ANIMADVERSIONES
, C 'IN
HISTORIAM STENONIS STURII
S e n io r is .Q U A S
VENI A AM PL. ORD. PHI L. UP S AL.
P R Æ S I D E
M a . F R I C O M . F A N T ,
H I S T . P R O F . R E G . F.T O R D . S O C . R E Q . S C I E N T . U P S . E T A C A D . R E G . L I T T . I H M , A N T I Q . K T H I S T . S T O C K H . M E M B R O ,
PUBLICO EXAM INI OFFERT
ANDREAS gOH. FOGELSTRAND,
O S T R O G O T H U S .
IN AU D IT. GUST. MAJ. D. X V II JUNII MDCCXCIU.
H . A . M. S .
U P S A L I Æ ,
L i t t e r i s Vi d u æ D i r e c t. Jo h a n n. E d m a n.
K Y R K O H E R D E N
Hô o a r E V Ö R D I G E o c h H ö g lâ r d e
■ H E R R
S A M T
H o G A D L A
& E X Æ 7 S J L C J L T E U L J B L X E J L
F O G Æ J E S T M J L ^ jD)
F Ô D D
£ U m å f £ i f i f W ,
MINE H U L D A S T E F Ö R Å L D R A R !
G l a d , at pä något f å t t kunna vifa en f k y ld ig dr- kånfla mot E d r a välgärningar
,
tillägnar E d e r d e ffaBlad E D E R
tydigße fon
An d e r s j f o H A N Fq g e l s t r a n d..
A N I M A D V E R S I O N E S
I N
H I S T O R I A M S T U R I I
Se n i o r i s.§ .i.
I
n t e r ilîa, quæ hiftorioe patriae iniqua arque infaufta a c c ide re , fata jurf* m e r i t o q u e r e f e r e n d u m ducimus , q u o d c a m f er or i no a d e o coniilio arque ad f eni um v e r g e n t i b u s a nn is f cribere a d g r e d u s elt illuftris Lagerbringius, ut i n t e g r u m , q u e m libi p r o p o f u e r a t , c a m p u m d e c u r r e r e atque f u f ce p ru m l a b o r e m ad f ine m p e r d u c e r e p e r h u m a n a m f o r t e m ipli non licuerit. Eo e n i m fa£tum e f t , ut fiflant a nn a le s noltri plus quam d i mi di i Seculi l a c u n a m ; ab a n n o videl icet 1457 ad 1521, vixali-us, aeque fagacis arque h a r u m r e r u m peri tia inftru£ti, hiftorici i nduft ri a e x p l e n d a m . N o n defunc t a m e n t a m v e t e r e s , q u a m r e ce n ti o re s a u &o r es , q u o r u m o p e r a c um fru£tu uti p o t u e r i t , qui a b r u p t a m h a nc t el am p e r r e x e r e g r a v e n o n d u x e r i t ; q u o r u m v e r o c u i q u e , p r o r a t i o n e judicii et integritatis, di- v e r f a m fidem t ri bua t, necefle efl. Evicus Olai r e d i t u m R.Cnroli Canuti in p a tr i am an. 1464 t e r m i n u m fuae hiftoriae conftituit. N o n m u lt u m i g i t u r lucis in h a n c p e r i o d u m d i ff u n d i t , qua etiam eo m i n o r i cum d i f p e n d i o c are re nos p ol le e xif timamus , quo i n i q u i o r e m fe hujus pr inc ipi s e x hi bui t judicem. M u lt o in e u m b e n i g n i o r eft Johannes Magnus, licet in ultimis C a r o l i n i i m p er ii a nnis p a rc u s a d m o d u m , aut nullus. D e f e £ l u m ve ro h u n c f u p p l e n t Chro- nicon Rbytmicum Majus et D iarium Fadftenenfe, q u o r u m illud e a m t a n t u m difficultatem haber, q u od , nulla adhibita a n n o r u m n o t a t i o n e , n a r r a t i o n e s ejus in Chrotfiologicum
A 2 or*
o r d i n e m aegre r e d i g u n t u r ; b<c e t ia m hac e x p a r t e Ca r o * lini et Sruriani t e m p o r i s hi ft ori am mirifice illullrat. U t r o * que ufos fuifle b i ga m f r at r u m , Laurentium et Olavum P e tr i in C h r o n i c i s m a n u f e r i p t i s , n e m i n e m , qui illa i n t r o f p e x e - r i t , f u g i t , er illum q ui d e m c o n c i n n i o r i , buve p r o l i x i o r i f er i be nd i g e n e r e ; c u m q u e res ab an. 1472 ad 1481 g e - ftas pl ane reticet C h r o n i c o n R h y t m i c u m , i n t e g r u m h o c d e c e