®höd
felix fdußumfy ßt>
DI SC URS US PRACTICUS
Do
POENIS IN GENERE-
^UtfYLM
Ex
Ctnferiftt Amflißimx Ftcultatis Pbilofophicgy
in
%egia
Svearumad
Sa/amtAeademtiw,
P R jE S I D E
EMUNDO FIGRELIO,
Hift. Profesf. Pub. & Ordinarie,
Praeceptore
fuo
plurlmum colendo,
cPto ^radu in
Philofophia ctnjequendo
>PublicoSxaminiptacidefubmittit
JOHANNES ZEB AST. 3WW/
llplandus, S: R: M:«s SeipenJ.
/4*.
Ad ultimum d'tem Kal. Julij, A. M. DC. LI. In Au
dit.
Fet. Major,
horis
antemeridiem confvetti.
«©§(©)§«»
U PS ALII,
Excudebat Eschilius Matthias.
Revefendißimo in Chrißo Patri,
D. JOHANN! C. LEN^O,
SS. Theol. ac PhiloJoph. Doäori
celcberrinio,
Regni Sveciae Arcbicpifcopo longé digniflimo, Academiae Upfa-
licofis PröCancellarioampliÜimo>
N £ C NOM ;
Keverenlif dlmi'iw ac
Excellentißimis Dominisj>
S.S, T/Jcl DotliribuperqutmSxtmijf,
ejuédemfy
indetdemia S*l*n* Profeffiribv* publicis
$
Ordintrifft
Drus. LAUREN TI O
STIGZE LIO,Facuf.
ThcoLSeniori, & civitatis
UpfaL Paftori
gra¬vi(Iimo,
D Li.
JOA NN I E. TER SERO, Paftod
acpr^epofitoin vigilantiffimo.
Diu-, FE TRO SC HO M E R 0>
Paftori
acPraspo-
firoiii
©4ni^ iiarcf msrirrflimo, 5c
p. c.Facul.
Thvd! Décaöo Honoratiffimo.
Da^. € A R O L O
Sitfjmatt/ Paffon
acFraepofi-
to ia
Fidfliilt
no.fili furom > ft^cibraT3 Fatfoaoj his
Praec«ptorrb»s
acpro n it »ribasfuis caScndifliröis» prasfeatc
inge-
nioii(ui foctual, ia debiti abféquij, & piae
vsneraci-
oaisojbßcHi»? Submiß'* revtfenier,
offert
Refpondensr*.
I /
PROLOGUS.
?
4:
*
Climen
pariter
acveritsteir /apir Fhi-
Jofophi cffaturrL».*
m'mt i hJu**
Ty tyycrec
peculiaris icilieet ba:C
gene¬ns noftri ratio efhquar io
nujla alias'ani-
maotiuai fpecic
cernituL» Pr*tcrca»cura
in notitia rcrurn,tantum opis non fit» ut
vcl foia appeticum
hominis curaulace cxplcre valcat ; uti-
que&
wfj^sts defidcrantur,
quacvirtutcm»fecundum pru-
dentias praecepta
explicantes, alterum principe«! hominis
fiaem conftituuno, Bic fundamenti
inftar, juftitia fufpi-
cienda cft; utpote quat non
folura in concordi temps-
rando hornine ,apprimc
utilis: quod hujus bcneficio, uaa-*
quasq; üorninis pars,
& ptnfum, &
preeiumfuum obtinets
ncc aftefa alters, defuo quicquam
j»re decerpit & honors.
