Mag. P fi T R O EKER MAN,

g. D. B. V.

ÉXERCITIUM ACADEMICUM,

DE

STIPENDIIS

STUDIOSORUM

IN

SVEClAi

CUJUS PARKEM

CONSENTIENTE AMPLISS. SENA TU PHILOSOPH

IN REGIA ACADEMIA

PRjESIDE,

V1RO CELEBERRIMO,

Mag. P fi T R O EKER MAN,

ELOQUENT. PROFESS. REG. ET ORD.,

tublico bonorum examini modeste submittit Alumnus Regius,

BENEDICTUS

KALLENBERG,

SMOLANDUS.

IN AUDITORIO CAROLINO MAJORI,

horis diei xxiii. maji antemeridianis,

Anno MDCCXLIV.

UPSALI iE Impressum,

JP>emW/ TRACTEUR EN,

«><t> Äongflga guft>©Io(t£t Drottningholm^, Stretwne od) JO^mdla^tab

$ttt LARS RÜDBERG,

SJtto gun|Uge ©ptujor?.

$lfom bofeltga fortffctr, i afla fiter, rm-b rätta bfiftoft bälbtie uti ficrt märbe, efter man funnit,ett ju tappratt ungbomcn uti et35oe*

gcligit fam^årie unbec mtöljeté fanan metat fig upfcra, tjjeffo jtfir*

re fcger fjafiseo tfjei erjjåffit, ocb mebära, emot ofpcfanSbotaubeingrepocp

anfall, fin fätlljct befAfi^j men tmärtom när obpgb o# taft fätt fritt upfflfra ilättforré ocf) ofuiimgbeteneS f?5te, fä £ar ctSXifcg olptfa o$ uiräerg&sg icfe

fMrit längt borta? fortbenflul Ijafma mänge formogne S5ofmct3 Étf!are, af

$5gre eeb nebrigare ftanb ^, äfmen i töärt fdra gäberrteÄb, meb ftipcodia [6ft tfielpa oef) unbcrfiobia lanbfenf fpäba ocbgmieEa ämnen, fjoS &»ilfa m befpnnerlrg luft, mctt inga mebel fprtnifS, en fä bau. fFiefeligfjet fig fucf?afa

til SeifetS ticnft, fifb.ee ocf) mälgäng, Sftcraé namn o$ tpälgiarnmg, fem fin rifebom til fä pgt änbamäl anmänbt, blifmer meb mårbnab ^05 alla

rättfinta i beftänbig äminnelfe. Om tfjejja lofmärba SttH pelare bafmerjag pä befa blaben begpnt cnfalbigtat flrifma. Otacffam more jag, om jag G?»

ber mil) tljctta tilfäHe, min 2£ärba©pnnare, ffufTe förgäta, [jälji jag {jätont

intetformätttiägotiitgifma, ber (Fberfjielpfamma b^nb migifc unbcrftobtl)aDt>

fp af @bcr fjafftwr jag, fom be mina bittrbci fafnat, ofta erfarit, beten©ou af beé bulba gabcr Cnl?afi funnatmänta. Uptag altfä tpcfja Acadcmifla blfo

ben, fäfom et taeffan^eté mebermäle emot fäban gobj)et Grt tDorö«

famt fiiiric ffäl fyo$ mig albrig fattaé, fajlängäfman är alt forringa»

fjierteliga onffan ocf) bbn til @ub jfal ftäbfe blifma t|enna, at bela ^ Jpué"uti en jlclf begärlig ipcfa 0$ mälfignelfe mä ftabigt tiltgga: CFDec lef*

mab mare.fäa, (£Dcr beb falig ocb £<£rren (Fbcrt alt. gramfjärbac

$V{£w«f 0$ JpißU)dfflCtjtrtD jr,m TRACTEURENS

#off<HWfie Sttogffe Sfettare

BENEDICTUS KALLENBERG.

7 N. 3-

$. I.

