jCj ' D. Ö.
DISSERTATIO PHILOSÖPHICA,
Ν
Ε"
X URATION IS
ET VIRTUTIS;
In Regia Svecorum AcaäemiaQUAM 5 qudt
Vpfalids floret,fuffraganteCeleberrim$
Ordine Philofopbico, PR£SIDE
VIRO AMPLISSIMÖ»
MAG. MATTH IA
m a «/
Poefeos Profess. Reg. & Ord.
Publico examini placide difcutiettdam fuhmittit
SANTHE AND. SANTHESSOM
SMÖLJUDliS.
In Audit. Guft. Maj. add. kr. Febr»
A. 0.R. Å1DCCXXXL
Horii ante meridiem jolitka Literis WerneRianis,
Si/e R:/e M:tis
MAGRE FIDEI VIRO,
Uplandiae
GUBERNATORI
iEquiflimo,
PeriUuftri ac Generofisßmo
D O Μ I Ν O,
Dn. TOHANNI BRAUNER,
Literarum Patrono Optimo.
ElicemUpfaliam!tantiqua facla Patroni Sedes,quaqueumbratuta
,jub hacce lätet.
En redivivus adeft^ Mujarumgloria>
Phcebus,
Cimmerioque novumjurgit ab orbe
jubar:
Bin£
Hincquoq;BRAUNEREOSjaflo agmi-
ne,cantathonores
Tierius, geftans celßor ora, chorus.
Svada Tibi ναι*? mites gratia
mores
Temperat & placido Jpirat- ah ore
Charts;
i» TeCaßaliafons efldulcißtmusunday Cyrrhaque in hoc vultujamjfcecioja
micat.
Ehria votivo puhes Academica plaußt
Praßo eft, ad nutusofficiofa Tuos: Hmcfujpendolevem, multa inter vota,
taheüam,
Neåere virtutem dum ratione paro.
FW diu Gothic£ Lumen Venerahile
terra,
Nexa efl ingenio Svada Themisque
Tuo.
Sufiipeprimitiaspacatafronte tenellas:
Latior auBumno fic mihimejßs erit.
Perilluftris ac Generofiflimi
NOMINIS TUI
Devotiflimus cultor SANTHE ANP, SANTHESSON.
V I R O
Amplijfimo atque Celeherrtmo,
DN. jo Η AN Ν I
βδΣΚ®33ϊ©603ί/
Eloqii. & Polit. PRO FESS«
Reg. & Skytu Patrom Optimo.
Adm, Rever. & Praclarifftmo VIRG,
Da LAURENT. TORPENSI,
Ecclefiar, qoac Deo in Jotfeba/ ^orflin*
gc & ^5rebari>t> coHigitur, Pr<epofito ac pdftori & annis & meritis graviilimo; '
divo meo Materno, obmuIta&qmetern
paterna beneficia pra tneote
fufpiciendo.
Adm. Rever.ér Pr<eclarijpmo ViRO,
Mag. JOHANNI AGREL,
Priepofito ac Paßori Wilftadienfiumdex·
terrimojAvuncuh* ioco pie honarando.
Adm. Rever. & Pr£ctari(Jima VIRO,
Mag. PET. SANTHESSON,
In of>ei)α/ .0!)r/?& SinneboDa Prapo/it*
& P/iftori meritiilirno;Parentt meoCa- ! rii!imo> benignifiumo, obfequiofiffim©
animi cehu Mpiciendo.
V I R O
AwpVtfltmo atque Celeberrimo,
MAG. MATTHIJi e©p/
Poefeos PROFESS. Reg. & Ord.
Palrono Benignijfimo.
Adm, Rever. <£r PraclariJJtmo VIRO,
Mag. ANDRERE UNNERO,
Civitatis Grennar, nec non Diftridus
vicini Prapoßto graviffimo; Avun- culo fände colendo.
Adm. Rever. & Pr<zclari(ßmo V IRQ,
Mag, PETRO TERNERO,
Paftori in 2£rigf]at) dignitfimo, Adja- centisque Contradus Prapefito accu«
ratiffimo; Avunculo Optimo &
Evergetac honorando.