n n i u m ficco etiam p e d e pr aet er eunt f ra t re s N e r i c i i . D o l e n d u m , q u o d neutrius opus lucem p ubl ic am v i d e r i t u m q u a m , mult um ea di gnius, q u a m r e c e n t i o r u m q u o r u n - d a m c o m p i l a t o r u m arque p l a g i a r i o r u m f a r r ag i ne s . Hi * ftoria D an i ca H vitfeldii in r e c e n f e n d i s rebus Svecici s h o s fuos a nte figna nos p r e m i t e veftigio, confuf o t a m e n f æpe - n u m e r o C h r o n o l o g i c o o r d i n e , q u o d illi vi ti o v e r t e n d u m , cui colle£tiones viri d i g e r e r e incubuit. M a g n a m v e r o a d - f ert a f t o r u m p u b l i c o r u m c o p i a m , cui qui a d d i d e r i t e dit a ab Hadorpbio a p pe n d i c i s loco ad C h r o n i c o n R h y t m i c u m et a Lagerbringio in f e c u n d o arque rertio fafciculo C o l l e c ti o nu m ad Hi f io r ia m S v e c a n a m arque r ecenfita a von Celfe in Bullario ; h a u d m u lt u m deli de ra bi t hufus æ vi C o r p u s D i p l o m a t i c u m .
§. 2.
E r ec ent ior ibu s nobilisfimus n Dalin de ce fl or e s fuos.
o m n e s multis pol l fe p ar af an gi s r el i q u i t p l u r i b u sq ue la
b or is fui fubfidiis ufus eft, q u a m t e m p o r a ejus et res c i r cu mf lan te s admi tt ere poffe v i d e a n t u r . C e r t e m i t i o r e m m e r u i t c e n f u r a m , q u a m in e u m d i r e x i t g e n e r o s , a Botit?>
m a g n i s fuis meritis n u n q u a m d e f r a u d a n d u s ; fed q u i , in h a c p e r i o d o , q u a m accuratius e x a m i n a v i m u s , fi man ea mu s, fuos etiam paflus fuit naevos, q uo s h u m a n a nul lo m o d o c a v e r e poteft natura. Pag. 4 7 t H i f t o r i æ S v e c an æ i n t e r Da- nicae fa& ionis principes p ofl obitum R. Curoli Ericus Ni*
perz
pcrz m e m o r a t u r , quern t a m e n a n t e hujus Regi s m o r t e m , in i r r u p t i o n e R. Cbnftiani in V e f t r o G o t h i a m occubuilfe t e f t at u r C h r o n i c o n R h y t m i c u m a t q u e ipfe fatetur A u f t o r , p. 696. E a d e m p a g in a h a n c F a f t i o n e m J u n e c o p i æ c o n - v en il f e ait ; fed Ê n e c o p i æ h u n c c o n v e n t u m a f t u m fuifle m e m o r a n t v et er es A u f t o r e s Pa g. 71 6 i n te r liberos lw ari ylxelii 7'ott nulla m e n t i o filiæ M a r g a r e t t e , q u a m a df er t H vitfcld Hi ft. C hr i f t i an i 1, p. 226. Pag. 708. Nicolaum Sturs m o r t u u m ait an. 1 5 0 3 ; fed in g r a v a m i n i b u s R e g n i S e n a t o r u m c o n t r a Stenonem Sture a pu d O l a u m Pe t ri a n n o 1 4 9 7 , Svante Sture pof t m o r t e m pa tr is heredi tat e libi d e bita p e r i n v i d i a m Stenonis p ri va t us dicitur. Qu i in fe- q ue n ti s cevi aftis m e m o r a t u r , Nicolaus Boetii e Gripo- rum fuit Fa mil ia. I n a n i m a d v e r l i o n i b u s ad H i f t o r i a m D a lin ip. 11 5, loco a n ni 1471 exflat 1476. P. 118. dica, q u a m Ca nc el a r i o R e g i s O r o / / R yting f c r i p f e r u n t nonnulli, q u o d magi cis ejus artibus v i f t o r i a m in prcclio B r u n k e b e r g e n l i r e p o r t a r u n t Sveci, r efellitur ex e o , q u o d n o m e n Rytingio f uer it N i c ol a i , n o n Claudii ; fed u n u m i d e m q ue h oc o l im fuilfe, o m n e s n o r u n t , qui a nti qu io ri s aevi afta t ra f t a v e r i n t - Sic t e m p o r e R. G u s t a v i I. m o n a c h u s D o m i n i c a n u s N i- colaus H v it, Claudius paslim audiebat. Pag. 120 d i em S.
