Anglica Lingva

ΰ. f. σ.

Dißertatio Patefa&ura

Caussas ^.

CUR

Lingva Anglica

PEREGRIN IS _{SIT MIXTA}

VOCIBUS,

Quam,

Sah Prafidio

Viri Cclel·crritni,

Mri Petri Ekerman3

Eloquent. Prof. Reg» & Ordf Pro Laurea,

Ventilandam Sijlit Alumnus Ncjftliitnut

Caroluj Joh, Luvt,

Sudermmms. ^ -- ' In Audit, Cerol. Maj. D. XXIll MDCCLXX.

Horis Ρ oft Meridim Solitis·

UPS ALLE,

Apud Jon α μ Edman, Reg. Acad. Typoga*

Μλχϊμε Reverbndo

et

Celeberrim o Vi _ro,

LAURENTIO HYDREN

>, S. Tu, Dogtori, Archi prieposito et Profess, Prim»

FATRONO OPTIMO»

i*

ΡϊΕϊΝΝΕ Pietatjs Monumentum,

SACRUM

Posvit Clieki Devotissimus

C, J. Luut,

r,

i i»

em viribus fortunisque meis majorem ^,

memet tentafle fateor, de Cauflis icri- pturus, cur lingva Anglica aliarum mix-

ta (it vocibus gentium. Anguftia ^et- jam temporis mulcum in eo valuit, quod opufcu- lum, ftudio multo & labore elucubrandum ita, ut

debuit, pertra£fcare non potuerim. Excufatum igi-

tur me habeas, H. Le£fcor, fummopere rogo, ii, quod ^certo fcio, perlevia videantur, quae dixero,

non fatis digna, nec te, nec luce publica.

§. II.

Lingvarum, toto qua? vigent orbe, vix ullam

efTe crediderim, elienis non refertam ac confufam vocabulis. Do£trina clarorum antiftitum ufui con·

fecratas fimul ac (pt&emus lingvas, illico patet,

nec eas ab omni _exrerarum immunes eile _commix- tione. Etenim Hebraeis multa debent Graeci,quo-

rum multo plurima jure civitatis donavere Roma¬

ni, ab his autem Gaili, Hifpani aliique tot funt

mu-

# ) 4 C Ä

tuati voces, quot indigenis, tantum non omnibus,

fuffocandis fatis fuifTe vidimus. In patriam nodram

innnmera, aufim dicere, peregrina immigravere verba, quorum copiam in dies iuipicor fore ma¬

jorem.

§ Hb ^<

Ha?c cur fiant, muka in cauifa funt. Primum :

quod, coloniis in exteras dedu&is terras, non po-

tuit non fermo illarum in iisdem propagari locis,

& indigenarum commifceri vocibus. Hinc prae- cipue fa&um putamus, ut, apud Romanos, per-

inulta videre liceat verba, qua; ve i Giaeca funt, vel

a Graecis originem ducunt.

§. IV.

Altera cauila mihi videtur, quod artibus atque fcientiis ex .una in alias translatis regiones, ha-ud

patica iimul trart^lata funt verba ^, art i bus atque fci¬

entiis propria, magnam cujusque lingva2 effc&ura

parcem.

$■ v·

Accedit, quod cum gentes qusedam alias irof*

tantes, rebus mobilibus uti cceperint, quarum an«

tea infcii foerunt, iisdem etiam nominibus hafce

vocant, quibus ab aliis iniignitte fuere populi:. Quod

mihi quidem meriro fieri videtur ^, ^e. g. in patria

ling a Ja het, gardin, fuveni, qua: res cum ma·

jonbiis rtoftris in ufu non fuere, neque verba has

indicantia illos ufurpaife, darum ed. Commodms

igitur videtur verba ejusmodi, a peregrinis acce- pta, retinere atque in ufum patriae Jingva: converte·

re.

❖ ) 5 ( ❖

re, quam nova cudere, a majoribus noftris, fi re·

viviicerenc, vix, auc ne vix quidem, intelligenda.

.

§· VI.

Ad quartana jam devolvor caufläm; ^{cum re¬}

ligio quaedam nova, five Chriftiana, five gentilis,

introdu£fca iuerit, etjam peregrina influxere verba»

ld quod omnibus iere lingvis accidiffe perivafum

ha b em us.

s- m

Prseterea mulcarum gentium eum" efTe pruri-

tum novimus, peregrina potius, quam vernacula

in delic is ut habeanc. Defideratur apud pleras*

que amor ilie vernacnlae, _qute apud Romanos, fiu-

rente imperio, tantus erat, ut fcriptores eorum nunquam, vel rariifime, verbis ufi fint peregrinis;

quare Tiberius Csefar, monopolium in lenatu no-

minaturus, veniam poftulavit, quod fibi verbo per-

egrino ucendum efiet: atque eciam in decreto _pa-

trum cum έμβλημα recicaretur, commutandam cen-

fuit _vocem, & _pro peregrina Latinam _requiren-

dam: _aut, fi non reperiretur, vel pluribus ^{& per}

ambitum verbortun rem enuntiandam. Uti Sveto- nius in vita Tiberii c. 71. memoriae prodidit, cla-

rus ilie Hiftoria; icriptor.

§. VIII.

Prascipuam vero lingvarirm mifcendarum ^caus-

fam efle crediderim, fi peregrinae nationes, regio·

ne quadam oecupata, fedes & domicilia illic fibi e-

ligant, vel exercicus ^eo mitrant, ad populum de-

vittutn in obfequio atque officio continendum. De

A ₃ bis·

# ; 6 c #

hisce phira vide in libeüo Ol. Borrichii de lingva*

rum diverticate, & joh. Nie. Funcii Traft. de o- rigine & pueruia Ling. Lar. ^p. 38. & fe q.

§- IX-

Omnes, _qua? adduxi, cauifas contulifTe quidem

exiftimo ad voees alienas in lingvam Anglicam in*

vehendas, maxime vero uleimam. Pluries, ab exte·

ris, fub jugum miiTa fuit princeps illa infularum

Britannia, _quse unde primos acceperit incolas, ^ne conjeftura quidem aiLqui poiTumus. Primum, quan-

tum nobis conftat, illarn, duce C. J. Oefarc, aggreiH

Romani, obfides civitadbus imperaverunt. Crr. Com-

ment. