Dispvtatio philosophica de natura montivm: quam approbante veneranda facultate philosophica, in regia, quæ ad Salam est academia, præside ... Johanne Bilbergh ... pro honore philosophico consequendo examinandam proponit Jonas L. Emzelius in auditorio Gu

Q>_

B.

V.

D.

f&DISPVTATIO

PHILOSOPHICA

Ig

De

IN A

T UR

A

MONTIVM:

Quam

%-Approbante

vencranda Facultale

Pbi·

iofophica»

in

%egia,

quxadSa*

lam _ejt

_Academia

_, PRiESlDE PIRO

_{cPr£ctarißlm&}

ν.

_JOHANNE

Mathe

_f.

_Prof.

_Puhl.

_&Ord.

Pro

honore

_Philofophico

_con.

fequendo

examinandam

proponic

JONAS

L.

EM2ELIUS

In Auditorio

_Jpußaviano

_Majori

ad Diem 7·_Maji An. i£fi.

Thesis

Prima.

Ν hacdenaturamentiunt Dit

£fertatiuncula inconvenienter

; fcciiTeiorfitan videbimur,

ni-fi in limine conftiterit, _Quo¬

rum naturam tradere animitS

cjuandoquidem

vocabu-^

dum montisinterdum_{tropicecjuamcunq} enor¬}

mem _deiignat akitudinem, _{ut in} illo

Virgiliii

prscruptus aquze muns: Ssepenumero fetianrr

di-cuntur montes frumenti, utefl: apudPlautum»

montes _{aurci, magni,} mali _{apud Pottas} alios,

figniftcatione ad aniraum translata. EtVareni·

us L.i,Geogr.C.<?.prop.g.

aliiqj cumulos

are-nolos ventorum vehementia hinc inde

conva-fatos,ac incermixtishumoribusquodammodo conglutinatos,in numerummontium

referunt.

Qui tarnenϊρίϊ, _{neq$ a}mundi excrdio extitere

tales, neqj poifea ipiritu

aliquo lapidifico

indu-ruerunt, ied fortuita quadam limi congcrie

coalucrunt. Proinde _{tjuodadciives,}

_coli

_es

_φ*

Scalios minores terrae tumöres attinet, eorum

in hoc tradhtu ratio habetur nulla. Sed _pro

temporis anguftia ingeniiqi

viribus iljos

falten*

montesdelineare ferc _{animus, cjuos vcl}

mutaac vix interrupta

feries,

vel alcitudo,

me*

talla, _{pyrophylacia, ruptura,}

_transpofitio

vela-lia_ejusmodi

_prodigia

_reddiderc

_celebres.

E-osdem autem _appellamu

/olidiores tellurü

_partes,

partim inträ vifcera

ipßus

contentas,

partim

extra

eminentes, Undc quoq* ipfius nominis petita eil ratio,ut_dicaturquafi eminens

Ifiodoro

L.14.

C.2. vel potius

£

ptv&iv a

manendo

ut

vultScaliger. Derivationes

alias,

quia minue

huc facerevidentur, _negligimus.

juga appellantur. Våren, L.i.

C.

10.qui

longo

tra&u iiextendunt > qualia juga in omnibus

fcre_{regionibus inveniuntur, easdem non raro}

dividentia. Nos receniitis cclebrioribus,

cat-terisabftinebimus.

Alpes in immeniiim terrae ipatium

porri-guntur, aliaatqj alia pro divcrfitate locorum fbrtiti nomina, quae varietas montis ejusdem continuationem _{noninterrumpit: niare enim}

nomina _{littorum, quae alluit, retinet , unum}

tamen _{ipfum mancc,}

_{cadcmqi congregatio}

_a«

III.

quarum. Alpibus adnedUtur Apenninus,

to-tam biffecansltaliam, _&hic variis donatus

no-minibus. Taurus totam difcriminat Afiam

VoiTi _{ad>Pomp. Mel!; l.i. C»ιχ. §.2. Pyrensci} Galliam _{abHiipania dividunt. Grampius}

Sco-tiam _{progreilufuo ab ortuinOccafum,}

Bec-man.Hiftor. Orbis _{p. 17t. AtlasAfricae monj}

innumcris Grxcorum carmimbus _fabulisc^j

in-clytus, amari» cui nomen dedic, ad _Aigypti

confinia;_{excurrit Varcn. p. Lunae montes} orientalem &occidcntalcm _contingunc

occa-num, Hcrcinium Germaniae_jugumflexuoius ambagibus varias pcrmeat regiones, Andes

tra&uiuo omnium montium_{catenasfoperant,}

unde _{abHiipanisCordillera» Kirch.iib.ZiG.io.}

§.4._{pag.74,M.S.T°tam enim}

AmericamAuöra-lem ad _{fretum usq$ Magellanicum pervadunt.} Våren. _{p. m»s>$. AttoUimtur itiam in Ruflia}

montcs_{Riphaei , alio nomine, Obii, vei}

ma-gnum lapideum cingülum, quodtotumorbem

his _{cingi autument accolae, &admareCaipiuin}

porriguntur. Pompon.1.2 C.1.5. &1.I. C.iy. $.6f. _{Norvegiae Juga, ut}

_{habitationibus}

no-ftris_{propiora, perpetuisferé candcntianivibus,}

Sveciamq; åNorvcgia perpetuo

dorfo

dividen-' tia, hic iältem

nonpracteriiiTe volumus.

Deinde ab altitudine'non _{pauci notabiles}

£\i_{firnt»<|uamcjuam hoc ipfum eciam inJugjte}

obfervari mereatur, utinfra dicetur ·, Intereos

Haemum ad _{fesquilcucac Germanica}

altitudi-nemafcendere nonnulli _{prodiderunt memoriae.}

Qui veroAdriaticum maré cx _{hujus verticead,,}

parcre fcribunt,videmurad prodigiofumj,

leu-carumGermanicarum_{perpcndiculum}

extende-re._{VoiTiadMelamp.nf.it6, Peliomouiladiorum}

perpendiculum continere deprehendit

Dicaear-chus _juilu

_impenfiscp

Regum

iilum

dimetiens

VofTi ad Mel. _{p.izo* Athos in tantarn} altitu-dinem_{alTurgere fertur,}

utbuculam aeneam in foro _{Myrenes, oppidiLcmni conftitutam}

in-umbret. Vide_praeter

_Voi|um

_au&ores aRicci-olo citatos 1,ly.icdlt.4.

probl.

. Caucaiiver·

ticem ad tertiam nodlis_{partem afolis radiis}

iL-Iuftrari aic Ariftoteles libr.1, demeteoris C.4.

InCaTio_{quarta vigilia folem oriencem per te·} nebras _{aipici icribit Plinius hift.naturalis l.f.} C,zi. Picum inTeneriffa canariarum una ad

60.leucasGerman, _{conipicuum effeVoffi p.izr.} Kircherus de mundo_{fubterr. l.z. C.u. §.4.ρ·8*.}

produnn _Alpium,

_Atlantiscp

_&aliorum

inii-gnis altitudonon uno inlococommemoratur:

hic_{cjuidem vertice fuo fydera non}

tangere

io-Ium, fed etiam fuftinere creditur _Pomponins 1.C. 10. _{§. Caeterornm cacumina}

perpe-tuistedla nivibus ad mediam aéris _regionem

clevariveroconientaneurn _{eO, imö} vero_iupra

eandemattolli

_probabile,

_cum

_In

_rertice

olym-pitamfit tenuis aér, ut

nifi

afccnibres

hume-clatas _ipongia*

_naribus

_{applicaverint}

_,

_diu

ibi

manere non poifint..

