/s
DISSERTATIO THEOLOGICA,
DE
O R I G I Ν Ε AC
CONTRA AD V Ε RS AR! OS,
MAXIME SPENCERUM,
VINDICATA,
QUAM,
CONSENSU MAX. VENER. FACULT.THEOL.
IN REGIA A CADEMI A UPSALIENSI,
PR/ESIDE
N. Mag. christophoro CLEWBERG,
S. S. Theol. PROF. Reg. et Ord.
PUB LIC JE OFFERT DISQFISITIONI
ERICUS FILENIUS,
ÖSTRO
- GOTHUS.,
IN AUD1T. CAROL. MAJ. D. IV. JUNII.
Akni MDCCLXIII.
Η. A, M. S,
UPSALI iE.
S:m RiiE M:TS
ΜAGNAL FIDEI VIRO
INCliUTil DIOECESEOS LINCOPIENSIS
EPISCOPO,
DOCTORl THEOLOGO>
REVERENDISSIMO
Dno PETRO
FILENiO,
SOCIETATUM ANGLIiE, REGALIS
ET
ÄNTIQUARliE» MEMBRO*
PARENTI CARISSIMO,
PDTQ Dli?m
Via Dvn aa ujrr -iprrum un
hbrbi vrwhi lutnV ymsn te'**
tm nm tm oam an m Numaa
aa" · w tmh nVsö naoin trrnVtfft
NU
nccjil,*
kul!
ma un<iuo
πφ uu ucau
lacu.
υ^α kl, uu dL,u
c&rl mal
cdua
&
jcl
.
uiuu κα ar^u
uro.
auct jilci
cl, uuuru
minuuκα uurd
miu ja
UGMUA cjcil
uuu LjJUU
lJdC\
Lp, jdc
cuta LjCCi
«au γν ελγι
.l^nu ucuc
n<hl
UCZUIL^U U1NU.
UffU wllfc
nci NL,i
NUCL,L,
jp jaiu
lju.
uuau Lprau
aia.
a<acu
auaaa um mai
luunai, uul,u
icua n.jl
Cd*
Ä ucnu
^NLIO.
Na NU ucslpl,
rrl cal
nuc\
uußtc du γν clcu
udacu
nA au iuc inA cal».
a a nq oknu
ui
iccl pnd
νγι uau
cl, aru
icl, lju uxu
nucv na låtu
a na
lau iäu, iccl
au
nlcl lau
nßvü jczjju
cal.
a uru
uruua dl
INLtlC"t
tCwi.
JL, lL,ci
CiC2U
jpmu ja arJLLt
jl
u'.a iccl, uiu
uju
caruu arau
nl,u uaa
ilpu .uclju
uc.cuk icu.
uaul urupa
ja dud
jcli.
njl lijpu.
NL, UUa
up!
NU ecu.«
ΓΝ CJJ\
call L,J.NU
ailNU NSCJlUk
U1NU
να νπΝ3 mmb rra« ipvb
-|012D Π212Μ1 ΠΊΓΡ "?M OD W^ill ΠΏΓΠ
VzO IHM t> Du/ liTM DTTiVM ί"ι "Ι^Μ1?
"prjp 112 didtm bv mn πυπ dj \ηνπ
ΓιΊΜΰϊ il * 2112 TOD"1 ΙΐΤΜ "pTI "?22
u>p peroo' -]"\wb "pbw IDD> dtdi 2N
dd:i? nwybip1 ρ>α rnam οΉ:> τ;
OMp f(W pl ΠΡ ρ * ΠΙΠί Q122 DW®
ΛΠΠΒΒ® bib) bDinn
TUUS,
mi pater carissime,
obfeqventijjimus & bumiüitms
Filius
ericus filenius.
Perexhmo D:no AUCTORI,
ERICO F I L Ε ΝΙΟ,
Affini atqve Amico Conjimctiilimo,
& Ρ. D»
QTe fiiuent alii, quod formuTa prifca requirit ;
Non ferne am ? pietas, quaemodo muta, vocat,
Nec me ceu, veteri, prohibent, de more, profanum
Sacra, tibi dofta rice perafta, manu.
Inter io! ftrcp.uiiTe- mihi pasana chorumque, Omnigenos ritas te memorante , licet;
Ingeniiqve acies primos ubi perfecat ortus ,
Primitias iludii mirer & aufa tui.
Fallor an? audit Amor, ψχ fäftula ludit Amicry
Quasqve procul veniunt, iic prope nata putat„
Arftius una Domus nos & Mens una revinxitj
Et facit hasc modulis, & facit illa, fidem.
Phuiibus hinc agitur , votis agiturqve vel illinc;
Ignoras ftimulos nec fimul ipfe tuos.
Dexter
Dexter ERICIADE, praefignia nomina ERICI
Cernis Aui & ProAui: plaudit uterque Parcnsl
Antevenis dudum tot fpes, tot vota Tuorum,
Transit & tetatem culta juventa fiiam :
Quantos ergo ferax genius cumulabic honores ?
Sola tibi Daphne debeat efTe minor.
Uncopia, XV.Cal. Junii,
MDCCLXIIL
SAM, $2$,
Kuna
§. ι.
acrificia, qua? nomen a Sacris faclen-
dis habent, & tam pro ritu vel ce- rimoniis, circa facram acbionem u- furpatis, quam pro re vel materia,
ex quaiacra hebant, accipi folent;
ab aliisgentibus non minus, quam Judeeis , Divini cultus gratia cele-
brata fuiile, teftimoniis & facris &
profanis abunde comprobatur. Illis
erant mnnera & oblationes, Divini cultus atqve honoris
ftudio facta?. His, utcumCl. Quenftedtio loqvamur, a)
a&iones Sacra? externa , quibus , interveniente legitimi
facerdotis minifteriö, ritu, lege Divina pra?fcripto, res
quaedam vifibiles DEO offerebantur. Communia cum
utrisque fuere & cruenta facrificia & incruenta. Illorum
materiam apud profanos fubminiftrarunt ex quadrupedi-
bus animalia cujuscunqve generis, tam munda, quam immunda, ex volatilibus varii generis volucres, immo
A &
a) Theo!. Dogm, Pol, par, XV, c. i.Secb I,
) 2 ( ψ
Sc pifces. Hax ex parte, multifariam parato, melle, vino, oieo, lacte, ia!e, thure, cet. inftitui folebant. Forma_a-
pud diveiTos populos diveiTa fuit. Eum autem in finem facta iünt, ut Deos piacarent, eorumqve inirent gratiam.
A Judads in Sacrificiis cruentis adhibebantur ex quadrupe-
dibus animalia, tantummodo munda, boves, vacca?, vi- tuli, oves &caprte : ex volatilibus, turtures atqvecolum-
&x. Incruenta pane, vino, fåle, oleo Sc thure perage- bantur. Qua? prioris erant generis, Fbrtei D'PD? appellant
a radice
n3?^^^,Sacrificiumfignificantesfanguineum,
Grtecis Βυσίανy Latinis bofiiam feu viSlimam. Ad pofte-
riorem pertinentia claffem rflPJD vocant, i. e. donatio-
nes, oblationes, a rad. ΠΙΟ > obfoleta apud Ébraeos, fu- perilite apud Arabes, quorum, ex Ebraifmo veteri reten- fcum, idem. Ex quibus utrisqve vocabulis QTOt Sc JMnJö conjunctis in Pf." XL: 7. Dan. IX: 27. ubi in ge¬
liere de facrificiis fermo fit, Theologi occafionem nacti funt binas facrificiorum fpecies conitituendi, & coniiitu-
tas fuis appellandi nominibus: quanqvam tarnen rrPJD, in aliis fcripturte Sacra? locis, Gen.XLIII: 6. XXXII:4,, generaliter fumtum,quodvis denotat munus, ex rebus &
animatis & inanimatis obiatum. Officium iacra hacc of¬
ferendi partim ad iummurn facerdotem pertinebat, feu Pontificem Maximum, qui femel quot annis, praxipue
βΡΊΦΟίΤ 0Γ3, i. e. die magna? expiationis, in fandto fancto-
rum folus iiro munere fungebatur , fua populique pec-,
cata expiaturus: partim ad reiiquos vulgares facerdotes, qui quolibetdie, mane &vefpera, quavis hebdomude,
fingulis fabbathorum diebus, quolibet menfe, omnibus menfium Kalendis, atque quovis anno, temporePafchatis, Pentecoftes, cet. ha?c facra admkiiftrabant, & quidem
in Tabernaculo primum, in templo podea Salomoneo.
Ratione formte, féu acjionis varia? circa rem oblatam,a- liud Jaorum facrificiorum erat holocauflum, quod integrum
De*
❖ ) % (
Deo accendebatur; aliud pacifica, quae qua partem creniabatur, qua partem offerentibus & facerdotii miniftris
in cibum concedebatur; aliud koßia pro peccato> partim
cremata, partim facerdotibus data. Quatuor vero viclima-
rum fpecies, circa quas agendo occupati erant iacerdo-
tes, lege Mofaica defignabantur. Prima nbiy Ebraris di- citur, ie ι bolocnuftum, iecunda DWtfJ, feu facrificia faliita-- ria, ^Tertia ΠΝΦΠ, peccatum, feu facriiicium pro peccato,/
Quarta reatus, feu Jacrificiim pro reatu. Ratione in-
tentionis latrevticum aliud facriiicium erat, feu in cultum
& honorem Dei factum; aliud Evchariflicum,quod ad gra- tias agendas pro acceptis beneficiis perficeretur; Impe-
tratorium vel votivum-aliud, pro beneficiis impetrandis factum; aliud Hilafticim ad redimendam qvorundam pec-
catorum poenam; aliud Confecrationis pro confecrandis fa-
C^r do t i bus \Mundati072is deniqve aliud pro varii generis pur-
gationibus. Free, qure ad materiam & formam aliasque
facrificiorum judaicorum circumitantias pertinebant, eo confilio attulimus, utconilaret, qusenam convenientia
hsec inter & Patriarchaüa iacrificia interceilerit, noftro in- ftituto fervitura. Cur vero nonuna ratione apud Theo¬
logos facrificia deprehendantur divifa, non laborabimus,
de u'iu potius corum & fine folliciti, qui quidem verum illud facriiicium Meffire, Sofpitatoris totius generis hu-
mani, adumbrandumiidemquein illo collocandam reipe«
xit. Pradigurationescerte fuerunt, &quafi fpeftacula pras- ambula mortis & paiTionis Chriiti, cujus fola virtute vim peccata expiandi, omniaque, fpectantia ad homines Deo reconciüandos, efficiendi, quin immo dona qvifeunque
coe'eftia & ipiritualia mortalibus impetrandi habuerunt.
Sed iilisnon tantum Evangelicus, jam dictus, ufusinerat,
verum etjam Legalis, quo homines, de teterrima peccati
labe admoniti ad, veram contrkionemperdncerentur,uti Apoitolus Epifl, ad Hebr. X; 3. fatis iuperqve docet.
A 2, Sic
❖ ) 4 ( Φ
Sic tota religionis Chriilianx doftrina, in iacrificiis invo-
Iuta & cum ipio eorundem cultu qaafl oboculos propo-
fita fuit, quod in feqnentibus pro viriü noilra demon- / ftrabitur. Qvemadmodum autem hu jus doctrinx fubii-
pnitas omnem fuperat rationem humanam, ita facile in- fcelleclu fuerit, Πι er i Sei a, tantum continentia myfterium,
noii homiiium inge nio, Hed potins Deo, iuamdebere ori- ginem. Quamobrem mirari fatis non poilumus, tantam
cxcitatem multos magnx erud tionis viros cepifle, ut ex
impuro fönte iacrificiorum initia derivare ifuduerint.
Quorum Divina ineunabula ρ rx fent i ope'la vindicareag- greili firmisqve rationibus adilrudta ab adverfariorum efe-
fendere ίεΧ,Τιιο,ΒΧ., perbenigno favori noftros cona-
tus enixe oommendamus.
§. II.
Miilis veteribus veritatis facrx oforibus atqve hxre- ticis, Simonianis, Cajanis, Archonti;is,Cerdonianis &Ma- nichxis, totum omnino vetus Teilamentum rejicientibus, legum Cerimonialium earumqve, qux de facrificiis a~
,gunt, ratione nulla habita, nec nonaliis, qvi hafee le-
.ges, omni fundamento deflitutas, contendere aufi, prx-
tracia audacia impiisqve conatibus ne qvidem minimum
fanx religionis veritatisqve fenfui reliquerunt locum a);
Ulis, qui ortum iacrificiorum Deo fuilinuerunt detrahe-
re, primo qvidem ordine accenfemus Judxorum Mügi-
ilros & antefignanos, R. Levi Ben. Gerfom, £)R. Don.
Ifäac Abarbanel c) & R. Mofem Maimonidem^). Quod
non mirabitur, nifi qui ignoret errorem de periona Re- demtoris, offieiis atqne ftatibus, Judxorum, tantum non
tomnium, occxcantem naentes. Quibus proximos jungi-
mus Patres primx N.„T. Eccleiix, Juilinum Märtyrern e\
Chry-
a) Cfr. CI. Budd. in HiiL EccI. V. T. Q, Comment. in Gen. cap.
.IV; 3. c), Comment. in Legem fol. 228» col. 2. d) More Nevo-
Cfikim parte III. c. 4/. e), 83. dial. cum Tryph. JudaeOo jf
# ) 5 ( ❖
Chryfoftomum f), Originem g)% Tertullianum k\ Cy*
rilliim /'), Hieronymum /f, Theodoretum /), qui fen-
tentia: de humana facrificiorum origine fua quoqvede-
derunt nomina. Quo confilio id factum fit, non fatis
conibt, nifi his Do&oribus, priusqyam facris initiaren-
tur Chriftianorum , enutritis m) in Grceca Schola> res yF-gyptiorum , quibus primae moris facrificaiidi nataks
tribuuntur, maxiini affiimante, facillime credamus acci-
diile , illorum ut in partes inclinarent, quorum itudio
capti efient. Non tame η omnes ita docuerunt, quodve).
Eufebii exemplo confirmatur, rnultis demonftrantis ratio-
nibus, prima facrificia eile a Deo inftituta n). Quo ma¬
gis autem setate i fequenti ä veteH Vera? redgionis via de-
fiexerunt hominés , novarum rerum ftudiofi, ,eo plures
exftitere deprayanda? facrificiorum doctrin.a? auftores,
qui, tanquam capita , totas farna) i as lecum in errorem
auxcfunt. Horum in numerum funt Pontificii réféfen-
di & Sociniani, quorum i!H, facrificio fuo Mifla? hirriium
indulgentes, juifos facrificiorum limites transgrediuntür.
Hi,de Sofpitatöre bnctifTimo dnjuibm foventes^opinio^
nem, inqve doårinam de tiiplici Chrifti officio dopingen-
tes,, nec Typum facrificiorum admittunt, nec iljo, quo pareft, modo, eorum explicant otiginem. Recentiori-
bus tandem irvis prodkrunt, qui, fe profiten tes litern
de ortu facrificiorum compofituro«, ftudio partium pra?- occupati, rem, antea male compofitam, multo turbulen-
tiorem facerent,flrepitu permagno excitato, multoqve arti-
ficio pro defenioribus faifa? facrificiorum originis cauflam
dicentes. Inter hos principem locum tenent Spencériis,
A 3 Ou-
f) Oratio XII. de ftatuis. g), In Num. XXIV homil. i g fub fin-
Lib. II. c. Ig. adverius Marcionem. /') De oratione lib. XVI. k) In
jEfai. c. I. & Hefech. c. XX. ok. /), Serm. g· de Cura.. Grsec. af-
feil. mjj V. Buddei Hiß. Eccl. ti) Deröönfti'. E\lang, Lib. I. c. lo.
☆ ) 6 ( #
Öutramus , Marshamus , Grotius aliiqae; in eo qui-
dem oranes confpirantes, ut vel inflinctui naturali, ra-
tioois ufui antevertenti, vel rationis dtäamini, vel in- ventioni deniqve atqve arbitrio hominum ritus Cerimo-
niales, in iacriuciis pofitos, adjudicent. Horum autemo-
pinionibus , quotquot orthodoxe iidei & ianioris partes rationis defendunt, viriiiter fe oppofuerunt, quorum rationes, pro genuinis facriHciorum mitiis militantes, pri-
miim adducemus, ad^eriariorum deinde ponderaturi argumenta.
§. III.
Primos homines<imagine Divina praditos, ideoque
neceilariis viribus ad cultum Deogratum pradanium in- ilructos fuiile, reveiatione dace, conflit. Uade confe- quitur, ut ilii, ii in concreata integritate perftiti lent,
fuerint apti ad finem creationis obtinendum , gloriam
Dei illuflrandam fuamqve procurandam falutem. Ex quo facile intelie itu fuerit, reügionem naturalem in hoc fta-
tu ipfis fuifeci.Te, quia ratio, excellentiilima luce coru- Icans, illis oflendebat modum, quo Deus vere cognitus,
rite coleretur, & voluntas una cumanimi pariter a: cor¬
poris viribus in id eos inclinabat, ut vitam, fanctidimå;
legi exacte conformem, agendo, fine ullius conci.iatoris interventu, omnibus fuis aclionibus Deo placerent. Hac
vero perfe^ione per laDfum amiila, poftquam in pro¬
fil ndirfimam miferiam detruii , viribus p'ane omnibus
exuti eranfDivinis facisfaciendi mandatis fua?qve confu-
lendi faluti, ideoque fine creationis exciderant, fpe vel tan- tilla ex tantis emergendi aerurnnis penitus abjecta; jam de tota ipforum ac pofterorum feicitate conclamatum haud dubie fuiTet, niii Deus, o πατήρ tmv οικτιρμων, fin- gulari commiieratione duitus, humano ingeiio inabér- yeftigibil# iniiilet confilium iuccurcendi miferis per cru-
en-
#')'?(#
entum Filii unigeniti promeritum, omnibus offerendum
& cuncbs ad reconciliationem profuturum , qui iatisfa-
ctionern Ejusdem vicariam fide reciperent. Sicut igitur
alia fuk conditio hominis ante, aliapoft prreyaricationem,
Tic quoque huic ilatui alia , quam Uli, religio conveniat,
necefle eil. Uli naturalis illa fufficiens erat, hic fuper-
naturaiem exigebat. In illo Talus , tanquam pramium,
ex operibus pendebat, in hoc Talus gratis perfolam, in
Mediatorem , fidem confertur, adeo ut humano generi,
jam corrupto, reconciliari Deus, nift per mediatorem,
nequeat a). Qva tarnen unica ratione tamdiu obtinebi-
tur Talus, quamdiu mundus exiliterit b), Duret igitur >
oportet, religio, qua; hunc Talutem conTequendimodum
tradit, i. e. Chriitiana, ad extremum usqve diem, perin-
de ut abeo tempore incipere debuit, qvo ketiifimusnun-
tius reilanrandic priftinse felicitatis primis hominibus al-
latus fuit. Ex qvibus Tacile conficitur-, non minus in Ve¬
ten, quam Novo TeiFamento,Evangelicam deRedemfore
mundi dodtrinam proponendam fuiile. AbTurdum enim
foret ilatuere, quod htec, promulgata licet, non tarnen innotueriü. Fatendum tarnen, aliter nobis, qviChriftum
natum excepimus, hanc doctrinam eile traditam, aliter
rurius illis, quorum irtas ejusdem nativitatem anteceflit;
Hifce videlicet cognitum eile, tanqvam opus redemtio-
nis pradliturum , nobis rurius innotuifie , tanquam qua dudum idem prailiterit; Nos ipTam Tubilantiam prteTen-
tium bonorum, in verbo Divino, Illos umbram Futu- rbrum, iacrificiis involutam, habuifle. Itaque cum ha?c typi fuerint illius felicitatis reprteTentand#, quam Chrl*
Aus per paffionem Tuam & mortem, hominum loco Tu- beundam, adquiüturus erat, quin & illa eodem tempo¬
re
*) A& IV. 12. b) I.Tim; II. 5, 6. r. Joh. II. j. Ebr.VH.a4.
& ) 8 e .#
re a Deo fint inftituta , quo promulgatio w^oärsmyyskks
Chriftianaque primum cepit religio, dubitandum vix e-
ritN, Sed quo.certiorem nujus aftertionis iidem aliis fa-
ciämps, noftra intererit, ut in fequerrti § , quosad fieri
pöftit, typicus fäcrificiorum ufus extra coiitroverfue pö-
*
nat ur aleani.
§. IV.
Qvod finis fäcrificiorum reprasfentatione paiTionis
atqve mortis Chrifti contineatur, Théolögi, duobus Pauii
eftatis, ex Epiftola ad Coloifi II: 16, 117. & ad Ebraros X:
i. excithris, duduiii probarunt. Priofis verba T qvibus
Medias diferte peHiibétur icopus & fin'is legis Mofaica!,
il c ållimt; Μ rj sv ris υμάς κξίνίτω sv βζωσει rj ev π c <ré 1, r, b
μεςει εοξτής, rj ν'έμφίοιε, rj σαββάτών, Α es i σκιά των μελ-
KovToovy-To 3ε σωμα Ts %ςις$> Qvis non videt, ritus lega¬
les, -a Moie prtefcriptos, hic vocari umbram futurorum,
'
Chrifturtv autem ipfum corpus, cujus erant umbra. Annon
ergo hinc apparet, myfteriuna Chrifti fäcrificiorum veluti
fafciis fuifle involutum, Qvamquam enim horum ex- preftäm mentionem allata verba non injiciunt, compre-
henduntur tarnen iub nominibus Neomenite & Sabbato-
rumy quum hifee diebus prieeeptum populo effet, ut Sacra, victimis atqve hoftiis oblatis, Deo facerent; quod
ad oeiil-um patet ex Lev. XXIII: 2 Nec diverfus eft po-
fterior locus, utpotoaffirmans, leges cerimoniales etiam
umbram habere futurorum bonorum. Ο νόμο5 yuq, inquk Aqoftolus, i. e. lex cerimonialis, adeoqveilla, qufi.de
iacrificiis agit, σκιάν εχων των μελλόντων ccyoo&w, sk
αυτήν την åixcvoc των πραγμάτων. Per τήν hxovcc inteiligit
Ciiriftum , quod conftät partim ν erfu, quem modo attu- Kmus, Comparato, partim iis collatis, qute ad v. 10. e- jusdem cap. fequuntur. Immo dilucide demonftrat Au-
dor e riftoia; ad +-br«os a IV cap. ad XI. usque, inanes
ede U ilthhi: aftimaudtis^c&irÜQnias, adeoqvé fa&ifida,
niil
# J 9 ( #
nifi in Chriftum teaderent, qui paffione & morte iuail*
lorum finis eifet & complementum.
At quemaiam forte ofFendat, quod doitrinaehujus
de fine faeriticiorum probatio ex fcriptis No vi Foederis
defumatur, exiftimantém, ex Veteri Teftamento iliara peti
nan po.fe, quo tempore Chrirtus baud cognitus fortas-
fe fuerit, vel, fl cognitus, adeo tarnen obfcure propofi-
tus, ut vel nihil plane, vel admodum parce, quem in fi~
nem facridcia rpfpexerint, fit inculcatum. In hujus igitur gratiam fatemur, doctrinam de Chriiio, fub Vet. Foedere,
non teqvefuille cognitam, ac nobis, fub Novo viventibus,
nec aliam illius temporis indoiem fuifle. Qvamdiu enim
Servator in carnem nondum venerat , tamdiu , veluti
per imagines, Judreorum oculis objiciendus erat. Nulla
autem imago perfonam ita exprimit, quin ipiä prtefens
fe vividam magis nobis filtat. Et quoniam famiiiariter Judaris nondum-innotuerat Chriftüs, iimiies erant pueris,
quorum imbeciilitas plenam coeieitiurn rerum notitiam
ferre non poterat. Htec fententia roboris fatisaccipit a ver- bis Apoftoli inEp. ad Gal. C. IV., in quibus heres,tutoriob- noxius, cum eodem, fui juris facto, comparatus, oflen- dit, Judasos, ad maturam retatem & judicium nondum proveftos, plenioris cognitionis capaces non fuille, at- que hane ob caullam externis indigentes fignis, quorum beneficio ihorum proponeretur fenfibus, quicquid cogni-
tu de Redemtoreopus föret: quemadmoaum& huc ipe- ftat, quod externa hxc figna, ritus videiicet cerimonia- les, ab Apoilolo Paulo in Épift. ad Coloil. II: 20. vocan-
tur ra κόσμα, elementά mundi, quia per illa exhi-
bita fuere primte linete & charafteres, h. e. rudimenta doftrinte de MeiTia, illius puta fignificationis vi, qua vo- cabulum, ςοιχερν, ejujsdem Auftoris Epift. ad EbrarosC. V:
12. gaudet. Licet vero conceflerimus,doftrinam de Chri- fto, ob rationes allatas, in V. T. obfeurius aliquanto fuis-
B ie
$ ) ίο ( 'φ
fe propofitam, dubitari tarnen non debet, quin Illa di- ligenter hoc intervallo inculcata fuerit: quoa in primis
elucet ex electione Abrahami, a Deo facta. Huic enim
annexa erat promiffio benedictionis, in ipiius femine o- mnibus terr^-gentibus conferendae. Gen. XXXII: 18«
Jana autem Chriftus proprium illod fernen erat, in quo hujus beneficii gentes futura erant partieipes, teile Pau¬
lo in Ep. ad Gal. IV: 22. fq., cum omnes, fecundum car-
ncni ex Abrahamo nati, non fint reputati in iemine.
Nam, ut de Ifmaele taceamus, quamam fuit cauila, cur
ex duobus Ifaci filiis ^ Efavo & Jacobo , geminis ,
uno eled:o, alter repudiaretur, cum adhuc in utero ma¬
tris conjundti eilent? Patet igitur, in uno praxdpue capi-
te cenferi lernen Abraham, nec falutem promiilam con-
ftare, donec ad Chriftum ventum fuerit, cuius officium
id erat, ut didipata colligeret. Prima igitur electi popu- Ii adoptio a gratia Mediatoris pendebat. Ulferius pro¬
bat hoc ipfum conftitutio regia in familia Davidis. Qvod
etfi non admodum claris expreflerit verbis Moies, vul-
go tarnen piis notum fuit omnibus. Etenim, antequam David rex populo fuo conftitutus eOet, Samuelixmater Hanna, de feficitate piorum , per Davidem proventura,
canens , r Sam, II: 10. Habit, inquit, robur Regi fm
Heus exaltalit cornu Meffia ftii. Qvibus verbis intel- Bgit, Deum ecclefia? fuce benedidturum. Huic etjam re-
fpondet oraculum , quod pauio poil v. 35. fubjicitur;
Ambidabit facerdos, quem corftituam coram Chrifio meo. Cfr.
i.Reg. II: 25. Q vamquam enim Davidis regnum decem
tribuum defectione laceratum fuit, foedus tarnen, quod
Deus pepigerai cum eo ejusqve fucceilbribus, perffare oportuit: ficut & per Prophetas locutus elf 1. Reg. XI:
12, 24. Non fcindam prorfus regnum propt er Davidem, fer-
vum meum, propter Jerufalem, quam elegi, fed filio tuoF
reftabit tri bus um, Item 1, Reg. XV; 4. Et cum res ad
) II ( $
vergeret, ruriuspromiiHonem, de Davide fa-
£lam, reoetit ir. Reg. Vilt: 19. Praeteritis omnibus aliis diclis, hiic redit futtima; Pavidem, perfonam Chriili re-
prsefentantem, unum ruiffe eiedtum, inmim? beneplaci-
tum Dei reiideret. cfr. Pial. LXVIII: \o. £7. n|8- Sic denique fervare voluit DeusEcelefiamjfuam, ut falusaca- pite iiio penderet. Ideoqve exclamat Da vides Pfal.XXVlil:
8. Jobova efl robur iUis & rohur maximelut are e(i Chriflus
iüius.Et mox precationem addit^ervapMpulnmTuum bene die
hereditati tuee, fignificans, Eccleiias ilatum felicem nexu in?
dividuocum Chriili imperio eile conjundlu«m. Eodem fen-
Äi alibi Pial. XX: 10. Jebova, inqvit,fervay Rex ipfe exaudiat
nos in diequo invocamus eum: quibus docet verbis, fideles
no η alia fiducia confugiife adDeiopem, nifi, quia fub Regis prafiidio delitefcebant, quod ex Pfal. CXVIII: 2$, 26» colligitur, ubi fatis conilat, revocari ad Chriilum fideles, ut, fe Dei manu faivos före, fperent. Hinc liquet*
Chriilum in Davidis perfona repradentatum fuiile, Spin¬
de deducendam eile gratiam, Judads oblatam, Divinam.
Nam fine Mediatore generi humano propitius eife 11011
potuit Deus: quare etjam veterum Sandli Patres Chriilum iempeni ob oculos habuerunt pofitum, fua in illum fide u- nice direåa. In affiiclis etjam rebus, ubi folatium promitd-
£ur, vexillum fpei & fiducite in Chriilo prasfigitur. Hab«
III: 13. Et quoties de inilauratione Ecclefiae mentio fit apud Prophetas, populum revocant ad promiilionem
Dei, propter Chriilum Davidi fa&am, de perpetuitate re-
gni. Nec mirum, qvumnulla fuiilct alioqui foederis fla-
bilitas. Huc pertinet infigne illud reibonfum Eiäia? c. VIL
14. Qvum enim videret Propheta, ao incredulo Rege A-
chaz repudiari, quod,de folvenda obfidione Hieroib- lyma?, deque pradenti ilatu teflatus fuerat, qvaii ex a&:
Jarupto tranfit ad Meifiam, dicens ; Ecce virgo concipiet parkt Filiiim &c. Prophetis omnibus curie fuit, ut,
B 2 De-
# ) 12 ( #
Deum placabilem reddituri, femper in medium profer-
rent regnum illud Davidis, unde redemtio & falus pen-
debat ^terna cfr. Efa. LV: 3^. JerXXXIII: £6. Ezech.
XXXIV: if. XXXVII: 24. 25. 26., aliis locis prateritis, quorufri öracuia in Chriilo complenda. Ita innotefcere
voluit Deus, ut liberationis cupidi oculos ad Chriflum femper converterent. Nec potuit penes Juda^os, quam- quam turpiter degenerantes , penitus aboleri principii
lftius generalis memoria, Deum, per manum Chriiii, quemadmodum Davidi poliicitus fuit, Ecclefia? fore li-
beratorem. Hinc factum etjam eft, ut in ore puerorum canticum illud, Hopanna Filio Davidis > pérfonaret, Chri-
fto Hierofolymam paulio ante mortem ingrediente,Math.
XXI: 9 Nec minus idem conficitur ex confideratione juris facerdotii, Judads proprii, juxta Exod. XIX: 6. ubi Regale facerdotium &gensfancta vocantur. Qvomodoau- temapudillos vigere potuit ejusmodi facerdotium, unde
tanta fanctitas ülis,qui peilimorum vitiorumfordibusDeo
erant abominabiles, nifi in fanStocapite fuiilent confecrati?
Hinc Petrus, eleganter illud Mofis dictum convertit, do-
cens, plenitudinem gratis, cujus gufltim fub lege per- ceperant Jud^ei, in Clirifto eile exhibitam 1. Petr. 11:9.
Sed non iolum illuftribus hifce allatis exemplis apparet, Chriitum in Vet. T. fuifle prasdicatum, verum etiam id ipfum clariuselucetexProphetarum fententiis, pailimob-
viis, nomina, perfonam;, ofFicia, imrao flatus falva-
toris defcribentibus. Ulis vero!, quibus fic pradicaba-
tur, non potuit non eile cognitus, quod mrntis pio- rumexemplis in Veteri Foedere oilendi poteft: fuffi-
ciat vero, nonnulla protuliile. Prima mater mortalium jOmnium, Eva, vi promiilionis, defemine benedidto iibi fedtae, iuam de Chriflo cognitionem prodit, utpote qure,
nato Caino, fperaret MeiTiam, fe produxiife. Gen. IV»
Qvemadmpdum etiam filius ejus Abel fuam in Chri-
fi:um
# ) *3 ( #
ftum fidem, facris Deo fa&is, declaravit. Vid. Gen. IV: 4.
quodcum Hebr. 1. conferatur. De Abrahamo idem af-
firmatur Gen. XV: 6. coli, cum Rom. IV: 3. Jacobus,
morti vicinus, exprelTo de Chriffo vaticinio fuam edit
de ipfo notitiam, lpe atqve iiducia in Eo pofita. Gen»
XLIX: 10. ig., reiiqvis exemplis jam miflis, qute hane
abunde rem teilantur. Sic licet diffitendum non fit, quin
do^rina de Chriito in V. T. & propofita fuerit & cogni-
ta; nobis tarnen probare.incumbit, qvod hoc ipfum et-
iam per iacrificia factum fit.
Elorum antiquiflimum atque pradfantiffimum Ho-
Jocauilum fuit» tribus, ratione ordinis atque facultatum
offerentis, conffans ipeciebus , faåumqve vel ex bove,
vel ovibus aut capris, vel deniqve ex turturibus autco-
lumbarum pullis. Lev. I: Atque iicut hujus facrificii ma¬
teria elf a Deo ordinäta, ita nec cujusvis arbitrio reiictum, fed certa lege Divina ilatutujn, qua forma, quoue mo¬
do idem perageretur.· ut exVanta diligentia, tantaqve hujus reiaivina curä, par vi alias adfimatte, nullo colli- gi polLit negotio, magnum aliquod atqve myiferii ple¬
num portendi. Bos, altari confecrandus, mafculus, per- fectus nulloque laborans vitio cit. cap. V: 3., fecundum
oblationum ritus, ab ofFerénte primum adducendus erat ad
oifkim tentorii conventus, in atrium, ubividtimaad a-
ram majorem, ibi collocatam, fiftebatur. Deinde ma¬
nus capiti victime offerendi v. 4. alterutra vel utraque cfr. Exod. XXIX: 10. Le vit. Villi 14. 18· XVI; 21.1m-
ponebatur, & quidem ita, ut totis viribus bovi facrificium
oblaturus incumberet. Poft hxc vicfima maftabatur v. f.
inter jugulandum, patinis, huic fini deifinatis, excepto
fangvine, quem Sacerdotes, per altaris circuitum, dua-
bus afperiionibus,duobus in angulis, decuilätim oppofitfsj fpargerrent. Hane acfionem inlequebatuf pellis detracfio
6c yidimai in partes divido v. 6. Detrahebatur autem
B 3 peb
# ) 14 ( #
pellis, vi&im'ä uncis de collo fufpenfa. Excoriatione fa-'
£b, certo ordine & arte fingulari, per frufta iua proie-
canda erat. Sed, antequam nscc ad aram deportarentur, ligna, qvorum magna flrues ad integrum bovem cora-
burendum requirebaiiir,quorumque podtio ita ordinan¬
da, ut friiita rite imponi poilent, ordinäre debebant fiiii
Aronis & de igne difponere v. 7. quem,decoeio mis-
fum,alerent &ad facrificia,rite obiata, devoranda accen- derent, alienum inferre qvum conceilum non fueritLev.
X: i. Hoc fa&o, frufta bovis difledli, a facerdodbus ad
aram afportata, v. 8· eo ordine huic imponebantur, ut,
quem iingula membra in vivo animali fitum haberent,
eundem quoque obtinerent in ara,quod coliigi pofle vi¬
detur ex Gen. XV: 10. Capite fcilicet omnibus prxpo- iito, additis proxime humeris partibusqve anterioribus, reliquisqve fuo ordine fuoque loco , vifcera & crura, fine quibus holocauftum integrum non erat, la vari, v. 9.
atqve a fordibus purgari orfportuit. Jnterea victime par¬
tes , altari nondum impoiitte, ad gradus arac fåle con- diebantur. Qvibus rite inftitutis, Sacerdos omnia fuper
altare in odorem, Domino gratum, adolebat. v. 9. De reliquis holocaufti fpeciebus, ex ove aut capra faciendis,
nec non ex turturibus aut columbarum pullis , ordina-
tionem videre licet divinam cap. nuper cit. Leyit. i:
10. 17. nec non de facrificiis incruentis Lev. I: 2. fqq.
quorum omnium ea fuit virtus, ut rite peracta Deo fva-
vis inftar eifent odoris. Reliquis item facrificiis, qua par fuit, induftria, oblatis, pacificis puta, Lev. III: 2. fqq., praefcriptis, qvin immo pro peccato Lev. IV: 3. (eqq.
pro reatu Lev. V: 2. feqq, ea conftitit dignitas, ut in
magno femper pretio habita, peccads expiatis, homini-
bus Deum reconciliarint. Hinc mirum, quantum Dei beneplacitum in hifce facrificiis fignificatum fit, aliunde
non derivandum, nifi ex iacrificio illo yero, quod re-
£pi-
Φ ) ι$ C #
fricerent, falratore fandliffimo, Deo l/s- οσμγ,ν k;d/WI;
öblaturo Ephef V: 2. Ν am, foetido odore atqve adipe pe-*
cudum Deum deledtari non potuiile, intelledtu cuivis fa¬
che, quin & inane prorfus atque frivolum fuiile, ut, för¬
des fuas eluturi, ad adfperfionem confugerent fangvinis«
Et, fi totus cultus hic Legalis reputetur, quinon conti-
neat umbras & iiguras, quibus aliqua refponaeat veri-
tas, res erit prorfus luforia, immo, nifi ipirituale aliquod propofitum fuiilet, quo tenderentj, non fecus Judad in
facrificiis operam lufißent, ac fuis in nögis gentes. Fte-
nim Deus natura eil fpiritualis, quomodö itaque terre-
nis donis crailoqve cultu obledlaretur ? Unde & ratio
haud dubie petenda, cur Judasi, qusevis facrificia ullius apudDeum fuiile momenti, falfa opinione rati, tot Pro- phetarum fententiis focordite arguantur. Sed quoniam
cardo ipfius rei in hac myilica facrificiorum explicatio-
ne vertitur, nos hand pigebit rationem eorum paulo con-
iiderare attentius, ut, quaj in illis lateant, occulta fiant
manifeila fatis. Qvod cum fecerimus, ritus facrificiorum
fefe nobis objiciunt tanqvam cerimonice typic# a)> para- bo-
/?) Outrein audiamus in diflertatione fua XI: p. m. 244. Narn Je-
fus Chriftus fefe obtulit in facrificium, Deo acceptuvn, quod Chriftus fa-
crificorum V« T, antitypus fuit & complementuin. Idcirco ftnicnm Je"
fu Chrifti facrificium in plurali nuipero ν.ξΐιττον?ς Shjpicci, meliores
victima, nuncupatur, ouia illud fucceffit in locum omnium facrificiorum
legis Mofaicae Ebr. IX: 23. Hinc in Ρ fal. XL: juxta citationem Pauli,
Meifias loquens introducitur: facrificium Ii?5 oblaiionem voluifli, corpus
(intern adaptnfti mihi, holocavtomata dff hoftiam pro peccato non adproba-
fii. Tunc dixi ecce adfum ipf faciam voluntatem tunm. Ex quo oracu-
lo re&iftime fic ratiocinatur Äpoftolus : facrificium & oblationem &
holocavtomata & hoiiiam pro peccato noluifti , quae fc, fecundum le¬
gem offeruntur, tum dixit: ecce adfum , ut faciam voluntatem tuam,
i. e. ut ego illud praeffem , quod omnia illa facrificiorum genera prae-
ftnre non potuerunt , cujus vero typi fuerunt & figur ac. Tollit prius
fcilicet facrificia legalia, ut pofterius, u e. leipfum , tanqtiam omnium
& ') »6 C #
bolic«, myftica: & utnbratiles, quibus veluti pi£t.uris, i-
ma-
iftorum Antitypum, liftat. Qya voluntate fanclificati fumus per obla-
tiouera corporis Chrifti ferne! perachtn Ebr. X: 5. 10. Chriftus JefuS
magnus <8t verus iile- facerdos & fimul facriiicium omnis plane generis
facrificia complevit. Etenim in holocauftum fefe obtulit, quandozelus
domus Dei ipfum totum quantum quali confumfit. Pfal. LXIX: 1 o.
atque ita fefe obtulit in πξοσφοξάν y&j Svaltxv τω βεω hs οσμψ
%νω(ϊίθίς. Eph. V. 2. manifefta, ut videtur, alluiionead facriiicium No-
achicum, quod obtu^ Deo poft egreflum ex arca; quodque fuit holocav-
toma , &de quo dicunt LXX Interpretes u&j ευφξΜν&η κυξίοί c θεοϊ
CTfAtjv ζυω^Ιοις. Et, paucis. interjeåis, Idem porro: Eadem quoque phra-
fis adhibetur de dapäriis farreis five Menacoth. Et revera Chriftus fua
etjam munera Deo Patri obtulit. Ad qute Pfaltes refpiciebat Pf. XX. 4.
cum quosdam ad Meffiam löquentes hitroducit: recordetur omnia munera
tua, quodque ad prtecedens pertinet, holocauftum tuum incineret, i. e.
teftetur, ea fibi eife grata (St accepta. Chrifti autem dapale, quod Deo
Patri obtulit, partim obedientia fuit perfeftiftima, quo referri poflet diftum
fervatoris Job. VI: 34. partim ipii fideles , quos tanquam munus pu¬
rum Deo adduxit, per fidem nimirum t8c veiipifcentiam. Praefertim ve-
ro Jefus Chriftus obtulit fe in facriiicium pro peccato (St reatu. Qvod
prnecipue indicaturus Apoftolus Eph. ~V: 2» ait: Cbnftum fefe nohis ob-
tulijfe in facrificium cfr. Ii. Cor. V : 21. Illum, qui peccatum non co- gnovit, fecit οομοίξΤίΜν, qvod etjam iignificat facriiicium pro peccato,
pro nobis, ut ipfi evadamus juftitia Dei in ipfo. Item vid. loca difer-
tiflima Ebr. IX: 14. 26. 28. X*. 10. 12. 14. Et quemadmodum in fefto
novi:anni, faltem cum facriiicio Jugi, thymiamata Deo etiam offerebam
tur, qure precum emblemata funt; iic etiam Jefus in diebus carnis fuse
deprecationes (St fupplicationes obtulit Ebr. V: 7. Neque illud tantum,
fed etiam interceftiones fuas Deo obtulit pro fidelibus eleclis. Luc. XXII:
32. Joh. XVII: (St adhuc offert, dum coniidct in coelis ad dexlram Dei
Patris Apoc. VIII: 2, 3, 4. Qvin (St Chriftus etiam obtulit facrificia lau-
dis & gratiarum aclionis Pf. LXIX: ,31. 32. Optime beic 'qnadrant Ou-
trami.verbci dtcentir: Antitypum adumbrare pofle typum non tantum tali
aliqua re, qualis in Antitypo reperta fuerit, fed vel ejusmodi rei fymbo-
lo,vel tenui umbratiliqve fpe#e, vel tali denlquere, qualis cum ea, quam adumbrat, aliquo modo conferri poilit. Unde concludit nihil obftare, quo-
minus omnes Judsorum viclimte pro facrifieii Chrifti typis aliquo mo¬
do haberi poifint Lib. de facrif. C. XVIII: §. 3, .5.
^ ) 17 c $
raaginibiis & emblematlbus b\ hyDomnematis, ex infen-
tio η c Dei inflitaeatE, Chrifti palTio & beneficiå vel c)t iidelium officia reprbréntanda,, cornmemoranda & in- colcanda forent atqve recalenda. Qvod probatur I:o ex
mminibus facrificiorum, quibus iia facris iiteris vocantur, avjoi) των μελλόντων Hebr. Χ·: i, ColoiE II: 17. των brzpct-
νίων. Ehr. VIII: 5. 7?<χ.ξοΐβολαιτων μελλόντων tiyct&oov Eblfi
IX: 9. coli cum V. II. & cap. Χ: Ι. υποδείγματα d) των
έπ&ξανΐων Ebr. VIII: 5. nec non IX: 23. ubi alternant phra-
C fes
/>) Poft legem de facrinciis latam volift Deus populum fuum variis
exercere cérimoniis, ut de femirie benediclo nun quam non effet cogita-
tio iilis. vid. Diet. antiquit. bibi. V. T. pag. 209.
c) Chviftiani & fideles in facrificium plus quam unius genevis fefe of- ferunt. Sunt enim fpirituales facerdotes , fpirituales offerentes hoilias per fidem , tam precibus, cultu publico & privato , quam celebratione iacramenti corporis & fangvinis Chrilti : per qvod Sacramentum ,
tanqnam per fepulum fpirituale , tcum Cbriffi facrificio , in commu- nioneYn Veniunt, in cruce femel p^raao^. Holocavtomafa fua offerunt, qunndo Hfhmt fe ipfos hoftiam vivam, fanclam , Deo acceptam, rationa¬
lem illi eultum tribuentes. Mvfnera etiam dapalia ofFerunt fideles De-' Mi- niih-ij qui tam per verbum Dei quam per fuum exemplum alios ad De-
um adducunt. Ef. XIX: 21. LXVI:20. Mal. I: II. coli. III: 2. Rom.
XV: 16. Qyin immo libamina fua offenwit Deo, cum paratos fe qften-
dunt ad fangvinem fuum in Dei βζ Cbriffi honorem fundendum. Philipp.
11:17. Ii. Timoth. IV:6. Thymiamafa etiam fua fideles offerunt Apoc.
VIII: 2. 4. Pf. CXLI: 3.
d), Tcc έπαξκνιά eife Chriftum Jefum, ejusqve paffionem, mortem
refurré&iönem omniaque hona fpiritualia, qua Chriftus moriendo & re-
furgendo hominibus adquifivit. Unde & hiec 67.T8gt%vi<z vocimtur μέλ¬
λοντα ayocSct. Locus exftat Exod. "%X\T: 40. ubi jubet Dominus,
Mofex omniä fncere juxta typum eoum, qvae in monte viderat. Quk ver- ba diligeutiifime obfervanda. funt; quippe quibus docere voluir Deus fa¬
cerdotes Leviticos non adumbraife verum tabernaculum, fed verum taber- naculum apud fe eife , ut etiam verum faceffdotem , nec non seternam- ällain & copiofam redemtionem, qua? bona adumbrantur per ca, qua? inum- bratili illo adminiftrabantur tabernaculo, ad formam tabernaculi ex ftru- β:ο, "quod. Deus Moli apud fe videndum exhibuerat. Typus enim ta¬
bernaculi ccelellis fuit άξχέτυπον tabernaculi terreni. Vid, Brodinian
ni comm. in Ep. ad Hebr, p. m. 303. 309.
❖ ) iB ( #
ies υποδείγματα των iv το is αξανοΊε & επαξανια, αντίτυπα των αλγεινών Ebr. IX: 24· coli, cum Χ: 22, 23. Joh. XIV:6.
I: 17. II:o Ex locis firjptura, ubi Chriftus vocatur vifti-
ma, pro peccatis noitris oblata. Eia. LIIE4. 5. 10. Item
viftima, qua? pacem nobis attulit, Jer. XXXIII: 6. coli.
eumEphes. II: 14. Rom. V: 1. III:© Exvariis phraßbus
facrific/ahbiis^ Chrido in S. Sacra applicatis, non temere, fed
ob convenientiam typi &antitypi Eph. V: 2. coli, cum
Gen. VIII: 21. Levit. 1:9. 10. IV: 31. & e) Jac. IV.3.
ubi καΒ-αςίζειν χεΊςαε flgnum , dyνίζειν καξδίαε fignatum.
IV:o Ex typis V. T. vel perfonalihus, vel realibus-, a Cbri-
ßo ad fe translatis Mat. XII: 40. Johan. Ils 19. III; 14.
Ebr. X: 8. 10. a Deo ipfo ad Me(fiam relatis. Deut.
XVIII: 18. V:o Ex fwmna f) convenieiitia i?itcr facrifi- ciaöf Cbrißnm, non cafui fortuito, fed deliberato Dei con-
filio e) nnp 6c hüic reip ondens iyyfßiv eil correlatum τα qubd eft generale fdcrificiorum nomen & praecipue refpicit Chriftlim lin c
quo adh-e Deiim vel αυτω iyy'feiv μετά π amplas neqaimus. Joh*
XIV: 6. X: 9. coli. Ebr. XI: 6.
f) Hfcc convenientia optirne confpicitur collatione rituum facrificaliumj
Levit. i. prarfcriptorum, cum facrificio Chrifti. Bos, c. g. viclimae locum
fiiftenturus, mafculiis eile debuit, nulk> vitio laborans 6t perfeflus, ad indigitandam Chrifti integritatem. Ebr. VII: 17. 25. 26. 27. Vi&i-
ma, adducenda ad oftium tentorii conventus, fignificabat εισοδον in Ecclé~
iiam , cujus oftium Chriftus eft. Joh. X : 9. XIV: 6. TVjanus capiti
viftimae offerendi? imponebatur, ut culpa 6t poena in morituram trans¬
ferretur , quemadmodum Chriftus infirmitates noftras portavii Ef. Lill:
4. 5. II. Cor. V: 2. Ma£l&ta? fangvis, per circuitum altaris fpurgendus,
Chrifto, in cruce morituro pro nobis, 6c fangvinem fuurn pro totius mun¬
di vita datnro, 1. Joh. I: 7. prselufit. Pellis detrahendä viclimae, &
haec de cello fufpendenda, fymbolum fnit Chrifti, veftibus nudandi, &
cruci non fine extrema ignominia affigen di. Corpus viftimae, in frufta diffeclae, Ejusqve partes, jufto or din e fuper lignis impenendae, Ecclefe,
quse eft corpus Chrifti, a capite Chrifto avul^onem per peccata, ejus- ciemqve conjunclionem, per Chrifti facriffcinm procurandam , figniftcafle
videtur cfr. Ephcs. Is lo. 12, 13. Difpofitio igiiis, Yiclimam cojTum-
# } 19 ( ΛΑ
iilio tribuenda. Vi: /iv diferto Pauli ejfato Ebr. VIII:
4. 5. coli, cum IX: 9. affirmantis, iacerdotes, &οξα 1. e.
facrifieia opferentes juxta legem & χξηματκτμον, Μωτεως fervire ύπο$εΐχμ<χτι ^ σχια, των επΧξοώίων.
Hi porro ritas facrificiorum non tantummodo 1114-
da fuere iigna, mortem & iatisfa&ionem Chriili praefi- gurantia, fed fimul media, fignatum applicantia, quod-
que ipils involutum erat, offerentia & obfignantia. Pro-
bari hocpoteft, ut iategra proferamus verba^) J. B. Carp-
„zovii, I:o Ex dherfa qvalitate primorum offerenthim,
„Caini & Åbelis, ubi hicex fide obtulit & inde gratus Deo
„fuit, ille vero non ex iide obtulit, & a Deo propterea
„reprobabatur. Gen. IV: 45. Ebr. XI: 4. Ir:o Ex facri-
ficiorum naminibus. Dicuntur σκιά) Col. II: 17. Ebr. X. 1.
„7ταςοοβολχ) Ebr. IX: 6. νττοίΐείγμοίτοι cap. VIII: 5. IX: 25.
,,αντ/τυττ« των αλ'ή&ίνων verf. 24. III:o Ex facrificiorum ifine effeSiu. Dicuntur fieri in odorem quietis/qui non
„tantum placeat & gratus fit, fed etjam foetorem abigat
„Gen. VII: 21. Levit IV: 31. luere, portare, expiarepec-
„cata coram Deo Lev. 1lig'. 3. II: 1. 2. XVII: 11. IV;o
„Ex argumentatione ApofUica a faerificiis V. T. ad facri-
„ficium Novi, a purgatione per fangvinem hircorum &
vitulorum, ad purificationem per fangvinen Jefu Chrifti.