Sed etiam regecdis, &
in onitate contincndis dvitatibus»
valde neccrtaria. Eximiahscvirtus &
cnyofita*åi irtvfl* in-
cludit.Iteru & haneduplité cflr»
meminifle
oportet, quarualtera taotuodern finguiis
tribuit: altera ccrtis perfonis
eaquw congruuot, Circa
arquslitatem prius obviam, Agefi-
laum mcmoro, qui, cumiter
faCerct
peragrumrcceusdc-
meflum, ac cpnlpicerct
manipoioruro
acervosordinc pofi-y
tos & a-qualcs,
mirabilitcr boc fpeäaculo dcleftatus dixif-
fefcrtur: TotaLacedatmon videtur multorum
cfle fratru,
quih&'rcditatcm nuper
ister fe diviferint. SedhicciMnA-
A % rifio-
årifåtjt, dicimos:
fic&Kcv
d« tciqtjTnSufAiot;cjtiählfot
* ff taixrleef.Folit. IIb z. cap. 5. Poderioris itidem ^quahtatis honeflif«
åmapaillm habeturlaudatio^ fi apud Euripid» ia Fhoeaiffis;
„ K«yo KafriM rényåV'
l.ffbvjvt liftati5 <pihite;ået (plhmrii
I20A««"n uohttrt s
IjjyieiiTs$'in*,téjjuftcv
xv&g&ms
t(Qv»Alias omnes propter insqualitem diflident» cum impariV
bus aon tribuitur, quod proportions debetur. Arid. Pol.
lib. v. c.j. Hoc vel dePcenarum inasqualitate afTeritur; ubi ijsdem decauHs» alij ple&antur , alij ne appellcntur qui*
dems utloqaiturCic.
offllib.
2. cap. 25, P&n<zverojuftåpro-portioneirrogatae, förtifilma
focietatis vincula falutaotur.De quo difficili fatis argumeoto>paucis diderere Iubcu.
Auxiiium hic primo divinum; raox & candidam le<doris>
eenfuram implorot exfpedo.
t h e s i s r.
Oibjeclum inftituendarum quaeftiomjnr
ed P*hm » quae å Grarco
vocabulo'ar^jide*
fluxit. hoc autem derivatum voluntå
®Z©u,
propterea quod omnis fere garqa cumlabore
5c moleftia conjudåa fit.
II.
Å?åé qimbbåc voee utuntur, qui precium falteno ?
qyoinjuria pe nfaturidtc1iigun t. Ardliusadhuc fumitur pro
eo> quodpb patr-atamfcsedeqi perfolvitur. Nos arrplio-
rem retioemus flgnificationeon, quå defcribitur_; Malum paffionüi quodinfltgiiw ab malum attionü Gröt. traft, de jur,
3,& P. lib.2. cap. *©.
II. Pos«
Foeaarum irrogatio cft a&us Juftitiae
Diftribatwer^l
Nam et. in comtnenfuratione pocna: ad dcMum% dis qua
Horatiui lib. i» Tal. 3.
Adfii
Regula peccatifvqua pcehosinoget &qua4>
Necfcuticadigvum honibilifeBereflagglie.
negUgenda non cft norenr
ahmtet,
quam jura tam Divinaquam humana admittune* ubi fcilicefc judicio fufeipitur:
non itcm quse afFcftu intsoducitur^,. Notum enimeft il- ludl&orum: ExfaHojue»riri» Id eft, pro circum&antia-
rum varietäte. jus & injuriam difccrni. lo circuroftantijs
autem vcl primum Iocum obtlnet perfons confidemio, juxtacommunem ordtnem. Sed juftidaeommutativa vel håcratione å Dirtributiva diftert: quod non pcrlbuaram»
(ed rerum tantum habeat raticnenGL*. ß. Ubi pcena? deiin~
quentibui jufléirrogantur, proportio obfervaturGcome- trica, adco urquomajorem habeat delinquens inter Tub- cKtos dignitatems
hocgraviorem
tencatur (ubire poenam.6cquidetnnon fioe ratsonc: cam utcitera taceam, Exem-
plo plusnocetdcli&umejus: non aliter quam Verruca:in fa-
tie magis defbrmant corpus humanuni^quam inalijs par¬
tibus. Proportio autem Geometrie« cenictur Diftrib. juft.
propriju.
rv:
Materia in qua pcena:Exercendas funt, ordinarie funt homines coxij, qui deliquerunoi Quod etiam legi divi-
nae congrsium eft» fcilket nc (ontium fcelera onerofa fiant iafontibur*: nonprivabitboniseos, qui ambulant in inno*
centis.PE 33. Hincillud Juriseonfult. non alios quamfuos, teneaatpeenacaathores. Interim hsredes indire&é, 6c qua»
fiper
confequentiam aliquando
puniri obfeurumnon eft,B 9, V« Nom
v.