Cavuti Regis 10 Junii c o n f u n d i t A u f t o r c um die S. Ca- nuti Ducis 12 Januarii p r i o r e m q u e indigitari man if ef tu m eft ex i pf o d i pl o m a t e a p u d Hadorpbium, p. 228 , in q uo a d d i t u r : fjorton dagar efter Midfommar, q u a t u o r de ci m pof t feftum S. J o h a n n i s diebus. P. 122 c e n f u r a m fuam omife- r at A u f t o r , fi i nfpexi fl et n o t a m D alini p. 794. Quae t a m e n nullo m o d o d i f t a f u nt o, ut d e Botinianis mer i ti s a li quid d e r o g e m u s ; fed u t c o n f t e t , qu a c i r c u m f p e f t i o n e in urendis m a x i m o r u m e t i am v i r o r u m laboribus opus f i t , fi e n a n d i periculum v i t a r e voluerim us*
§• 3-
H i f t o r i a m h o r u m t e m p o r u m vel l evi ter i n f pi c i e nt i p arebit Familiae T ottianæ, p r æ c i p u e Erico et Ajv/ro A x e l- yotf/Vx Tuum n o n t a n t u m r e d i t u m in p a tr i am debuifle R.
Carolum, fed et r e g n i , q u o d g e s f i t , m o d e r a m e n S t en ovem Sture f eni or em. Illa q u i p p e , feudis fuis a R. Cbrifliano in Da n i a ni mi u m m a g n i s pr ivat a, m a j o r e m de ipfo v i n d i£ t am f u m e r e n o n p o t u i t , q u a m i ni mi co s ejus in Svecia exci*
t a n d o atque f u bl eva ndo. E r a t v e r o Ericus A x c h i c um Helen,i Sture, Stenonis f o r o r e , c o n n u b i o j u n å u s Finlar.di- a m q u e di ti one tenuit. Steno Sture n e p t e m Er ici ex fra- t r e , lngeburgem A cbatii in m a t r i m o n i o habuit. Jvnrus, G o t h l a n d i æ polfe (Tor, M agd alen aw, R. Car o ti C a nut i filiam u x o r e m d u x i t an. 1466, c um S oc e r ejus R a f e b u r g o re v o c a re tu r . Hi s et u t ro q u e bturio, Nicolao Boetii tie P e n - n i n g b y , Svantonis pa tr e a tque Stenone feniorc, adjutus i m p e r i u m r ec u p e r av i t illudque d e r i v a v i t in n e p o t e m d e .fo
r o r e , e u n d e m Stenonem. V i d e t u r autem Steno n o n m i n or i c um p r u d e n t i a ; q u a m felicirate illud a dmi nif tra ffc p e r X X V I I annos, d o n e c a reliquis M a g n a t i b u s de fe rt us , ao u t r aq ue r e gn i pa rt e bello M u f c o v i t i c o er D a n i c o p e titus arque a. R. Jo h a n n e II. prarlio vi&us e o d e m fe a b di ca r e coa&us eft an. 1497. F a m i l i æ T o t t i a n æ h a b i t u m his t e m p o r i b u s nofTe m u lt u m ejus i n t e r e f t , qui illius hifto- r i a m fcire voluerit. A xehus P etri Tott n o v e m h a b ui t h lios filiamque unicam. Haec Barbara nupt a Olavo Stigonis%