Auguft.

_contra

Manich*

inGcnefi i;. Quidam tantam eile montium molem arbitrantur, utctiam marium abyiTos

implcrcpoifint* dequatarnen

controverfia ipfi

viderint, cum ingenio hümano vix

fit

pervi-um hifceÄbyifis implendis

moles

fufficientes

affignare.

Recenfitis

altitudine

parum-

cedunt

montesNorvegiae, _quorum vertices_non

licet

nifitoto quatriduo

afcendere,

totidemq;

deicen-dcre. Simon

_{Majolufcanicul dier, P.2I2,}

0-lau&Mag. 1»if C.z.

Ceterum in definienda praecipuorummon

tiumaltitudine nimii_quantum

_{altercanturnon*}

nulli_{magni nominis}

_{Mäthematici.}

_Alii

mon-ftrofam illisaltitudinem adicribunt, quos

Vo£

fius in obiervaefad _{Pomp.1.2. ζ, pag.ii;,}

_feqq»

vehementer _{carpit, atq;}

_tandem

_{pag. i2r.}

fic

concludit:._{perfvafifitmum babeo}

_nullum

_in

_toto

orbee[ft_montern, qtii altiorfit

2\.fiad't'u,

aut ti¬

na leucaGermanicain_{perpendiculo.}

_Pro

funda

_·

mento _{habet, quod}

altiifimi quiq>

tridui

ipa-tio adiri _poifintx

Johannes

Baptifta

Ricciolus

Almagefti

No-V.

Τη.

VI.

vi l.^, fe&.4· _{probll 28}

$4. jf»

$6. varios niodos dimetiendi montes _tradic.

ContraVoffius c.l._{aflerit;, Geometrice}

monti-tim altitudmem

invcftigari ncutiquam poiTe,

proptcr inVeiiicntem refra&ionem ,, _{quae rem}

juftofublimiorem

iemper

reprefentat- Quod

ipfum

_{agnofcitipfeRiceiolus}

_äKirchero de re^

fra&ioncadmonitus:

_roodumq;

_erroremillum

€orrigcndl praticribit 1. 10. fe&.6. _{probbj-o. p.}

<56o, _{Reprehenditetiam}

_K<^lerum,

quod

di-xeritmontes editiflimos non _excedere

dimidi-um milliare _{Gcrmanicum, feu duo Italica. Sc}

1.4, C·Ii; _{p»67,dicit; At ego. exdat'ts ab}

Arißotele,

(edplene&planeintelleäii_{demanßrabo,caucafo}

co-cedendam altitttdinem_{st'tnill;.Italicor}

um,_β

refra-ftionum ratio nonhabeatur. _Monternvera

Atha^_β verafqvte detiliutumbranarrant_{conßanterVlinius}

>

Solintu, Tlutarchiu &alit, altum at-Italien»

evi-dentißime oßendam. Quodetiam variis_probll. demonilrat, Nos_{pariternon dubitamus}

quin certa dari _poflet

demonilratio^

R

veraeiTcnt,

quae memorati au&ores de _predigioiä

monti-umaltitudine_{prodiderunt»ScdcDiftantia}

loco-rum

convemrepoiTentGeographi,

icilicet

mon-tisåtermino_{umbrae» vel horizonte}

viiibili» Ve¬

rumdefideillorumdubicare_{noscogitBellonius,.}

qvireyonem omnem

_{circumcircaperlußravit}

>

vUfaäoynenni/i12borasinfumi» _{quaeverba IcgunK}

Quiequid C3ndem fueric> ccrturn tarnen

cftillanimontiumaltitudinem cum terrae

femi-diametro Se_{circumferentia coJiatam.,.}

non

ob-ftare_ejusdem

ro.tufidira.ti, magisquam exiguas

rimas Sc _{afperitatesrotunditati}

globi. _Quippe

cumfemidiameter terrae _{cominuniter ftatuatur}

mill. Ger, 8^0. _{proportio horum ad fe invicem.} noneritalia, _quam 1,ad86o., _{quaehoc ipfo}

in-fenfibilis evadit. _{Integrum Senecae locum,,} quanquamprolixum, hic

adfcripfiile

_nonpoeni».

tebit cx_{1.4 C. it. Q.N. Mihi videntur}

en are>

qui Apenninum, Alpes, &aliosnotos ob magnitu-äinem tnontes»in tAntum _{putantcrejcere,}

ut

illo-rum_magnitudo

fentire/olts viciniampoßit.

Excel-fa ißafunt, quamdiu _{nobu cemparAntur: At ver»}

ubi_univerfum

reflexer», manifefiAefiomnium

hu-milttAf. _{interfievincuntur &vincunt, Ceterunv}

intAntum_{nihilAtellitur, mcoUatUnetotius}

nulUfit

vel maximis_{portio: qvod nifi ejfet,}

non diceremm

totumterrarumorbem_{pilarnefle. Filteproprietas}

eficum_{cequalitate quadamrotunditas.}

SqualttA-tem AMtem hane _{accipe, quamvidesin}

lujorupilAv non_multum

illicommijfttrx&rimxnocent, quomi¬

nus _{far\ftbi ab omni}

parte dicatur. Quomadö? turin

_fenclogr.

_Hcvcl.

p.

inhat_{pilanihililUintervaL·»fficiant adjpecietn}

ro-tundi,_ficnecinuniverjoquidem orbeterrarum edi-)imontes, _{quorumaltitudo totiuscollatione}

confuml·

tun Etha&enus diequidem.

Th.

VIIL

In_primisvero

_admirationé

_ac

_iingulare

atten-tionémerenturilli,_quihorrendaignium eru&ati

oneexitiuuniveriominanturorbi, autinufitatis

terraemotibus vaftosterrarumtra&usquatiunt»

nonnunquametiamfubmergunt.

Illius

generis

complurespaflim ab auetoribuscommemoran«

tur,frequentiflimé

vero-iEtna,Strongylus,Vefu-vius,Teneriffa, Hecla, terradel Fuogo,

aliiqjfc-re _innumeri,quihorribili fragore &ionituiäxa

cineresq;eru&antescircumje&oscampos

ad ali¬

quotftadianonfteriies

folum,ied

etiam

inacopC·

fibiIesfaciunt,proculintuentibus

faevientis

natu-rae_{vim, fumoflammisq,}

_{formidabiles.}

Veiii-vii flammas, _{αυτα^ς Kirchcrus C.j. praef. ad}

mund.fubt._{fequentibusdeferibit verbis: medU.}

7ioäe_{per difficiles, jalebrofas^ arduasquevias}

con-Jccndi, cujus craterem cumjamoltinuiffem,

(bor-rendumdiäu,ß) totum igneilluminatumvidi, cum

intolerabili_{fulphuns bitimin'ts ardentis mepbitn.}

Ute_{prorfus adinußtatumrei(peäacfilum attonitus,} inferorumdomi.cilium intuerimecredebam, inquo frteterdxmonum honen.daPbajmata nihiladeo ali¬

de-ud_{deeffevidebatur- Horrendi percipiebanturmor¬}

tis_{mugitus &fremitus, putorinexplicabilts, fumi}

fubfufcts ignium ghbis mixti, quos exundccim

di-verfis hets tumfttndus,tum latera montts cmtinuo

eruttabänt. Sic ille. Nec aliter^tnam Virgili-uslib._j.AineidCarm._/70, feqq.

