Problemata quædam philosophica cum brevi eorum explicatione, decadi duplici inclusa .... præside ... M. Erico E. Brunnio ... publicæ dissertationi, ingenij unice exercendi causa, subjecta ab Erico Olai Rimming Roslagio. In auditorio Gustaviano, ad diem 18

Dei immortalis

_Åufpiciis

_f

Problemata

_quxdam

Fhl-Iofophica

cum

brevi

eorum

v

explicatione

?

decadi

duplici

inclufa-»,

Ex aflenfu vcnerandäe Facultatis

_{Philofophicae,}

in ccleberrimoUbfalienfi _Lycaso,

P R JE S I D E

R^yercndo PracUrtflimo Piro,

M. ERICO

E.

_BRUNNIO,

Hiftoriarum Profeflöre

_publico

& _ordinario,

_Prasccptore

_{ac promotore}

_fuo

omni rcverentias affecb a?tatem

honorando.

Publica_{dijjcrtationiywgenijunke exercendicaufd,}

JubjeCla ab

ERICO OL AI

_Demming

_Roflagfo.

InAuditoriQ_{Gußavitno, ad diem iZ> Dccemb. t64, 4«} horn d 7. matutwiSi

<*%):(%&

UBSALII,

&éi # &&_^Sf

_&

_{nft ^ #%}•$

;|f

#

Annuente Diyina

_gratia.

Efto :

PROBLEMÅTUM

PHIL060PHIC0RUM

I.

Generalo.

r0 An

Philofophia

_aequo

_jure

in

Theoreticam

&

■

^ra&icam dividacur i

Tquidem qusedam ex

Philofophia? fertiliflimo

promptuarioj problemata congerete5

ani-mumatfcenderirnus, nqnabsreforet» fi

pri-mum ha?c _quadtio ventilanda _proponatur, cum varié divifio Philofophiae ab

Autho-ribus_{tjradatur. .Quoruyr»opiniones recea»}

ferelongum eilet. Quaproptere«m , quam

ample&i

lu-bet fenfcentiam, tum _{antiquis, puta} Pküofopho, _{Üb. ?.Me»}

taph. c- i. &Cic^rooi 1. i.

Off.

cum modernis plerisq;ido-ftiffimis hominibus ufitatam,aMrmantibus hancvcrc

con-fiftere_{pofledivifionem» ia medium aåerimus* Hifce} fuf-ulti ratiombusi_{defumptisr":^}

». A Siibje&o Philofophiae, quod

eß-animus

humanus,

duplici.jnftru&us facultate i fciiicet

a$rKQgtilutys.

lila ratioaem rerumveritatcperficiente; Hxg_ycrö

volun-'

tatem ad honeftasaftiones perducente, Duo enim funt

officia _{fapientis: Divina}

_contemplari,

_{& humana}

gubep-narcj.

ß. Ab Objecto: quod Resomnescreata» conftituunt.

& duum _{juxta Arid. Etb. Nie. I 6, c. 3. funt generum;} a-Wz necciTari« five «terna? , quod _{uns cum} toto uoiverfo

durent; alia:contmgentes, qux å voiuntatc hominis

dc-pendeno.

A Fine,_{qui etiam duplex: Cogoit:o vei&appeti«}

tusbord. Namres, _{qu^a natura funt, vei fiunt, ideo}

tra-Ciamus, ut earu'm caufas _per effecta _{cognolcamus, casq;}

imiputare _{nequearr.us. Res autem quae å tv-bis fiuot,} noofolumob _{Ijcientiam fenatamur, fed} ut adattionem

d|-rjgamus^,

Ex morbis duobus, natur« human«

protoplafto-ruro _{laplu inuitis / Ignoratione veri & adtionum kr«Jut,}

Quorum illeadintelleCtum, & theoria curarur; alter ad

voluntatem _{fpedtat, ac praxi fublevatur. Hinc liquidö} conftat; Habitumillum Ehilofophi«, mentem humanaiB

perficientcm» in partes duas re&e diftribui podfe;«

II.

ßeneralo.

2. An detur uniyerfalis

difcipHna

₅

generaliffimo-rum terminorurn

_{explicationem}

_&

diftindtio-nem dilucide

_proponensr01

Quanquam nonnihil difficultatis h&c _quaeftio in fe

cöntineat, ob varias _{opiniones. Tamen oblervatå}

Philo-iöphorum acribejå,veritatem, remcum inteiledus judicio

conformantcm? _{quantumfieripoteft, indagare oporteu.} Np*

3

Neßruro _proptereå

fenfum hac ratiore

_{fipehrc oopabi«*}

mur; Sienim Objcöumcum (uisafrt&'onibus reale, &: å

rdiquarum

dikiplinaxum

öbjk&i* dirtinetum detur, utiq;

deeo _difeiplinaefttradenda,_{at verum prius.} F.

