D. D.
D I S S E R T A T I O A C A D E M I C A D E
A N T IQ U IT A TE e t DA TIS DIPLOMATUM m SVECIA.
n .
Q U A M
V E N I A A M P L . F AC. PHILOS. UPSAL.
P R Æ S I D E
M
a c. ER ICO M
H I S T . P R O F . R E G. E T O R D. S O C . R . S C. U P S . E T A C . R . L I T T . H U M. S T O C K H . M.
P R O G R A D U
E X H I B E T
A N D R E A S of OH.
O S T R O G O T H U S .
IN AUDIT. GUST. MAJ. D. XVIII MAJI MDCCXCVT.
H . A . M. S .
U P S A L I Æ ,
t Litteris Jo h, F r. Ed m a n, R e g . Acad. Typogr.
I N
S A C R A M R E G I A M
M A G N Æ FIDE
D 1 0 E C E S E 0 S L
E P I S C O P O ,
R E G I I O R D I M S D E S T E L L A P O L A R I
M E M B R O ,
REVERENDISSIMO DOM. DOCTORI
JACOBO A X E L II
L I N D B L O M ,
S A C R U M
V O L U I T
A N D R E A S J O H , F O G E L S T R A N D .
D E
A N T IQ U IT A T E
e tDATIS D I P L O M A T U M
i nS V E C I A .
§. I.
D
e S cr ipt or um in hiftoria patria paucitate adeo non c o n q u e r e n d u m esfe exiftimamus, ur potius n u m e r o atque copia e or u m nos obrui fatendum Ur. Syf tematum& c om p e n d i o r u m hiftoricorum i n ge nt em ha be mu s cater
v a m ; fed q uo r um ple ra que, un um alterum,] exfcripfe- r unt Sc compilarunt. C o n j e d u r i s de v e t e r um p o p u l o r u m feptentrionalium fedibus & migrationibus ab u nd am us ; fed defideramus adhuc cdlcSlionem A&orum Diplomatu vi, q u i bus fola medii ævi hiftoriæ fides nitatur. U t m a g n a m illorum c o p i a m , in Bibliotheca Regia Srockholmienli fer- v a t a m, taceamus, latent adhuc in ruralibus nobilium a r chivis p e r p l u r i m a , privatas quidem t ra ns â di on es m a x i mam partem ( p e d a n t i a ; fed quæ hiftoriam, m o re s Sc in- ftiruta majorum noftratium mirifice illuftranr. Haec in lucem p r o tr ah e re Sc, quae in illis notari m e re n t ur , d i gi to monftrare majoris pretii ducimus, quam c r ambem fæ- pius r e c o d a m iterum app on er e atque de rebus toties ventilatis commentari. Reverend. Nordberg, in fua S. Cla
rae M e m o r i a , C L X X V I I diplomata edidit. V e n er an du s Kylander in A d i s Bibliothecae Lincopienfis, C X ex A r chivo Vadftenenfi illue migrata, recenfui t, quin Sc indi
cem adornavir C C al ior um, posfesfiones R e gn i Dapiferi Boetii Johannis f p e d a n r i u m , quæ eidem Bibliothecae do- r.avi-r illuftrislimus Comes & Regni Sveciæ Senat or, Mel- chior Falkenberg. Benevolentia Clarisf. Mag. Lindfkog Ve-
A 2 ftro-
*
f t r o g o t h i C X X X d i p l o m a t a , in praedio veteris Familia:
Stenbockianæ T o r p a hactenus delitefcentia, mutuo na&us eft Praefes, ex quibus omni bus fimul fumtis aliquam f o r ma re posfumus procesfus juris civilis medii aevi in Sve- cia ideam. Cel eberr imus Stjernbbk in egr egi o de j u r e S v e o n u m vetufto o p e r e , legum ipfarum di£tamina o p t i m e quide m e xp of ui t ; qua ver o ratione exeeutioni fuerint da- la f or mul asque , ut ita dicam, veteris juris praefici n e m o , q ua nt u m qu id em mi hi confiât, hactenus nos edocuit.
§. ii.
D ip lo ma ta in patria t e m p o r e fignandi S ex o m n i n o o b f e r v a r e licuit Modos, videlicet.
I. Nullus omnino annus comparet; fed fola praeferun
tu r R e g u m , a quibus data fun t, nomina. Talia funt ve- tuftislima dip l oma t a, quæ ab antiquariis adf er unt ur , i nt r a p a t r i a m c o n f i g n a t a , quæ tamen pleraque adulterina esfe mul ta funt, quæ nobis fufpicionem excitent. Spe£fanc v e r o Monafter ium IV ib y, ad arcem W å n e g a r n p r o p e Sig- t u n a m olim f itum, ad quod etiam pertinuit infula Mttnck- bolmeny in qua S tockhol mia m h ib er no t e m p o r e profici- fcentes equos mut ar e folemus. T ranOat um dein fuit hoc Mo na ft er i um in paroeciam S uder manni æ Juleta & n o m i ne Sala vel Såby infignitum. Edidit haec lingula nobilis- fimus Ürnbjelm in Hiltoria fua Ecclefiaftica, praeter u n u m , quod Colle&ionibus fuis ad Hiftor iam S v i o - G o t h i c a m inferuit illuftrisf. Lagerbring. Potisfimum v e r o f pef ta nt pifcationem ad Eljkarleby, qu am Monachis his concesfis- fe p r o b a r e n t u r pii Sveciæ Reges. H æ c diplomata veru- ftate p r o x i m e excipiunt alia, ad coenobium Smolandiæ Nydala quæ pe rt i ne nt atque etiam a n n o r u m nota ti one de- ftituuntur. C o m p a r e n t hæc in T o m o 1. A tto rum L itte rariorum SvecicCy ex v i d i m a n o n e d uo r um p r æ p of it o ru m Smolandienfium d, 5 Junii an. 1273 fatta & ex colle&io-
nibus Præpofiri H ede morenfium Celeberrimi Nicolai Ra- benu petita. T a n g u n t v e r o maxi mam partem pifcatio- n e m in lacu Skaden, q uam , ex donatione domini cujus- dam M at bei illiusque filiorum & nepotum cesfione, hi o b t i n u e r a n t Monachi.
§. III.