„Hxc omnino nulla eifet, fi non Chrilti facrificium ab illis
„fuiifet adumbraturrt. Chemn. in exam. Concil. Trid. p.
„11. fol. 333. & fol. 745 ex Auguftini l.X. de civit. Dei ,,C. V: monet, V. T. facrificia duo fignificaile. I;o Sa-
C 2 cri
turi, praefigurabat iram DeiPatris, in Chriftum accendendam, utpotequi,
de ligno crucis fufpenfus, ob peccata generis hunani paflurus erat inten-
fiffimos dolores & cruciatus. Victima deniqve, in odorem quietis Do-
mino combnrenda, Chriihim, Deo 21c οσμην wcuÅlocc fefe exjbibitmim quod indicarit, a vero non alienum eft coli. Eph. V: 2* vid. Maji 6e*
con. femp. V: T. cap. XXIII.
.g) lyftem Theol. Par. II*. art. XVI: VI.
a? ) 20 ( φ
„erißcium Chrifti in cruce. II:o interiora, in vifibilia &
„fpiritualia fideliura facrificia. Et part, III. fol. 529 offen.
5,dit, facrificia Levitica per fe aut i ρ ίο opere non potuis- ,,fe emandare confcientiam a peccatis, fe i fuifie com-
„monefactiones excitantes fidem, cle victima venturiMes- ,fix, qua fide eos, qui lapil fuerant, petiifle & accepfs-
ie veniam peccatorum. Hinc jam arbitramur intelligt pofle, quod facrificia & Chriftum exhibuerint &redemtio-
nem,a Chrifto praeftandam,adumbrarint,atqve adeo pro- fundum in fe continuerint myfterium, quod quo minus
a raeione aliqua humana excogitari potuerit, eo magis facrificia, myfterium hoc contincntia, originem fuam iili
referre acceptam recufent. Sed ut clarius hoc pateat, du¬
bia aliquot, quar nobis adhuc objici poffunt, §. fequen-
ti excipiemus & pro viribus excutiemus.
§· V·
.Qvamquam vero ejusmodi res ocultas conti neant facrificia, quas mvenire non poftit i i b i relicla ratio, fieri
tarnen potuit,objiciet forfitan quispiam, ut aiiunde, quam
ex prarceptoDivjno, fluxerint. Videlicet, cum mos fa- erificandi, quo demumcunqve ex humano princioio de-
cluctus fit, apud Judar os ita invaluiflet, ut hand facileab
Pilo averti poftent; Deum tandem , qui fapientiflime o- mnia dirigit, frcrificia ita prärccpifte, ut repraefentationi
fervirent facrificii illius veri, Chriili nimirum,in mortem pro hominious fe tradituri. Qvod veritati co magis eon- veniens efte exiftimandum, quo fit certius, ante legem
de facrificiis, ooft exitum demum ex /f,gypto Judaris da-
tam, ne veftigium qnide'm in Sc. Sacra mveniri-iftiusmo-
di de iacrificando praecepti Divini; credere vero non fas
eile, Divinum fcriptorem Mofen, antiqvifTimas Judaro¬
rum res geftas tanta induftria ad pofteros transmittentem,
rem tafiti momenti, divina au&orita.te nixam, praeteriis-
ie. Quod fi vero nullo prarcepto Divina cultus iacrifi-
# ) 21 ( ^
eiorum ab initio eilet inculcatus, unde quasioillud prö·*
veniret beneplacitum , quod ex iäcrificiis primorum Pa-
trum, & ante, & poft diluvium viventium, Deusceperat*
Kon potuit Deus iacrificia rata habere, ita nontVm com- poiita, utfpirituale quoddam cum iills eilet conjun&um*
qvi ε&ελοΒξψάιαν omni quidem tempore odio habuit
Math. Xvf: ρ. Col. II: 22. ej τ. 3 )eut. IV: 2. XII 18-32.: unde
nec petuerunt non odioia Fi eile iacrificia ejusmodi ex:
impuro fonte profedta. Ft Γι vel optima hominum intentio-
'ne prima obiata effent facra,3jeo tarnen placere non po- tuiiTent, quamdiu a natura Divina prorfus ab horrerent.
Sed qvasris porro, quid obilat, quin fin em hunc ipiritua-
lem , reprasfentationem Servatoris , ilatim cum primis
facrificiis invenerit, &, hoc facto, concefierit, ut iacri-
ficando pergereiy^cultum hunc non failicliens, iege licet
nulla huc usqve iancitus eilet. Hoc multa contradidfio-
ne laborat, quod homines facra facientes, cauilas, ob
quam Deo placuerint, ignaH, in craillori de diuinis per- feåionibus opinione confirmarentur. Qvid quasfo Deo
cum iaerifieiis nifi hominum ob cauilam ? quid homini- bus, nifi iciviilentjin quo virtus eorum coniriterit ? Mul-
to igitur convenientius & veritati & dementia; Divinas
eil iratuere, Deum hominibus, poit deperditam felicita-
tem Paradifiacam , cum annunciatione primi Evangeiii
cultum iacrificiorum injunxiile, hoc confilio, ut redem-
tionis myfterium cruentas & facriiieii veie expiatorii, per
mortem Mehlas demum perßdendi, primorum parentum animo infigeretur. Nec^rofurde credideris, Deum ve- ilimenta, nuditatis velandas fubfidia, Actamo & Evas por- rigentem, hos de modo reliquiile incertos, quo gratus
ipfi cultus prasftaretur ? Veritati etiam qvam proximum videtur, Deum animantium brutorum pelles, ofinem,
quem modo diximus, daturum, horum carnibus in fa-
crificandi ufbm converfisy primum Diera faciendi aueto-
C 3 rem
& ) 22 ( #
rem mortalibus fu&le. Fatemur quidem, · Molen §di vi¬
ns hujus inftitutionis mentionem 'non fecifie, quemad-
modam nec nifi raro Patriarchalia facrificia ,· ied,
Γι caufla hujus filentii vel rarioris mentionis affignanda erit, fruftraneum fortafie duxerit, ut, qui facrificiorum Judaicorumleges, Divinitus acceptas, mox accuratfifime
erat defcripturus, horum origines, qua: emun£Uori nari
non niii divina redolerent aulpicia, ex profeilo traderet.
Qvibus accedit, eundem , quamqvam diferte a Deo in-
ilitntam immoiandi cerimoniam non commemoravit,
nihilo tarnen minus, veluti in transcurfu, tantum nobis prodidiile , quantum ad colligendum fit fatis, divinam
circa facrificia curam, qua: a primis temporibus admiran-
da fuif, non aliunde facilius, qvam ab ordinatione i- pfius Numinis, prius faüa, repeti poile. Primi, quos hxc
facra fecifie refert, par fuere fratrum, Cain& Abel Gen.
IV: 3. fqq. An^vero Heri potuit, ut, qui experientia pa-
rentum triftifiima nuper didicerant, quanti periculi res eilet, negotium tanti ponderis, i.e. cultum Divinum fpe-
£tans, inconfulto fufcipere; cultu non ρ recept o fed ar- bitrario Deum colere fuftinuerinc ? haud faeile cre- dimus. Verbis corte 4 & $ verficuli ejusdem capitis, qua:
referunt Deum, ad Abelis lacrificium gratiofe, ad Caini
non item, rcfpexifie, accurate expenfis,ad aliter-prorfus fentiendum adducimur. Diverfam quippe animi pro-
penfionem Deus refpiciens, altero facrincio deleclatus,
alterutn damnavit: quum autem Apoftolus in epift. ad
Rom. IX: 4. doceat, quod fide majorem victimam quam Cainus obtuleritAbel; fequitur, ut, non fua, Ted Divina
nixus au&oritate, hunc cultum Deo prsftiterit. Q vocun-
que enim fenfu fumatur fides, vel Philofophico , pro a- licujus rei notitia & aflenfu, eidem dato, vel Theo- logico, pro apprehenfione meriti Chrifti ejusdemqve ap-
plicatione, qvo iumi omrfino debet vi verborutn vers.