Ha;cpa-tet .* Naro datur Ens, _quatenus Ens» quodio nulla alia dif¬

eiplina proObjecto habetur

quåm inMeraphyfica,

Ison

in _{Logicå : qiooiam Ens}

_{ad notioces}

_fecundas,

_ipft

impo-fitaf._reßrjngit,

_{qued fit}

_geous

_vel

_{fpecies&c. ideft,}

_quate«

dus inteilectus circaillud agendo verletur , utSyllogiimus

oriator & ver itas elucelcat Dein de ab Årift. rak

K&2 ris Gitentf ion; nuncupatur. Qnde Logica

Ens,inaiiarumlcieatiarixmacfacultaturnufum conßderat.

Atq; ita eft habitus

ioftrumcntalir\

Ens

verö qua ta-le faabitum _{aliquem principalem}

_{requirit, qui}

_illud

fecun-dum fuam communitatem & _gencralem conceptum ex* ponct. Sicneq; in alijs

fcientij.s hoc

pio

objedo

tradtatur, quippe cum in iilis

ipecies

quadam

cLtis

objccla

(uppe-ditant. _{Igiturdikiplinam aiiam}peculiarem, ad gencraks

terrniuos ueciaranüos, eonftkub opera;pretium efts

I i lo

Rhetoricum,

An dodrina inveniendi &

_diiponendi

_argumenta

pcrfuadibilia ad

Rhetorkam

vel DialeÜicanj

pertineat^

l

Rhetoricam Ariß Hb. i. Rhet _cap. 2. hor modo

defcri-fcit: fva åt ätvdiiis vst.) £*«fiy 7»

é»dV-7rjzlicv. Eft quiccm Rhetoric» facultas videndi,

quid.in unaquaq; re.ad ferfuadendum

fit

aptum. Verum

uudéidhabcat>contruvertHun Quidam enim Rhctoris

argumenta

mvcnire

injSciuntur.

Quod falcem

ip

u~

lUnammctlem(utdicunt)corinnviteafc Ca-terum aliå

feri-inur_{cogitacione Cum}

loci

_{invcntioßis Dialeåie#}

genera-les änt? &:vcritatiscaufä ibi doceantur,noi- d'cendi _Magi*

flrisvicioverti debet» fi dieant, quornodo tili loci _{in tpeeie}

adres propofitas>in fingulis caufärum generibus, _acconv

modandifiot. DifFerunt proinde ba? inventior.es inpri-xnisFine. Rhctoris eftperfuafio. Dialedtici vero

proba-bilisdiflertatio. DeindéMateria : _{quac Rhetoriceseft}

ar-gumentnm

«©»wr.

Dialedices

autern Deniq; Torma : Rhetor _argumenta perquirit, _{pt ad} populärem

notitiam &voluntatis, _{affeduumq; motionera fpedanu.}

Diale&icusrarium _{quatenuseaadmeritera inftruendam a«}

ptalunt> exponit. Oportet

igitur

eum qui eloquentiae

ftudio _{ardpt» benéLogicis imbutum efle, liquidemooines}

artes ad humanitatem pertinentes comrnuni _quaIi _riexu

conjunguntur (atteftante Cic.Orat proArchia).

Praeter-eå_{dilpolitioDiale&ica å Rhetorica diftinguitur; Quod il¬}

la _{redlé utrumq; terminura cum medio difponerc, item}

quamethododifciplinae&qu^ftiones

omnes ordtoari

de-beant# informet. At Rhetorica _{difpoiitio, quo ordine}

partesorationis

mmtyjf

collocari poiliqt,

oftendit.

Quam-obrem _{argumenta ad perfualioneminventa artificio Rhe«}

torico» atadprobationera feu difputationem _exeogitata

afgumenta>

Diäleüicse

competereaflenraus^.

IV.

Logicum.

Ån

_fpecies,

_{v. g.}

_homo,

_poflit

_dici

_Genus

_ratione

Individuorurn, feil. Petri,Pauli, &cl

In dubium

_hoeprobknia

_textus

_{Arift. lib,}

_{i.Met, c. 3.}

ij

>

runt. Si _{jam individua difterant, aut genere autfpecie} difcriminant, at non _{gcnere. E. fpccie. Sed Arift. eo}

inloco dedifcrimine univerfali, non indmduati feu

nu-mericoj_{agit. Quo modoomnerndifFerentiam} univerla-lem eflevel_{generis, vélfpeciei, concedimus. Sic Petrus}

& Paulus conveniunt, _{nempéquod uterq; fit homo. Ve¬}

rum &eodern _quoq;fingulariter _ab aliis_{, v. g.} å

cane,e-quo,&c. diflferunt. Deinceps Arifl. alibiidemnegat,

di-cens: ov

_{i&iupbqmir©*}

_toov

tivuv Dicatautem

aliquis; fiindividuum fit

id

quodeft, peranimam

rationa¬

lem, _{fequiturhoc individuumefleillud, quia cådem}

ani-må _prsditumeft.