Jpfefed horriflets juxta tonatJEtna rulnu:

lnterdtmfy etiamprorumpit adutberanubem,

Turbine_{fumantempiceo, & candentefavillat}

AttollitßghbosHammarum,& fyderalambiL

biterdum_{jeopulas,avulfaq, vifceramontu}

Erigiteruttans, liquefattatfJaxa (ubaurM

Vumgemitu glomerat,fundoq3exxftiiatimo,

■

Τη.

IX

Montesduos inur_{fecomuniffe crepitu}

maxi--mo_{affultantesrecedentesfy, intereosfumoflammar}

quein calum exeumeinterdiu,JpettantcéviaAimiit

magnaequitumRomanorumfamiliarum% &

viato-tum multitudine Plin. 1.2,. Η. N. C, 8$· icribitr*..

EtexPetroCaitelloAthanaftus Kircherus I.4.

feél.2; C.Io. _{§,-2-. p.22t. horrendumquendam}

catum_{adducit, fciiket exfe-Hwidabiii£ßi$aßjttQ»}

tu_{integrum montern.vinearmncukura}

natabi-lem,exlxicoXuoinalium~iriiuisindeimUibua patTuuin dilfitum fine ullo inintermediis locis

Τη.

Χ.

Ventoium_{quendamTartariaemonternme«}

morat Olaus _{Mag. 1.2. C.4. Qui tantam} vcntorum_{copiam hyemc cfflat, ut fine ultimo}

diicrimine homines tranfirc illum _nequeant.

Admirabiles etiamCseiii montis efFc&us tradit Kircherus 1.2. C._{19. §.4.p.116.}

m.EquoIe&o-rem candidumremittimus, inventurum foriäti

ibi, _{quae ingeniumcuriofum dele<ilcnt. Ex}

a-Iiis

_dcniqjlargae

_{manantaquae, exaliismetalla»}

aliaqj procaeli foliq, divcrfitate variacruuntur quorumrerumcaufas, quantumquidemfieripo.

teil, _{indagarc conabimur, demontium origi-..}

neScnatura_{paucainprirais praemiiTuri.}

MonjiumQriginem

dumquaerimus, primus ill©

fummuscp

rerum audlor Sc conditor Dcus

oc-currit, _{cujus provida}cura montes, arque acalia

humanis uiibus _{neceiläria, in initio} funtprodu-#i: _{quod neminem puto, cuipictas veritasq*}

cordiiit, inficiatum iturum. _{Quanquam de}

tempore

_modocj;

_{produdlionisvariasapud}

vari-os_{legerecontingat opiniones.}

Nuncquidem

illosnon_{morabor, quilumine{.(.deilituti,}

ae-ternitatemmundonondubitaruntadfcrere$

qui-bus ii_{quaiacra luxdererumcrcatione}

_aiFulfiifet,

Th.

glori-gloriam

utiq, creatarum

ctiam harum

molium

Deo non

derogaiTent.

Verumcumin hiftoriacreationis_expreile nonfiat montium commemoratio,_putavcrunc

aliquiexcavitacemarismontesåDeofa&osutex

Philopono 1.z. degen.colligcrclicet:

Nonnul-licosdem nonextitiiTcabinitio , fedpoftca

co-rant _{profeelo aliqui, qui ex diluvioraptam}

fubdu-ciamfe tenam·> deterfos% montesabaquis in tnare

prctcipitaniibw,prodiderunt. Ceterum globum

terrenum antediluviummontibus

fuiiTe^cxafpc-raturnisfolus_{negaverit, qui S. S,au&oritatem.,,»}

naturaeq;neeeißtatemignorat. Crevit enim

a-quaintantammolem, utaltißimosquos% fub cxio montes_{cooperuerit, Gen»7. 20» subfiitit area} in-monteArarat,C._8.4. Quin de abfqihac firma

montium_{compagc.terrornglobi moles,}

_violen-

_> tis aquaruminundationibnsdenfisq; piuvijs

dii-ToluiafuiiTct. continet enim_{pulvcres, eincrcs,} arenas,_{aliasqiinnummcras rerurn}

_diverfarum^

ipecies,_{quaeabfqitali ftri&ura coh^rcre,}

ackru-entes_{aquas repeilendo firmam habicationeni«.} pracbcrc_{utiq;nonpotuilTent.}

_{Ruthardi vcrba}

«X_{theor, 4. p.j\th.8. in hu/usrei}

confirmatio-XII.

•nemadferam: Sunt, _inqüit, montss totiusterra

firmituäo, acveluti valium&conti^uatioad

conti-menäastotiusmacbince_{partes: communiter veroad}

maris littor_{aproductmur, ipfuntßmare tanquam}

vascontinent, & _{firmißimu jundamenttscoenent.}

kautbis_{répaguiisraariavéntorumimpstß,} per-petuoaeftu, flnxurefluxuq; agitata, velud oftiis

intraalveosluos, ne terramimmodica

i-nunda-tione vaftent, concludantur Sc -condneantur.

Quod& S.S· _{Job, $·8· icquentibus innuit:}

Quisdauferatmareeß'usfttis? Scverd 10.intercepi

inundmonem_{ejustermimsmeis,& pofni veclem &}

oftia,& dixi,usfebuc venies,&nonprocedes ampli~

ti$,& kic_{confringcs fhtäui-tuos. Reliqua, quae}

huciaciunc, commodioriforaile locotradenda hic_{praeterimus, Id unumobicer}

obiervaiTcfuf-dciac; Inldiloriacreauonk nonrecenicn fin_gu¬

lasrerura creatarum_{ipecies* ücenim in}

infini-turnop.usexcreviiTec,fed nominatis quibusdam.

claufulauni verfall finiri: _{Tuncperfeäierantcedi}

Φterra,&vmnesexercitweorum.

Th.

XIII.

j>icuide diecreationis fcrupulus haeierit»,

ad

_ibologorum

_{deciiionem dimittendus eft,}

cum_{quibusadtertiumoriginum diem}

non

cun-«äanterreferimus ic._{quo aridumab abyilo eit}

ieparatum. videatur Damaic. deorchod. fid,1.z»

C.io. Chemn. dé CreationeC.;. Pruchnerusin

VindiciisPlål._{104.6.IdemetiamScaligeri verba}

Exerc._{45, iijnuerc vidcntur: Demontium} vero

generationequi qumiu queerat etiam isde maris.

Νεφ

tamenomnino negaverimus,^yarijsmun. di viciffitudinibus limum _{lutumq, in ingemes} cumulö5Cö4££ixan,&fyuDceiluiempoms _in iixb-ftajadamlapidc4capQtiiiilcinduari; aut rnontes abinkioiuLtcrralatentesScradicibusluis

adhse-rentes_{ρoft modumvialiqua externaab ijfdem_,}

divullas,

_{at^Xubixo iupra}

_{terramcveclos}

appa-ruifle.