Höcc cum plura non fine, quam ur brevem eorum r e c e n l i o n e m , cum adjun£tis obfervationibus, capere pos- fit m o di c u m chartulae fpatium; eadem exhibebimus. I. Ar- chi epifcopus Upfalienfis Stephanus litem diutius m o t a m , i n t e r D e o dicatam f eminam Doter ejusque filium Gerey c o m p o n i t , ita ut illa prædia fua huic cedat; retineat autem fV iby M on ac hi s ibidem degentibus, una cum aliis red it i
b u s , trium ma rc ar um cenfus, qui vulgo Aneret ( A f ra d ) vocat ur, conficientibus: nempe in villa Scutle marcam &
X f olidos, Ekam X I I I fol. Hoa I. fol. cum quadrante, Ealby V I fol. Dablby IV fol. folefiam VIII fol. Molftatb V I fol. His addi tur quarta marca in Flemfacre, & A r- chiepifcopus ipfe dat unam marcam annuatim. Te ft e s vero hujus transa&ionis citantur Rex K. (Carolus puta S ver ker i, mo rt ui 1167) U lf C o m e s, Coli de S k o, Björn de Streme, Petrus de occidentali Gothia, Johannes Praepo«
fitus de Sigruna, W alterus Praepofitus de E n ec o pi n ge , Ri- cbardus Præpolitus de Arofia. Ediderunt ex apo g rap h o in A r c h i v o An ti qui tat um Örnbjelm Hift. Eccl. p. 558 &
Lagerbring Handl. i Sv. Hift. P. I. p. 178. C u m v e r o Vlpbi Ducis Sveciæ precibus hunc Archiepifcopum con- ftituit Pontifex Alexander 3 an. 1163 & an. 1166 Gutormo Svecor um Duci litteras fcripfit; cfr. Celfii ßullarium p. 39, 4I) confiât hoc d ip loma Stephani, in quo U/fo teftis cita
tur, datum fuisfe i nt e r an. 1163 & 1166,
II. Confirmati o hujus & aliarum donationum M o n a- fterio W i b y , a R. Canuto E ric i, edita a Lagerbring 1. c.
A 3 p. i 8 a
p. igo. Addit dimidiam oram in U rßuftei*, d on a t a m a Svetione fratre E fkilli, III. folidos in B rifte a Ragevfred filia Ricwid, quadr an tem fol. & alios III folidos v e n d i t o s in IVedlum, dimidium fol. dat um in Spongum a Clemente &
Jgul, I. fol. cum dimidio in Grenbui v endi tum ab Ingeberc 111. fol. in Bildcbui, fol. in Loiflutn, I. fol. cum d i m i dio in Haghui, nec n o n di mi di a m h or am dat am a B o til- /<? Comitisfa in Lene.
III. Ejusdem Regis C ambi ti o cum his M o n a c h i s , qui dabant praedium in V itbbo, quod Co/o de S ko eis d o n ave ra t , & Rotbelunde & Vihy juxta Si&oniam & S eut la p r o Sàby in Jolôthia cum tota filva Eeb & infulis Toftutb
& tertia parte in Dymbonas. A d d i d e r u n t M o n a c h i XI I marcas auri. Tei les Stephanus A r c h i e p i f c o p u s , ad eoque ante an. 1 1 8 S > quo o b i i t , B yrgir D u x , lngevaldus, Colo de S k o , loavus filius E d w a rdi, Ulvo filius S te n i, Ftnvidus Stryer, Suem Owin & plurimi nobiles terrae. Edidit O ni•
hjelm p. 559.
IV. Ejusdem Regis D o na ti o Manfionis in Juloth &
praediorum II. adjacentium Capellae, quae hactenus H.
Sacerdos excoluit. Ibid. 560.
V. Idem Rotbman vel Rotbojam ex j ur e Regi o fibi a pper tinent em v en d i d i t , Engfeu ex p a t e r n a fucceslione d onavi t iisdem Monachis. Tel les IV. ( W i l h e l m u s Stren- gnenfis) Epifcopus, B. (Birgerus) D u x , Rangvaldus de Rei c, Hagbardus de T h o r s n e e mt io n is ; Scotationis vero 1. (lo- arus) patruus D. Regis a) , K. frater Ducis B. & filius e- jus Efkillus K. filius ( u t r u m q u e i gn o r a n t Gen eal ogi .) N.
Spile, Kagus filius Vividis. Ibid. 561.
VI. Idem Rex vendi dit Mon af ler io N y d a l a tertiam partem pifcarionis in S kådin III. marcis. Teflis Epifco
pus
a) In litteris N :o III Ioarus filius Edrvnrdi dicitur- & ftater putatur R. Erici Sancti, ex quo Bondiana Familia propagata.
pus ( L i n cope ri Tis Colo f 1195) Colo, Byrgo S ve or u m Sc G o t h o r u m D u x inclitus, Pbilippus frater R e g i s , M agnus ( M i n n i f k ô l d ) 5c Carolus (Surdus) fratres Ducis, Finvidus S tr y c k , Mona<chi Petrus A lh u s, Petrus Norvegyenfts, 7&<?- r nidus C ellarius, Tbovo filius Styrg/ converfi , Hagbardus, Gutber, E x me mbr an is autographis edidere Örnbjelm 1. c. 562. Zz'/f. Sveciœ V. I. 554.
V I I. I d em d onat Monafterio Julita du as manftuncu- las in E lfkarleby, quæ vocantur Bol. T el l es Stephanus A r c h i - E p i f c . IVilbelmus Strengnenfis Epifc. Byrgerus D u x , Magnus Sc Carolus fratres Ducis, Fynwitb Struber, Swen Orvin, SySlrig Brune Sc alii nobiles. Ex a ut ogra pho ü rn - hjelm p. 564 b),
VI II. I d e m Elfkarlenfibus injungit c om pen fat i onem ja£luræ, q u am pasfi furit Monachi, XX marcarum. Orn- hjeli/i ex a u t o g r a p h o , 565.
§. IV.
II. A nnus notatur. Serio rem egisfe non putandus eft nob. v. Stjern m a n, b. Præpofito GôranJ'on asfeverans, in colle£lionibus fuis f ervari litteras R. Haquini R ufi, datas in W r e t a an. 1063, die omni um f an£torum, quibus p r i vilegia hujus Monafteri i confirmat Sc promi tti t prote&io- nem. Vid. Gbranfons Atla nd e eller Svea rikes K on u n g a l å n g d e r in hiftoria ejus Svecana. Regnasfe putatur Ha- quinus ab an. 1066 ad 1079 5c Monaf ter ium W r e t a f un datum dicitur feculo poft, feu an. 1162. M o n u m e n t u m Lat ine in Svecia confignatum ante 1162 fe non d epr e- hendisfe teftatur Cel. Olaus Celfius pater, in p r o g r a m m a t e ad introdiuftionem Profesforis Hydren d. 13 N o v . 1737.
Du o
b ) P eringjköld Attartal p. 41 litteras cifat R. Canuti fine doto, qui
bus rogatu Ducis Gutborm i donat Monachis in W ib y pifcattiram in Elf
karleby & figilium adfert hujus Ducis. Sigillum vero, quo donationes, N : o V, ad Julira confirmavit idem R ex, exhibet p. ?6 ,
D uo autem diplomata fe posfidere affirmat nob, Stjew * man y T a l o m Ver enf kaper nas tilftånd p. 28., alternai d e ann o i i > 9 , alterum 1170. In Diplomatari o O r n h j e l m i a n o T . I. r e r u m Upfalienfium mfcr. ad a nn um 1190 r e f e r u n tur litteræ Petri A rchiepi fcopi Upfalienfis, quibus C a n o nicis fuis t um Mon ach is d o n a t decimas Epifcopales d e paroeciis Båtinge & fpraxala ôc de N e o p h y t i s Helfingiæ 6 ulnas lintei, quotiescunque eos vifitaverit. H o c d i p l o m a cum lucem publicam n o n d u m viderit, de eo j u d i cium ferre no n posfumus. Vetuftisfimum a u t e m , q u o d editum h a b e m u s , eft de a n n o 1199, addito fimul i n d i - d i o n i s & Epa&æ calculo. Indictionis periodus XV a n n o r u m , initium habet tribus ante natum Chr if tum annis.
Epactarum periodus a n n o r u m XIX. Met ho du m indi&io- nes & Epa&as i nveniendi h aben t omnes computi Eccle- fraftici fcriptores, D u Cange in Glosfario Medii ævi T . I.
p. m. 206 int egr am illarum tabulam adferr. Eft v e r o laudatum Di pl oma Donatio R. Canuti Erici pifcaturæ i n E l f k a r l c b y Monafteri o J ul it a , ejusdem prorfus t e no r i s , ac fub N : o V I I fupra al lat um, datum vero an. 1199, i n- dift ione I X, Epa&is XXI I I c). Editum eft ab Ornbjelm Hift. Eccl. p. 578; fed accurato examini f ubjet tum ab A n o n y m o in Gorwels M er cu r io Svetico 1757 p. 4 0 9 , quern Reg. Secretarium & L. B. Carolum Hermelin fuisfe, i m m a t u r o nimis poftea fato rebus patriis e r e p t u m , nos edocue runt B o tin , A n m å r k n . til v. Dalins Hift. p. 70 &
v. Celfe in Bullario, p. 147. Ille v e ro citato loco p r i
m u m o b f e r v a t , v e r o fimile n o n esfe, R e g e m donat io
n e m , quam ante X I V m i n i m u m annos fecerat, tot i dem verbis r en ov ar e potuisfe: l aborare calculum indi ftioni s, fecundum qu em hic annus II f o r e t , n on I X: E pa & ar u m
nu-
c) Aliud diploma de tu. I I 9 9 memorat r. Srjernman Hôfdinga min
ne p. 2 2 2 , Monafterium Alvaftra fpeftans, in quo Cnnutus VIvilda Dux O f lr o -G o th ic & frater Beg in « S. Canuti faluratur.
n u m e r u m oppido fialfum este. Dein refles citantur B ir- gerus D u x , Kanutus frater ejus, Knnutus frater reginae, cu m ta men Birgerus Brofa ipfe, fecundum veterum tra
dit iones, frater reginae erat, Hohngerus nepos regis, Fin- vidus & ex parte ecclefiae Petrus Archiepifcopus Upfal.
mor t uu s biennio ante datas has litteras 1197, Wilbclmus S t r e n gn enlis, Colo Lincopenfis, qui obierat 1195, J * rpulm fus Scarenfis, Stenar Wexionenfis, dudum mortuus 1193.
Quin & ipfe Rex Canutus E rici, a quo an. 1199 datae f e r u n t u r hae litterae, confenfu omnium C hronic orum ve
t e r u m , ad plures abiit an. 1195. — Eadem ratione Caro
ls Sverken donatio Ecclefiae Upfalienfi fa£ta, ap. Örnbjelm p, 5 8 t , annum habet 1200, indiftione 111, Epa£ta V I , bisfextilem, regni IV, confecrationis Archiepifcopi II.
D o n a t vero diîtæ ecclefiae villam feu manfionem Sunàby in infula Munså, exceptis pifcationibus ad manfionem Re
giam in Alsnu pertinentibus. Nefcio autem, fi fides his litteris habenda, quid tenendum de Bulla Pontificis Lucii Î1Î apud eundem Örnbjelm p. 567, de anno 1185, u^i Munsb inter posfesfiones ecclefiae Upfalienfis memoratur. Prae- tera do nat in iisdem litteris Rv Carolus Canonicis Upfa- lienfibus VIII octonarios, ottingary in villa Upfalienfi, IV in Gortatung & IV in fcarpalofler, hodie Skaiploffta feu Eaßer - L åffta, confirmat VIII octonarios in eadem villa eisdem Monachis antea donatos. Statuit quoque, quod Clerici ob crimina feu delidta ad Laicale nunquam per
tr ahantur judicium; fed Epifcopis fuis rationem reddant.
Ecclefiai um quoque agros & domos immunes ob omnium regalium exactionum gravamine declarat & transgresfo- res hujus ftaturi ad eandem cum Darhan & Abiron par
tem condemnat. Repetierunt h o c d i p l o m a , nonnullis v a riantibus, Mesfenitts in Scondia T . XII. p. 110 & Pering- [kåld in Monumentis Uplandicis p. 166. Quo modo ve
ro cohæreat h ^ c terrarum in octonarios divifio cum sl-
p, tera
tera in litteris A r c h i- Epifcopi Stephani memorata in m a r- cas, oras & folidos? Quid dicendum de Canonicis n o n nifi L V annis poftea inftituris & fi Monachos fuisfe d i x e r is ; quaero, quinam M o n a c h i , cum nullum prope Upf a- liam monafterium hoc t e m p or e inftirutum novimus? Aliud etiam dipl oma habemus, quod annum hunc praefert 1200, videlicet quo Rdgvaldus P uke, Ingeborg & Catharina, filiæ Caroli q u on d am Legiferi, fub hafta vendi derunt M o n a - fterio W r e t a , curiam Eneby, quam Fulco quondam L e g i fer Clauftro e r o g a v i t , pr æf ente Regina noflra anttqua, Dom. Tboriro Bonde &c. editum a Borecnio in Disfertatio- ne de W r e t a , p. 60.