_Coeterüm

_{cflftinguendumeft inter effe} rationcfenfus, & efle ratiöne intelledus. Anima homi¬ nis _{prout ab intelledu concipitur", quoddam}

_univerfale

eft, quatenus veto

fenflbus

percipitur, fingularcquid

eft»

juxta illamMaximam : Omnequod eft» eoipfo.quqd

eft>

fingulare eft* Ultima itaq; diflfcrentia, quae extra

meö-temefl» noncommunis,Ted _{propria exiftimatur. Quare}

illa tantum fpecie _{diftingvuntur, qua? formas} oppofitas*

non _qua eflentias_{proprias&fingulares habent, ut}

inäivi-dua: Petrus, Paulus,Olaus, öcc.

i. An una fit folüm hominis Anima_{> an vero}

Nonnullistresin homine flatucre_{Animas, fcilicet}

yc-getantem,fentientem& rationalem, arridet, _{quod varias}

& _{diverfasedat aäus. Nam difcrimen a&ionum, arguic}

V,

For-Förråuriim diverfitafcem. Verum ha?e cum _{grano falls}

iuritaccioienda. Nonenirn ha;Aninnaein hominc _quoad

rpccienj» fed lecundurtigradus & diverfaspotentis.s ditcre-pant. Quianonfunt contraria;, ita ut eppofitas babeant

adiones & non in uno _{fubjedo conve'biant. Geocricas}

tarnenfive (ubordinatas & _{lubjeda'Forma- ultima? & per«}

feda? Anima; rationali dici conluevcrunt:. _{Igitur uoam}

inhomine efie Animam, cum _{Philippe Melanth. hb de}

A-nima, _{püta rationalem omnes fuas adiones}

determioan-tem,_{quodeftfpiraculum iliud vita? (eparabiJe,}

inprimor-dio crcationis, Gen.i. v._{7. primis parentibus}

infpiratum*

affimjatnusr\

V I.

Phyficum.

2. An anima rationalis in fuis adiionibus

_organis

utatur ?

Etfi_{åplerisq;conceflum fit, animam}

_humanam

inor-ganicam

cfie,

id

eft,

corpore,

dum intelligendo

vd volen«

doagit,non proinftrumento uti> led absq; eofua munera

obire. Tarnen, _{qui adiones mentisorgaoieas effe, quod} miniftcrio cerebri,_{fpirituum &fenfoumluas cxerceat}

ope-rationes,ftatuunt, non defunt. Qua; faciletolerari

pof-funt. Simodö anima, dum eft in corpore, citra prarce-dentem_{organorumcorporis adionemdeuantepropriam,}

noninteihgit neqj vuita Cumautcmper le agit, & pure

intelligit,acvult:tum minimeorganisutitur, quippé quod fola anima fit_{fubjedurh fuorum aduum. Fatendii'm} qui-demefts animam fine phantalmate nünquam intelligere, innuenteArift.1.3. de anim.c. 2. atidnonpro organo. fed pro*

proobjefto

habet.

Oportet

enim

materiam

intflhVihi-lemmenti per (enfus iuppedicari,. Itaq,Anima rationahs

organis per

fe e/t abioluta.

Cum

ad

acliones eorporeas

ccrta qualitatum

tetöperies

requiratur,

cui _fpiritualis Ani-maalligata

noneft.

V I I.

Phyficum.

g.

Ån

Inteileftus

prius

cognofcat

fingulare,

quam univerialo ?

Cum omnes cognofcente« facultates _{fubordinat# ita}

Junfåa; Got, utfinis unius a&ionis fit prineipium altersus, fenfusq; fmgularia cognolcänt: Mensquoq; eadem

perci-piat, n.€t efle efi. Ondefit-ut homo propofitiones

fingu-Iareseffbrm jt,ex _{quibuspoftca univerfalia cölligat>&}

judi-ciurn Jensuum de _{fingularjbus toties corrigat» quorics ob} imlann ad _{objectom difpofitionem iüud aberrat. Haec}

au-tem _{cognjtio beneficio accidentiurn in fenfus}

ineurren-tium fieri aflolet. ütrum verö _{prius innotefeat, de hoc} dirtindioadh bebitur, Si _{ergo decognitione intellediva}

Sc oon ilnfitiva, de _{yonfufa, non diftlnda, de fimpfici ap-'}

prehenfione, uo i compiexa> Sc demum de priori _tempo¬

ris, non _{dignitatis qu«eratur. 1 um fiuguiare prius quam}

univerfale _{concipitur- Namabftradumnon potdl}

appre-henidi, _{aiiiiiiudå quoabfirahitur, priusinteliigatur.}

,VIU

JEthicum.

i. An vofuntas in fuis aöicnibns ab inteJIeöus

judi-judlcio

pra£Hco>

num vero

å

concurfu

Dei?

ejuscp

pnefcientia determinetur

?