^Espubliea, ut ut beneconftituta, fl farta te- 1 daque diu permanebit, a viris, pictateatque

i eruditlone confpicuis, gubernari regiquedé-

I bet. Cum vero ea natursenoftrae fit miferia,

_ f ^eaimbecillitts, ut, virtutibusac fcientiis in- ftrudus, nemo nafcatur, permagno utique

.labore, quo meliorem ad frugem redeant, ab ineunte s:tate, inftituendi funthomines. Eo autem feliciori utnegotiumhocce

ratione ac via procederet, Scholas, Gymnafia St Academias^, ingenuis probisque aperiendas, sedificandas ^ac fuftentandas fa- piens curavit Antiquitas. Hucaccedit, quod, Mufis qui no-

men dederunt fuum, ut in bonis literis moribusque in diés fmgulos, an horas proficere queant, privilegiis, praemiisatq;

honoribus muniuntur ornanturque, quorum omnes, digne fé-

fe in fladio illo literario deeurrendo gercntes, participes fiunt;

cum fecus vitam degentes pcena maneat, legibus definita, lon-

.ge gravidima. Hgec, 6c id genus plura literarum Studiofis ab Imperantibus clementer concefTa, incredibilequantum ad exci-

tandam diligentiam, navitatem, asmulationem&mirificam qua- fi juventutiscontentionem expedire, nemo non videt. Etenim quorundam, imcv, permultorum, in Apoiiinis caftris excuban- tium, fors 6c conditio ita edcomparata, ut, quam maxime li¬

cetconnitantur, non tarnen altius adfcendere valeant, quod

fubfidiisadvitse vi&usquecommoditatem, nec nonftimtus vä-

rios faciendos, fuffe&uris deftituuntur. Hositaque, oneri ne illico penitusve fuccumbant; fedlabores, quos herculeo femel

aulii adierunt, fudinere, patriasque magno olim emolumento ^<

rdTe inpriraisfublevandos, pium, utile acpernecefla-

A rium

) o C CLt_2>

rium duxerunt icqui rerum exi/limatores. Id etjam Suio-Go-

thuenoftne ftudiofa pubes, quod merito ac jure ipfi cong-a-

tulamur, obtinuit Iucri; noilri quippe ^non folum Reges gt

fedmulti pneterea exProcerum regni acNobilium ordine, ^nec

noncivesreliqui, Studioforum curtas fupelle&iliac dirx pau-

pertatis morbo, liberalitate, donis atque beneficiis, qua? ftipen-

diavocitari folent, fcienter atque prseclare mederi voluerunt

Hane , deStipenåiisStudioforum gentis Suecanr, materiamle-

viterexponere, in animum induxi. Quodfiin fingulis defcri-

bendis ac pertra&andis remnon fetigero, excuf^s vehm,RLf

culnamque adfignes vel paucitati monumentorum & Hiftori-

corum, quos mihi perlegere contigit, vel amplitudini argu-

menti,cui, pro .dignitate fuaornando,nec vires,nectempus^

nec facultitesmeastenuiflimasfufficere, libentiflimus, egoqub

dem ipfe, haud diffiteor. Prius autem, quam ad inftitutum

adgredior, verbo indicabitur,^per Studiofummeimelligereper- fonamfocietati Scholaftica, Gymnaflic<evel Academica adfcri•

ftam,ibique, dijctndi

caujfa,

ftipenäiå

Studioforumpro ejusmodifumtibus habeo, quos literarumculté»

ribtts, pauperrateprejjis, dilargimtur rei literari£ Fautores

ac Patrmfummi, eum infinem, utmeliorcs acdebitas pofmt

inpulvereeruditofacerefludiorumprogreffiones. Cetera, quas

demum cunque fint ftipendiorum genera, mifTa heic facimus.

Unius ejusdemque indolis cum hsecftipendia non fint,-inclaf*

fes, pro re nata, eaclem difpefcere liceat Aiia enim incolas

Sueclae, opibus fat magnis prrttos, quibus pietas ac falusPa¬

triaeöur* cordique fiierunt, huic vel illi Scholar, AcademiiE,

Nationique earundem, Stipendiainde Privatorum dicenda,con*

tuliffe invenimus: _quae Parti Pofteriori, fi Deo ita fuerit vi*

fum, refervabimus. Alia, vel ex certis legibus mandatisquc

pendent rcgiis, & a fubditis folvuntur, vel, Clementi/fimoruni

Principum munificentiam prorfus incomparabilem fefiattira,

ex ipforum bonis allodialifcus & hereditariis, Stipendia Regia

hinc merito nuncupanda,orig!nem ducuntfuam. Quae finguld

eampum nobis pandunt ampljfimmn dequibuslibet figillatim»

in pofterum, difierendi.