Plur. Rever. atque Clarißtmo VIRO,
Mag. PETRO FLODERÜ,
Ecdeiiae in ©fotefdf/ & Jpetr«
lunDa P*fiori vigilantiffimo ; ante<u
Praeceptori fideliflimo, nuncFan«
tori Optimo actatem colendo*
Plur. Rever. atque Clarißitno VIRO, Mag. ANDRE# WIESEL,
Papori in JorfeDa digniflimo,affinitati$
vinculo mihi conjundtiflimo, pariter
ac de me optime merito.
COvfpicuifalvete Patres,Et Maecenatum terfalvetePatrom*veneranda cor
bort !
Vosmihi,quotveneror,pertemparamultA
fuifiis
Praßdrum rebus Jpesque falusque meis.
Ghas referamgratetjreddamquamunerA digna ?
Surda mihi adcrebrasPierisipfapreces.
Pxtipite atVeßri licetinfimaßgnaclientuy
Qua modo de tanto lumineforte nitent.
Cum mihi florefrat maturis meflibus atais
Dona feram pleno fertilioraßnu.
Clara Profeffbrum, Mußtgratiffima no- firity
Vive dyas: Veftrqm furgat in orbta
decus!
Tuque Ave , qua canis prafulget, vivey
decoris,
Quem veneror Patris > dum mihi vitat
x loco!
Viliitt
Vivlte Fautores > confangulnltate pr$*
pinqui,
Paftores Celebres> Vraepofitique boni!
Tu quoque vitfe diu, Genitor carißime,
gnati
Delicia, columcn, fpesque falusqueTuil Affinisque, pio quifemper corde colende;
Tugeneris noftri flos, vigor atque decusl
lncolumes longum cunfti vivatis in avum y Discatis Pylios (f numerare dies!
Sic texam meliore olin» praconiaplettro, Aufim qu*levibtts nunctemerare modis»
Ampliflimorumac Pra»darifiimo·
rum Nominum Veftrorum
tultor Indefeffus
SANTHEAND,S4NTHESS0N.
v
$ίΠ <2M(drt)C ftrmtt/
ίιϊ. SANTHEA.SANTHESSON,.
Sä -Oau
3K?t> ήΠΰβ tlfljc i Upfala difputerade
öm jr&rMjftets οφ jDysb«n€S i&eiting.
(?n fom nn! gtcr« giltigt Auf OmOpgtené οφ förnuftetg fnuf φur fgft tlje ^anga famman/
$ttr funtt Sortiuft tot foDcv Opgt/
4bur Oförftånb gier tbel blpgb/
©om (jbgmob jlrccf åt Hamanfc 4?an måfle aga gott govnuft/
Οφ fmafat £)»gben$ fbta fruft;
£t) bår platt intet båtar/
<?n Alexanders blpja gob /
€j Xerxis IttClFt/ Darii mot)/
(£j Croefi blanfa plåtar.
50?eη 3/ -£>errsanthesson, ju kt
£)en fom ten.råtta magen lår
Sill Opgbené liufroa fåfte;
Stygben fielf (£bc ammat opp/ Οφ blant te toifaé mittra tropp
3 ftåbfe foft (£i;rt nåfte.
£o fan terfére untra på Slit 3 fåfl ung nu mågar gå
Uppå ParnaiC |)ogter Οφ totfar prof utaf ten fraft
3 jjåmtaf par af iårtomé faff/ i Οφ af mång ttgra jlögtept
<£l;r ©falte, ftåter om jag ficf/
.par låna / tå met båttre fficf
Sill S&rt berém οφ beber 3ag tfreftoe; men ej gmré belfafi
(£bert rnacfra £årtomé prof omnog lbi;n beveter.
GUSTAF STR^HLENHIELM»
\
/. ν. y.
cap. i.
Τη. I.
Uod homo fit ens
quoddam,eduabus, iisque diveriae op*
pido naturae fub- ftantiis, corpore Sc
anima, mire con-
ftruåum , nemo in dubium vo-
care poteft , nifi qui exiften-
tiam alterutrius fubftantiae Sc unionis vinculum temerario aufu
negaverit. Ipfius corporis affe&i-
ones, utpote fenfibus magis obviae,
faciiius cognofcuntur; anima? ve-
ro j vix unquam (acis explicäri
A .<■ pofTunc.
