Tl/E HQBBIAN/E DE NATURA JUST!

a. b.

DlSSERTATIO GRADUALIS,

cιa·λ '-·> o

EXAMEN SENTEN-

Tl/E HQBBIAN/E DE NATURA JUST!

ET INJUSTI;

Quam ^,

Confentiente Amphß. Fac. T.hikfoph*

In RegiλAcademiA llpfaL PRiESIDE

VIRO CELEBERRIMO,

Mag. A Ν UR Ε A

©Did3J®asi/

Eth. & Volit. PROFESS. Reg. &

Ord.

DECANO h, t.

Speftabili,

Publico examini (ubmittit Stipendiartus Söllenianus,

JOHANNES STENBECK»

tlERDHUNDRENSlS.

In Audit. Guft. Maj. ad d. /q Maji,

Anni MDCCXL. /

Hor is _a. m. Solitis.

■■ 'X

, I

IlPSALlAI impreßa.

S:Ä RiiÉ M:tis MAXIMA FiDEI ViRO ,

Reverendiffrno

PATRI ^ac DOMINO ,

dn. jo an ni steuchio»

S. s. Theol. DOCTORI longe

Ce*

leberrimo _, Regni Sveciae ARCHI-

EPISCOPO eminentifiimo, Acad#

Upfal.

PRO'CANCELLARIO & Vert.

Confift. Ecclef. PRjESIDI _gra·»

MEEGEN

ΆΤΙ μάχιμο.

Ad

Pater, buntillimus

^{limind Tua ,} Reverendiffirné

accedo, gra»

tam de venerabundam meutern t

quam hucusque tacit» pcäore dttinui f teftaturus. Abire me jubet Eminentia Tua _{, muneruque ,} quod offero, lev it^{as^}

Sed Te _i\ReverendiiIime Pater , bausf fugit, Clientes Tuos eximiam feHetta-

tis

vitfimo _j

VIRÖ

Generofo Nobilisfimo, ^ac

Ds. OLAVO

T1LAS,

Primaria; Legionis Equeftris

MAJORI

Maxime incluto,

MåCENÅTl

0ΡΊ1Μ0*

IA-.tuf

umiGenerofe

arripio occaftonem

acNobiliflime

^, qua

Do-

Tu-

mine> in ^mcfavoremgratißima

ii

huniiüima ^menté agnofccve licet. Tefta-

menti fui, Torftunenfium, dum

in vivis

erat, Prapofitus meritiffimw^, Magr.

Ml-

CHAeL SOLLENIUS> Tepotijfimum Cura»

terem ejje velnit, Qua.fide

(i diligentia

A t fuprewa

tis fuA Mimerare partens \ quod aliquo

modo ergo. Tc venerabundum fuum ans*

tnum declarare poffint. Tuu$ in me %

KeverendiflimePater, favör ingensfuit,

Documentum ejusdemnuper, Stipendio do-

flatus Solleniano, expettus fum fingulare.

Sereno autem vultu asfpice animadver- ftones bafce quälescunque in Hobbium9

qua Tibi, Matcenas Maxime , in /-

gηum gratiffmi α ηimi offeruntur. Ego

•pro Tua ,

Nobiliflimaque

Familiae ^, omnigena felicitate femper ^vota nuneu*

pabo calidiffima.

Reverendiffimi _Noannis TUI

Cnltor IS Clientin*

tniUimUM

Johannes

Stenbeck

fupremλ ß

Teßdtorts voluhtAti

τη

omni*

busfatisfaserevoluißi]quas

dißcultatesfTu.

bi in bot negotio motas, fuperaßi, nunc

tnultis non vacat dijjerere. Sußciat dt- Xtffe,Academiamnoßram

Upfalenfem, baud

exigua ex parte,

Tibi debere

^,

quod Sti*

pendio SoUeniano quatuor

juvenes hona*

yificebete alantur.

Tibi

etjam ^,

Gcne·*

rofe ac Nobiliflime Domine ^{, acce-}

ptutn refero ,

quoå

ego tn eorum

(im

nu*

mero, qui munere hoc B.