$•

Ä

) o C $

§■ IL

Suecos, adhuc paganos, ftudiis literarum operam dedif-

fe, variasque feliciter tra&afTe artes ac fcieatias, firrnis ^ratio-

nibus, exillorum temporum monumentis, petitis, paritera©

gravifiimis exterorum teftimoniis, cum pradtantiflimi rerum

Suionicarum Scriptores jamdiu pervicerint,aétum ego agerem,

iilafipluribus ^enarrarem a). Reges veroStudiofis, illo etjam

oevo, flipendia dedifle, fufpicari quodammodo licebit. Schola-

ribus, Scbol-gå/far, Diäknar, Gymnafifler,olim ^, Smadiaknar,

Choraler, Peplingar, paruulisPraebendarits, Verßculariis, fub

Papifmo, ceflifle flipendia ^, certummanet, etjamfi peculiares

iilorum rationes & circumfiantias, hucusque, fruflra exquifivi.

Primum enim flipendiis, qua;, ftilo illorum, prebenda voca- bantur, laetati funt, idque, cum Dijkmanno probabiliter con- cludimus: Diaconi enim & Subdiaconi ex praediis villisque quibusdam fua habebant prsemia, lauteque fuflentabantur; ^quo-

rum, inter alia, erat id officii, cantus chorales, Latinos pu¬

ta, ut inflituerent. Ccetus plebejus, Latini utpote fermonis,

adeoque ipiius cantus fenfusque ejusdem, plane ignarus, fucci-

nendo, illis adeffe non poterat5 ne itaque foli, cantando, fefe

nimium defatigarent, & concentus ifte, tum forte miferrimus,

audientium offtnderet aures, adjutoresfibi junxerunt Schola-

*resomnes, aut ad jninimum quosdam, his vero flipendia de

reditibus fuislimpertiebantb)» Vel hinc appellationisSchola-

rium, quos modorecenfui, rationem patefcere exiilimaverim.

Heec eadem flipendia, fa&a reformatione ecciefiae Suecanae,

defmere _ccepere.

j. in.

Alio porro flipendiigenere perfruebantur difcentes, im Schölls, fubPapifmo ^, quod etjamnum durat, ita tarnen ^, ut

ineorum certiuslevamen aliam induerit faciern. Cum nempe

A ^2. vaca-

d) CLÖrnhielmiHtfl. Eccl.L. I io-14.$oh.Loccenii Atitiq.

3. Goth. L. IL C XV.Pudb.Atl.paJftm. Alii. cfr.J.Fr. Krugert,

contra Walchium, Unterfuchung des Temperaments einergmt-

nen Nation. Stockh. ijjj- g.pag. /72. Plures citat E Hypboß>

in IntridadHiß.Sm*p. 46. b) InAtttiqu.&cl.p-ifa &4%

4 ) o ( £21?

vacationes a /ludiis haberentScholares, monachorum ^quorun-

dam inftar, parcecias percurrerunt, vitseqaé,* kfproxihuim

intervallumfuflentanda:, neceffaria a ruricolis petiere.Quam?

vis vcro ejittmodiftipem iphs colligere fuerit conceffum,nori

tarnen, quantum quisque civium daret, regia aliqua pnvhnive-

rat audoritas, fed pro facultatibus quiiibetiuis, quantum vo- luerit, libere porrexit; ideoque illorum ftlpendium eleemofy-

na, almufa, appellatum fult; pecunias quippe, uti nunc, non

folum acceperunt, fed varii etiam generis res cibarias cande*

lasque. Ut autem Papiftica religio innumeris ipfa featuit vi-

tiis: ita nec difciplina tumScholaftiea illorum fuit expers, fed

nimium quantum depravata. Clerici quippe, Schoiarumque

prrfedi, commentitiis fabulis ^, nugis aniubus, ac nefeio qub

busfuperftitionibus dediti, iisdem juvenum aninros fenfim im*

biiere & afluefacere, non intermiferunt. Hi itaque, paracia*

obeundo luftrandoque, ineptiasexercuerunt; hi fornnia, rifu,

anftomacho digniora, atveras religioniiniinicilBrra, invulgus

difperferunt. Et ha?c fuit caufla, cur GUSTA VUS I. gl. m.b-

dei orthodoxse folidieque eruditionis ut amantilBmus^ ^{ita e-}

jusdemReformator feliciflimus, anno 1529, inConcilio Öre-

broénfi, hosabufus teterrimos fevere prohibuerit. Mandatum

vero regium fichabetur: Ska!icke tilftådias, at Dicknanagå

alt fårfångepå bygdeneffter theras almufa ^, och fkolefbrw»