§. V.
Pontifices R o m a n i , fuis in Bullis & Epiftoiis, a n n o r u m Pontificatus & Indictionis folam mentionem f aciunt, d ie rum tamen notatione ad Calendarium Romanum, Nonas Idus & Calendas cujuslibet menfis refpiciens, ad plicata.
Q uod dum m e m o r o , ver eor , ne in Bullis Pontificis A - lexandri I I I , Stephani p r im i Archiepifcopi Upfalienfis i n augurationem vel ant ecedent ibus , vel conce rn en ti bu s, vel f equent ibus, ex non confultis R o m a n o r u m annal ibus , ingens fe apud omnes hiftoricos noftrates confpiciendum præbear parachronismus. Singula hæc dipl omat a, u n um fi exceper is, a Celfio in Bullario N:o 22 n o t a t u m , l o c o r u m , menfium & dierum habent i ndi cium; fed a n n o r u m carent, notatione. Itaque haec ex hifloria ipfius P ontif i
cis fupplenda. Conftar ex illa, qualis apud Platinam de vitis Pontificum & Lenglet de Fresnoi Ghr onologif che Tafe ln T . II. p. 156 fequ. occurri t, Praefulem h u n c , in fchismate, quod circa ele&ionem ejus extitit, an. 1162 ab Imperatore Fnderico Barbarossa ex Italia p u l f u m , ci r
ca feftum Pafchatos, quo d ho c anno in diem V I I I A p r i lis i n c i d i t , in Galliam v e n i s f e , ubi tum regnabat Ludo- vicus
vicus Junior feu V I I y Sc anno i i 6 $ menfe N o v e m b r i in Italiam r educe m Romam ingresfum fuisfe. A b anno 1167 ad 1169 R o m a it erum; Ted ta men in Italia abesfe c o a ä u s eft , Tu fu l an oq u e munito Beneventum fecesfit. An.
1178 A n a gn i a R o m a m a C l e r o , fenatu ôc populo Roma*
no eft vocatus. H m c talem ordino Epiftolarum ejus in Sveciam feriem, diverfam omni no ab illa, quam habet Celfiu» in Bullario p. 35 fequ.
1. De Nicolao M o n a c h o , focio Fulconis Ef tonum E- p i f c o p i , Tufculi 1160 Sept. 9.
2. De indulgentiis decertantium c o n t r a Eftonas. ibid.
eod. an. Sept. 11.
3. De d ec i m i s , teftamentis &c. Ibid. 1161 Jul. 6. 4. De Colone> Stenari in Epifcopatu L i n c o p e n ü fuc- ccsfore. Ibid. eod. an. Sept. 8-
5. De eod em Colone ad Lincopenf. Ib. eod. an. Sept. 17.
6. Pro Stephano Archiepi fcopo Upfalienfi. Senonis in C a m p a n ia ( Sens in Champagne) 1163, Aug. 5.
7. P r o eodem ad fuffraganeos, eodem loco, anno & die.
8. Guilielmo Strengnenfi Epifcopo de pr ov in ci a Ne- ric. Ibid. e ode m an. Sept. 7.
9. Ar chiepi fcopo Sc Guttormo Duci de Fennonibus.
Ibid. Sept. 9.
10. C o n t r a Infanticidia &c. Ibid. eod. die.
11. C o n t r a Ordalia &c. Tufculi 1166, Sept. 10.
12. D e Julio Eft onum Epifcopo fuftinendo. Ib. Sept. 17.
13. D e prote£l ione ecclefiae Lincopenfis. Lat erani 1167, Jul. 26.
14. D e peregrinationibus Svecorum religiofis. Viter- bii 1168 Jul. 26.
15. D e Clericis ad fecularia judicia n o n p e r t r a h e n d i s , Beneventi /169. N o v , 8.
16. Confirmatio donationum Monialibus de G u d h e m . Anagniae 1178, Jan, 19.
B t §. V I.
§. VI.
III. Calendarium Romanum folum adhibetur, in Calen
das , Nonas & Idus diftin£tum. P r imum hujus g ene ri s, fi mod o g enui num fuerit, habemus diploma de anno 1212, III. nonar. Junii ex IFildii Hifloria Pragmatica apud Lagerbring Hift. Svec. P. II. p. 315 allatum, quo Rex Ericus Canuti fanctimonialibus in Rifeberga tutelam fuam p ro mi tti t illarumque arbitrio delidda corrigenda com mitit, u n d e regales exerceri folerent accesfiones. Alterum de a n n o 1224, II Kal. Augufti, feria IV, indictione X I I , Epa£ta X X V I I , confentiente littera Dominicali ( Ducali male legit Scbefferus in Chron. Epifc. p. 17) exiftente F , anno r eg n i 11, quo R. Ericus Erici Balbus in Gors- u n g conftitutus, cognato fuo Archiepifcopo Upfalienli Olavo ejusque fuccesforibus donat prædia fua Myrby &
Skôtlingej edi deru nt Scbefferus 1. c. PeringEold Mon. Upl.
p. 167. Teftes citantur Benedicius Scarenlis, Robertus A- rofienlis Epi fcopi, Johannes Remodis, Camitus H olm geri, Pbilippus Catharines, Philippus frater Johannis, In gero a Id us Ndskungus Legifer, Homerus Pincerna. Ni mi am autem &
p ror fus infolitam in tempore defignando accurationem fidem hujus diplomatis fufpe£tam nobis recidere fatemur, quam nec r o b orant citatorum reftium nomina & m u n e ra. Itaque antiquisfimum hujus generis putamus, quod App en di ci ad Hift. Ecclef. Spegehi infertum eft p. 129:
Laurentii puta Lincopenfis Epifcopi immunitates Monia- libus in S ol ber ga, datæ W i s b y æ an. 1246 X V III Kal.
Sept. i. e. Aug. 15, quas poftea in eodem loco confirmavit IVilbelmus Sabinenfis Epifcopus VIII Calend. Januar, i. e.
Dec. 25, an. 1248. Obtinuit hic mos diplomata lignandi ad finem usque feculi XIII & interdum etiam poftea.
Vide C h ar t a m de anno 1328 ap. Nordberg Clara Minne N : o 13 arque de anno 1366, N :o 133.
§. VII.
§. VII.
IV. Calendarium Ecclefiafticum. Primum hujus g en e
r i s, fi fidem mereretur, foret Inftrumentum Judiciale li
m i t a n e um Sigtrigi Prolocutoris provinciae W a r t o p ta , da
t um an. 12:5 in vigilia Asfumtionis Mariae, i. e. 14 Au- g u f t i , & editum a Rabenio de fatis Litteraturae Juridicae in Sveeia p. 15 not. T erm inos conftituit inter Ejflo man- l i on em M on ac h or um de Alvaflra & noflrum Allmänning.
Adfuisfe dicuntur meliores de provincia, Dionyfius de M u i a t o r p , Haraldus de Suntagi, Petrus Gretii, Petrus filius B eneditti, Abbas Suno) Gujlavus Cellerarius. Infolito p r o r f u s mo re fubfcripfere Ericus Rex Sveciæ <Sc Olavus A r c h i epifcopus Upfalienfis. Quamvis vero ex chartis Alvaftrenfibus in Bibliotheca Regia Stockholmenfi peti
tum fit & apud Benzelios fidem invenerit, cfr. eorum C o m m e rc iu m Epiffolare p. 50, illud in medio relinqui
mus. Ob tinuit vero hic mos diplomata fignandi, ad fi
nem v ergenre feculo. XIII raro adhiberi folitus, ab initio Seculi X I V frequentislime, a medio ejusdem feculi folus, usque ad medium feculi X V I, adeoque per duorum cum dimidio integrorum feculorum decurfum. Eadem enim r a t i o n e , ac hodierna Fra n co-G all orum respublica, novo te mpu s com putandi, defignandi & nominandi modo, e po ch a m fuæ libertatis illuftriorem reddere ftudet feque ab omnibus aliis Europaeis gentibus feparare; fyftema illud i mperii univerfalis, quod medio ævo fibi adferere vol ue runt Pontifices Ro mano-C atholici, Hieracbiœ Papi- fîicœ nomine infigniri folirum, novam etiam C hrono- logiæ met hod um adhibuit. Omnia enim, a bullis Papa- libus fi difcesferis, diplomata, tam ecclefiaftica, quam po
litica, annos quidem referunt ad nativirarem fan&isfimi Salvatoris, ut com mun is, ex ævo Dionyfn E xig u i, ver- fus finem feculi V I , mos fuit; dies vero notant ex feftis ecclefiafticis illisque vel mobilibus ^ quæ pendent ex termi-
B 3 n o
n o P a f ch a l i , vel immobilibus, in h o n o r e m San£lorum feu M a r t y r u m & Co nf es f or ii m, liatis diebus & t e mpo ri bu s, celebrandis. I nt er du m tam fefta mobilia, quam i m m o b i lia fimul me mo rant ur , ex gr. in Diario Wadftenenfi p.
159. Anno 1503, ipjo die S. Jofepln nutricis Domini, qui cadebat Dominica Oculi. Erat te rmi nus Pafchalis hujus a n ni X VI Aprilis & Dominica O culi, IV ante Pafcha heb*
do ma t ib u s, cadebat in XIX M a r t i i , qui exa&e fefto i m mobi li Jofepbi r e fp on de t ideoque no mi ne ejus in Cal en
dariis notatur. Moleftia a u t e m , quam haud exiguam hi- ftoricis noftratibus creat hæc ratio C h r o n o l o g i c a , duplici tabula levatur, altera terminorum Pafcbalium, ad quos o*
m n i a fefta mobilia r eferuntur, feftorum immobilium altera A l phabet i co ordine confignata. P ri or em habent C h r o n o - l o g o r u m plerique; pof te ri or em, ad monumen ta patriæ ad- p l i c a t a m , in appendice dabimus d).
§. VII I.
V. Calendarium Romanum Ecclefiafticum fim u l in nonnullis chartis obf er vavi ex Seculi XIII altero d im i d i o , e x gr. in fylloge c h a r t a r u m , appendice ad Disf er tat ionem Ce l eb er r im i Rabenti de antiquis V e f t r o - G o th i æ Legiferis N : o V. p. 8. D e cr et u m Ele&ionis S. Brynolpbi Epi fco pi Scarenlis an. 1278, X I11 Kal. Septembris, die fabbati pofl asfumtionem beate M arie, qui ad nof tr am computandi r a t i o n e m incidit in XX Augufti,
§. IX.
Calendarium etiam Julianum i n t e r d u m ; fed r a r o obti
n e t , ex. gr. de ann o 1348 ap. Nordberg 1. c. N : o X I V , de
i ) Defiderantur in hac tabula nonnullx D o m i n i c * , quae ab irotio Colle&arum in vetuftis Diplomatibui nominantur, ex Deus omnium.
Ç ircu m dtdtru tit, quorum quippe notitia ex Misfolibus & üteviaiiis haurienda.
de anno 1396, ibid. N:o XXIII. Ratio fuir, quod o m n i a fefta, apud exteros celebrari folira, inter nos non fue
r i n t rccepra, id quod ex Breviariis noftris conftat, und e rales dies, nomine cujusdam San£ti non notatos, alio m o d o delignare necesfe fuit. Cfr. charta de anno 142S ap.
Nordberg 1. c. N : o 60.
Ve tuf ti sfi mum, quod habemus, diploma vernacula lirigva confignatum eft conftirutio Epifcopi Scarenfis Bry- nolpbi de decimis an. 12B1, quam appendicis loco ad L e ges Veftrogothicas edidit Stjernbjelm. A d a nn um q ui
d e m 1280 refertur ab editore Hadorpbio conftitutio R e gis M agni Ladulås in appendice ad Leges Bircenfes, p. 13 fed perperam. Mentio enim Ducis BenediSli, quae nt in hoc diplomate, monftrar, illud recentius esfe an. I2 8 4>
quo fa&us eft Dux,
§. X.
Appendix,
A.
Abraham, Dec. 8.
Adalbertus, A pr. 2 4 .
■Adam, Dee. 2 4 . A d a u & u s, Aug. 30.
A delg unda, Jan. 30.
A b d o n , Ju n . 30.
A b e l , J a n , 2.
A g n es, J a n . 21- Albantts, J u n . 2 1 . Albinus, M art. I . A l e x a n d e r , Dec. 1 2 .
Adrinnus M a rt. 4.
Æ gid iu s, Sept. I.
AgfibtlS, Ttbr. 13.
A g a p e , A pr. 3.
Agapptus, Aug. 18 A g a th a , Febr. 5.
A goth on, D ec, 7.
Alexius, J u l. 17.
A m a n d n s , Ocl. 2 6 . A m a n t i u s , Neu. 4 . Amatus, Sept. 13.
A m b i o f i u s , A p r. 4,
Amoi, Mart. 31.
A n o f t a l i u s, Aug 2 1 . A nato lius, J u l. 3.
Andreas, Nor. 3 0 . A n n a , Dec, 9.
A ni« -
A n ia nus, Not/. 17.
A n n u n c i a t i o M a r i z , M a r tii 25*
Anfelmus, A p r. 2 1 . A n ig a r iu i , Eebr. 4 . A n t h i m n s, A p r. 2 7 . Antipas, Apr. 11.
Antonius Confesfor, Jan , 17.
A n t o n iu s , J u n . 13 Apollinari«, J u l. 2 3 . A pollonius, M a r tii 10.
Aquilina, J u n . 13.
B.
Babiona, Dec. 8.
Barbara, Dec. 4 . Barnabas, J u l. i r , Baith olom zu a, A u g. 24.
Bafilides, Ju n . i c . Unfilius, M a ji 3 0.
Bafilla, M aji 20.
Beda, M a ji 2 7 .
Benedift. Abba» & Confeif. M a r t. 2 1.
c.
C alixtus, Oct. 14.
Candidtts, J u n . 6.
Cantate, 4:da Sônd. eft. Pafk.
Canutus D u x , J a n . 7.
Canutus R ex, J u l. 10.
Caprafius ■ N ov. 2 0 .
Carnis privium, Fartlags Sondag.
Carolua M. Jan . 2 8 .
Catharina Senenfis, N ov. 2 5 . Catharina, filia S. Birgittx, A ug. 2.
Chriftina, J u l. 24.
Chriftogonus, N ov. 24.
Cbriftophorus, M a r s , i f .
Chryfantis & Diria virgo, Oct. 2J.
C h r y lo ft o m u s, J a n . 2 7.
Arcndius, J a n . 12.
A r i f t a r c h u s , Aug. 4.
Ariftides, A ug. 31, A r o n , J u l. I.
Ascenfio Domini,— Chrifti Himmels
färd. Torsdag 8 dagar for Ping fl.
Asfumtio M ariz , — jungfru Mariz Himmelsfärd — Dyra Wårfru- d a g . A u g . i<ÿ.
A t h a n a f i u s , M aji 2.
A uguftinus, Aug. 28.
B.
Bernhardus Abbas, A p r. 19.
Blafius, Febr. 3.
Birgitta, Oct. 7.
Bonifflcius, Jun.
Botolphus Abbas, J u n . 17.
Botvidus, J u l. 2 8 . Briccius, N ov. 13.
Brigitta virgo S cotiz, Febr. I , Brynolphus, A u g . 16.
C.
Cinerum , Onsdag for Påfk.
Circumcifin Chrifti, Ja n . I . Clara, Aua. 12.
Claudius, J u l. 7.
Clemens, N ov. 2 3 , Cleophas , Sept. 2 5.
Clems, A p r . 26.
C a c ilia , N ov. 2 2 .
Ccena D o m i n i, Pnlmfondag. Skär
torsdag ap. Langebeck. 2. 5°8.
Commemoratio omnium animarum, alla Sja'lars dag. N ov. 2 .
— Fpifcoporum Upfalienf. Jul. 12.
— P au li, J u n . 30.
Conceptio M ariz , D ec. 8.
Con-
Concordia» Febr. 18*
C o n v e r l î o P a u l i , J o n . i f . C o n f t m i t i n u s M . M a j i 2 1 »
Corporia C hrilti, Helga Lekamadag, Fredagen nâft efter H. Trefald.
Sôndug.
Craftinum, dagen çfter.
C r c f c e n « , J u n . 2 7 * Crifpina, Dec. f .
D.
Damianus & C o fm a s, Sept. 27♦
D a n iel, D«r. I I . David, D ee. 30.
David Mu'ikrorpenfis, J u n . 2 f . Defiderius , M a ji 23*
Dionyfiu», Ocl. 9.
E.
E d i l t r u d , J u n . 2 3 * E d i n u n d u s , N o v . l 6 » E d v a r d n s , M a r t 1 8 . Eleutherius, M aji 2 6 . Elias, A pr. 17.
Eligiu s, D ec. I . Elifabetb , Nut». 19*
Elifseus, 14.
E n g e l b e r t « , N ot». 7, S n a c h , Jan. 3.
EpimacHui, Af<yt 10.
Epiphania, Helga tre Kongarf d ag, trium regum, J a n . 6 .
Erasmus, J u n . 3.
Ericus Rex, M aji 18.
Ericu* tranflatus, J a n . 2 4 . Efaias, J u l. 6 .
F.
Crifpinns, OA. 2 7 .
Crucis N i g r * , Gångdag. Apr. 2f - 27* Cunihertus, N o v . 12.
C unig nnda, Mart. 3.
C ypnanns, 5*pr. 2 6 . C yciacus, A ug. 8*
Cyrill* , Jul. 5.
Cyrillus, Jul. 9.
C yrus, Sept, 12»
D .
Divifio Aportolorum, J u l. f f . D o m in icu s, A ug. f .
Donatus, Aug. 7.
Dorothea , Febr. 6 .
Dymbelvecka, veckan får Påflc.
E.
Efchillus » Ocl. 6 . Jun. 12.
Efto mihi — Faftlags S öndag, 7:de för Påflc.
E valdus, Ocl. 3.
fiuchenius, Febr. 2 0 . E u d o x u s , Sept. f . Evergirtus, Ocf. 2 4 . Evlalia, Febr. 12.
Euphrafia, Febr. 1 I»
Eufebiu», Ang. 1 4.
Exaltatio crucia, Korsmasfa om h o rten , Sept. 14.
E xaudi, 6:te Sondag eft. Pâ(k.
Exurge, quare obdormis domine.
Dominica, charta ap. N o r d b e r g , Clara Minne N : o I I .
Ezechitl, A p r. i o .
F.
Fabianus, Jan . 20.
Faulta, Sept. 2 0 ,
Felix, J a n . 14.
Feri* , Sockcndagar.
C $i«
Fides vir go, M a r t 2 3.
Florentia, J u n . 2 0, Francifcui, Ocl. 4 ,
G .
Gab inus, Febr. 19.
Gabriel, M a rt 24» Gallu s, 0 3. 16.
Georgius, S. Orinns d a g , A p r. 2 3 . Gerafimus. M a rt 5 .
Gerion, Ocl. 10.
Gerhardus, Sept. 2 4.
Germanus, J u l. 31. M y i 28.
H.
H ed v ig , 0 3. 15.
Hebdoma Silens, Dymbelveck«.
Helena, iElinarmasfo, J u l. 31.
Helge Torsdag — Chrifti Himmels fardsdag,
Heliodorus, Nov. 2 1 . Hem m in gu s, M aji 23»
Henricus , J a n . 19.
Heribcrtus, M a rt 16.
Herm agoras, J u l. 12.
Hieronymo«, Sept. 3 0 . Hilarius, Febr, 2 1 .
Himbcr Sondag — 3*.djt Advents
I.
ja c o b u s , Dec. 2 0 . Jacobus, Major, J u l. 2 5 . Januarius, Sept. 19.
Jeremias, Ju n . 2 6 . Ig n a tiu a , D ec. 17.
Ilianus, Immanuel, M a r t. 2 6 . Infra, fore.
S. Innocentum, 4:de dag Jul.
Iuventlo Crucis, Korsmasfa oin vl- ren, M aji 3.
Fredericus, J u l. 18.
Fulg entius, M n rt 6.
G.
Gertrud, M ars 17.
Gervafius, J u n . 19.
Godardus, M a ji ?.
G orgonios, Sept. 9.
Gregorius , M ars 12.
Gudula, Jan. g.
Gangdagar, /fpr, 2Ç - 27.
H.
Söndag. Ymberdagar, Septimnr.a XL:ma. Langebek 2. 5 0 7 . Chor, ta ap. Peringfk. Mon. UII. p. 2 9 . Cfr. ihre Glosf, in v. Ymberdag.
Hippolitus, Aug. 13.
Hugnedagen — Dominica L*tere, H u g o , Apr. I.
Hvita Söndag —> Domin. Quadra gefima, Förfta Söndag i Foftan — Hvitf, Hift. Chift. 2 . p. 2 4 . H y g i n u s , Ja n . 11.
Hypatius, N ov. 14.
!.
Inventio osfium Stephani, A ug. 3..
Invocavit, 6:te Sönd. for Pi(k.
J o a c h im , M ars 2 0.
J o ë l, J u l. i ^ .
Johannes ad portam Latin. M a ji 6.
Johanne» Baptifta, J u n . 2 4.
Johannes Bspt. decollatus, A ng. 2 9.
Johannes Fvangelifta, D ec. 2 7 . Jonas , M a r t 29.
Jofephus Patriarcha, Dec. 2 2 . Jo-
J o /ep h , Chtifti Pater, M a rt 19, Irenes, M a rt 5.
Irerarus, Dee. i f . if a cu s, Dec. 19.
I f id o iu s , D ec. 14.
Jubilate , 3:dje Sönd, efter På/k.
Judica, a:dro Sônd. för På/k.
Judith, Dec. I o.
Julcdag, Dec. 2 f . Juliana , Febr. 16.
J u l i a n u s , Jan. 9 . Julius, A p r. 12.
J u d in a , Ju n . 16.
Juftinus Martyr, A p r. i j . Juft us, Sept. 2.
K.
Kilianus, J u l. 8.
Klara Söndag — Dominica Lztare.
K n u t , 2o:de dag Ju l, J a n . 13.
Korsma’sla oin våren, M aji 3.
K.
Korimasfa om höften, Sept. 14.
K v n d e rsm ås/a, Febr. I .
K ôtt- Söndag — Faftlags Söndagen.
K i m Söndag — Femte Sond. i Fall:.
L.
L*tare — Midfafte — eller 3 Söndag, för På/k.
Lambertus, Sept. 17.
Laurentius, Laufrins M is f a , Aug. 10.
Lazarus, Dec. 16.
Leander, Febr. 2 7 , Leodegarius, Oct. 2.
Leo M a g n o s , J u n , 2 § . Leonardus.
L . Leontius, J u n . 18.
L e o p o ld , Nav. i f . Linus, N av. 2 6 .
Lucas Evongelifta, Oc?. 18.
Lucia, D ec. 13.
Lucianus, J a n . 7 . L ucin a, Oct. 17.
Lud ovi e u s , A u g. 2 5 .
M.
Macarius , Febr. 2 g . M a g n u s , Aug. 1 9 .
Malachias, Febr. 3. N o v. 5.
Ma Ich u s, M a rt 2 8 . Mamertus, M a ji n .
Maredlinus , J u n . 3.
Marcel lo s , Jan , 16.
Marcus Evangelifta , A p r. 3 5 , Margaretha, J u l. 2 0 .
Moria Magdelena , J u l. 4 2 . Marianus, A p r. 30.
M .
Martha, J u l. 25. Martialis, J u n . 30.
Martinus, N ov. I I . Mattheus, Sept. 2 1 . Matthias, Febr. 2 4 . Mathildes, M a r t 14, Maximinus, M a ji 2 9 . Maxiraus, Nov. 18.
Mauritius, Sept. n . Maurus , ija n , 1 5.
Medardus, ^Jun. 2.
Medium Quadrogefina*, Midfafto S ö ndag, 3:Jj# fôr P2(k.
M eth odius, Sept. 18.
Michaël, Sept. 2 9 ,
X Mille M ilit um , i o o o o Riddares«
d a g , 3'u n . 3.
N .
N a r c is f u s , Oci. 29*
Nativitas Jefu, Dec. 2 5 .
Nativitas M a r is , Mâitnasfa, Sept. 8.
N icanor, $ a n . i o .
o .