Antequamhac qujeflioconfirrnetunnotandum eft in- '

pfimis aliud cfle

voluctatem movcri;

aliud

determi-nari. Movetur enim voluntas _{quoad adus} cxerci-tium, _{qui tunc omsesvoluntarii d cuotur. Et nirn licet} proarbitnosgereveinco, Garte*urn determinatur quo-ad fui adus _{fpccificationem, fciilcet u hoc o g ;? &non} il-iudj hi actus _{proponuhtur aBintell rdu vbiuntati tan-} , quam bon/, ut eoseligat, Dcindé raulä

quid^m

prima ad

a&iones_{exfequendasconcurrit, hoc tarnen generalite^ 6c} conditione_{quadam nonverö fingulari modo ad hunc aut} illum aflum_{producehdum» facit.' Quoniam Deus in pri¬}

ma crcstione homiui liberum volcridi vei colendi Arbi¬ trium indidit, Pratercå voluntatis _{proprium elf Jiberé} agere, fedformaliter, cumrad x libertatisinInteüeduüt»

& nulla _{poteftcfle lihera rei eledio, ubi nulla eil ratio«} Proiode ad überas voluntatis aßibnes_{Judicium Intelleclus}

pradicumrequiritur, idq; ultimum,non vero ut ad agen-dum cogat, fedut proponat,quornedio, perpcnils

omoi-buscircumftantiis bnis _{åvoluntatc eligatur}

_{éc aCflllfatur.}

Åtq;fic voluntas idaeeeptansin

incognitum

non reraturt '

fed ratio quareelegerk, reddatur,

IX

.

-, ' , '

*

_Ethicum.

2o Ån ficut

_Spontaneum,

_itaSc

_Invitum

_duo

ha-beat

_prineipia,

_{Appetitum &}

_Cognitionem

_?

Ari/loteies üb. 3. Eth, Nie, c.i,boc _{modofpontaneum}

To ézvcuv civ wcLD * >J ca a.vta, «A>X 8 xa$''r x*su b) oa ii Spantaneumcit» cujusprincipium_ett

inco>quifcitiingula, in quibus eft a&us. _{Alias volunra»}

rium dicitur, _{quiafcicns Sevelens agit. quandoquisfpooté}

aliquidcommittit.

Unde

duo ad hane a&ionemncceflario

rcquiruntur: Notitiafcu feientia, qua & conlcicntia

ap-pellatur rei agendae,ejusq;

principium,quatenuspuafiprae-coquidam legis _{natur» aut}

divinas,

luggerens quid_utriq;

conleutaneum val diüentaneum lic: Etvoluntas

coolen-fumautdilFenfum adtioni_{pracbcns. Cseterum Invitum ibi¬}

dem ab Arilh deferibitur:rAoxit Jg iacéonet mcq m ß1%, q ^

Hyttteu ywot&vcu. Invitafunt, qu*vi aut _igoorantia mint.

Hinc _{duplex Invitumenalcitur: Aliudpervioleutiam cu¬}

jus prineipiumfofiselt, &taie, ut nihilad id conferatis, _qui

a . itaut patitur.

. ( Hicattendendum ed a. Quod

violen-tum _{propriéin hotninefit cujus principium non} hmplici-ter externum_{eft, led ita}ut res illa fit contra animi noftri inclinationera, Q _{Quod atlusexmctu} orti, _peraccidens,

& fccundum _{quidvioienti,lirnpiieiterautem fpootanei}

di-cantur, _{quamdiverfitatcrn circumftanti» rcrum adferunt)}

Aliud per Ignorantiam, per quam res ab hominetit, ita

tarnen, uteum, _{qui fecit„ poftea poeniteat.}

Igiturlguo-rantia diciturcaula attionis_{improprie.* Quoties enim} he-ri _{quid dieimusob ignorantiam, totiesid volumus, igno»}

ranciam i 1lam tollere _{fcientiam,qu» prohibitura illum a} -ttumfuerat: _{Froprié verb caulaleu principium, notitiaSc} voluntas vocitatur, _{quod erat dicendunij.}

•X'

Ethicum.

3.