Th. XIV.

Circa materiam montium _{opiniones iunt}

divcriaej _{horumenimquidam ad exhalationem,}

alijad lutum lentum veltenax, alij ad principia

Chymica: adnatur* falemnominatim Kirche,

rusdem.Ε_{1.8.C.4p.6. recurrunt: qu* iingu*}

1* iuislaborantdifficultatibus,_ijfqitantis, ut

in-dcextricare_{poileriic diffidam. Quare pr*ftat}

fimplicitcr

tenerc materiam montium noneiTa

aliam, quamqu*reliquarumrerum

corporea-öcprofundum extenfam. Quodfi quis tajincn

«xhalationemt lutumautaliudaliquid appellare

ttialucrit, nos non_magnoperc

repugnabimus.

Th.

XV.

Novam_{quandam,necminoremnobis dif»}

ficiiltatcm forma _{parit, quamoiitesab alijsre¬} bus_{corporeisfint quiddiverfum. Calori id}

alijtribuunt» quibus quidem

prorfushaudaccé-dimus1_{quandoquidem inaquislapides} genera-ricomperimus, qui ferri duritiem eludunt.

Hincadfrigus referunt alij, nominatim

Carda-nus_{quemExcrc,43,} iic _{incrcpat Scaliger. Sed} cumdietsa _{frigöre [ervatos montesfeptentrionales,} a_{quofrigörefervatum dices Teti erißsm? &mox}

Quemquofriere fervatum dicat, cum perpetua

[unimo efaßigioevomatincendia? Accedit, quod

praetcrquam quod in regionibus calidioribus

eminentioresfcreexiftantmontesVoiT, adMel. p.iar. ctiam inijidem regionibus in fuperficie

terrar

_pretiofos

_gencrari

_{lapides compcrtumfu:»}

Th. XVI.

Athanasius Kircherus

_{Jeiuita celeberrimus}

1.8·fe&.i.C. mundi fubtcrr. fuamiéntentiam_> hifceverbisexhibet:Dieofuijfe_{inprtmérdiomun~}

åi_{terraqueogloboveluti feminärhita quoddam* ed} virtme _dotatum·, ut rebus omnilm _{foliditatsm &}

confißentiam

praberet \at^hancdico nuilam altam

effe,qiumJdlemnaturchaoticte aquarumrnsli tk-ditum^_{quiρoßaquarumdlvifionem,lutolime%}

fttisifiatimvires

fuas

exfermt_> dttih modem

adbut

terramvi_{fuapenetrativa pervadens,}in_cam lapido*

montium _{oßaiuram, admirationc}

videmus,vi (uaindurativaformavit. Quiverofa»

flumik,_{quodvishacclapidifica}non

tranfmura-„veritomnia,_quaepcrvafit,iniapidcam dirriticm,

cauiam_{fubjungit: QuodSpiritus quidam are}

ht-Πetont(tis_{fall admixtus} praeiliterit, _ut ubi(axis

forman-ditaptam materiaminveneru,jaxa

produ-■xerit. ubivero,_agrisgermitiibitoL producendis

ido-neam, tenammodem» Sednonminusobfeurum.

eil, ouidnam(it fpiritus ilie architedlonicus»

iquam-quo-modofil, tjuifriabilis

eil,

tantam

duri-:ticmrebus_{alijs potuerit communicare, Pergic} por-ro: Quodveroplantecamporum fuperfides,

vår-titte_{dijfufi[alts in lapidemnouinduruerint}

ycaufafu-it_{inplanisnimiahumiditatü copta,qute}

_ab

altiori-busmomibus_{dijfiuensyirriqaüene Jua camposab in} duratione immunes fecit,montesvero_ipfosexdeflu*

xu_{aquarum&ficckatepropnafallshumiditateexu*}

tosin _{folidam coågulavit[ubflantiam. Verum}

_lic

difficulter reddi_{ratiopoterit,}

_cur-fub

_{aquis in¬}

gentes cumlapidum acervi, tum

fcopulorum_*

multitudolateat.Cur tcrramfodientcsinintimis

ejus_penetraiibus praeter acjuammontes

etiam_»

-inveniant. Curve metallifofforeslongo tra-<iluininterioribusterraediffundieXperiantur_vc=

tiasmewllicas, _montiumq;

_{inexhauilamconti«}

nuatlonem. In_aquis'etiam

quodcunqi

lapide-fccre teftatur _experientia.

Th. XVII.

Arbiframurautem materiamillam inlon-gumlatum Scprofundumexteniamin ipiä cre-atione diverfamå_{reliquis corporibus}

coniécu-tamfuilTe_{diipöJiitionem>rüdem fc. Sc}

angula-tam,_{varijsqj modis afperatamj cujusmodi ad}

motumcft_{ineptiffima, ideoq,ii talis particula}

infimilem inciderit facile_{adhaeret, difficulter}

vero _{divellitur,undeconiiftentia&durities}

acfti-natur. _{Quod firigidam illampartium}

fingu-laruminvicemquietem lapideicentiamalij

apel-lareament,Scper nos licebit.

Th. XVIII.

Decetero hiice_{praemiilis penitius}

intro-ipicerelicetin rationemdifficrentjaea formaiita

fiuentis» CorporaexangulataSc rudiorimate¬ ria , qualem montium eile iupraindicatum,

§ 14. conflata, quoadpartes fingulas, quibus

conftant,_{ieipiä nunquam tarncxadle}

continge-re_poiTunt,ut

interftitiaaliquafubdliorimateria

replendanonrelinquant. Hxc foramina pori

communiter_{appellantur,Scprovarietate} mate-riae_{tranfeuntis,varieScipia}

mutanturSc

ntur: ηtΓιinflrumento ftrihto3cjuadrato,>veltrå*

angulari parietem perforaveris, cjuadratum et-iam, ibriatum vel_{trianguläre, prodiveriä figura}

inilrumenti, in_{pariereforamen exiftet. Atqui} nonrätum dura_{folidaquecorporadurorum}

mu-tant_{poros>fed raollia etiam licetnon}

eademjce-leritate.Gutta cavari_{lapidemvel proverbio}

no.-nffimurneftjfijionprimoimpetuaut vi,iäepiui;

tarnen_{incidenspaulatimattcrit &c excavat.}

lur j _{itavariaetiam corporacomponit. Sfenim}

mercurius

_puril^busi,

_{pérfediifime}

_daboratus & exco&us,cumfulphur.e_maximefoo

exadlis-fime mifceaturScuniatur, ήoη _argentuminde

autplumbum,jfed perfedlillimum metallum

ge-nerariicribitSennertus1./.feienti# Naturalisc.j\

p.m. 4ff. .Unde facile reddiratiopoteft,quare metallorumomniumaurumfit_{graviffimum.Sc}

rcliejuis omnibus immergatur, partibus utiq»

conftansadeofubtilibus, utfecundum

iuperfki-es_totas

ieipiascontingere Sc exadfe jn-ngi pofi

fint,undeminima _{jfpatia aliamateria rejpienda}

habet.

Sin mcrcurius iile nonfuerit

mus(cd_{craflior,fulphuritemnon adeofixunu,}

auruminde_{nongcneratur,fed illo}

viliusaytgen-tum,ideolevius,_{quod majoraipatia interjiciat,}

perquaemateriam aliam admittit, cum

crailio-res_{partestamexade nequeant componi.}

Por-ro ii _{fulphur impurum}

cummercuriopauco

coincidat._aejSindefit,quodaurumquidcmfieret, ii _{puriifimum fulphur &mercuriusfufficiensin}

monteifio _{pervagaretur. EsKöin generatur,}

cumfulphur_{albicansabundat, mercuriusvero}

minori_{copia circumfertur, Caetera metalla} in-ftitutihabitarationeconfulto_{praeterimus» quae}

eo_{graviorefolidioraq* fiunt,}

quomaceriafubtili-oriautcraiHoriconftant, utdidum modo eifc

Delapidum,gemmarum,atq;etiammineralium,

mediorura,utappellant, compofitione, multa

prsetereadicipoilent, ii adealiceretnobiseile attentisj verumcum Sceaalibiextramontes

re-periantur,iponte hic omittimu».

Th.

XXI.

Hincnondifficulter_{intelligitur, curfinguK}

montesnoomnia_prpferant

metalla.curalipnul-la,alij plura?Nullametallailli abfcondunt,in

qui-b» vel_{prin.cjpiumieminalc ab ipioDeoin}

creati-one_{primarebus inditum,vel}

parsaliqua

compo-nentiumdeficit. Unum tantum _{inquibusunius}

tantumfeminalelätet,_{ejufdemq»partes}

entesfbisein_{judamcniuraeircumferuntar.}

Piu«

ra, _{qui plurium materiamin}viiceraiua

admit-tunt. Rarioresautcmhi funtj _quod perunius

generisporosnon omnis materiatranfmitri

po-teil,fcdeatantum,quaead _meatus iitos accom-modata _{cd,&certarationedilpoiita. Rari}

et-iamifti,_{qui,licetmateriadeftituantur}

_metallica,

nullosomninoproferant fru<dus],urmox

adpar-rebit.

Th.

XXII.

Diclumeftmetalla ex _ijs montibus _non-.

erui, in_{quibusparsaliquaintegrans,}

velprinci-pium feminale exulac. Neqs ideo materia,

quaepraefens eil, ftcrilis omnino ed, iéd

alium_.

profertfruetum,eumq·,, pro reipedlu materiae

montern _{permeantis, varium, ltaq*}ubicunqj

fal_{abfqi mercurio&}

_fulphurc

_permeatus

mon-tiumattointur,TariFodinaefiunt,quales Peruvia¬

naillatinexhauftse, totaiereinfulaOrmus, ubi parietesa:diumexiälibusfieridicuntur Våren, p.

IQ<?.le_{grand, hiil,nat,}

_p.ai/.feqq.

Th.

XXIII.

Quodfiinmagnacopiafulphur nitrum

φ

circumferantur, _{atqiinmontium cavernis}

con-denfentur, fuiphwr (quod

valde

inflammabile

,velexrupiscum rupccollifione, veletiatfiL,

ab _{igne fubiejaaneafacileig.ncm.po re>1}

concipc-fe, unde montern ejusmodi fumum eru&are

cernimus. E£bmeatusnülli_iintpcrquos

eva-Quamdiuenim materia ejufmodi quicicit, inL>

Cavcrnis,in_{quibuscondeniåta eft,contineri}

po-teil, iivero_{celeriusagitetur,ampiius ipatium_«}

quaerit, quoc^nifinatura anteaproviderit,

rum-pendomonternilbiaperit,hominibusinvicinis iocisin ultimum diicrimen addudis. _Αιφ

hχc ju_{piuraxamoiexkiaajevr, quartto:materia eft}

copioiior,&inprofundioribuscavcrnis celerius

inflattimata: Undetotosmontcs_{nonnunquäm_i}

collidiex_{plinij lxc.g£, de loco inlocum}

träns-poni, ex Kircheri1.4x.r0.§<?.p. 2Zi.aicepimus.

Sinminorfuerit_{ejus copia, montern quidem_,}

non_{traniponit,radicibustarnenfuisdivellit,}

atqj

ipatio iatis amplo admotusfuos explicandos

in-vento, ineditiorilococollocat, Hincinfinu

Bajano ante annos circiter roo & ultranovus

mons_{iinelus diftus,} antea_{nunquam vifus, cx}

fnariunanodleemerfitutmemoriae _prodit

Kir-cheruslic, 12.§ r,p<77.m.C,

Th.XXIV.

frcquentius atrtem magnafruftä

evellun-tur? _{atqj inaeraemittunturtanto cumfragore}

ftrepicu,δαmugitu,utanimarumpurgatorium-å

ibiciTe_{credideritiuperftitioia antiquitas. Ratio}

autem, ₍vcrbafunt_Antonijlc grand hift. _{nar, p.}

196.) curflamm# fitbterranetemontium_vertices pe-tant,&reliäabumilioriterra,_{injuperiorem faviant,}

ab_{ip(oignepetendaeß, quicum vi inträ cavitates} contineatur,& illic(edilatandicopianonfiat,

carce-rts_{\uiparietes fuperneρotim·,quaminferne infringit>}

quoniameapartedebilimeßobßaculum, & minor

ejusimpulfibusfitreßßentia. hadlenus

ille.

Verum

fi_{rimxaliquae admontislatera decurrarvt,}

diffi-tendumnoncft,_pereasdiiatatas_erumpereignes»

minusibi obftaculuminvenientes. _quod dcHe-claOLM,UA

Th.

XXV.

Montes accenii_{poft aliquod temporis in¬} tervallum_{furere^definunt, ut canit O}

_vid-1.

_tf. Met.

Νec_{qucefulpbureisardet}fornaclbus_£tna

lgneafempererit,ne£enimfuit igneafemper♦

Idq;velq

depailadeficiatpvel quod vehementiilla

llamma-rumernftarioneeyefae_{partesmontiumcorruant,}

ac _{ulteriori eruptioni}

meatus viamq?

praeclu-dunr, doncc tantum iterum fulphuris nitriqi

congregatumfuerit,utobftrudLionce

haice

nova

vivaleat _{apcrire, ac delapiås rupes}

_explodere*

Hujus-Hujuimodi inciuciae breviores interdum fum»

interdum_{longiorcs, quemadmodum}

obftrudi-onesvel_{majoresfuerint,velminores, «Sc-materia1}

tardius_{velcitrus congrcgetur. Eadem prorfus} de caufadiutiusSc faevius_{aliquandorepctka}

in-cendia_{furunt,aliquandopoft aliquotcruptioaes,}

iiftuntur«Sc definunt»

Th. XXVI,

tlnum adhuc horum montium ratione enodaudum rellat:fc. _{curyulcanitotannorum_j} millia_{flagrantes,tantatr}

_φ

_{{umorum,fulphurum,}

Tupiumφcopiam erudantes, nonconfumantur

aliquando, &ignis extingvatur? Admiratus eft

hane _{ignium ccntinuationem Auguftinus 1.it*}

c.D.c._{4,&profedo digna}

res admiratione eft„

Sictamencauiahujus reddigenuinapotcfl:: con-ftat nimirum partes illas licevulfasat^ejeftas

nonabircin _{nihilum, fed}

refolutasinfuaprinci-pia, percircularem quandam natur*

operatio-nem rurfus _{aliqtfa in copia inmontern redire,}

Adurnntincendia montes &materia _{combußibilts}

mifceüamineineres convertunt-, exeiner ibus aqua

•mixtts_nafeiturnovutn_{perenritsigriispabulum.}

Ver-ba funtKircheri1-_4.

_fed.

_{1.C,6, p. 184. einer}

es

montium _{combußorum, inquitOl.Mag.}

1.z- C.i. tacitisincrementü_{fulphureis fuccrefcentibus, quaß} circuUri temporum_{Jpatiodißponuntur} adcombußio_

item, _{Concinit Virgilius:}

Catera_{materien, qtt£cuny?cßfertilisigni,} Ut_{femei accenjacß,moritur, nccreßatinilla}

Qmdrepetat,tanmncints, &fineJemineter·*

ra_cß,

Hic_{jemelatfyitertipatiens,acmillcperhaußk}

Igmbusyinßauratvires. - '

-Conferrihare_{poiTuntcumijsKircheriI.4. fe<ib.r»}

C.ft.Coroll.i.p.ig^. ApudferiptorestarnenpaC fimlegitur Vefuvium, Plinij iénioris

intcricufa-mofum, _{aliofqp vulcanos poft plura incendia}

nonretinerceandem_{magnitudinemiédpaula*} tim imminui _{per tot tantorumq;iäxoruiru»,} eru&arionem.

Th. XXVII.

Ad_{veneoipspergamus, Quorum ratioalia}

efFenequit,quamquod

aériscopiamontiumca-vitatss_{fintrepletar, .quiaerab igjjefubterraneo}

,_quadataporra ruere cogitur,fummo cum_{impetu,necminoricumilrepitu:hiventiii}

locavenenoia_tranflerint,non£atu_{ipfi contamh}

nantur,fedanimaliaetiamfua_{contagione infici*}

untatqvenecant,particulasenim aliquas veneno-Fasexirtislocis iécum _avexerant,

quar abanima« Übus haufbt, _{nonpofFuntnonlethaliterafficerc»}

Per caaaies moncis _{c^fij vemo«iäluberrimos}

aecolx attrahunt ac ad_{refrigerandos fru&us δε}

viaum· aeftivo tempore_{uiiirpant, referente}

cherol.z. C.19.p.ntf. De mundo fubterranco.

Verum_{undecjufmodiventifeperρ}

etuuroigmen-turmaepedat,_apparet,iicum eodem

Kircheroi.

4.fe&. z.C.f.p.2C2.putemus terrae vilcera

featere

aepuis,unde nonnunquamventus

impetuofiili-mus exrarefadlione earundem, invifeeribuster¬

raeconflitutarum,_generatur:hunc_autemait

du-rare,quamdiuaquainlebete fuerit,qua

deficien-te, deficere&ventumneccileeil. Quanquam

etiam_{alijsiubrationibusventorum,}

åittlL£åxer-nffiim,_igne«condeniato_aere,See._nonadeo

pro-clivefitdeterminare, _{quid hic Sc}nonalibi hat. Unde fi_{quisviciiTicudingsCaefij objecerit, cujus}

exfpirationes comperiuntur nonquolibet anni die,necqualibetdieihora, fed aeilivis

iolummo-domenßbuSj 4 anteSctotidempoftmeridiem

horis, quibusperadlis ventipaulatimdeficiunt,

noéUirno vero _tempore nuilum venti_apparec

yeftigium. Dicirpusex fupradichrum aiiqua

caufamnonomnino_{improbabilein reddipoiTe,}

curvcntu'änöncontinuo_{perduret. Ceterum__,}

varioshaefuper quaeftione Phyiicorumlabores

Sc_{placitaprolixius collegitc.l. memoratus}

Kir-ch«rus, quam utincompendiorepreientariirL.

tarnconcifoexercitio queant. Proinde attenti-ores _{hujus rei} ftudiofos ad di&umceleberrimi

viri locum remittimus, inventuros ibi

experi-menta_{pro condenfatione Sc rarefadiione aéris.}

conferatur etiam _Ι.ψ,ϋζ, c.io,§.i.p. zzo.

Th·

_xxvnr.

Haec_{jambreviter deijs^quiinpenetralibus?}

iuisalicjuid Cognitionen _{curahumanadignum»}

recondunt, dida funto: ad illos nuncconiide-randösnos

accrngamus, quilicetin _ipiis

viiceri-bus,_{hautquidquam tiiui noftro proficuum}

con-tinere_{dcprehenfiiinc infuperficie tamen}

noiu,

minores nobis frudus exhibent , quibus

indigentia noftra iublevari poteft , eofque

fantaincopiaut_{recenferiomnino ncqueant3quis} enim hiice_{coilig^ndisfufficeret? Didumantea}

§iS.eftmontes_{per porosiuos materiam aliam}

admittere, quaeii in viicenbusnullumfrudum

protulent, ad _{fuperficiemillam} attolii

contirt-gitt" iupponitureniminporisnonquieicere,ied continuo ab _{ignefubterraiieo agitari. Linde} quorum_{cryptae ingentibusthcfauris nos ditant,}

eoram _{iliperßcies fere fteriles}

elleplerumq;

ex-perimur. _{JStam£[uccusaUmentiihtsxqtilad} hcrba-rum, &_{plantarum nutrimentuma naturadeputa¬}

tur _{(intaiibusmontibus)alio}

divertitur, adpra· parandam[c.m etalla materiam. _{Cujusdefeäti}

ne-cejfum eßarboreslangvejcere, ficcari berbusac

ter-ram_{ip{aftiomnivi%ore &}

ornamento deditut, ut*

Antoniusle _{grand hift.}

nat. p. zir. loquiamar0

Fertiles,id eil, _{quiumbrolas iylvas, virentesqf}

germinant herbas3pro varietate fuccorum

rqui-bus· _{fcatent, diverias arbores}

plantasq·,

éunt, _quarumvires_pro

cxli

variatione,

aérisq?

multiplicitcmperie

mille

mutantur

modis. Sunt

cundam _{aerisr.egionemfub£unt,} quxcum

frigi-dior_{atcphacnoftraauraicrenior}

_fit,

neceffum_j

eftherbas ibiiocorum naicentes abaerepuriori '

alitcraifici,quamquxadjmontis ejufdem

radices

procrcantur.

Quod

autem.

tenuior

ibiaér

fit,

argumentoeft,quodafceniores

hume&atasfpon-gias

naribus

cogantur

applicare, fi ad

cacumenL»

eniti,acviviredircvelint,ucfupra§4. cxAuguft. innuebamus» Prxtercavix _{ejusdemgeneris}

fru-étusin _{Gptentrionalibus invenies}

_montibus,

cujusfub

calidiori

vel

torrida Zona

ficis.

SZjuxs.

fruftra in_{patrixnoftrx montibus}

_{plantabis,qux}

alibi_fponte

_{enafcuntur. Procop. 1.}

_z.