M a r s c o r e g n i Danite. Filius Petrus, praepofirus L u n d e n * fis obiit 14^3. Philippi l ibe ro s f eudo Trankår p r i v a v i t R e x Cbriflianus; h e r e d i t a t e m t a m e n fuam r e c u p e r a r e n t ex c o n v e n t i o n e 1472. Filia Ingeborg Phi li ppi n u p t a r e g n i Se na to ri Erico Troile m a r e r q u e A r c h i e p i f c o p i Guftavi. A - cbatins an. 1472 t er r it o ri a H a l m f t a d et O r f U d c u m urbe F a l k e n b e r g in Ha l la n di a r e t i n e r e t a r c e m q u c W a r b e r g e n -
„EI
f em e o d e m a n n o accepir, m or r uu s 1477. Fi li i Johannes et Claudius filiaeque Inge bo-'g , n u p t a St e nom Store arque alia, u x o r Gregor ii Beneditti n u m e r a t a pecunia VVarbergam 1477 r e d d i d e i u n r . Glaus s.Ixtiri Am af ia m R. E r ici E o- m e r a n i publica c o n tu melia affecit 143ft. O b m ag n a m p e cuniae fii mma m mutuo datam G o t h l a n d i a m pi g n o ri s loco a R. Cbrifliano renuit, qua m m o r i e n s reliquit fratri izparo.
L i b e r i ejus h e re d it at em re c i p er e n t 14 72 , filiæque virgini B r ig itte de W a l l ô f hoc praedium refiituererur 1483. Alia natu m a j o r nupt a Erengißoni Nicolai j un io r i , B rigitta ad H a m m a r d a d d i ce b at ur d i p lo m a t u m q u e atque S ig d lo rum fuit faliaria..
§• 4 -
Ericus A x e lii, Stenonis Sture affinis, r e g n i m o d e r a t o ris a li qua mdi u gesfit tittulum. Pl e ra s qu e F i n l a n d i æ m u nitas arc es a R. Cbrifliano o b t i n u e r a t ; quas licet Sturio c e d e r e promilillec, m oriens tam e n Fr a tri bu s Laurentio et Inaro t radi dit 148 «• Filia Cbriftina n u p t o Stetwni Cbrifleti O xenftjirna. H vit fe h l, H i d o r i a Joh. 2. p. 35. Laurentio S k a l s o r in Selandia in c o n v e n ti o n e 1472 fuit p romit him..
O bi i t paulo p o d F r a tr e m Ericum an. 1481, Ivarusque Co
lus arces o c c u pa vi t , excepto Raf eburgenfi, quod retinuit vi dua Catharina Niperz arque t r a d e r e coacta eft an. 1487.
lrvarus G o t h l a n d i æ antea D o m i n u s F in lan di am cum Ô- landia aliisque in Svecia Feudis co mm uta vi t. In c o n v e n t ione 1 172 t er ri to ri a Ger s, W å e q W i l l a n d in Scania ipti adti gn at a, cum arce Sölfvisborg. Ola ndi am armata m an u r e c e p i t Strinus 1487. G o t h l a n d i a m R Jobanni cesfir Ivarus, r e d d i t o frbi t er r it or io G e r s , in quo pau pe r poftea obiit.
E x dupplici connubi o cum Magdalena a nte u l ti mum, an. i 4 < 6 i n i t um , nefeio, an non binae o r i g i n e m d u x e ri n t Filia?. V i r g o M argareta, cui p a r e n t i s h e r e d ita ria et opp ig nor ar a
p r æ .