1 Μ )°( Κ
poiTunt· Quoniam autem anima
eil, cujus beneficio homo felici»
tatem fuam intelligere & quaerere valet, nihilque, anima excepta, pe-
nes hominem reperitur, quod bo-
ni aut mali alicujus confcium fit;
hinc fequitur, hancpartem dignis-
iimam omnino eile, in cujus Co¬
gnitionen! iludianoftra, pro modu-
lo ingenii, impendamus. Sapientia
certe & virtus folius anima?
ambo genuini foetus, ad animi
tranquillitatem maxime facienres,
quam egregie hominem ornent, optime intelliges, fi cogitaveris,
hominem his deftitutum eile o·
mnium infeliciilimum. Re£te proinde Cicero: Tdene fentire & re-
6le agere, fatis eße ad bene beatequc
vivenduma). At anima a?gra & cae-
ca, qua? fapientia? & virtutis fub-
jeélum fieri cupit, opus habet
remediis, quibus morbi perlabem originalem contrafti gravitaslenia-
tur,
d) Libt 6. ad famil, Ep♦ L
m)°c Μ * tur, mitigetur.Hasc vero aPhilofo- phia fuppeditantur; quippequamad
morbos animi propulfandos minu- endosque utilem eile, re&e arbi-
trantur eruditi. Quid hac in re_»
prüftetPbilofophia, ut eam comuniter voczrftyTheoreticai aUi pluribus de-
monftrarunc. Praflica, quas alias
moralis dicicur, utilicatem gravi-
ter depinxit Stoicorum Magifter
Seneca: Anmurn format <&* fabri-
catt vitam dijponit, adiones regit, agenda & omittenda demonftrat: fed
&adgubernaculum ledet, &perancipi*
tiafluduantium dirigitcurjum b). E·
gregie quocp pro nobis loquitur H.
Morus: fcopus ejus primarius, ut
ex ittius praceptorum ledione & me*
ditatione, animus humanus amore virtutis wflammetur, ut ad virtutem perpetuoanhelet, ut virtutem denique afjequatur, cumque ipfavirtute veram
& Johdam felteitatem c), Quocira praeftamiflimum dixeris efle Philo·
A 2 fophiae
b)Lik 16. c)Prφ EncbiVy htbicx
fophiae moralis munus. Hujus
amore & ego captus , jamqj exi-
guas vires publice periclitacurus,
dulciflimum elegi argumentum ,
De Néxu Rationis & Virtutis. Quas verba qvum corcineant mmmam felicitatis humanas, qua? rede fen-
tiendo & bene agendo abfolvitur,
ne mireris, B.L. quod ego,hisexer-
citiis nondum affuetus , pro rei dignitate diflerere non vaieam.
Τη. II,
Derivatur apud latinos virtus
a viro: non quod haec viris, ex- clufo prorfus fexu altero, unice
competat; Ted quod viro majores
dotes natura faspiftime conferre fb-
leat. Dedarat hoc Graec or umocvtyéioty
dito τδ άνδξος derivata : quae tarnen ideo iimpiiciter non debet feminis denegari. Apud Graecos vocatur
virtus a verbo, ut viderur,
ägu, congruo, apto\ nempe quod illa
fitcongruentia cumratione. Sicillod
Htbra^orumniD) 3 radice^r\c^menfus efl, inferre viderur, virrutem ad
reöie rationis lancem, tanquam ad
menfuram, eile exigendam. Per
rationem autem inceüigunt vim ih
lam amm£ nobilißimam , qu<e imprtmis facit, cur a brutts animantibus clifcer-
natur * homo, ut animcd quoddam
rationale.
Th. III
Anima rationalis, utpote ίρί- ritus,intelligentia? Hberaeque eleÄi-
onis principium re&e dicitur. /«·
materialitas enim fubftanti# radix efl
intelleäuahtatis d). Ubi autem fa¬
cultas inteiligendi eil, ibi potentia appetendi ftatim iubordinatur: prae-
cipue cum vis cognofcitlva fit fua
natura propter potentiam appeten¬
di. Hae dua? potentise alioquirL.,
vocantur inteiledus & voluntas , qu<£ , licet non ab anima ij^la
A $ rea^
*) Cic. Nat. D. 3, cap. 27. d) He·
benft, Pb. 1. pag. 422. Tb. 13.
