en tak, ock Wal-
„kein fom Hortenfius, den der giorde luttergeffos k).
Reibt, ut ad qvieftionem jam diu agitacam devolva-
mur, a rebusne^an a ver bis, pendear verae Efoquen-
eise vis & foliers perfvadendi ratio, qua exundet dote
efflorefcatqne necefte fit, cum voluptate & adplaufu
circumftantis corona?, perfonam fibi impofitam vel
iuiturus f vel- ornaturus.. Qusefiionis propofitas anti- quitatem, at nondum deciiae, fubeiiutiqve caufia,
eur demiremur. Recenfeantur ordine, & planiffime explicentur,qua2 ad rem condupant» Nempe in epiffc
Ciceronis ad Cornificium hxc exilant: proxime ad te:
pfcripfi de optima genere dicendzin quo fiepe fufpica·
v
„.tus furu te a judicio noitro, fcificet ut do&urn bom!·
„nem a non indo&o, pauluium diflidere- Huic tu Ii-
ρbro, maxime velimex animo, fi minus gratias cauffa, fuffragere c). Nec difpar efi: fenfus epifi. Cicero-
„nianas ad Atcicum d): cum fcripfiflem ad Brutum
»de optima genere dicendir non modo mihi, fedetjain
„tibi, fcripfit fibi illud , q vod maxime placeret, non
£rabari; vel inde argumentaturManutius* Gommen-
tario
...
> IX C 1R
Famih Ciceronis p. 140. difFerre la eo,ciimGorniBciuai,tumM. Brucum, qvod EiocutionI
Cicero trrbuebat plurimum, cum uterque rebus paule plus,qvam verbis, adfignandum judicaret.
d) Cfr. Difp. Candid. Auguß. MonteIii Roß.
nuper , fub Ampi. Pr&fide, editmn de Arte bißrio*
nioain ufum Orator. b) Job. Guß. Mittag in viu Guß. ADOLPHI ρ, ι%6. c). Ad Famil. XII, e~
ρ iß. 27. dj L. XIV. Epifi. 20.
§. vr,
Neque diffimulandum eric Ciceronem , qvod dh
cendi genus., vehemens, incenfum atque πο&ντιχοψ
eil confe&acus, in -quoanirni perturbantur mäxime&
conckantur, & in qvo uno regnat oratio, adverfa-
nos fiepe de ftatu omni dejecifie ipfumque Horten- iiutn, ita qvidem, ut nihil poifet fom mus ille Orator refpondere, ad inckas veluti redegiife. Tacebo ho-
minem audaciflimum, Catilinam, qvem infenatu ac-
cufaverat, obmucuiffe; mitt o Curionem patrem, pri*
vata in caufla magna & gravi, fubico adi edifle , fibi ve«
nenis memoriam ereptam di&icando; adjusgo in mi- ferationibus, erjaroii pliares idem faxum volverenc, perorationem Tullio omnes reiiqvifle, q via ingenio
excelluit& dolore omnia adfeqvebatur, Hic,inquam, Cicero, dum ipiius fvada & ·ψυχαγ<νγ/α in plangore
& lamentatione non minus, qvam i«argumentis,gaa~
dia & laetitias pra? fe ferencibus , ubiqoe triumphar
bat, judicum & audientium, qvo vellec,animosper-
rnovens,ingenue tarnen fatetur, ii dicendunf föret,
qvid ipfi optimum videretur in arte tradenda atque
U 1 excel·
& ) u ( te
excellentis Eioqventis fpecie ac forma adumbraiuiw.