ras at tbe ickefira lögn ock draffuelsrufende ibland folcket, tibeller bedrifftiatherasRibalderifthet (amma(kal ockfkrtffuas Kyrkiopreßernårtil, thit tbefendas at tbe tagb* tberwaraup- på a). Morum vitseque corre&ionem promiierunt Scholares,

ideoq; jus Ripem hane colledandi etjam RexJOHANNES III»

fpfis concefRt, itatamen, utqui, teåimonio Redoris muniti,

ad eceleharum Paffores venirent, illos auditoribus fuis hi dft

meliori nota cemmendarent; in irmrobos vrero & errones, Skalkaroch Ribalder, nomineScho arium, huc illueque per- vagantes, animadverterent b), CoBedione vero nimis frc-

quenti, Rex CAROLUSlXScholaribus interdixit,juftamq*fti-

a) A. Stiermnans Riksdags Befluter Tom. I. pdg.

hiKyrhjoordmng Stockt, ijji 4./0HQ$4.

■

>• ■ <■

" ' ' ' -

:>

^ fä

•

. #<1

I i

-

■

,

tgjtl) ) O C 5

pendii adminiftrationemimperavit c). At a:o 1024.fufi.ullt Rex GÜSTAVUS-ADOLPHUS cireuitionem illam, utpote ftudiis moribusq; Scholarium plus obfuturam, quamprofuturam. Hinc,

utilitati illorum optime confulturus, edi&o fanxcrat publico,

ut finguli fubditorum,qui ruri habitarent, majoremquevelmi¬

norem prsedii taxati partem colerent, nemine, cujus demunt

cunque föret ordinis, cxcepto, in fubfidium pauperum pro- ximx Scholae Studioforum, quotannis, fex oras argenteas, tributi inftar , expenderent: nobiles vero his oris , pro

arbitratu, tantum adderent, quantum _opes illorum per- mittcrent. Die circurncifionis Chrifti, Paftoribus ec- clefiarum peeuniae numerarentur, qui ad proximam Scho- lam, inter pauperes rufticorum filios difiribuendas, eas

paitterent: abillis, qui fiatim pecunias non folverent, du- plam fexviri ecclefiaepartem poftridie expofcerent d). Cum

autein Scholarium egeni,propterea quod rufiici, uti impera-

tum fuit,pecunias nonerogaru»t,fludia cceptarelinquere coge- rentur,faluberrimamalioquinordinationen!, bienniopoft, Rex

immutavit hoc modo, ut, illis anni temporibus, quibus col- legerant ftipem ^antea Scholares, fubditi cibaria facerdotibus

& fexviris ecclefioe, inter Studiofos, parcecias circumire _pro-

hibitos _, pofiea dividenda conferrente). At necminora heie

intervenere incommoda; hincipfisScholaribus _{id negotiicom-}

mifium ehe confiat, publicum licet edi&um deeo nondumvi- derirn; anno enim1630, Gymnafium Aboénfe cum IdemRex jnftituere decreverat, Scholaribusejusdem Gymnafii, Pafto*

res femel quotannis vifitandi ftipemque _colligendiveniam in- dulfit j0? Quimos etjamnum per totam Finlandiam fervatur.

Inplurimis vero Scholisftipendium hoccepecuniarium &ciba-

rium quater, anno quolibet, colleftum efl, usque ad tem- pora Regis CAROLIXI. Etenim cum,anno i693,novamScho-

larüm

c) Privil. Acad. Upf. ijpj. d) Stiernmans Riksd, Beß.

Tom.Lp.y6j. cfr. Bazii Inv. Eccl.L. VII. cap.TLp.y4j.$.27*

e) Vid. Archivum _Antiq.Reg. StoM. d. zj Maji A. /6zf.

f) Ibid. d.z$. Jan.