6 Μ ) O ( V
realiter differant, ratione tamen-·
ofEcii & fun&ionum diverfa no.
mina fortiuntur. Intelle&us, re.
feus materialibus vel immateriali.
bus perceptis, cognitis acque ju·
dicatis, confiliarii inftar , volun-
tati quid bonum vel malum, ve-
rum vel falfum, honeftum vel tur- pe , fugiendum vel appetendum
lit, monftrabit. Hujus verum re-
öumque judicium Reéla Ratio ap*
pellari tolet. Intelle&us autem ii·
mitibus definentibus mox excipi*
ent termini voluntatis. Fruftranea
certe omnis efietratiocinatio,quan-
tumvis ingenioiiflima, de vita ho¬
minis feliciter inftituenda, nifi i-
dem ftatim voluntas exfequeretur.
Ut enim intelle&us potentia eft ne·
ceiTaria, qua2, pofitis omnibus ad
intelligendum requiiitis, nonpoteft
non intelligere, judicare, ratioci-
nari: ita habet etiam voluntas infitam quandam Obligationen! fe-
&uendiintellefturo,primum fuuma-
gendi principium, adeo ut nihil
appetat, nifi quod bonum fit vel
eiTe videatur, nec quidquani niii
bonitati cpntrarium averietur; falva
tarnen in omnibus Übertäte: quam
duplicis generis eiTe iatis conftat.
Alterum, quod obfervatu digniffi-
mum in voluntate occurrit,ejus eft
dominium. Imperatenim intelle&ui
exercitium aétus,nonveroejusipe-
cificationem: rnembra deinde cor¬
poris,ut domina iuas ancillas,herili
modo judicia intelie&us exfequi
jubet voluntas.
Tu. IV.
Videntur ilii, qui omnem ne-
gant^/iö»m,fibimetipfis fineomni
ratione contradicere: fic enim hl
homines eile definerent. Quare
dum Lockius, Baelius, & praeci-
pue Huetius, homini per cladem
protoplaftorum omne verum re- ßumque judicium fublatum eiTe
A4 &
t μ ) o r m
dicunt, dicerent quoque eodém la·
pfus momento eum rationalitatis
jaduram fecifTe. Optime autem Auguftinus loquitur; Abfit hoc, ut in twbU DEus id oderit, in quo nos
reliquis animantibus excellentiores cre-
avit \ ab/it, inquam , ut ideo creda·
mus, ut rationem accipiamus /tve
quderamus, cum & eredere non poße-
mus, nß animas rationales habere*
mus e). Ego vero, cui non eft oc- cafio varias Råttorns acceptiones,
& hinc ortas definitiones explican*
di, obiervo folum, Rationem obje*
öive five materialiter pro princi- piis innatis, vel veritatibus, natu¬
rs beneficio notis, fumtam, non tantum redarn & prorfus infallibi·
lem dici poiTe; fed redarn quoque vocandam eile, ubi accipitur vel
pro complexu omnium trium in- telledus operationum, vel pro fole jndicio,ii per regulas fanioris Lo¬
gicχ (e dirigi patitur. Quo fen-
fu
e) Eftji.adConfentium 222.
η )ο ( m 9 fu commode definire videfur O·
meifius: Refla Ratioeft verum intel-
leélus humani de rebus, uti firnt, ju-
dictum. Quando aucem intellejäus
non reéte percipit res, nec re&e-*
de iis ratiocinatur & judicat, cau·
fa ponenda eft in morbis men-
tis & illecebris errorum. De quorum ortu licet difficilis fit
inter Phitofophos quaeftio, non dubitamus famen abire ab Hera- clito Ephefio , Xenophane Co- lophonio, Pyrrhone & Archesila,
qui omnia injudicabilia, obque^»
rerum fingulariun? frequentem &
continuam mutationem nullamu
veritatem elici potte voluerunt,
eo ipio Deum, omnis veri fonrem,
falfitaris arguentes. Qyum itaque
res ipfae culpa vacent, cauia quae- renda eft in nobis, cur faepenu«
mero a vero veritatis virtutisque
defleétamus tramite. Non dubi-
tat ille per eruditum orbem fa·
migeratiifimus Leibnitius, omnern
A 5 erro-
ίο Μ ) ο ( $1
errorum caufem feniibus externis adicribere , quafi qui obje&a iua
non expedite Ted catervatim pro·
ponant, unde confufio, frequens
errorum mater, oriatur? na&usqj
eft fibi confentientem Cl. Volfium
in § 425. Metaphyiices iua?. Anto«
nii Le Grand effatum notum eft;
Temeritatis &* imprudentia nota eß,
iisfidem habere, qtti nos velfemelelu·
/eruns: qvam autern idfenfibus faml·
liare fit, quotidiana teflatur expert' entia f). Sed nemo facile negabic, quin nos fenfuum ope & minifte-
rio ad multarum rerum Cognitio¬
nen! perveniamus, &, fecundum
Celeb. Rydelium, fi vel concedere-
tur, maximos &- periculofijßmos erro*
resprovenire e fenfibus\ nontarnenje-
queretur, omnes ortum fuum tnde h&'
lere g). Laborat certe intelleélus
innumeris imbecillitacibus, adeo
ut aprima operationein fecundam,
a fecunda in tertiam morbi fluant
ac
f) Infi. Phtl Part, h g)Exercit, Part.V.pag, 16.