_Hift.

_Goth.

deVefuvio ait:_{A£tip[etenuißimus,&fovendocor<·}

porioptimits undejam olim

tabe

exefos

eo

ablegani

medici. Hominesin_{quorundam moutium}

ca-cuminibusdiutius vivereau&or eftMutianus,ur*

cftapudPlin.h.n. I.7.C.48. &

Majolus dierum^

Canic.p.2. 2. in montequodamflelicis Arabix urbs

fitaefl,cujusincohzcandidifunt>

&

incredibilemflen-tiunt&crMWnpericm, frugutnß copiam excipiunt

magnamRationemaddit p.218» obdepurati aeris

bauflum. Cui rei

fidem

augcnt

verbaSenecx

I.4* c. 10.Q.N. Omnüaer, quopropioreflterris·,

bogjxafiwu Ouemadmodum in aqua·,& in omni bumorefaximaefl% itainaere_Jpißißimaqußfc

dunt. &mox: _{φ*oedjfipr*βΦ>&quö longiusb}

ter rar umcolluvie_{receßit,Jiec fincerior furior^ efl.}

Siveroabfq;omnihumoreaér efl:, homo ibi

vi-vcrenon_{potefl, nullaquidemaéris infecflione}

icd tenuitate nimia. DeJtinncftllte_{fcqucntia Ol,}

'

Μ.l.ziQ._{proditmemoriae: inbujus montts}

fum-mitateeaamcenitasfrondium _hcrbarum, fruäuum,

diverfarumarborum_{fuaJpotitcnafcentium,} non ra-ritate magis, quamfvavitatevelat_fatarum,autplan¬ tatår um,_{reperitur, utvix deleädbilior intota}

(epten-triondli_{pldgd invefligdripofit, dut/tnveniri.}

Tb.

XXIX.

Sicutnihilin mundotantatioliditaris_efl.ut

mutationem omninofubeat nullam: Itafirmi£ flmam hane_{telluris compagem communiforti}

eximerenequimus. Manantper montes peren·

nes

aquaerapidarq*iatis,quae

alluvionefuamonti-üm _{latera corrodunr,atq^ita}

nonnunquam

fuflo-diunt,utfatiicentesSclabantestantae

moles,pa-gos, nonnunquamScoppidaevertant, fecumqj

trahantin_{iepulchrum Plin.1.z. c. 91. Sic illuvie}

tnons_{eßdeduätisinaquor. partes has abraias}

ié-Cumavehunt, Sc interrae _{iuperficie deponuntj}

exemplo funtamncsmetalliferi, in _quibus me-talla_{quidemnongpn^iptwy--amanr enim}

_ISSt

iocumclaufum^nt_{fpiritustanquamuteroconti·}

neantur,ne_ayolent,utdelapidibus,_{Kirch1.8-S.r»}

4-*<ε·4·Ideo.qvpartes

illas aliunde abraiås

eilé

jcqr-i\at. Siclabefa&atisfundamentisad primain_>

concuffioncm rupeslabuntur. Temporum_.

injuriaita

decrevifTe

capitolium

Rom, montern

qlimarduumutnuncipiävix aequetfundamenta

jfcribit Kirch. 1.2.c.ά.ρ78- ad Pantheonolim_, gradibus

adfcendebatur,

nunc

ad

i

dem

defcendi-tur,utidcmc.l.tradit. Etiicutnaturale

monti-iimeftdecrementum, ita etiam augmentum na¬ turaleeiTe, natune confentaneum eil.

Ramcn-tanamcpilla_tumfaxa ingentia,_e

montibus

evo-mita, &incineres reda&anonputabimus in

ni-hilumabirej fedviaquarum alio delata, rurfus

xoalefcerc,acnovos_componerelapides. hiac

Veminventd_{eßin montibusmcbora(ummis»}

Th.

XXX.

Ex_{Tupcrioribus§.Xu. conrtat, rnontes}

_toti

terraeconfiftentiampraebere, _acvelut_muruin&c

valium_{abinundantibusaquisdefendere. Certum}

quidem eil, longos iilosmontium tra&usa na¬

turaficiruftranoneiTcdiipoiitos, fed _non

nifi

probabileeft&verifimile,

quodKircherus

I.2C.9.

demundofubt.dicit, _{)ugaiÜa.vdutoiTamranx_»}

quandamuniverfi molem continere ne

diilipe-tur, annularem illisÅ poloadpolum affingens

t qnam deducitper hlAndiAm, Scoti&m»

AnglUm, GerindnUmoontinuAtAmontium ferie

dd

Alpesusfe, _{Ab Alpibuspcr} totamltaliam, Ski-liam donecmontibusAfricae_{conne&atur, inde} adantarticum_{polumcontinuat, abillo}

per A-mericam_{porrigiautumat. Quac hic}

omirto,

neledtoricandidocauiäiim_tsedij,cum

probabi-litcrtatuiiladici_{poflint, certiaurem}

quidquam

vixconcludi. Notiilimum _{quidem eil,in} ina-risfundo_{ingentes latere icopulos, Ted}

incer-tum, _{anitacontinuentur, ut}montes in adverfis

littoribus eminentes committant. Subfidere nonnunquam montes, _{acaliquantum fub} terra

mariveprogreilbs emergercrurfus,

_ipeciemqj

praebcjemontisalterius,cum quo tarnenradices

habeantcommunes,credipoteil,attamen

diffici-lehoc eil_{deomnibus confirmare.Ex}

ignivomis

montibusidem_{conjedlatl 4.C.i.c.f.}

p.igo. Sc

fect.z.c.io.confedl,1. _{p. zzz.} fed _{conje<iluras,}

quibusnihil fubeil folidi, pro veris venditare

nolumus.

Th.

XXXI.

Montes ediri_{cacuminibusfuis Ol.M.}

Lzc.j*.

ignivomicorufcationefua_navigantium iterdiri-gunt. Picus illein Teneriffa claflibus aborien-talibus'orisrevertentibus

magno eil folamini,

ipemqi

facit certiilimam appropinquare nunc

perieuiorum

_laborumqj

_{finem. Quam multis}

commodishumanavita_{deilitueretur,ίϊmetaila} ßiundo_{exularent! undeeudendisnummis ma¬} teria,

tferk,qui

negötiationum

co

in öro

di'iiiitia

-menäfCt»

xaTunt? Ferrum fabricandisarmis

cedit, ad

ar-cendashoftiumirrupdones, ferrarumqi

imma.

nemlanienam, Mineraliumufus plures &prae.

ilantiores funt, quam utbreviter

explicari

que*

ant. Necminoremherbae, plantar,

arboresqj

montan*merenturcommendationem, amedi»

eis_petendam.

_Adeo

fummam Dci

iapientiam

Scbonttatemadmirariac vencraripar eii Sapi*

entiam,quodfciveritha£comnia

nobis

uiui

eile,

bonitatem, _quodnihil eorum,

iine

quibus

vira

noftramifera futuraeilet,deficerepaiTuselir. O

profunditatemfapientiaeDei!

quam

intompre-Ühenfibilesluntvi*tu*l

Th.

XXXII.