« <£SI> ( d«2) ytO

larum legem in lucem ederet, duas tantum a ftudiis, quot-

annis, vacatlones permifit publicas, pauperrimisque acfolertl-

buSftudiofis hoc Stipendiumvindicavit£). Verum enimvero

ftipendium illud plus jufto minui, biennio poft,

Scholaftici

conquefti funt5 ad Gubernatores itaque PsovinCiarum omnes

fiteris miftis,ne ruftiei Scholariumftipem, anteaquaterdean¬

no colle&am ^, nunc veroineorum majoremutihtatem&ftu-

diorum emolumentum bis erogarjdam, diminuerent, impera-

vk b). Hoc de ftipendio vari« in comitiis regni motse funt

quaeftio»es: nunc enim ruricol« partem, non vero totum in-

colentes fundum, proportione prsedii inhabitati, ejfter htm-

mantalet, minime autem pro nuraero patrumfamiiias &cami-

norum, eftermatlaget, röktaltt, quod tamendeberent,iilud

dare voluere i). Nunc, qui nullos ia Schoiis fiiios alerent,

quamvis nonfint ^, immunes fe fore prsefra&e contendebant

it). NuncScholaresabincolis tuguriorumpubliceincenforum,

hominibus e tabulis cenfualibus dtletis, ab equitibus, railitibus

nautis, tuguriola fibi deftinata inhabitantibus, o/kattlagdt

torpart, inhyfesfolk, ryttare, kntkteroch hatsman, pafm

torp, ftipendium hocce, quod folvere ilii lege nontenentur, poftularunt/). Alterius autem prasdium, aut certa numerata

pecunla, aut dimidii proventus caufifa, qui colunt, arrenda-

torer och haUnabrtikare, immuni ejus pofiefiore, pecunias

bas folvent rn). De ftipendio hocce abrogando licet femel

iterumque adumftierit, demonftratatarnen infigni ejusdemu*

iilitateacneceflitate, fublato autem abufu, priora regia con- firmatafuntedi<fta;quemadmodum Scholaribus,paupertatepres- lis, & CollegisScholarum, FRIDERICUS, Rex nofter Cie-

mentifllmus, haneopem vindicavit n). Ad adumbratamlevi-

ter

g)Dieyr C.I./. X. C. III /.IX. b

Y

>-

chiv. ant. Regiwn, 1699. d.4.Nov. i) KonglM.Brcftil

1%

.Cottfift.d. 2j. jfa». A. 1696■ k) 1699.d.ig.Nav.

l)Kongl. M

.Brrf1696. d. ij.Febr. Stiernmans Riksd. Brjld.2g.Jumi njt.

XXXII. T. III_{pag. 272J.} m)Abrcrmjjons L.L.in4-p-3ßS'

ti) K. M. RefolpaRidåarfkaptts och Adeknsdm. Ref.p.

Rifo*

dag. ijjp. d. S- Jwtii.

■

- i t ^. _{:V '} ■

,

_ v •• "

. , ; i ^. •" v

. <t _*• •

A

*

t *

•. , 1 ■* ■

«

... . . .

r

>*5 *

♦

1 ' .

'

< '

- ■ '

j

'

. • !

; ■ •

.

-

. •• .•• ' • • -

,< • <•

- -

. •- s-.i

' *

.

•

t \W.

c-. *

_ * "

1■

. sl

*

-•

tgjsa) ) o ( ®3>2) 1

ferhiftöriamnonnifi _paucas addere lubetcircumftanttes. Nem-

pequod Epifcopis & Superintendentibus, cumConfiftoriiscc-

clefiafticis, ^utbeneficia hasccejufteadminiftrenfur, injundtuni

fit. Diftribatores autem funt, Gymnafiorum Scholarumque Reétores, qui, finitis le&ionibus publicis, Collegisque incon-

filium advocatis, difcentium cuiquefuum, velpecuniascolle*

das porrigendo, vel difcipulos, aci certasDicecefeosparcecias,

fuis adearundem Paftoresteftimoniis, Latino plerumque fer-

fnonc confcriptis,munitosabIegando,conferunt,diftribuunt $)•

Jufto plures> ut ftipem eolligant, teftimoniis aliquo cmitterc, Re&oribusfevere interdi&um eft p). Stipendiarios auditori»

bus fuis ita Paftores commendent, ne emendicare cogantur,

quce regia ipfis conccflk dementia. Pauperibus rufticorum

tantummcdo filiis, ftipendium olim erogatumeiTe monuimus;

hodie vero, non folum paupertatis, verum etjam indolis ac diligentia, morum & loci denique hsbendaeftratio. At^pau-

jperes, fi in literis pariter ac moribus egregie proficiunt, ma¬

jori, imo duplo interdum, praefertim ad Academias abituri*

pr® commilitonibos, juvari folent ftipendio q). Sic majori»