Prapefiti

per*

fruuntur. Sufcipe autem »

Mxcenas O«

ptirne^, mcditationes

bafce

^,

Tibi

eo no*

mine dicatas , ut gratjjfimum meum

in*

dicent animunt. Deus Te, cum Tua FaW rnilia Nobiliffima, foßitem quam

diu$

pjfime confervetl

Gene^ofi ac

Nobiliflimi No^

minis TUI

\ 'Cultor bumflmw

Johannes Stenbeck*

ylRO Adm. Reverendo a< Ciariffma,

J>. JOHANN I

HAMMARIN,

PAS! ORI_trer»&

Ecclefiarum,

_qua?

_in öf¬

3>iffrf,ran colliguntur, vici?

nique diftriftus PR./EPOITQ ao

curatiftimo _,

PATRONO OPTIMQ.

yiRO Rlur. Rfverendo a c Clarijfimo,

DN. martino

WESTIO,

PASTORI

_{in £ible &}

$|(UtD

me·

ritiilimo,

PATRllI IOCQ COLEtfDO,

VObis

^hafce

^,

^j

^patroni

^{ceu indicium}

^Optimi

grati/ftmi ani-

^{, pagellt*}

mi ob ρlurim^a collatA btneficia ^,

tum omntgeriA profteritatif voto, deåico.

Adm,

Rev,

Nominum

Veßrorum

Cultor

indefejfus

Johannes

^Stenbeck«

/. Ν.

f.

Cum examen

iententiar Hobbefi-

anse de natura jufti

& injufti inftitue-

re velimus, primo

jpfam

mentem

Hob-

bii fiftere, deindequac

circa

eam

veni-

ynt obfervanda,

breuitate,

quntita

fi-

eri

poteft, maxima, afferre placet.

§.

[Omines

ab

Hobbio, in

ftatu naturali,confide-

rantur fine ullo natu- raii defiderio focieta-

tis_, disjuniti natura a- nimis, mutuis flagran¬

tes odiis ,mutuoque agitati metu.

Ori-

tur,fecundumHobbiuma)y

hoc odium,

mutuusque hicmetus,ex

facultate&vo-

luntate feinvicemIardendi. Facyltatern

Isedendi habenthomines,quianatura at¬

riales funt, &

nemo

tarn potens eft> cui

A 4

peri-

penculam nonfit, etiam abinfirmiofA Voluneatem _Jsdendi nancifcuntur vel

alibidine,

vel a neceilitate, dumaut alios impetunt, aut adverfus alios fe

defendere _{coguntur. Cum}

ceriamen

inter homines fit

ingeniorum,

necef-

fe etjam eft, ex ea contentione ma¬

ximas oriri difcordias. Frequentifti-

ifram cauffam odii & cupidttatis femu·

tuo laedendi , ponit Hobbius b) in _ap- petitu _{piurium ad eandem}

rem, qua neque frui communiter, _neque divi-

dere poftunt.

Unde'fequitur,

fortiori dandam eflfe. Quis fortior fit> pugna

dijudicandum. Cum vero homo _{, ne¬}

ceilitate quadam _{naturs, appetat} id, quod fibi bonum eft,

fugiat

vero,

quod malum ; malum vero omnium maximum _{fit mors}

5 retfts rationi eft conveniens, fe adverfus _{mortem &}

qtiosvis dolores confervandi.

Quod

retfts _rationi

convenit, dicitur jus c), ergo habet homo jus vitam & me ru¬

bra fua, quantum poteft, confervan¬

di. Qui habet jus ad

finem,

habet jus ad media; E. habet homo jus u-

tendi mediis ad fui eOnfervationem

perti*

It ^Ο «β _ii pertinentibus, Sc quidem talibtiSj qua*

Jia ipfe judicat neceiTaria.

Λ) Lib de Che, cAp. I* $· 3. &te\

h)

§. 6. O §· 7· # Af.

$. π.