An

in

juramentis

tyMpw

fignificationibus

_uti

liccao *

Nega-Negativaro cum

facrae

paginae

tuentur

fcntentiam

s Exod.20. v. 7% Noo afluroesnomcD Deitui in vanurn. Za¬

charias^ v.17, Et ne cogitetis malum adverjus armcum veftrum, in cordibus veilris : & juramentum

mcn-dax, ne ddigatis- Sie vid. Syr. _{£3. v. 17.} Matth _{5.v. 35.} Ja¬

cob. ₅ v i2« Tum recta ratio fcadetexlege natura?. Ne

quisaiteri aiiter faciat, quarr» fihi ipfi fieri voluerit. Prasci-/

pué verb 0 quisanimo fallend* proxicnuno hiuro,juraverit,

inhoneflum & ncfas ducitur. Cum finis aCtionum

hurra-naruro ulrinuis* nimiruroGloria Dei &Salus _proxirrii,

vio-leru^. idcirco _{quciiquaro aiiter jurare 5c ahter ientire} dedececu .

X L

Ethicum..

4e An

Judex,

_qui

_{eft Juftitiae dißributivae}

exfe-quutor,

fcmper fécundum

adia

&

_probata,t>

trurri vero fecundum confcientiam

_aliquando

judicare debeao

° ;

Quamvis JCtorum fit _{fuper hac quasftione fufius}

dis-quircre, quorumalii priorern foveut, alii pro poitenori pugnant fententia. , Tarnen cum Juftitia? traclatus ad

E-thicum forum _{pertineat, omiilis contrariis argumentis,}

rem ut fit attingamus. _{Quippé fécUndum allegata}

Judi-cemTentennam ferre _{oportet, cum iniis falfitas}

antea&a-rumfcrum _{yeritatipmnino cedat. Seeunduro}

conlcren-tiam autem» (i judex_{per beneomncm aüum,}

per-penfis omnibuscircumftamus, noverit, _{juxta Salomonen*}

Prov. J2.v _8. Qui _{quod novit}

> oquitur judex fit Jultitite.

iUtaroenconfcieatia certa _{5c explorata rei notitia, mm}

pro-propria.

&praeconccptäopiniointejligitur»

quac

facpctan-quam glaucon a

oculos

Judicum

affcäibus indulgentium»

obftringit. Quarelegis habenda eft obiervantia,ut

Jufti-niar.u-lib. 4=rit 17. Inlt. ait. Qux fi de faüo mentis con-fcientia:aveiiétur reusnou tåir»puniendus, _quam

defcn-dendus eft,_{quod Divininuminis authoritas,reiinnocentis}

puritas, Iudicis retlé

confcii

neceßitas,

poÜulat

urgctq;.

Ethicum*

Ån Amfcitia veré dicatur mutua & confirmata

proborum hominum bencvolentla

ex

virtute

confurgens

ad

vitas

honeftce

conjundlionem

perducenr*

l

Adhoc_{problema determinandum, opers pretium vi¬} detur eile,_{primö quidlat, deinde quotuplcx : Iilud}

defini-tio in_{lya}mate dato,exponit, qus juxtsLogic»}

tenorem inGenus & DifFerentiara relolvitur» Genus _ponitur

bc-neVplcntie,caq; gcneräliter accipicnda, qua (exCie.in Ls-Ib) lublatå- ncmcn aroiciti»tolbtur. Mutuadicitur,_quia

rcquiritur in amicitia'uvvi(pi>,9]c-i$,leu redamatio.

Confir-mara_{vocatur, nam aliasnonelthonefta,ob virtutem,}

qu» eilresfirmilTiriia. DifFerentia _{conftatcaufis,}

quarum i.

Cäula i fficiei s_{(taceana iiniverfalem }}

principalis eflvirtus

cninis, qua? amicitiam exfe _tanquam

ibbolem

_progignio.

2, Caufa minus _{principalis efl:}

mcrum facilitas & mutua conveiiatio, Simihtudo illa conil/ht in nioribus, fludiis, fexu,stråte,ahisvérebus coblbnis. Converiatioverb red-dit homines iisdem _{moribusconfuetos» uniusq; mentisr'}

Sedcritcontinuata, cumnemo facilé redditur_amicus,n|ß

cum _quomedium Talis coraederis, _{ut Arifl. lib#8 Eth. Nie.}

cap,3*docet: neq; fintprius amici, quånValter

alteriama-bilis&videatur&credatur eflb. 3. Caufs_{adjuvantesTunt}

opes, honores& commendatio aperta. 4. Caufa fiuaiis

fcu Finis _{qui triplsx : Ucilitas, lucuaditas & Honeiksr*.} Hincdittindio amicitiseratioae _{ohjedorum triplex}

reful-tat, ». Cialis^ _{qua; propter utditatem, quam fperamus}

nos ab amico_{aeccpturos,Tufcipitur &}

_diejffitf

_hane

amici-tiaramasimé interfeoes locuvn habere, ob eorura imbe-ciilitatems etiam interauaros _{3. iuouada,}

qua? ob vo«

Japtatem ab amico perceptam,coiirur PneTértim haec lo»

cum hübet interIuvenes_{afFe&ibus deditos. Hs duae}

fpe-cies amicitiae _{peraccidensdacuntur& mhrrase iunt,}

Qno-niamin illis amicura, non_{propterte»i d}

propternosipibs,

amamus. _{quatenus nobiscommodo &}

voluptaei effe

po-teft. i- Honefta ,quae _propter virtutem

> _qua pra-ditus

eft ille,cui bené_{cupimus,exercetur. Hxc mtervires bonos} cfle Tolet, &eftconftans _{perfe&a & rara, fiquidem å}

virtu-te_{coniurgit, in qua nmaiatriaamabilia}

: bonsfium, utile

& _{jucunduno,€oncurrunt. Pluraarnicitia:encomiain}

Cice-roois Laflio videantur. Affirroamus _{igitur hane vcram}

efleainicitiam> omnibusvé commendari. XIII.