Nen tarnen a
qnovis defe&u, depe^det caufa impo«
sendas pcen».
Sic funplex voluntas, nuda ab omni a&u
«xtrinleeo, qnstq
cogitationis fiocs
roncxierit, son eft
fori vel jurisdiöionis
fecelarium Magi (tratet?
m;Sed Dei,
qui coriatuetur
Ex.
lo.Si
autcmcogitatio erupcrit
,& t%
Ifecmoapparuejrie,nempe
qood qois moliatöream exequi,
peenam habet >
prafertim in gravioribus criminibuyY
Hiac illud JCocf: voluntas
(fcilicct
jamdecreta, & in iuccm
cdita) inmnhficijs
ifsBawr>
ntncxitws»
VI.
Extra cotpora
definquentiuna» & ia Bruta aoimalia,
&cadavera reororo aniroadverti lotet. Sic
quod
canes,fal-
liciti alias ad rodlurnos ftrepitus , a Gallis
felis fa]li paffi
ånt» de q,»o Liv.
iib.
5. cap. 47.poftea eadem de caufa,
fnpplieia annoa
peodebant Canes intef »des juventutis &
Summani, vivi in furca lanabucea inarbore
iixi, referen-
tt Flin.Iib.19. cap. 3. ac fi quid
ad perfidiam, & proditio-
nern feeifleno. Cadavera itidcm mortuorum ,
in dcli$is
atrocioribus»fulpcndilo!ere> in
aliorum Exemplum & ter¬
rorern ,
qnptidiana Experientia doceo. Quin Sc S. literär
,abi Execrabilisdamaationis üt mentio,
adijeiunt; cadavera
fcpuiturå iaaigna
volucrum 6cBeftiarura praedasfore» ut&
poft mortem pocna
duret.
1.Reg.x/. PC
7?»VII-
Vindiåana
quamlibct
exerccre,rcgulariter nemo po*
teA >nifi publica ftipstus
autboritato. Judxciorum enim
vigor,
juristj publici tuteia idcirco in medio conf^ituta eft,
ne quisq
valcat fibi permitccre uItioncm_s. Leviorcm ta¬
rnen poenatn»
interdum 6c privati» å roalcficio immunes,
iudiptoq
valentes
j natur»inftrinftu
>ccrcis perlonis
"noin
p*ß«
Vi it.
Poena rationeIlnis comnauokerfeinditursa mlirtm
n*0«Wäqtisctiann
*Ä««/,item %fy^ytent dicr sonfu®-
yie>ettpocaaquaeadhibctur,utis qutfortuito, velex imbe«
dllitatc humana peccavit» attention fiat, & ad tneliore fru-
gcm perdneatux*. Habethec
caftigatio
tempertmentamlupplicij cum mifericordia-.:
caftigatur
cnina deliaqueasut pcccator, f«daliquantuluneieiiadulgesur wt faomini ad peccandum prono.
X. • *%
ti^^Udiciturpaeaaqu« infligittfr, tft dignitas, au-
thorkasq;
ejus in quem p<v?atum eft , confervetec^: N®praetermüTa animad?erfio» contemplum !«(o pariat»& ho¬
norem elcveo. Hinc poeuae dicuotur proborotr» cuftodi«
& propugnacula. Quae hic de authoritate laeia dicunrur>
• etiam deÜbertäte» & alio jurei«fo intelligi debere» mocet Grot.
XL
"n% afäoi ei &»£vv{ imrxevm , <£>#- ßxutvot>@eA%oi Plat. ia Gor. cit. Tholof. Id efti «ft poenaqua- alijsfit, uc alitTidentes paticntero, ftbitimentes»
reddaotttrmelkvres.tite. fulminapaucoru periculo cadunt,
&onnnium metu: ita poenat terrcnt latiu*quam noceno.
Metuseniaa ad omnes eidcmdehvioohnoxios; poenaad u«
num venit. Hinc dicitur rcmedium, quo morbi Rcipub»
curantur&profligantur,
XII.
QuartusanonnuISis hic delideratur fiuis, quemfenes.