Goronidisloco unum in hac menrium

confiderationenonomittendumeilet, iedvere*

or,utilluddebitainduftriaenodare

queam,liqui¬

dembrevibusilladifficultasexponinequeat,qu*

circamaculariimlunariumcaufammultaingenia

exereuit,multavexavitj donecGalilaeus de

Ga-lilaeis invento Sc admoto Telefcopio invenit

Orpheum,

Thaletem,Anaxagoraram, I

)emocri·

tumaliofq»

receniitos

ahQrrone dp

p.iyf,

veriiimiiimam ioviile opinionern. Quibus

adlFpulanturSeheinerus, Otto de

Gerike,Kcp-plerus,alijq>longo

ordine enumerati

a

J.Baptiita

^

RiccioloÄlmag.Novil.4.8.Q ι.ρ.ζογ. EtHt*

:λ _{melius Ailronomus}

Dantifcanus _{celeberrimus,}

u _{&c attentiflimus}

hujus fyderisobicrvator, _qui

certiffimis _{atqué mfallibilibus}

argumentis

-* _{Sc obiervationibus in}

eximio _{illo, quod} delunaedidit,_{opere,dtmonilratmonccs}

valies-i* .

quéumbras illas ieu maculas in luna caufari.

n

Argumenta praecipua ex memorata felenogra-b

phiaadfcribam. I. Beneficio_telefcopii

anim-e· _{advercitinconfinio iurisSe}

umbrae, _ipiäm

cor-ta

poris limaris, crefcentis &

decrefcentisfupcrfi-O _ciemnon1

aevigatamautpolitatn, _fed

anfrabtuo-e· _fam,

atperam, insequalem,partescp alias alijs

ex-tanciores. i. Locis extra fe61icm em luminis

8cumbrae,in_{parteumbrofa,iongeab ill}

umina ta

diifitis, apparere areolas majores, _minores

_φ

ciaras &_{conipicuas,interjacentiaautemloca}

ob-,m _{icura, quae(partesclarae)}

proutlunan

_folemagis

:z° magisqjilluminatur, _decreicente

interilitioob-ui- icuro,fenfimaccrefcunt,donecilluminatae_parti

\ix uniantur ac cohaereant. _{Rurius decrcfcentc}

nia _{luna,paulatimaconfinioillumnatae}

partis

diveL-ji- luntur, 8<diutius_apparent,

quam loca reliqua nit _{interjecla. Has areolasdieit eile vertices}

nion-:ri·

_{tium,quospriusilluminari,quam}

vallesdepref

7f. iioresÄthomsCafij8cCaucaii_exempiiseil

mani-jus feiliflimum. Caucaii emm vertex_primum

illu-ep- üratur a fole, valiibusadhuc _{obfeuris^ deinde} iila

iiTCcedive partes

inferiores, donec

tandem

ίρίϊ

radices_{ioiefupra horizontem}

_{akius ele}

_vato,iliu~

minentur. Idem vefperi contingit. Quam_, ^

primumenim

fol infra horizontem

deprimituj

,

J

inumbrantur_{radices,poftpartesintermediave> j}

ticeadhucilluftri,quitandem &

ipfe inumbran

duseft _{3. AnaturaUmbrae}

_{liqucbit idem_,.e}

Projicitur enim

illa

inpartem

lucioppofitam

,\a.

quod&hiecernimus>iicutenim

monsante

me·^

ridiemoccidentales vallesabicondit , poft_me-^

ridiemveroorientales. kainlunapartesd\x,ma

quaecrefcente

ipfa fuere

confpicuae,

decrefcente;WM

obicuranturj & contra. Quae omnia prolixi-^

tis nominatusaudlorperiequicur; _noshis_con~,ö^

tenniimus. _ftatl

Th.

XXXIII.

■·.}/

>mt)

Hitumöres inluna tali modo deprehenii^ t

utrum cumnoftrismontibusconveniant, certo>m/

quidemaffirmarenon

audcmus,

Interim

analo¬

giamquandam

habere,

dubium

non

eft

♦

Quam-

.

quamcelebratus

Hevelius

etiam

ignivomum_»

qucndam ibi inveniri

fuftineat

afferere.

Ethacciunt,candide ledlor, quae pro ingcnij viribusin_{compendio tibififterc}

voluimus:

cer-tifore_quiconatus

_noftros

_carpcnt,

_fore

_edatiL-.,—

quituebuntur

&fovcbunr,

non

dubitamus.

GLORIAΡATRI, FILIO, &S. SANCTO ^_^

infecula nunquam

tcrminanda

_^

ίρίΐ ΤίΜΟ-φωνησις liu- Ad m_# Perexhnum Candidatum *

'Dn.

_J.

_EMZBLiUM,

i _{prohonoribusinPhiloibphiacruditc} difputanteni_/. n_p.e 1 m

y\u\_{putatexpanfes,tua muneraBache,corymbost}

K.Gutturemox_{pleno Lesbia vinabibit:}

vefertgrmåtCereru cumfeenorξ dona,

rmere_{quicurva(andereruratenet.}

nt<?W4> fedEMZELl,menitstibicuracolendrty

1X1"

era_{quampojcunt, Liber &almaCeres.}

3n~'odtibi_{Pc<rafides &jercula larga minißrant,}

datnr meritiu, quitibi(urgttyhonos.

u_{fcilicet,rerum nervumfontem^bonorum}

>

mints&clarinattusesindedecus.

'.nfyo tibiSyrtes,brevia& fuperatarelinquent

rtotm_{palma laurumdivitias% fimul!!}

do¬ rn- . L. M. Q. n_,

_{ctVTS^id)cL9i}

dcclarata a

Crifpino ©crtlfell)«

; Ad eundem. I ;> .. ι

>Icpulchras

animi dotcs, mentemq>iågacera

i MonftrasEmzeli,_{ipes PatriaeamplaTuae.}

Subda-Sadammnunccft!jampraemiägrata

_fcqtmnttit^

Dignattiis

meritis,

qua:

Tibi

faufta

prccor'!

Ita_{prolixioriammoquam vena}

gratulabundus

fcripiit, _w

Laur; P. Infuiander»?

■i.i

-*h

DUraquod

Praemia_{tampulchro referasnunc digna}

ingenio rimaris viicera

terrae,,

borc.

Namq;tibicxlaurofertumThymbraeus A_pol

Ne.&et, Sc optatodecorabittemporacmdu.

JEn_{quoq;jamMuiae}

tantasgratanturalumno Laudes,_{atq,fonos tolluntad fideralaetos.}

Vivatnofteraraor,_{longaevitraniigatannos}

Neftoris,uttali _{Iplendeicat lumine Phoebi}

Gloria,_{promeritaqsdiumercedefruatur*}

0_{juvenis,cupidirepleihvötaParentis,} Quite tnoxreduccmncxu_{prenfarefenill}

Sperat,tuncq;aliquåcurarum partelevarij

1nunc,_{atqvpiosinunc coeptare labores,}

UtvincaS nitidi _{fulgentia luminacceli,}

Cumfueristandemcceleftifede iocatus.

\ώ w* 'V*

Ά

Hr κ-1

M*'

Sic_{qratulatur,quiamicitix&Can*}

doriejusρlurimum fedeberegra¬

teanimo_{femperagnofcet}