Politicum.

i. An Politica methedo

analyticä

tradatuf*

ejusq;

Finis _{internus fit}

_Refpublica^?

Politicam,_{quad^gnitate Scprffftantiå}

reliquas

difcipli-aasantccellitj praéticam effe

prüdentiam> rationis rc&o

)ud

iudiciofatis efl:conforme. Cum femperin aßionibus

ver-fefcur. Verum quoordinctradatur, omnes noo confen,

tiunt, _quippé

_{quodåfamiliis & jlocietatibustanquaro}

_prin cipiis orditur, Sedfi yel raaximéäeivibusPoliticusexor

dium lumat, hoc tarnencon facit_prcutfmtReipub. _prin

cipia, at

quafi

m£teriasin

quam

B

efpub.

tanquam Forma

introducitcr, Allentieit.e Arift.Iib.3. Pol. c. 1.z. Proin-de tibi_piir.cipia

_traftari

_{putan tor,,}

_ibi

_{iubjedum expiicari} lolet. Ft _{quoniam omnis sdio ob ceituro aliquem fi}

nem inAkn.-tor, quoignorato_tt-tum propoütum aberrat

igitur prior eü, «tq;

fub

deliberatione

&

ele&ione

cadere

nou potell, media _{vero , quorum ope} finis attingatur, de

inde »DVf0 gare _oportet. Finem _autcm illum _{eile Rem}

pub. 1 <* o inhck;. bit,cum per hane rede

confiitutam•-multiiudo beatéviviu.

X I V.

PoJiticum.

z*

_{ÅnRefpublica}

per

leges

åc

officiales

guberne-tur t

O-m _{parum fimultatis hxc quaftio importet, paucis}

tangenda eft. Respublica eftgubernatio fubditorumå

ium-mss _{potefhste, per media ordinata, qua; nihil aliud funt}

quärn

vicarii & _{leges>ad idlata.} ut & imprebi åpeccatis

foriiiidine_{poenae arceantur: &cceteris dc voluntatc}

Prin-eipiset nftet. Legibus enim Majeftasindiget, quiafacien¬

da_{jubent, & contraria prohibent» ac falutem hominum} beatam& _{quietam faciunt> utCiceroüb. 2V de 11, innuio.}

Officiales etiam _{Majéftati neceJfiärii funt, quandoquidem}

nonfufficit,_{pei icipfam omnia inRepublica cfiicia}

XV--X v.

Politicurii.

,g.

An

qnando perfonae,

confiflentes

in

fumrnss

poteflatis

regimine,

fecundam

numerum ya-rianturj etiam

_Refpub*

_variatur

_l

Refpubfica

å

PhilofophoÜb.

$.

PoK

cab. 6,

hoc

modo

defcrihitur: naAtr««* _{7zé£ir m\sats, xw Jg UfcSv ctg%av, ^}

ry(zv&ica; mena». Unde^per Renapub, _{cuves in or}¬

dinera_{coguutur, abfq;quo maltitudo coofuficnes pariat,}

&felicivitae ftatui obfiftat. Quia verö ordoad unurn pri

-mum refertur, å _{quo caetera} depeodeaot _{: In Reipub.}

qnoq;ordinecaput&principiurn

ert» fumma

nempé po-teftas, _{qnae Cceteris omnibus prareft. Nam fioe fmpcrio}

(inquitCicerol.^deIL)ncc dömus ulla,nec civitasjnccgens, >

nechorainu univerfutn _{genusmecrerumnatura}omis, _neq;

ipfemuudus Rare poteft Caeterum cum Majeftas per fe

absq; perfonåconifcare cequeat,patec, quod uni vel pluri-bus, fecundum contingentium conditionem» illa

compe-tat. Etenim Reipub. elEentia _{in paupertate vei divitiis,}

nonconfiftit, _{utquidarn opinantur; fiquidcm fint bona}

externa,&å StoicisacPlatoaicis_{probonis non}

numeran-/ur,ut_{eftapudSenecam}Épift _{88 119 ount vero tanquam}

conditiones _{äiiquaz neceftarise ad Mjjeftatem, non vtiqt} Frais» å quo

Refpublica primariö

deicribi lolet.