bus ma&ati beneficiis, exercitiaquasdam Gymnaftica, difpu-

tatoria, oratoria ac concionatoria habebunt rj. Ad ^tempus legibus defmitum, nifi ad ftudia fua, publice excolenda, red-

eant, beneficio, ^eo intervallo, omni privantur, aliter verö fit, fi abfentiae cauflas oftendant validas /). Difccntibus in Gymnafiis & Scholis tumCathedralibus, tum Trivialibus, ^ea,

quadiximus ratione, ftipendiahaec ex regia impertiuntur cle*

tnentia; ita tamen, utquasdam paroecias, ad falaria Adjun&o-

rum inGymnafiis, Direélorum cantus&Collegarum in Scho¬

lis augenda, feparandas voluerit t). Scholis vero, fi qua«

rundam ecclefiarum ftipendia, fochnegånoar,ademtainvenian-

tur, cura Epifcoporum & Conflftoriorum reftituenda utique

«runt «). In fingulis item urbibus, ubi Schoiae majores ex-

ftru&se

_ . . i i" - i"—1 ■ - J1W'■■■ '

e) Gymn.ochSchU-ordniug 1J24.d.4.Febr. C.X.jf. 7. C

XI. §§-ß.10. p) Refel.citatafubn.lit. q)Sehl. Ord.dt. C.HL fit4. r) Ibid. C.XI. jf.IL s) Ibid. C XIII. jf,3.

t) K. ÅL

Fbrordn.^d.ij.ffan.ifyS.cfr.fublit.ti. u)Gymn. ochSchi. Ordük

€ III. jf. /.

c w& )°°'( ts®

JWtiAse non funt, ibi Scholz puerorum, fmåfeholar, exffant,

äb ipfis civibus fuflcntandoe m). Qiiomoclo autem in urbibus

ftipendia Sobolaribus egenis diitribui debeant, nihil ex ediclis

regiis certi conftabit, quamvis iilos a civibus; ftipendiis,

vellimavis, eleeniofynis, juvari, me non fugiat. Collecla-

hei Scholares in Scania egeni, aliobeneficio regio, multisin-

de a feculis concefTo, pe-rfruuntur. Decimas fcilicet, in Pa-

nifmo, ad prseceptores difcipulosque in Scholis iuftentandos;

helgon/kyld, appellatas, ordinarnnt Imperantes: harurnpartem*

«d noltra_usque tempora, iliisintaélam, per errörem veronu-

£er ablatam ^, FRIDERICI Regis noftrimunificentia reddidit,

atque in perpetuum eonfirmavitjy). In Gothlaridia ftipendiä

tiee ejusmodi colle&anea, neque éerriterialia habentur. In

egcnosScholaresSereniflimi fioftrt Regis dementia tantafuit,

ut cegrotos exfifco fuftentandos, eurandosque, mortuos ve-

iro gratis fepeliendos, jufferit z). ^. n

$. IV. 3 ;

Univerfaliora Scholarium regia vidimus ftipendia: ad il¬

la, qiweinter pauperrimos, ad Academias Svecias, Studiofos

diftribul, regia curavit munificentia» paucis deferibendaper-

^mus. Horum, quae nomine ftipendiorum eolleétaneorum

"territorialium, ftudenthielp ^, plerumque infigniri folent, li*

tius cum pateant & in omnibus Svecise Aeademiis invenian-

tur, rationem primum habendam elTe duximus. Originem

hoc ftipendiortim genus a Carolo XI, GL m. Svecorum Re¬

ge, ducit5 cum enim Arofienfis Dicecefeos facerdotes, utpe-

cuniae in templis, diebus Apoftolorum & Rogationum, gäng-

'dagarna, quotannis colledtae, in ufus pauperum Studioforum

cederent, petiere in comitiis, anno 1693 d. 14. Nov., pe-

titioni illorum clementer annuit, frmulque, ut ejusmodi pe-

cuniae bene adminiRrarentur, Rex Fortatus eil a). Perm$-

fioné hac regia impetrata, Confiftorium Aroftenfe^, cum_busdamqei*

•

x) Ibid, y) K. M.Refol pa Standernas alm. Brf ^tm

fy'ksd. ifjy.d.iz. April, z)Gymn. ochScholz-ord. C.III §^S*

a) Kongl.M, Refol.p.Präfter/k. Bef.i W.-aåsStift- v-Ar-

Ktg. Änrrq. ^, „

a_% "i AU <9

) O ( t£*2>

«quibusdam atiis, ftipendium hocce Studiofis aliquot, literis Upfalias tum operam navantibus, impertitum eft. Anno ve- 1*0 171g^, S.Tegia Majeftas toti clero indulfit comitiali, ut in