Jjt
.) 23 ( #
t), coli, cum v. 13. mandatum tarnen Del fupponit. Et
C2inum qucd attinet, quid quaffio eum ad iacrificandum permovit, nifi mandatum Divinum, cui quidem obniti re'igioni duxit. Alioqui facrificio hunc ufum non fuiile, certo certius nobis perfvafum eft, quippecumil-
lius malitia fatis confirmet, eundem invitum noc pieta-
tis officio fun&um. Loqvitur porroMofes de iacrificiis,
a Noacho, Abrahamo, reliquisqve, iua ante tempora viventibus, pera&is, qva;, exa£te confiderata, ejusmodi
fimilitudinem inter prim^va & Judaica facrificia, qua materiam, formam rcliquasque circumftantias, produnt,
ut dubitari non poilit, quinjutrorumqve unus idemqve
aiictor exfliterit Deus. Hane fimilitudinem oftendere no- ftrarum eifet partium, fed quoniam alius «)}heic otium
nobis fecit, noc negotio fuperfedemus.
Ex iis, qua; in prxeedentibus difputata iunt, in u-
num colle&is , hare prodit Summa: cum religio Chri-
ftiana non folnm necefiaria fit, fed etiam a deli&o pri¬
morum Parentum ad interitum usque mundi duraverit;
tam in Veteri, quam Novo Tefiamento proponi & co-
gnofci debuit J. III; Porro cum propofita & cognita fuerit
in V. Teftamento & qvidem per facrificia i myfterium
illa continent, quod omne humanum fuperat ingenium
§. IV. Cum denique facrificia tantum myfterium conti-
neant, quantum non capiat ratio humana, & fieri non
potuerit, ut ? cum facrificiis, humano ftudio pri-
mum inventis, hoc myfterium deinde aDeo fit conjun- ftum §. V; nullum remanet dubium, quin certo con-
cludamus s. originem facrificiorum Deo effe tribuendarru
§. VL
Divina facrificiorum origine fic, ea, qua fieri po-
^ tuit
«} Vid. diflert. de facrif. ante legem Molir, ftib Prsfidio b. nu C&>
Mu ProfeiT. Boberg Upfal, habitaim
W \ rt i C .-V /■*·■+ V. Ar*
Λ
tuk, diligentia, in antecedentibus firmata, nes ad illam
ab adveriariorum injuriis vindicandam infiituti no (tri ra¬
tio jam ducit. Hi ficut unius non fimt generis, ita non
unam, ied diverfas, ad nos oppugnandos, ingrediuntyr
vias, quarum iingulas obflruduri, iis quidem primiim
occuremus, qui ex inflindu naturali, rationis dudum
prapeunte, iacrificiorum deducenda eile initia forte opi-
nantur. Huic iententise fubfcribere videtur Thomas a) cujus hcec funt yerba; Sic ut in flatu legis natura homines,
vaiUa lege exterius data , Jed folo inftinzlu movebantur ad
Deum colendum ; ita etiam ex inferiore inßinSlu deter-
771 in ab a tur iis, quibus rebus fenfibihbus, ad Dei eultum li¬
tereniur. Ex eodem igitur infiinetu, quo naturaliter o-
mnes homines ad Deum feruntur colendum, mod um
Eundem coiendi derivari etiam valt, ratus, ficut hicin- ifindus rationeni antevertit omnem, ita etiam eultum,
ex eodem fonte proftuentem, ejusdem efie indolis. In-
itindus naturales in hominibus dari, fine rationis ope fete exferentes, quibus appetitus iocietatis & libertatis, affe-
£tus erga^parentes nec non cupidinem fcientitc cet. me- rito affignamus, negari non poteil. Afiumamus, exem-
pli gratia, hoc principium juris natura?; perfedionem ita
quaeras, ut focietas inter homines non kedatur, & vide-
bimus, quod hane legem univerfalem procedat inftin-
£tus fe perficiendi, ex quo non minus, quam ex noflra &
focietatis conditione confiderata, lex ifia oritur. Sed
largiamur licet, inftindum coiendi Deum fuo jure horum
in numerum referri, quippe quod non fblum experien- tke, verum etjam fcriptionis iacra? teftimonioprobatur;
(Cf. Rom.I: ig. 19. II: 14. i5-ubi Apofiolus infitamDei
notitiam cum naturali ad Numinis eultum propenijae
conjungere videtur) tantum tarnen abeft, ut hic inftin-
&us
fi) Theol. Schol, p. III. quaeft. 60. art» 5»
# 5 4J ( jjc"
aas, quo ad religionem quandam ferantur homines, i- pfum illis determinet rnodum , quo divinus inftituatur
cultus, ut certius fit, ad rationem unice hoc negotium pertinere. Unde enim tanta apud gentes in cultu Divi«
no diverfitas profefta eft, nifi inde, quod quxvis ejus-
modi cultum fibi pradcripierit, qua? fuis, quamquamfi«
ais, deDeo notiombus refponderet? Certe multa? norrida qua?vis,& aDeihominumque natura alicniillma, cultui, a-
pud feX^aibratOjDivino, haue ob cauflam admifeuerunt. Ab
inftinau igitur naturali Deum colen.di ad facrificiorum,
cultum eo minus concludi poteft, quo certiori conitet fide, permultas exilitille gentee, nullas offerentesvictimas,
imrno multas, qua:, ad tempus facrificiis ufa?, hunc cul¬
tum cum alio poftea commutarin-t. b) Ut nihil dicamus
de facrificiis, penitus jam diu eeßantibus : quod tarnen fieri non potuerat, Γι inftinetui cuidam naturali ortum
iuum vere tribuerent. Sed ab hiiee adverfariis, ad eos
feftinamus, qui facrificiorum ineunabula ex ratione ipfa
repeters itudent, argumenta eorum examinaturi.
§. vir,
Qvoniam res nobis jam erit cum iis, quorum & nu¬
merus & auetoritas magna fit, quorumqve tela in nos
undiquaque ja£tentur, fupervacaneum non dueimus o- mnem adhibere indufiriam, qua i&uumvim frangamus,
Ab eo autem loco, a quo munimentis fuis freti, in nos
impetum faciunt; primum repfellendi funt, quo facilior
deinde nobis in ipfa eorum caftra pateat aditus. Igitur
dum adverfarii ex ratione humana prasfidium quaerunt,
ex qva facriiieandi itudium enatum poitulant, pervidem
dum eil, quousqve illud eos tueri poilit. Et cum ra¬
tio humana non aequabilis fit, nec femper fibi conitans,
D fed
b) Hoornbeek in feripto pofth. de converf. Ind. Libi\ I« de Geil-
tilismo antiqvo paiiter ac hodierno*
# ) 26 C #'
fed, pröüt fibi reli£la ,· aut falfis opinionibus praoccu- pata fuerit, calculos interdum re£te fubducat, interdum falfo; difpiciemus, utrum facrificiornm cultus reclar ra- tionis iniciisd tribui poiilt,. an vero, his exploiis, a ratio-
ne humana,, falils notionibus imbuta , dimanaverit. U~
trumqve nos negamus.. Prius quod attinet, q u ση ram ra¬
tio traditr leges & genbrales & ipecialesy qtiarum illse ita
funt comoaratcC, ut tanquam principia priino loco po- nantur, hx tanquam concluiiones ex iflis principiis de-
ducantUi; quteritur, num, inter prima rat ίση is principia,
de officiis erga Deunj agenda , facrificiornm inffitutio
IocunfT habeat? Inter principia officiorurn erga Deum,,
hoc etiäm ef! referendum , Deusc efl colenduf., cultum ve¬
ro Nu minis ad facrificia ita determinat Beilar minus, ury
hxc, aque au illum?,. neceilaria eile, poilulet :: quodquf-
dem ex his ipfius· verbis collrgere liceatr. aj Omms< re¬
ligio five vera: five' falfk omni loco & tempore femper aif
cultum Dei facrificia■ adhibuit- Hinc enim cöUigifur idpro-
diré ex dumine & infiinclw natura„ & e(fe· primum quod-
åam principium a Deo nobis ingemtum. Sed hor um prin- cipiorum natura? repugnat, ut in illis facrificiorum cul¬
tus contineatur. Kjusmodi enim principia debent eile univerfalia, immntabilia, quam maxime nota & idonea
ad alias· cqnciuiianes, ex ils eliciendas;. cultus vero iåcri-
éciorum neqve univerfalis efl neqve immutabilis 0. pra?- ced. ) eo minus notus, cum ex coniequentiariim effe-
£1 a ipii adverfarii eum deducant, nec ultimum requiii-
tum habet Sr aliis con.clufionibus, ex eo eiiciendis, infer- vit, cum i'pfe in fpeciali quodam ailu terminetur,. Inter prima igitur Divinorum. officiorum principia non pot-
eil referri'..
Sed forfan ad ipecialia [uris naturs prarcepta perti-
neti Horum praeceptorum aliquottantum recenfebimus,,
ρ : .· $£
—
![Ethica theologiæ ministra, quam consensu & approbat. ... Facult. Philos. in Regia ... Upsaliensi Academia, præside ... Erico Alstrin ... publico bonorum examini modeste subjicit ... Magnus L. Almen, V-gothus. in audit. Gust. majori. ad. diem [20] Aprilis]()