Noiye-nira minus erat Rex Ematnion, anguftis mclufus pagis,

quamAlexanderMagnus, quitotura cerrarum orbem iub fuam _{redegiftb poteftatemvidebatur, Sed ia perionarum}

flumero,_{qu$ ad (uramam poteftatemadmittuntur.}

Qua-propter quando nerionae iecundum numerura

nan-zsanfur,ita uthic fitflatusMonarchicus» ibi Ariflocraticus

vei Democraticus,Rempubquoq;variarineccfifuraeft.

XVI.

Politicum.

4.

An

peregrini in

Republica admittendi,

&num

iis öfficia

_publica

_committenda

_finp

_l

Peregrinos inRepub.

adcuitti»

Lycurgus

apudPlutar-cbum, Invita _{Lyc. vetat, caufam ioterferens} > ne

ex-traneosmoresfiecumadportent, _exquibus _{in Repub, malt}

äffedus eaafei foleat. Sic.Tuliiuslib 2,deofficiis _inquit:

Caput Reipub. eilperfpedos habere civiummores, Atta'»

men mar -Ystefaiva Repub- faltem admitti_poflunt,

nimi-rutnquov'umfidcs,vitarq; mtegntas optimé efi perfpeda.

Et _{qututilitatic<. mmuuiprodeile poilint, utpote}

merca-tores>art;fices See. Äfi «umhis_{publicum munusimponi}

liceat, diffitentur tarn Sacra_{Scrjptura, Deut. 17. v. 15. Non}

poteris altcnus gentis hominem fte^em facere, quinon fit

frätertuus. TamCiuero iib-2. Off! _{Peregrini officium efl,}

nihilpraeter fiium_{uegotium agere, roimmeq»eile inaliena}

Repub. curiolum. Quam etianu rationes, quarumprima :

Quia peregrinus moribus& ingenio ab indigena diftert»

ncc eaoi _{erga populum repr^tentare potefi}

benevolen-tiam» _{quam aliasintra patriam natus. Secuodar} Quarn-vis _{peregrinus bonis morihus fit imbutus, tarnen pooulo} efi _{lulpectüs. ut acliytae AlexaadroMig. (Curt. 1.}

7.c. $)

d?xerunt, ut_{major tortiorq; fis, quam quisquåm,}

tarnen

alienigeuamdomioum nemo pativt.lt. Tertia,♦ Extranei

plerumq; lunt TrAiouxnxo^necbeoé Rempub. admioiilranA

(ed luumtantum ex ea _{quatftum faciunt. Pluribus}

exem-plis iuperfedemus. Quocirca conclufum cflo.*

Peregri-nos^usdem

admittenaos, fed noa nifi cauté officijs

XVII.

Poliüicum.

f.

Ån

Magiftratus

leges

f?rre

debeat

proportion©

Geometrica,an vcro Arifhihetica \

Quseriturhic num in Judiccm cadere de¬

beat? _{quam cum Sacräs licerse}

_muJtis

_{in locis abnuuno.*}

Lev it.19. v _I5- N.e perverfitatem injudieio

exerceatis

nec

perionamtenuisaecipiatis, neq;

honorem

perfona?

magni

exiflimetis* Ted _{jufté proximnm veilrum judicetis. Sic}

Deut* 1. v 17, Prov. 17. v. 15+ Toh. 7. v. 24. Tum etiam Phi

Jofophos lib. 5.Et b. Nic. c. 4. c'ufa <$<es(t, ei

cfirMufo

(pao*

tet _u7n^^ri<rsv

% t) <pavh(@^

SRnttxtj

et

'ipelxtvettr

SJnetkijc

t q

aTl.ct 7X ßÅaGåfiy* %lat(pc&cvf/.ovot ßs.izet _o

va-fl®*t K& ms inte» &■c. Sjc etiarn ait

Arailstuslib.

Pol.x. c. ₁₇ Quodviri fortesacerbioribus fuppliciis', civero

pernitiofum, quam

acerbiflirnum

hofiem

cdércendum

pu*

tant, narr virmagousbispeccat, _nontam

fa

do,

ied

_ex*

rrplojutCicero üb 3 il docet, Etisqui

voluntatem

Do«

mini noverit, & nonfecerit,duplicfpcenå eft

piedendus,

Quamobrem cum Horneijoii. s> eth» c- 13. o, ii &c.

no-firam fententiam conhimamus; _{Lcges, fciiicet,}quae

ad

poenarum irrogationem ipedant,

Årithmeticå

potius

> quam

Geometricå proportionc

fieri

deberc.

Quippécurar

legis nui'a cd

cxfecutio,

nid idfiat, quod

jubet,

at

illud

lex _{prarcipitj ut nulius refpedus}

_perionarum

_habeatUL.