Oritur hinc decantatum illudHob^

bii jus omnium in omnia d)3 _quo fta*

tuirur, cuilibet in ftatu naturali * h. e»

antequam paftisfe obftrinxiiTent hörni-·

nes, competere jus habendi & facien*

di omnia, quse ipfe adfui confervatio^

nern neceiTaria judicaverit. Inutile ^au-

tem _, dicitHobbius, ^erat hoc jus» Ne*

mo enim hane vel illam rem fuam di*

cerepoterat, eo quod vicinus, aequa*

Ii jure gaudens ^, praetenderet eam eflö fuam. _Cumigitur unus asquali jure re*

fifteret, quo alter invaderet, _neceflq

erat oriri perpetuas

fufpiciones,

aifi«

dua ftudia alios opprimendi; verbo;

lingva

Hobbiana, bellum, idque nofl iirrpliciter, fed omnium in _cmnes e)i Videns vero Hobbius

ingentia

illama-<

la, qua?, horninibus _{ficad arma}

provo«

catis, fecutura _{forent, illis} e tali fta«

tu exeundum eflfe _putat, quarrendam-

ι que eiie pacem> aut, (i illa obtineri

pequeat, auxilia belli, h. e« focieta-

A _{£ tem}

Η Ö ®

j

tern &

pa&a

cum

quibusdam eile in»

cunda , ut iic jundlis viribus

defeniio

adverfus invafores fufcipi queat />

d) § iof f) §. ii. f) §. fg.

§. Hl

*■ Modum, quo hoc

fieri pofiit,

o-

*ftendit Hobbius g).Jus enim in o η

nia,

quo

quis in ftatu narurali gaudet, auc

totum 9 aut aliquam ejus partem,

alie-

\

tiare quis

poteft

^,

yel declarando

^?

vcl-

^ι

le fe, non licitum fore

fibi amplius

<

facere»quae antea jure

facere poterat,

<

quod

renunciatio jurif eft,· vel fignifi-

⁾

cando» velie fe, ^non amplius

licitum

J ^.

fore fibi reiiftere ei, cui antea jure re·

fiftere poterat,

quod trtnslati» jurif no*

minatur. Translatio juris de

prüfend

<

vocatur contrAftus\ de futuro p/iftuw* ι Foq$ f fecundum hunc

Doftorem

,

hic j

quacrendus eft obligationis, &quid in- t

juriac nomine veniat.

Dicit enim, ne- j

mini licere defertajurarecuperare,

ne-

j gle&amque

libertatem

reperere;

ne- i

•minejn

obligari niii

a

feipfo; injufti- i

tiamin

padi

violatione

confiftere; ho- i

mines, dum fcedera feriunt,

feipfos \

Jigare, & ^qua?antea

libera

ac

jufta e- \

:rant, injufta ac vetita

reddere, 1 j

I

$3 o Μ ti b fündamenti loco pratftrutffrs , fum-

0 ma philofophia· Hobbian<ehuc fere re- b dit: Originem ctvitatum effe mutuum me~

tum. In ftatu naturali licerc cuique, quod vult, facere. Nihil natura efje ju*.

\* ftum aut injußum ^, fed amnem juftitiam

!, ex ρ a51is £f legibus civilibus effe repeten-

it dam. Non dicis caufta ita

philofopha*·

tus eft Hobbius _, fed ^ut illud , cujus

1- cauflfa novum hoc

fyftema

condidiftet,

rt obtineret, poteßAtem nempefummorund

o imperantium nuüis , nec divinisy nec kuk 1- manis legibus teneri.

ti A . g) _{tap. a.} §. 4.