S Auimnâverfiones
p r æ d i a adjudicata 1472 er Beata, n u p t a Arvtâo Trolle de B er g qu a ra , v i r o e r u d i t o et juris p e r i t o , q u e m r e g n i Gu*
b e r na c or em c re ar e vol uit Socer, de in in G o t h l a n d i a pi r a ticam f ecum e x e rc e re p e rf v al it 1484. Ex hac Tottiana Famil ia o r i g i n e m d u x e r e ve tuf ti or es T o t t i i , c o mi t i v a d i g n i t a te a R e g i n a Cbnflina o r n a t i ; qui v e r o a d h u c f l o r e n t , Li beri B ar one s o r d i n i nobilitatis S v e c an æ illati f u n t , q u a n d o Sca
nia Sveciæ j u n g e b a t u r an. 1660.
§ 5«
I nf el ix o m n i n o j u d i c a n d u m elt h o c aevum, quo nec D a n i c u m j u g u m f e r r e , nec in finu fuo m o d e r a t o r e m a*
g n o f e e r e p o t u i t patria. In caulfa fuere M a g n a t u m a lt e rc a n on e s et di v er f a I t u d i a ; qui bus æqualis i m p e r i u m f e m p e r i nt o
lerabile. Curn e o r u m art ibus p e r X I V a n n o r u m fparitun lu &a b at ur Sturii p r u d e n t i a , p o l t q u a m an. d u d u m 1483 Re*
ccffui C a l m a r i e n l i de a cc ip ie n do Jo h a n n e II i n v it u s fub*
f cr i pf er at ; n eq ue t a n d e m cedere coactus fuiffet, nifi J o hannis Biifilidis I;mi Rufforiim T y r a n n i a rm a, a R e g e Ua - n o r u m e xc it at a, illius curas in l o n g i nq u as oras F i n l a nd i æ toti es avocaffent. N o n t a m e n cesfit i m p e r i o , a n t e q u a m lautas libi pa£tus e r at condi ti one s. I n t e g r a m dicecefin A b o ë n f e m in Finlandia feudi loci t e n e r e t , c u m arcibus in ea litis, W i b q r g , S. O l o f s b o r g feu N y f l o t t , T a v al t e - hus, Ra f e b o r g , A b o , K al t e l h o l m er K o r s h o l m cum Bo t h nia Septentrionali. Praeterea a rc em N y c o p e n f e m in Sve- cia, infulas Fa r in g sô et S v a r t f j o p r o p e S t o c k h o l m i a m et G ô t h a l a h e d in W e l t r o g o i h i a . M a x i m e aurem Stenonis Sture Sylterna Po lit icum et a d m i ni ft ra n di r a t i o n e m illu- f t r a nt n o v e m g r a v a m i n a , quae Senatus r e gn i c o n t r a illum m oveb at an. 1 4 9 7 , t a n q u a m t ot id em rat iones a l f u men d i i m p e r i i Jo h a n n i s Ilrdi. 1 :0 . Q u o d bellum ab u t ra q ue p a r t e , Rusfiam c o n t r a et D a n i a m , f ultinere n o n p ol le t
Svecia. 2:0. Q uod RecefTus C alm arienfis an. 1483» fae- pius confirm atus, exfecu tio n i tandem daretur. H ic d. g
Sept. datus e ft, a Stenone S tu rey Jwaro Axelii et Svan- tone Sture fubfcriptus et m om en tis LI conftans tam apud Haâorpbiuiu quam H vitfä d iu m le g i poteft. C on troverfia de G o th la n d ia , utrum Sveciæ an D aniæ fo ret d itio n is, in causfa fuit, cur differretur. Interea an. 1494 d. 4 A u g.
confraternitatem feu confcederationem S to ck h o lm iæ inie*
runt r e g n i Senatores de e o o b fe rv a n d o , ap. H a d o rp h , p.