non invenire & judicare, magna illa qvidem, & tan·
qvam animi initar in corpore, fed propriamagis prli- dentiae, qvam Eloqventis; non qvae invenerit dili-
genter coüocare ; non vi ac virtute agendi movere , fed eloqvendo florefcere. Kationem hane addit: unius
Oratoris locutio proprio fignata efl nomine orationis:
■Nccbiventor , aut Compofitor, a ut Act or, fumma qvae-
libet comple&itur, nedum om nia, fed GrsceabEIo-
q ventia Ρητως & Latine Eloqvens diftus a). Vel inde
nernini obfeurum effe potcfi, ex judicio Tulliano, prscipuam Rhetoris curam dehere efle verborum,Sc eloqvendi robnr maximum hifce concedi. Neque a C'cerone diffentit C. J. Cadar in Libro de Analogia,
„dum verborum defeÖum, effe originem Eloqventise
„probat·, dumqve eflato fuo: habe femper in rremo-
„ria atque in pe&ore, ut tanqvam fcopulum, fic fu-
„gias infolens verbum, Elocutionem Rhetoricam tant- cpere commendavit b). Hos, fummos magiftros,fibi
praeeuntes feqvirur Qvintilianus, offendendo EIocu·
tiorris rationem parrem operis difficillirnam effe, idqve
inter omnes Oratores conveniile r), Ad hujus Qvin-
tiliani fententiam accedunt Au&ores Rhetorica: La¬
tins Marchics, qvippe qui Elocutionem partem o- rationis non podremam, fed prseihntiffmam, prae¬
ter Figurarum uiitatum numerum, novo Online ηο·
visque Definitionibns, Exemplis feleÖi dim is, elegan-
tiarum fontes aperiendo, expolivere d). TheoJ.
Do&or. & in feminario Patavino dud. Prsfettum Ceieb. Iacobum Facciolatunr adtendentes, eum de-
pre*
Μ ( &
^^rrrmTlumus, Orations Α. 1715 Patavii edira ad
Khetoricam, inElocutione, potiffima Oratoris vircu-
te commendanda maximopere laborafie, cx nomine ipfo id primum^confirmando; deinde ex Caefaris, Ci-
ceronis & Ovintiliani au&oritate; tum qvod fola fine
Inventione iaris bonum Oratorem faciat, Inventio fi¬
ne illa non faciat, poflea, quod Eloquentiam ab aliis
facultatibus diilingvat, denique, quod Oracorum ge¬
nera inter fe diverfa conilituat, poftremo, quod fa¬
ciat de parvis magna, de magnis parva, in quototam
vim Eloquenciae fitam efie Itocraces arbitratur. Ob-
je£lantibus rerum Inventionem ipfum abfiulifie,Oratori
inanem verborum fonirum reliqviflc, ita reipondet:
Ego illud dico, res Oratori neceflarias effe, qvia pro¬
bare necefiicatis eil, fed rebus fidem artificio verbo¬
rum adferri, verborum artificio derogari: indem dico
Inventionem eife veluci foltim Sz fundarnentum Elocu^
tionisjfed illa.mad mulras facultates,hancad Enetoricam
iolarn, perrinere e). Nec.iilentio prxtervehi faseillllu-
ftrem Joa.Gviljelmum Bergerum, dum monet proprio-
rumfplendidorumque verborum ele&ionem illos, qvi
audiuntjducere mirificeacpernuilcere,atqvecumplu-
ribus , qvibus ilipatur, dicendi virtutibus admirabi-
lem facere orationem, tantoque ilndioiius ab optimo
quoqve coli velOratore, vel alio feriptore, qvantoma· x
gis animam quafi vocemque rebus folet ipfis imper-
tiri /). Sic in ipfa verborum le&ione quendam pul-
critudinis fontem quaerit Longinus, e quo, praeter il-
lom pulcritudinem derivat dignitatem, peripicuiüa-
tem, pondus, vim, robur, aliaque dicendi decora,
B 3 quae
# ·) 14 C »
oration i,' tanquam ve Πis, fqfgentibus cMin£h gern
mis, imagirii cuidam puicerrimse adjiciantur, a) Orat.ad Brut. c. 14,15,16, /7, 18,19. b) Gellii
,
No&. Attica L. I. c. to, c) biflitut. ör#i. L. VIII. in procent. d). Conf. Pr afat. it em p. 7/. Pag. 55.
& fjt.edit.Lipf. f) De Natural. Pulcritudine Oratio-
nis ρ. 2/7.