Deicdé fi ratione _{perfonarum pcena;}

_{conflituantur,}

_tum

nonaliå _parricidse, ahåfures>aliå aduiteri,fed alia

magiftra-tus,aliå fubditi, _{quamviseorufcelerum efient}

convidhaffi-cerentur. Quodfaliun eft. lnluperpama? _{nonluntrcs>quas}

pofiunt diftribui ihpartes, utpecunis, fed

potius

infligi,

pledi,dicuntur. Circomtlantiatigitur funt

perpendenda?,

XVIII.

^

Geometricum.

Num altitudo rei,_{ad cujus}

_{bafinacceffus}

_pateat? bentficio

_Speculi

_plani?&

_baculi

_fimplicis,

de-prehendipoflit

?

Animus noneft prolixasdemonftrationes

hicadjun-geire,quas

praäids

relinquimus;

Sed

brevibusadhibitisrc»

gulismentem patetacefe i. Si homo

å baß

altitudinisme-tietida?tamdiu reccdat,doneceius vertexincentro_fpeculi

pianoterraecollati, per

radiu

refiexum videri poefb Eritut diftantmmeofbrb_{åfpecuload magnitudiné ruenforis» ita}

diitantia _{ipeCuli å baie reimctiendae3adeius altitudinemj.}

2. Si å baculo adhorizontemperpendicularitér cre&o»

&quar.tit8ie menlorisabquantulümajore» menforeousq; retroeat.,donec rsdius _{vifoalisper extremitatcm ejus}

ten-datintnetietda? altitudiniscacumcn. Et erit utdiflantia

inter_{menfyiem&. baculum ad diffcrcotiam inter baculum} & menforisfiatum»ita intervallum inter rem

perquiren-dam notum>ad altkudinem_{quaefitam. Quare notitia alti¬} tudinis _{alicujus rei beneficio} eorum Inflrumcatorum

haberipotefl. XIX.

Aßronomicum.

Otrum terra,vel Sol utcentrum univerfi ?

Prstcrmiflo aliorum de boc _judicio > cum

prae-ceptoré M. Mart. Geftrioio» Terram inmedio uuiverfi

fi-tameflc>hilce innixi _{argumentis probatü ibimus : i»Quia} in_{Eccliptica6.fignafuper,6.veröinfra horizontemratio¬} nalem _{iemperexißunt. 2. QuiaAürorummagnitudines}

configurationes& iotervalla ubiqi terrarum eadem&ae» qualia cernuntor. Sic Solin _{pundlo aquinotUaii}

confti-tutus> _dienj in omnibus terra? _{paitbus nc£ti ^quiparat.}

Q^cniäcn tcropusabortu Solisatc; ad meridkm lemper 5c

&_{ubiq; locofum}

_äquale

_eftei>quodå

_{meridie ad occafgm} Solis. _{Queties enim Sol Meridianurn attingit, interdiu} meridiemnociuautera nodem msdiam efficit.

Quapro-pter Terram centrumtotius univcrfl eflecoaftat.

XX.

Opticum.

An _{Iridis nunquam}

_{completus circulus}

_appare-*

requeat?

Quod Iris perfedo circulovideri poffit, negat Clar, PrjeceptorM, Mart. Nycopénfis.féquentiratione:

Cnm enim Sol (k m hor Zonte,tantum femicirculus cernitur, Clycro_fopra>tum quantum centrumSolis 6c

Lu-nasfupraHprizont?m elevetur (nam caukeeffidentes lunt

iridis)tantura centrum i d i frahoriz. depriaHtur,unde

fupra fempsr pars Iriuls minor temicirculo

coofpieftur-Quod & _Expeneatiå & ratione comprobatum eft, nam

centraIridis, Solis&vifusdn eadem rectä lineå _{temper eflc} debent. Ariftoteles _{pluradehacre docet lib-3. Meteor,}

cap. 2, Quaré in tempore vifionis Iridis» nunquam

circuluro _{completum vilu féntiri pofle, coodidsmus.} Ha;c funt _{prebiemata, quae tenerrimi ir}

_genij

mo-dulo, exa!ij> cumulare,& (üper_ea rudiori Mmcrvå

adum-brarepotui: Dooutvanam iaudis cupiditatem /aut ma-gnam de me exifhmationem parerem , aut quererem i

led utbonam animiintentionem, ulteriori kuaiorum ac

cruditionis ulus _{fpe flagrantis, aperirem, exltaremvé*} Be-nevolentiffimum _{itaq; ledorem, Ut hille rueisrudimentis}

indulgere qualibuscunq; conatihus favere non

dedignc-tur,_{perquåm officiofé rogo, & obtefttr.}

AdhitcutDexs,uabenign*_grattAinpoHerumaccedat få hafce

priwilia*ad bonumfinem dirtgat, Jupplext,eneror-> id^obnomem