Hb» i. de Gl. cap. ExprcfLit: fcilicet ut fublatia malis, fe«
curia«
Ähoffs Cfiicri wank qiatq©btiset $ dom pötre Politicl sorporis
naembru
>quod ißficeretofamRempublicarn
po- teit» acfocictatem turbare>abfeinditur. Befuld.iib.2. c.3.XIII.
Hoc babent commune bac pcenarum fpecies» quod utiiitptem nnice fpc&eno. Nonenim in malo aliquo de¬
bet uicifccntis animus quiefcere , Scholafticorum habet
dxioma-r. Nec veniendum eft: ad vindi&am j qoafi dulce
vindicare ,fed quia utile, Scnsc. Iib. 2. de Ira. cap. 32. A«
tiftot. Pol. Iib. 7. cap. 13. refertpcenas & animadvjerfiones
non zd ea» quae Tunt ßmpliciter honefta, rationem addens:
•UOSIUTTH^V
$
J&tdsqT&V IttZTülf) fa TIVHvJ&C
,T^y wohiv. 1
XUr.
Admittit pocna & alias divifiones refpe&u
Gradus; faåc
ratione , alia «. capitalis, in qua mors eft : quo
etiam
quidam referunt ignis & aquse interdiftionem> quod perhane eximatur caput k civitato. Interdi&o enim carum»
rerum ufu, unde vita hominis conftat,perindc habitum,ac ü c(Tet,quieans fententiamexccperafc,mörte multatus,La<3.
Divinar: indit. Iib. u ß. Non capitalis: quaepertingit
rel
corpus : vel famam:vei Bona. Nam praeterh«chomonon habet, quae ipfi adimi, vel laedi poflunt, Vafi
iiluft.
contro-verf." Iib. i. cap. ii. plurimse adhuc addi poflent
divifionesa
de
quibus
conful. Juriss.X V.
Reåiffimc interim dicimusgradus
quosdam efle
con- ftitutosr". Non enim quafi per (åltum , nifi in extremo ne- ccflitatis cafu , ad ultimum fuppiicium jurepervenitan..
Hänc tottantasq folennitates
pr®cedere>prudeatiffime fta-
tutum efl, de quibus vid.fuis locis. Hoc
etiam juvcnalis
indigitafle videtur. Sat, 6, iW
7
T»neetucttn ferto >merar! q re evimineferim
Suppliciumf qt>is tefiüaéefi / quéaetulttaudi*
NuBa unquam uewertehtminü c uncl*110longa eß.
Neroöcro utiq maximé laudat Scncc. qued icntenti® ,de
pleßcndis Jatronibus» fubferibere ,diu reeufsrit , ac tan¬
dem ut ficrct, cum inftaret Burrus piaef?:ßus,gen tbua-
dus exclamarit: fellem Nefcire Literat, de Cle. hb 2. ctp. 1, xvL
Et licet initio
^erunDpublicaruin^diitrq
probitas legesfevereremr, capitales j:oenserariores fucrii t, utccmmuni«
ter docent antiquitatis monumentalt Et in fpeci# Clerico-
rurn neminit Polydorus Vergil.qucdnequidem ob crimen
laefae Majeftatis morteafficcrefltur: Nec etiami;» quiltge*
renoruot» pro primo ddiäo> veluti illis affines. Quin po- tius inurebantur liter® >criminum commifTorum indices:
fcilieet Homicidis M. iub polliec; pro furto I. pofimo-
dum tarnen ubi creyit hominum improbitas& contumc«
lia>nece(fe fait, pocoarumgravitate, & metu mortis dc- terreri
icclefto«»adeoqlex
primo Gen.9, å Deo pofita, acin alijs locis repetira, nec non å Chrifto in N.T. & Apo*
Holls confirmata * frequeetius hodic jure arquiilimo ob«
tinet, vigetq;#& quidem principe» Efangclici hane pofitio-
nem indubitati juris cfle ercdidcrunt »utpotcqui eam Au- gufh confefT, indolerunt, idq ArticuL 1é. Hilce*erbis:
bas ©uitbe mogtutn
O'btitftit/
$ftrffrn *>nt>SXic^rempf fepn/nacfc ÄVpjVrlicjjfn
Urlaubern ubitdjenttn/33re§el
*wb9tv(§ic fprtc|? n/^ÖbcU§4(tr
mit btro©cfctbcibf
ffraffen &c.XViI.