S. VII
Rebus plus, quam verbis, flatuendum -eflepre-
tii defenficarunt olim Cornificius Sc Brutus, hoc ία negotio Tuliium deiercntes, Conf. finem §. IV, &
i dem ipfum perplacuit b. m. Lagerioof, ad hane A- cademiam, Proieffon perqvam celebrato in binis dif- putationibus ancea citatis, ubi prsecipuam Eloquen·
tiac vim non verbis, fed fententise & rebus, ineftede- ihonftrat, indeque AfHonis in dicendo efficaciam de·
rivari. Argumenta illius in medio ponere nec vacat,
nec Iubet. Alia incedit via Ma gift, Nie. Apclberg
O. G. in Difput, A. I755.heic habita,de Nexu In*
ventionis & Elocutionisin Oratore. Dignuseft itidem, qui audiatur Joh. H. a Seelen: vera ac genuina Elo-
„quentia non verborum tantum nitorem, fed argu-
„mentorum etjamquserit pondera, quibus poflitper-
„fvadere. Hoc modo fe diftingvit aloquentia, cui
„verba quidem non defunt, defunt autem idoneas,
„graves Sc ad perfvadendum apta?, rationes. Ejusmo-
„di enim Rhetor nunquamfinemfuum obtinebit,nun-
„quam perfvadebit, in cujus orationem qvadrat illud'
„SaHuflianum: fat is loqyenticefapkntitf parum aΛ
Quid, quod prope rniramur C. Nucillanum* q vi
cctero-
) i5 ( Ή
^erötJüSrprofitetur fe Anti- Rhetora'; quemadmö·
dum, in orationefua,adverfus Eloquentiam infurrexic»
eandem ferre opinionem tucri: in duas potiflirnum»
„inqvit, partes Oratoris fiudium confertur; Kerum
„h. e. argumentorum Inventionem, de qua copiofe
„multi perferipferunt,; & verborum idoneorum ac Fi-
ygurarum exeogitationem· Primum quaerit Orator,
„qvid fit dicendurn, deinde quomodo, quod invenit,
„dilucide, eleganter, copiofe, lepide, poilit expli·
, care. Nim Memoriam Sc Actionem nonnuili ab
„arte (ejunxerunt, Sc Difpofitio non tarn nova eil Ora-
y toris pars, quam quiddam Inventioni Elocutioniquc
„commune» Hsec igkur arcis eil fumma; invenire,
„quiddicas; deinde,quomodo dicas, F). Neque
aiia fedit fententia Verelio noftror abfolutam Elo~
„quenrias imaginem non tam pigmentis Sc flofculis»
„quam habitudine, fucco, robore Sc nervis aeftimari
„conflat, Sc optimam illam, quse fana , tarnet# ίϊιτι·
„plex Sc frne ctiltu» Fit namque per adfe&atai Elo-
„quentias delicias , ut rerum pondera verborum le·
„nociniis ac calamiftris quis frangat ac enervec c).
Noftrum quidem non eil Ii tes tantas eomponere,
ne nimmm nobis adfumfiife videamur, id iure tarnen contendimus Adagia beic, uti alibi, locum promererit
.
Visumtafortior'j ConjunSia valent, nec non Rcgiun$
lllud Emblema d)v
LA LIAISON' FAIT Μ A VALEUK*
LA DIVISION ME PERD*
a) Not. in Kirchmanni KJhetoricam p. i. Cfr. Oifpi Juk Ampi* Fraßde habitasy de KJjetorica Vetere &
Nova,
$ ) Ιβ ( &
Nova Α. 1*14-3. & Π46· dt em de Fondere argwnen-
torum in Oratione A. 1*143. lte?n de Difcrhnine in-
ter Eloquentiam & Loqventitmi A. 1343. It. de Ra-
tionexf Oratione, fulcris Eloqvtenfia A. 1343. b).
Pag. 234. c). Epifi. p. 8. d). Vid. Difput. Hen-
ric. Rofenflierna de Ordinum Eqveflrium in Svecia ufu antiqvo & hodierno, Upf. An. 1348 p. 33.
SOLI DEO GLORIA*
*