3 y o , cui d. 22 Aug. fefe addixit Steno, inter alias ratio*
nés, o b plures. qui Sveciæ Sceptrum tum am bierunt, Can*
didatos a). H o c autem coa&um et invitum fe fe c is fe , coram A r c h ie p ifc o p o et C apitulo U p falienfi poftea d e claravit 3:0. Q uod amicitiam M agiftri ordinis Enfife- rorum in L ivonia neg'exifTet R evera contra A rch iep ifco - pum R ig e n t e m , cum quo con troverfii fuit im p lic itu s, auxilium Stenonis an. 1494 im ploraverat laudatus M agi- fter; fed ille favebar A rch iep ifco p o . M ortuus jam erat ille ; fed Succefforis nuncios quoque ablegafle querirur A rch iep ifco p u s J«cobus Ulfoms an. 1495. 4 : 0 Q uod in ducias trium an n o ru m , quas an. 1495 Calm ariæ obtule- rat R ex D an iæ , non acceperat; fed annuas tantum ha
bere voluit. 5:0. Q uod reditus arcium W ib o r g er N y - flott non illis reficiendis im pend erat; fed tranftulerat in S v e c ia m , unde lim ites regni verfus Rusfiam fine defen - fione fuere reli&i. 6:0. ivuro Axelii tradiderat O landiam
B c t
0) F rater R. Johannis t Fredericks et r e g i i B ohem ia filial inter ho l m e m o ra n tu r. H u n c imperatoris M axim iliani filium Ferdinandum perp e
ram adferunt h 'fto n c i recerrtiores. H uju s nom inis filiui M axim iliano n o n erat ) fed n e p o i n o n d u m hoc tempore natu», Vladislavs I V t Fam ilia J i * gtllonica hoc z v o ernt Rex Bobemiar. Ejus vero Filins unicus L vdovieut n o n d u m lucem adfpexerar. Sed fine dubio fuii ipfe M n x im ilia n u s, cujuf t»rer Fredericks 111 m o rtu u s erat J 4 9 3 . qoi nunciis atquc donis gratian»
Stenonis aucupari conatu s fuerat.
i o Animadverfiones in Hiß. Sienonis Sturit fdiioris.
et B o r k h o l m » l oco F i n la n di æ , quae d e i n a r m a t a m a n u r e c i p e r e coacti Fu i m ' i s . 7:0. Svantnnem Sture p u f i l l a n i m i t i tis i nf imul a ve ra t m o r t i i o q u e p at re n eq ue a r c e m S t e g e b o r g • n e q u e aliud f e u d u m ipfi t r a d i d e r a t j fed in p a u p e r t a t e m r e d i g e r a t , c u m t a m e n p t t e r ejus ad r e l t i t u e n d u m in p a t r i a m Caro tum Cavuti p l u r i m u m fecerat et infe b o n a et v i t a m in r e g n i m in if te ri o e x p o fu e ra t. 8-o. R u f t i c o r u m o r d i n e m patriae admi ni ft ra ti oni i m m i f e u e r a t , e x q u o o m n i a t i m e n d a h a b e r e n t Ma gnat es . N a r r a t c e r t e Olaus P etr- Tuo in C h r o n i c o M f c r . di fperti ra i n t e r c o lo n os cerevifiae læfta A r b o g æ r e g n i m o d e r a m e n accepifle, q u in et R Jo*
hannem ei dixifie : J bafven làm nat mia ett f c w t tefl ament e ; ty bbnderna, fom Guà bar gjort till trålar, bafven j g jo r t till Herrar. 9:0. N u m e r u m S e n a t o r u m d i m i n u e r a t e o, qt io d- vac an ti a loca n u n q u a m i mp l e v e r a t , eo, ut v i d e b a t u r , c o n - filio, u t t ol l e r e t u r hic o r d o atq ue folus fic g u b e r n a r e t .
§ .6.
D i g n u m c e rt e eft h oc t e mp us , q u o d accuratiori e x a m in i fubjiciarur, u t p o t e q u o i n tr oduc ta in p a tr i a m m a x i m e m e m o r a n d a n o v a i n v e n t a , pul ver is p y r i i et artis T y p o g raphi cal , initituta Ac ade mi a Upfali enli s a tque f ub f u r e n tibus a rmi s pacificis nihilo m in us cura data Studiis.