K ) β ( * 11 fe ac progrediantur. Hane intelleÖes
ia infirmitatem Ipia voluntatis pravi-
>· täte augeri novimus; dum haec
lS fspe ab obje&is intelleftus atteti- Φ tionem avocat, fibi gratiora fub·
11 jicir, rationis vim fuffocat ipfum«
que antevertit judicium. Confi- ftit, peftis ifta in φιλαίί/1/α, qua fit,
h ut omnia pro bonis, utilibus, ve- ris, neceflariis ac juftis venditen-
*; tur, qua? φιλαυίοις arrideant. Prse-
*· ter hane intelle&us ac voluntatis
t> . labem multa vitiorum monftra,
2- pretjudicia infanti#, au&oritatis,
> prava educatio, converiatio, prae·
Μ eipitantia, inconfulta librorum le-
*· in feenam produeunt. Sic Ii«
o* cet omnia in homine corrupta at«
i' que aegra (int, cum Scepricis ta-
%' men inferendum non rft, ratio«
aS nem ita eile depravatam, ut o-
ϊθ mnem corre&ionem & medicinarn
π, delperet. Supereft enim tanturru,
nt adhuc in ratione lucis, ut qui ejus
ac ^ duäüiequuntur,voluntatisad mala
iK propenfiones cohibere, limitesque
Α 6 pr»·
Ii SB ) O ( $
praefcribere,pravam affe&uum άΊα-
\(olv compeicere, enaicentes vitio-
rum iiiices eradicare, & virtutum
maturos fru&us, quanrum morta- lium conditio ferat, producera poffinr.
Τη. V.
Ex noftras virtutis confortio
jure excludimus illam quamlibet-»
rei qualiratem; umbratiiern iftam,
quas in brutis animantibuscernitur,
virtutis imaginem ; naturalem her-
harum plantarum &c. indolem;
dianoéticas, quas ex Ariftotele-»
conftituunc, Virtutes; denique i*
pfas virtutes Theologicas. lntelligi-
tur autem heic virtus moralis , a
ratione,ranquam parente, nata, cu¬
jus beneficio menris noftras fani-
tas & pulcritudo iibi conftat, ani·
mique habitus bene compofitus
redditur. Omiflis itaque duabus,
quas fecir Cumberlandus *, virtu-
tutum fpeciebus, obiervamusGeu·
*)Cap.8· $·7· bn·
μ ) ο cm **
lingiiillas virtutes qnaruor cardina-
les, diligentiam, obedientiaM, juftt·
tmm ac bumilitatem, ratione, tan·
quam norma moderandas, majo- ri^jure a Buddeo virtutis proprie-
tates vocari b), Stoici & Schola- ftici, quatuornumerarunt virtutes primaria?, quas cetera, ut filia?, fe-
querentur. Undenarium numerum virtutum , quas Ariftoteles poiuit,
quascg Omeifius **, praeter, alios ,
fchemate quodam, una cum, obje-
åis vitiisque oppofitis, ipe&andas expoiuic, defendit quidem , ut alios
taceam, Hornejus /). Multi ni- hilominos Ph'dofophifundamentum
eile ruinoium perfpexerunt, non modo quod pietatem primariam
virtutem neglexerit ; verum etiam quod ultra neceflltatem easdemu
cumulaverit. Virtutem autem vo-
luerunt Zeno, Ariftochius & Me¬
nedemus Erethrienfis, citance Plu-
A 7 tar-
b) Phil. Praä. cap 4. §.52. ** In
Eth Aretolog.part.jpec.p. 90. 91,92»
i) Etb. lib.3.c. 2, TL 10.