Octava — Veckan eff. en Helgdag,
— VIII die» feltum fequentet. Cfr.
Peringfk. Mon. Ull p. 2 9 0 . O culi, 4-de Söndag, för Påfk.
P.
Palmarum — Itfta Sönd. för Påfk.
Pancratius, Pancrasmasfa , M a ji 12.
Parafceve, Påfkafron,
Paifionis, Faltlag» Sönd, 7;de f. P ilk . Parernus, A p r. 16.
Patroni Regni S v e c i s , emellan d. 2 och 2 5 J u ) , Jlyrtadts til Quin- quagffima, i Orebro Möte 1 5 2 J . Paulinu», gfuit. 2 2 .
Paulus Converfus, J a n . 2%.
Pentecolte — 7tde Sönd. eft, Påfk.
Peregrinus, M a ji 16.
Perpetua & Felicitas, M a r s .7.
Perpetuus, A p r. 8*
Petronella, M aji 31.
Petrus & Paulua Apoftol, tfHn. 2 9 . Petrus in vinculis, Pehr Winckel,
A ug. i .
Mifericnrdias, 3*,dra Söndagen ef
ter Påfk.
M onic a, M aji 4.
M o l e s , Sept. 4 .
Män nti fa , Ôfru Marixmasfa, Sept, g.
N .
N i c e p H o r u s , M \ r t 13, N i c e t h a s , Sept. 15.
N i c o l a u s , Dec. 6.
N i c o m e d e s , £/un. X.
O .
Olaus, $ u L 2 9 . O l y m p i a » , A pr. 15.
Omniam Sonftorum, Nov. i . O p u t u s , gfuti. 4.
P.
Petrus in Cathedra, Pehr i Stolen.
Febr. 2 1, Petrus, A pr. 29 . Philemon, M.irr. 8,
Philippus & Jacobus, M a ji i . Phocas, gfuK 14.
Placidus, Ocl. 5.
Polycarpus, ç fa n . 26.
Polychronius, Ftbr. 17.
Pontianus, Nov. 2 0 . Potentiana, M aji 19.
Prexedea, £ful. 21.
Primua, 9*
P r i f c a , çÿan. i 8 » Probus, O U. XI.
Procesfi & Martiniani.
Prochoros, A pr. 9 , Procus, Sept. XI»
"
P ro lo m z uS , Oct. IQ.
Pueri innocentes, D ec. 28.
Q .
Quadra gefim a, 6:te f6r Pafk.
Q u as iu iod ogeniti, l:fta efter Pifk.
Quatember feu quatuor temporum Onsdagen efter 3*.dje Adv. Sund.
R.
Rai ni Id, $ u l . 16.
Regina Virgo , Sept. 7.
R em igiu s, Oct. I.
Fenainifcere, 5:re Semd, für Pifk.
R enatus, Febr. 2 9 . Richardus, Febr. 7 ,
S.
Sabbirhtim , Lordag.
S ab in a , 0ct. 27.
S a m u e l, A ug. 20.
Sara, $ u l . 19.
Saturninus, N ov. 2 9 . Scholaftica, Febr. 1 0 . Septem dormientes Septem fratres
Septungefima, 9:de Sönd, för Pifk.
Servatius, M a ß 13.
Severinus, Oct. 23.
Severus, Oct. 2 2 .
Sexagefim a, 7:de for Pifk, Sigfridus, Febr. 15.
T .
T e c la , Sept. 23.
Tertulianus, Febr. 2 3 . T heodard us, Sept. 10.
2 7 .
Purificatio M a r ie , JF«5r* 2».
Purificatio Brigitte —
Q ,
Qninquagefima •—
Quintinus, Oaf. 3 1 , Quirinus, M a rt. 3 0 .
R.
Robertus, Qpurt. 7 . Rogate, 5:te effer Pifk.
Rogatianus, M a ß 24.
Romanus, A ug. 9.
R ufus, A ug. 27.
Rupertus, M a r t 27.
S.
Sim eon, $ n n . f .
Simon flt Judas, Oct. 2g.
Sitientes, Sabbnthum — Sixtus, A ug. 6 . Skardagsbàlgd.
Skartorsdog.
Sophia, M n ji 13,
Soterus, A p r. 2 2 . Softhenes, N o v. 28.
Sraniflaus, M a ß 7.
Stephaniis, D ec. 25. Sulpitiui, A p r. 2 0 . Sufanna, A ug. I I . Sylvefter, D ec. 21.
T .
T heodora, A pr. 28-
Theo dorus, N o v. 9 . Theodofia, A p r. 2.
Theo-
v V .■ .• . • ' •
%% Apptndix.
T heophilus, OH. 13.
Thomas Apoß, D ec. ar*
Thomas Epifcopus, D ec. 3 9 . Tiburtius, ôc Valerianus, A p r, 14.
Timotheus, M a ji 9 . /f « g . 3 2 , T it u s , £fan. 4 .
Tjugonde dog, gfan. ia>
V.
Waf burgis, M a ji 1.
Valentinus, Febr. 1 4.
Valerianus, / tp r . 18.
Valerius, £fan. 2 9 . V alfridus, Oct. 13. Venceflaus, Seps. 2 8 . V e ro n ic a , >l«g. 1 7* Viftor, M a rt *2.
V iß e r ia , Dec. 3 3 , Viöorinus, Feör. a 5.
Vigilia — Dagan för c» Helgdag.
V igilius , Qpan, 3 1 ,
z.
Z acharias, Sept. 6.
Z achaus, 3 3 . Z en o , D et. g .
T o b ia s , bJov. 2 . T o rp es, Af/yi 17.
Trinitatis Sabbathum — proxima p. Pentecoften
Trium r e g u m , $ a n , 6 . T y c h i c u s , A p r , 2 9 .
V.
Villehadus, N ov. 8.
Vilhelmus, A pr. 6.
Vincentius, $ a n . a a . Vincula Petri, A ug, i . Vindicianiis, Marr. II*
Vitalis, A p r. 2$. N o v. 37: Vitus & M o deßus, $ u n . 15;.
X mille V ir g in u m , Oct. 2 1 . Vifitatio M a r ia , gfu l. 2 . U rbanus, M a ji 2Ç.
Wårfrndag, dyra fednare, A s f u » - tio Mari*, A u g , 15*
z,
Zen obiu s, Oct. 30 .
Zephanias, A u g, 2 6 , D ec. 3.