fingulis regni Suecia^ Diceceftbus , fingulisque earum ecclefiis,

pecunise eodem modo^, fine ulla tarnen coadione, colledae 9

pauperioribus _optim^que fpei literarum Studiofis in fubfidium erogarentur b). Plüribus baac ftipendia perfequi, & res eil difflcilis, & ratio vetat inftituti. Etenim edida regia nihil fpeciatimcontiqent, PrsefidibusautemConfiftoriorumAdfefTori- busqy deillis>quodmaximeprofuturum cenferent Studiofis, fta-

tuere integrum fuit. Hinc deprehenditur varietas, qua nu- rnerum ftipendiariorum, qua fummam _cujusvis, qua diftribu- tionem, qua tempus, qua cetera, ut fingulas nifi Dicecefes

percurras, nihil certi fis inventurus.

§. V.

Ad regia Studioforum ftipendia nonimmerito eorundem Tifcumreferimus j hunc enim in maxime egenorum dulce le-

vamentum facra regia curavit Majeftas inftituendum. In fin- gulis Suecife Academiis ejusmodi eft ftfcus, eodemque modo cblligkur & diftribuitur; omnes quippe tum Scholares, tum

Studiofi, nomina fua apud Decanumprofitentes, fifco huic 6

marcas inferent, cumque nomine fua id annotabunt ^manu.

Ex hoc eodem fifco Studiofis aegrotis, ad operam Medicorum compenfandam, itemque ad extreme pauperes honefte fepe- liendosj fumtus depromi folent a).

§. VI.

Studiofos ad exteras regiones, quo, reduces Fadi, patriae

utiliores evaderent, antiquitus etjamSueci emiferunt: _quorum aliquotfine dubio publicis fuftentarunt ftipendiis ^, veftigia li¬

cet eorum non adeo multa fuperfint. Sic, feculo XI, literis perfuadere conatus eft Papa Gregorius VII Regibus trium horum regnorum feptentrionalium, ut lediflimis juvenibus, difciplina imbuendis, Romarn adire liceret a). Lutetiamdein-

| B ceps

b) Pr. Bef. \jiß. d. 10. Martti <T. XLIIL Stiernmant

Riksd. Bejl. T. Ill.\p. 23iß. a) Conftiu Acad. Upf de anno

rfJS' C. XXIV* ff'IX. a) Cl. ömhielmii Htfl. Ecelef.L.ML

V. ^'J v - \ é

to && ) o c

®eps Parifiorum, ubi liberumipfis diverforium

Magill, ^ndreas^

Praspolitus Upf. procuraverat, publico

fuflentati llipendio,

fe&i funt alii b). Poll reformationen* *) ^vero CAROHUS ^,

Dux tunc Sudermannias, &c. anno 1586, duodecimam fru-

menti tonnam,cujuscunque granarii ecclefialtici, in totoDu-

-catu, pariter ac in Wermelandia, nec non in

Wasbo & Wah¬

le territoriis, llipendium donavit> ut frumentum divendere-

tur pecuniaeque Studiofis, apud exteros

degentibus, cederent

r). Annis porro 1594& 15.95- de duobus, in

quacunqueDi-

ceceli Studiofis, in exteris Evangelicis Academiis publice a-

lendis, deliberatum fuilTe novimus d). Quod ab eodem

CA-

ROLO ^mox effedlui ell datum, qOippe qui, referente Schef- ^»

fero_, ad illorum fuflestationem, decimas nonnullarum

eccle-

fiarum definivit e). Quamdiu autem Studiofi hifce fbipendiis

perfruerentur, non adeo conftat; temporibus tarnen

CHRI¬

STINE, Reginas Svecias, illa exflitiffeReverendiffimus Ter«

ferus memorias prodit j).

§• VII.

Stipendia in Suecia Studioforum quamvis rite diftinguere

fit perarduum; cum tarnen decimas, in Papifmo, quasStuden-

dum appellarunt, habuerint a), partem harurn in Academia

;

Upfa-

21. (fy. ^.b) ff. Seheferⁱ Upf Antiq.C.XIV.p. zfj.i6y.