i4 m ) ρ c ■
tarcho k), unicam tantum eile,
nempe Prudenttam; eam vero pro
obje&orum diverfitite,qutbus appli-
catur,varias accipere denominatio·
nes:ut etiam Oceanus pro iitorum,
qua? forte alluit, varietate, varia
fordtur nomina. Horum fenten*
tia? i recentioris aevi Philofophus Phifäretes accedens virtutem in veritatis amorey ponie. Neque ab
his abludere videtur Pufendorfius, quem fequuntur multi juris natu¬
ralis fcriptores, licet virtutem di·
vidat pro triplici obje&o perfona·
li, DEl, noftri & proximi, qul·
bus officia noftra, ex rigore legis
naturalis, debentur. Sic iecundum illud Pauli Tit. 11. 12. licebit con*
fiituere piecatem, temperantiam &
juftitiam, ex quibus omnia officia
DEO, nobis & aliis debita, faci-
le deduxeris. Ad hunc certe ico·
pura pertinere debebunt omnia, quaevariarum (eftarum Philofophi,
per
k) bi Commentario devirtute.
ss).ocm
»; per dogmata, dialogos, apologos,
•o fabulas, chara&eres , paradigmata,
i- embiemaca, & quae reliqua iunt*
3· inhoc genere rerumtradiderunt»
τ»
lD de origine & radice vir*
tucis, pro ratione inftitutino- ]' ftri, (umus follicici, jure obferva*
l'
r mus, virtucum lemina non in iis, qu'2e extra nos funt, quasri debe-
!' re, ut in experiejntia, farna, infti-
lS tutione,probaeduc3tione &reliquis.
ra Hase quidem bona ad bene eiTe vir-
tutistätumconferunt,adeoucDioge-
*
nesPychagoreusinterrogatus,quod-
13 nam putaretefle optimum reipubli-
l"
caefundamentum, refponderit; Ado-
3* lefcentum educatio: & Crates a·
*> pud Plutarchum, ex turri clara
b voce ha?c proclamari voluerit:
v (^uo rukis homines, & colljgitf*
ia i- ]S m
ib
Cap. II.
Th. L
ιό Μ ) ο c gg
„& corraditis numos, & interim
, educationem liberorum negligitis?
Re&e tamen loquiturQuintilianus;
Virtus ä natura fatnit inittum, Jeå
doärinaperficitur /). Scilicet mens
fe ipiam urtimans, facile cogno- feit, fuperefTe in fe, etiam poft
lapfum priilinae excellentiae parti-
culas , iive igniculos quosdam-i
yirtutum. Nec ideo, quia haec
femina maturos, in ipfis cunis»
virtutum fruétus non poterunt
generare, concludere licebit, ho-
minem principiis praéticis, quan·
do illa per aetatem explicare va¬
let, deftitutum elfe. VocantuL»
haec femina å Philofophis mni hvoipa, & iunt generalia quaedam
axiomata, per ie , antequam ra¬
tio vim iuam exferic, nota, omni'
um cordibus a DEO indita. Un- de Cicero: Eß qu&dam non fen-
pta, fednatalex, quamnon didicimus,
verum ex natura ipfa arripuimus, hatft*
/) Lih. ii. cap. 2.
SB J-o'( Μ *7
r baufimm, expresfimus: ad quam non
doä'i, /fe/fafli, 7/0/2 inßituti, /^//7/2«
///m/j //*). Hifce norionibus intelleåus pra&icus per συήήρησιν
aflentitur , & conclufiones, ex iis per re&arr. rationem fa&as, ad quasübet a&iones in fpeeie appli-
cat. Sic quia novimus Deum, ul fumrnum bonum , eile colendumj
ftatim colligimus omnia noilra_*
di&a & faita ad ejus gloriam efle
referenda. Quia parentes honoran- di;hinc illis di&o audientes erimus.
Quia nemo lsedendus; ergo Gne_»
fraude cum omnibus vivendum-r«
Gerit icaque humanus animust€
honefti femina, quae levi tantum"
admonitione excitantur, haud fe t€
cus ac fcintillula, levi iiacu ad-<€
juta, ignem fuum explicat ?/). In-
clinatio autem illa naturalis > qua ad bonum apparens, quam verum
♦ propenfiores fumus, vetare fölet»
» B ne
g
* m) In Ofationepro Milone. n)Sc*
toeca Epid. 94,
iS κ ) o ( Μ
ne connata? huic bonitati ubique
fidamus. Qua?ftionem illam de
a&ionibus indifFerentibus five neu- fris , heic miilam facimus , rati,
omnem a&ionem humanam , ne~»
incerta iit, habere finem fibi pra?·
ftitutum. Quare non fufFecerit de
virtutibus acute diflerere; fed re- quiritur» ut easdem erga Deum*
nos & alios exprimamus*
Τη. II.