> §. IV, -.i

v Vifa (ic breviter mentc Hobbii, ut ti & _, quid de ea Ht fenttendum , dica-

m mus, inftituti noftri jubent leges. Ab-

ic jetfte nimjs de hominibus (entit Hob*

η- bius, nec illorum fortem paullo fu-

e- p»*a befttarum collocatam vult, quan*

e- do eos nullo affici naturali defiderio

6' iocietatis, fed mutuis flagrare odiis

ti- nugatur, Inter aftiones enim homi*

o- ni, ut dicunt Moraliftae, proprias, &

os quibus _quam maxime ^a brutis diftin«

e- guitur^, eft Appetitusfocietatis ^, isque,

ce 1 Ut Grotius dicit

b)}

excellens, h. ^e, an·

n* notan·

g ö g

tiotante Tesmaro _, qui cum

judidö

dirigitur ad nutriendam ^,

dirigendam-

que focietatem, finé qua genus

hu¬

manuni (Vare non poteil.

Peculiare

hujus focietatis ineundae inilrumen*

£um eil fermo, ipfi prae

aliis animan*

tibus concefius. Sint, ut vulc Hob-

bios , homines natura aequales,

ha

c

tarnen sqoalitate, in ^mutuas

ca:des ad*

eo non armantur > ut potius ad

focie¬

tatem & jura inter fe obfervanda

alli*

Ctantur. Tc 'Itrov

πόλίμον

ΰ irtih, JEqUA*

Utas bellum non facit9 dicit Solon *)»

Contra didlamen redle rationisaccide*

tct, fi aequalitas bella moveret ^>

&

c*uod vinculum amoyis effe äebebat, cäus*

fafedtionis ac odii fieret k),

Urmifftwd

eff inter pares amicitia l)^ & cum pari

kl arenam defcendere temerarium eft,

Tanti enim non eil alium occidiife ,

quantt fuamj vitam mortis

periculo

ex*

Eofuiffe.

^{ius ,} cum

Fallit &

naturale hoc

fallitur etia-m

hominum

Hob*

diifidium ex pravis eorum

afFedlibut

& inclinationibus örtum trahere cen«

fet. Nam, practerquam

quod hasc

par*

ticularis cauiTa fit & ad omnes noB

1

1

r c

β

Ci y

b l·

t;

i(

ti d fl h

o

ti ti

v

al a fa

C

η

S

0

poffit extendi,

agitur

beicj ut Ioquitui

& Ο ü· 1}

ill. Puffendorf. m) , non de ft&u natu- ταΐι animantis _·> quod[οίο impetu & in- clwAtionibus animafenfitiva regatur, (ed ejus ⁷ cui in ceteras fAcultates _regimen fit ratio. Et iftius rationis ufum non ex·*

cluderey (ed cum aliarumfatultatum _ope*

ratione conjungere debet ^, qui Jiatum hominis naturalem rite e(l defignaturus·

Homo enim hic non

confideratur,

^ut

tantum affedtuum libidine

abreptus

³

fed ut fana ratione gaudens ^, cui ob*

temperans bellum in omnes , ut in·

decorum & inutile , non poteft non

fugere,

ut plursbus demonftrat modo laudatus Puffendorf. Nec eft _, quod objicitur barbaries plurimarum gen¬

tium » nil nifi bella & caedes fpiran-

tium. Quae cnim

confequentia

efta

vel a particulari ad univeriale _, vel

ab his, penes quos didlamen rc-

dke rationis fuit obliteratum, ad alios faniores , jurisque obfervantiores ?

Quid^, quodfacrx literac ftatum homi- num primum pacificum potius fuiffe ^t quam bellicum ^, clariflime _teftentur-

, t) Froleg. ad lib. de J. B & P. §. 7.

0

ttpudplutarch, _{cap. 1$,} k) Sencc.de Ira.

\ ^{■■ ■} _{i· ii*}

«4 , 8 ο 8

j. Jj.fy Curt. ho. j. c.S. m) Ut J. Λ',

ζ$ |

G* i* 2·ί( 2^ il* φι

§. v.

Nec firmiori nititur fundametitö Hobbianum juf omnium in omnia. O·

biter notandum, Hobbium iibi iph iri

hoc

puncto contradicere.

In

ele*

merit, de Cive» primo

demonftrat jus

pmniüm in omnia , & ex hoc jure

deducit bellum omnium ίη omnes.