Ia fupplicijs fumcodis* msximc in principe com«
meodstturdementia: häc quafi infatuatur populus» Clap,
C iib. 60
Hb, #.mp. t/' Hinc
in tkulisfiais Cfs^entiHImt fatutari
a»maot
principes:'&
Cic,dum iaudaret» vel adularetur Cacfari,
dicebat ejus fortitudinem » militäres artes» vi&oriasac tri- urnphos efls Mb cum csetcris
milkibus
commones:Ipfatts
ejusClemcötiam & bonitatem integrum &
folidaro ad
ipfu pertinere. Quärriergo folet, numprineeps
per'dementia
poenam lege dcfinitam »
vel miouere, Tel proffus tollere
valeat? Qucmadmodäm Romani inRogationibus&
iL
quas ad populum dare
confVeveraac» praedare
acCalccm
fubijeiebant; St yuidjw non erst:
8.8* L>> N, R. Jtahicdici««
mus> fi quac prob sbiüsrationonfuerit»
ipfa
legemitiorem
noneilepra:ftabiu.
xvnr.
Probabiiis ratio rainuendae poense vulgo putatur. *»-
impuberum Judicium, quod licet dolofumefte poflkj ta~
meni ifirmius eirmfit, rmaarqin coappareat
perveriitas»
quam in majore » rr.itituj ut plurimuna puniean^. Nam
uthabet 7ra\v^v?kij79v: Juvenilisardor impetu primofurit.Pa-
ftea a. ad deteenttee vitia raagnis emerdantur virtutibust
utde Themift. teil:•tur jfémilius Prob. ß. virium inßrmitas å poe >acorporis-afHkti^aOfdinaria >■ immunesredders lo-
let.Mcrue ndum enim hic eft>ut contralegis djfpofieioncni»
vitaquispraetor. y, Ebrietasimmodica»håceoim
obrutii
ddofeoon peccaat, cumob mentis alienationens velExi-
liütn , nee veik , necconfentircvideantur. Interim tarnen
fi;q.ui-$leiens <e?
ioga^gitaveritd'olitp
inEbrietatedelinque-
tCi culpa non caret; quippequae
cafusii pra?ccfiiu.
'X 1X.
; tibiautem prineeps admiili crimiois gratiam faecre, Rekqpoenae veruam indulgere poflit» in feqq. geoeralitér apcrieoQu*3: *. MajeiUtica
poteitas,
criminalem poenam»ob
ob politlcas duntaxae
ratlones introdu&äm
»praefertifti ß
no« fuerifc crimen fcandalofum , condoiare poteft. Nec
rnirum cum legibus
contravenire poile» qui
eastulit,
hancq
poteftatem,
noominus intra jura Majcfiatis referri,
quam
facultatem condsndi,
qusegrcgium quoddam eß:
Regale,acpr&cipuumCaput
Majedatis Bod de Rep» üb.
f*cap. zo. & cum pcenarum
fiaes alio modo obtineri
pote-runt* locum habet illud Sense üb. i. de CI. c. 24.
Muka
fupplicia nonminus prineipi turpis»
, quammedico func-
ra. Nec oonOv dianurrL».•
Sttprger*dp&ttii prttteeph
<*<£prdw'ia vchx*
dälextyquot1?* aogitur
tjj
fsrox.XX.
ß. Poehas
capitata* ad iuth'oriKatern deealogi
tuen¬dem, å Deo ipfo fancitas» non latis cautum
eft pfineipi
remittere: nec illicui rernktuatur. Qui <vüm de II. Ma- glfiratus vere
fupremi difpenfafe hic libi prsfumit» audsat
Prophetam ,
nominatirn
dehomicidio horribilitcr cli-
mantem_»: Quoohm diraififti virum morte dignum »
crit
aoima tua,pro auima ejus
&populus
tuus, propopulo
e- jus. 3. Reg. 26. Meliusautemck>utipfc qui deliquitigno-
miniamferat, quamprioeeps;
Quemadmodura Philippus
Macedo refpondebatHarpalo
intercedendi
proamico fuo.