Per ing*

fkUd. Mohtim. Uleräkr. p.190. ) In concilio

örebrogenfi

iJ2ß, hac de re ita conflitutum cft. Såår och

ftorligha

nhden-

ne, atfolcketwarder underwijft^omPelegrims Reefor,at

fädana

1hotte (efterfommojeligit wore) afkomma, vthan ^at

thet fked-

ée ithen acht ochmening, atfolcket [bchte thijt thet kundefa

I >* hattreLårdomellerVnderwijfning,ånthehennehemaofnerkom¬

makunfie,faatPelegrimsReefanfkeerforengodlårdoms

(kull,

och icke fornågor befynnerlighGuds Tienifteeller

Afflats fkuf

thenmäniallRwmIffnerkommakan,efter thetGuähårfa

wali

thetenaRwmetfomthetandra..Stiernm.R.B>T.I.p.yy. c)Stiem*

diansRiksd.Bejl. 211.p-yfo. d) Bctzii invent.Hift.

Eccl L IV,*

C.XIX.p 6yi. e) Upf. Ant. C. cit.p.2fy. f)f E. ]

Terfiri

thron.S. inannum164g* ajQuodReverendijf.Epifi- Lincop.

Dr*

A.Rhyzelius mihinarrami ,Je in ArchivoAntiq.

Cancell. Reg-

Cg*3> ) ^o ) C£Ä3? h Üpfaüenfi ftipendiis ceffiffe, probabile videtur. Sub fyran- nide verö Chriftiernt If. quod templä Scholaeque rapinis, privilegiaque earum iniquitate plane pevdita jacuere b)y Rex

GUS1AVUS I, vere Pater patriae, teilante Bazio, anno iyz6' ordinavit, utex duplapartedecimarum in agris numeratarian ,

& in granaria Ecclefiarum ⁱIlat^arum, inter aUos, etiam dtli-

gentes ftudiofi in Äcademiis viventes & ^cum paupertate confli-

ffantesJufientarentur c). Ejusmodi regium fuiffe ftipendium,

cuod, _regnante JOHANNE III, Studiotis ^a Confiftoiiis regni, cliftribuebatur, eujus exemplum Schefferus affert, deficienti-

bus rationibusgravioribus, fulpicari potius, quam cert$ Ra-

tuere licetd).

§. VIII.

Adcommunitatem vi&us, feu menfam Studioforumcom®

munem regiis fumtibus , Upfaliae inftrucRam, priusquam de-

.veniamus, verbo monendum ducimus, non deeffe, qui mo- nafferia, ab initio, nihil aliud fuiffe contendant, ^quam Scho¬

las & Theologicas & Philofophicas, inquibus pueri cum prse- ceptoribus fuftentarentur, uthi iilos pietatem fcientiasque, ut

tura erant tempora, docerent varias, ac muniis olim reipub.

adminiftrandis aptos redderentj ob eamque cauffam ab Impe-

rantibus aliisque haec afceteria fat locupletata fuiffea). Bän¬

dern monafteriorum Sueciae rationem olim fuiffe, probat Lin-

«openfium Epifcopus Reverendiff. Do<R. And. Rhyzelius, in antiquitatibus noftratium , fi quisalius, fupra meas laudes, pe- ritiflimus b). Hinc in omnibus monafferiis, monente Schef- fero, folenne erat pauperes communiinenfa alere Studiofos c).

Ante annum 1593 locus Studiotis, hune in finem, fuffentandis, Upfali® in infula Studentholmen deftinatus fuerat *J; ibidem^f

rabrtub

t- . 1 "... I'« «HHHIMMMMO

Stockh. Irgijfi* b) Stiernm. Riksd. Beß. T.I.p.ij, ij. c) Inv•

H/f.Eccl.p._2cj. mörtensfitmmammarcarum ^, indefinitam ^pau-

peribus StudivfispiodeftinavitadfeHuibidp.2S3.Stiernm.Riksd*

Bpag.246. d) UpfAnt p.263. a) BeyerlinkiiTheatrum Vi'

t<ehum,fub Lit. A.p.jf.cfr. Ä Rhyzelii MonafleriologiaL. J. C.

TI.p.^3,4. bj Ibid.L. I. C.IIIp /j», /4. c) Upf.Ant.C.citp.260.

)ijacobumArehiepfiopum Uffhanc commmitatem viBus Stu-