InLeviathaneautem, primo

conrendit

ftatum belli,deinde infertquodvis

bee¬

re cuilibet ineoftatu. Hobbius definit jus periibertatem utendi

facuUatibus n<i-

tutalibui fecundum reftam rationem e)- Aft» fatente ipfo

Hobbio> ille mode^

ftus eft & asquus

virium

fuarum

adlima-

tor* confequenter fecundum

redtam

rationem judicans, qui aliis

Eequaliaib

bi jura permittit $ ergo

jufte agit, Si

hic rationalitet & jufte,

quodnam jus

alius ex irrationali fuo judicio

adipifce-

tur? Ponatur jus omnium in

omnia»

fequitur, plures

de eadem

re >

eodem

tempore , ad

fuam utilitatem pertinen'

te, judicantes, fecundum

reftam ra-

tionem judicare, quod

impücat. Qnis'

vero \

•Ü Ö ι» ti

' Vero Hobbio concedat ea> jure, non naturae, nam illud nefcit, Ted nefcio

quo,

eiTe

iicita,immoneceffam,quat homo ipfe talia judicaverit ? Numne tliajus bonum, E. G· gloria Dei &a-

nimar falus, aliudve irnpedire poffiti

quo minus, pro ultimo virium, pro- priae utilitati inhiare liceat?Num ipon-

ibris onus in fé

fufcipere

velit Hobbi-

Us, homines in dijudicandis, quae ad propriam utibtatem fpedant9 iemper

iecundum redam rationem fore pro- nunciaturos? Termini mei &.tui nun-

quam forent fixi, ii eos, pro lubitu,

4 modo diiatare, modo ^coércere, bee¬

ret. Necfacilecrediderim , qnemquam adeo iibi non adulaturum , ut feredte judicare negaverit. Judicium de iis ,

quae necefiaria funt ad vitae & mern-,

brorum ruitionem, aut fecundum nor- mam inbituitur, ^{aut non. Si} illud »

datur abquod anrecedenter ad horni- nem _, diditans , hoc vel illud ^eile ju- ftum, aut injuftumj fi hoc, homo fuo judicio rem vel bonam vel malam

redderepoteft

^j E. G.venenum, quata- le, falutare , quod repugnat.

t ) Civ. tapt /. §. 7.

ί.

VI.

58

ξ,

v?

Subruto Ec fundamento, corru- unt > quae ei fuere

iuperinftruéla.

Corruit bellum Hobbii omnium in ^o-

mnes. Corruunt reliqua, quae in

fylle*

mate Hobbii, hane imprimis partem

fpeftantia ^, leguntur. Ε re noilra ni-

hilo minus putamus

eflTe,

ut ea, quae

de paåis &

legibus civilibus, & obli-

gatione ac

jufto

inde

refultame

>

diiTerit, penitius difcuriamus. Fotis obligationis Hobbianusimpurus

efhDi-

cit H. quemübet obligaria Te ipfo.

Ei

ciim quilibet jus habeat ad omnia,

hoc

jure decedere non poteft,

niii ipfevel

contractu vel paéto huic juri renun-

ciaverif. Sed merito quaehveris:

Si

nihil _per fe

juftum

aut

injuftum,

qua lege dicendus eft i He ^peccare,

qui II-'

bertate, quam antea fpreverat,

utitur ?

Foteft _quis, re melius

peniitata, li-

bertatem antea repudiatam fibi

vindi-

care- Refpondet Bobbius, eum

face-

re injafte» cum iniuftitia in äati repe*

titione confiftat. Sed petit

prineipiumj

eodiem enim jure adhuc

quaeiiveris:

ünde inEelligatur , licitum

mihi

non tRe revocaadi ea> qus

pollicitus fim?