Nihifd minus attenetandus eft mödus exceptionis, daquo legis auftqr
dieeret
*Extra
mentem(uam efle
, sum(er-
>vari: qui legibus dtainis tacité
aliquando ineft.
•Hunc«
quod plurirni
oeevideant,
necintelügaat, immerkis fae-
piusprofeindunt
MajcÜatcm convitijr**
X X L
In Pcenis itidem Exafperandis, duos fales adhibere teaeturjudex.
ScUicct
fcicnti#,aec fitinöpidus; Confci-
entse*
«ati#»'S« fit diaboHeéif. * In tafbus cr>snr> fingulanbus»
Bon tam ax jure feripto ; quam laudsbilijudiciorum prin-
«ipaliero tifu & conlvetudine.diligeiiti cireumftantiarum
conßderatjone, prseeeptis Politicis, cecnonExetwp Iis fen-
fentiam üstl> confentaneum cft. Specialiter bic dubitari lolet,quå ennleientiå, fures poenå mortis (quampr&po»
fteram focant, quod Spiritus, eui quaeri exitus deberet, includatur) pumantur , cum camea Deus, mitso rem hiq feieprobest ? 3i ct. fémper å faniorisjudicij hominibus ju- dieatum eft» Daum tam ceremoniales, quam forenfesl@<
ges, periodicå quadam sternitate circumleptas voluiile8 adeocjne bis quidem nos obligamur» nifiquatenus easdem oblervari, irmtet publica falus^. Hsec autem fervari noa
poteft,fice peenarum augmento, intam feraci fururo »- vo , quibus coejcsndis, nulla; admonitiones, nullaqplaga^
minores (üfficere peflfünt ß. Sipopnadelido hoc gravior
tibi videtur,adde legis contcmptum,qui veffolusKeurp
mortisreddit, jaxta appendicen legura Mofaicarum; mot¬
te moriatur, quia legem Domini contcmpßt.
Circa poenarum exscutionern, quacefta&usextremus proceflus eriminalis, monent Poiitici oblervandum efle aliud Xenophontis : kvJg/
ct>g%o&
t* /$/)qwyKtfS ftt/Auw «A-Atij WC#fKKfiM wqtf
xaAa^ty
ti/» 'Q.
uÜKet >?ra*V#V«f, fi' ,iroit}Téoii* Uiterius hic progredi, prohibet feÜinatio oo*ftra, quamyis materias fcecundicas vel ad iuxum inyitet*
XXII.
Soli Deo gloria^
Eruditifsime C<tndidate>
Dn. J O H A N N E S ®mttg/
affinis & amice honorande3
PRctclara
ntox apsimtiin
annte
knAtur<z
uifa >indolcs, vittutam
earundem moment*fubinde femina>
ac- quifita, de me meis^ mrtpaucorum annorummerift ipfe fanguu,
unde vhtam habes, qui få Mihi olim fottum
optimum
(demor-
tuam uxoremintelligof) ediderat*
få pr&mium
maturavirtutk*
quodjam parts initpifci»
finguld hac
teaffari tukfy conaübwt
appliuderemejubent* Gratulor
tibi
ex animo»tantumvirtutk
incrementum, quo dignwjudicark
ab ampliffimk prdceptoribu*
tub , qui jam in palefira Philofophicacoronam
honoris
>libcrtaik
1$
dignitath
fufcipies.Pfrfefto
> tantjfacio
tehonor ari»
quan«ti vrtuiem ifFteipfam, utpote quam honore
hoc
ceucalcari irri-
tatam,fperabotantoardentiu* conniti
poffe ad ultimum fui confum-
mationem. Mihi deindé vehementer gaudeo> qui cum
caterü*
quibxa fangvine få affin?täte dpfvmcior,
habiturua fum
tefamiltd
d.cusfå pofieris nefirisvita exemplar. Dens conamins tua
fe-
cundit,fatciatq, ut mnante
definas prdclare
agere> quamvirtu»
tern tuamad(upremumfafiigium
perduxerit. Jftle. Holmut*
t" 3u/tf tost.
Tibi optimecupiens,
Ericus Gab.
Emporagrius?
S.S. TheoL *DoB. Holm.
Paß.prim.
få Cofififi.