Officiorum, quae, ex rigore le-
gis naturalis, ptoeftare tenernurj,
ea imprimis indoles erit, ut in-
ternum virtutis decus iis inculce-
tur, reli&a omnifalfa fpecie, qua?
å vera? virtutis commercio quam
longiilime diftat. Proinde hypo-
crifin.blasphemiam & contemtum Dei, qui di&is aut fa&is peragi··
tur, rationi re&a? adverfari facile
videbit , qui Dei cultum, ab ipfo
Itrmine rationis nobis injun&um,
lic penitus tolii perpenderit. Re- quirfc
SB ) 6 ( 8 ι*
quirftur itaque pietas, qua? fince-
ro & non fucato animo Deo prae*
ftabitur. Sic officia erga alios
non externis tantum a&ionibus probanda funt , fed ut ex corde proveniant , neceffe eft: fcilicec hasc virrus imprimrs quasrenda eft
in ardenti amore erga alios vir-
tuti dediros. Hinc Thomaiius, ßaäiofies, inquit, externs inferno
vacant amore, homo eft wfäictfftmuSy
ψηα>tanquam communis impoftir non poteft non metuere, ne ab omnibus
pfe quoque decipiatur o). Nec ve¬
rum ett officium, quod utilitatem*
jucunditatem & commodum pro¬
prium, negle&a honeftate> unice pro fine habet: nam qua? volu- ptate, quafi mercede aliqua , ad
officium impellitur, ea non eft virtus; Ted fallax iimulatio imita-
tioquevirtutis ρ), Eft itaque ma¬
xime refpiciendum ad intrinfecam B 2
o) Introd. adPhü. Mor. Cap. 2.mm*qua- Ι27·P)Piccollib.4. Acad.qu&ftiomm*
2© S ) O ( $f
qualitatem a&ionum moralium fa*
na ratione definiendarum.
Τη. III.
Quia vero a&ionum moralium
bonitas in ipfa rationalitate hu¬
mana fundatur; hinc obfervandiim
eft , nifi a&iones ad pnefcriptam
a ratione legem fcientes & vo- lentes dirigamus, veras virtutis
officium nos non perfolvere. Eft
enim munus rationis in eo pofi-
tum, ut praefcribat & di<ftitet:ne*
ceiTum proinde eft, ut ejus difta·
mina fedulo attendantur, Nec ae- groto proderit coniilium medici,
nifi medicamenta a rnedico pras- fcripta aiTumendo in fuos conver-
tat ufus. Societas non egeret le¬
ge, nifi ei obtemperare deberent
cives. Sitniii fere modo nec pro- defTet homini ratio, quae in mo- ralibüs pro norma habetur, nifi
ad ejus trutinam omnes a&iones
forent revocanda?. Ergo eatenusft effundit
BS ) 0 C SB ** ,
effimdit hominis virlus, quatenus ex*
tenditur ratio q). Contingit qui-
dem non raro, ut in a&ionibus
occulta quaii videatur ratio, pen-
deamusque incerti ac dubii aga-
mus ne, an non; nihilominus ta¬
rnen,ubi in naturalibuspraejudicia,
in moralibus vero paftiones & no·
xiae cupiditates per fcientiam na¬
turalem & moralem exuta? fuerintr, ignorantia mox ac dubitatio de- tegitur, & plana ad virtutis arcem ducens apparebit via. Sicut enim"
cupreffi femina adeo minuta funt,"
ut quasdam oculis cerni vix pos-"
fint, & tarnen in eo tanta eflu arbor, & tam procera♦ ita ratio"
minimum quiddam eft & occul-"
tum ; fed eadem maxima eft, Ci"
procedat & vim fuam explicet r)."
Multi autem tantae funt negligen¬
tia , ut in rationis decreta non-.
modo introfpicere nolintj Ted &,
B 3 dbtn
q)Piccol. Grad. 1, Cap· ι4« r)Plin
Lib. 7. Cap, 10.