Jormat

m © Λ *7 Format fibi heic Hobbius legem» &

quidem naturalem, qus diett, ^paftd φ [ervanda o). Ulterius interrogatus,

unde padda vim obligandi nancifcan-

tur, vario modo fe _torquet. Inter- dum dicit, vim, quam habent, con-

ftftngendi,

oriri vel ex metu damni refultantis ^a violattone paddi, vel ex

ίο, quod indignum fit fallere p). In·

terduni padda vim obligandi a publico gladio nancifci contendit. Utrum ho-

rum aüumas, ad jus, natura tale, erit confugicndum. St prius, ultimo, fa·

tente ipfo Η >bbiö, in metu potentia-

rum invifibilium, b. e. ipfius Dei &

paenar, quam tränsgreffio legis natu¬

ralis exigit, eft iubfifltendum Si po-

fterius/equifur,poteilaterni

civilem_pos- fe _pro lubitu dtfponere circa jufdum^&

injufium. Quid ^{vero ,} fi potcftas ci¬

vilisi urpote legibus

foluta,

dice-

ret

pafla

non eile fervanda ? Ne-

ceite eld beicHobbefio _{concedere po-}

teldatem civilem dcbere _obedire reédae rationi in omnibus. Datur ergo redda ratio, didlitans quid juftum ^, quidcon¬

tra. Quid, quod ipfe Hobbius reddam

ß ratio-

*8 & Ρ Μ

rationém vocetlegem naturalem^, mo*

ralem, immo divjnam _q).

e) Civ· Cap, q, §, /. />) Lev, cap, '4. 9) de cive cap, 4, §. /.

f. ναι.

Mirafi fane convenit, Hobbium

€0 audacis

procefiiife

^, ut nihil per fe juftum ante legem ctvilcm itatueret«

Immo, ipfevidens, hanc philofophan-

di rationem hommibus _,

chriitianae

religionis principiis imbutis, in quibus

& ipfe cenferi volebat, difplicituram*

vrpote re&a fronte ad atheifmum du»

centem, pauiatim a prima difciplins:

fax regula deicifcit, concedendo, da-

ri jura, & leges qyasdam

naturales,

jmmo, Hobbium multa, de

legibus

naturae , fermocinari videbis. Sed,

quod una manu dat, rotera fUtim

toi*

lit. Leges enim natura? eile legespro-

prie diétas

^negat, fed fieri leges per leripturam facramr).Ingeniofe

! ίϊ

non funt leges, quomedo pc (lunt

obliga-

re ad prsftanda pafta, &

renuncian·

dum _jus in omnia,

quodpoilulat Hob-

© l9 ' bius ? Si fiunt leges per

fcriptursm,

quid cenfendum de

illis, quibus facer

codex ignotus

eil?

Num

illi jure

,

quod natura in res

habent, fcfeab*

dicare non debent ? Num iliis furtum commitere,paftum violare, hominem

occidere» aliaque id genus,

abftra-

hendo a lege, Π quam

habeant, ci-

vili _, iidtum (it? Removeat,

ii

pot- eft, a fe Hobbius has confequentias,

Rifu vero dignius fit, an

lacrimis,

ne·

icio, cum dicit Hobbius injuriam non majqs crimen eife, quam vitium

inar-

gumentando. En

coniequentism

: vi hypofhefeos de jure in

omnia, licet

quemlibet occidere., Hoc jure

dece-

dic civis, imperio

regis ie fubjiciens»

Si Regem a cive occidi comingat,

hic majus facinus admififfe ^non

eft

cenfendus, _quam qui quatuor por fuerit tenninos in fyllogifmo.

Injufti

ergo funt reges, homicidium ^tanta pcena dignum judicantes, aut

miferi

pueri Scbolaftici, fi ^tanta pcena, quan-

ta homicidium, arflimandum fit Vi¬

tium grammatic3le. Patet ex his

quam male fibi conftet fententia

Hob-

befii

»o JÜ o

befii dp jufto & injufto. Effrnt adhuc nonnnlla, circa hoc Hobbii dogrna ^,

dicenda.Poflet quoque thccice demon- ftrari, dari jus narura:, didhtans, quid

fit juftum y quid fecus ; fed ratio

temporis,

aliacque

caufiae heic fubfifterc jubent.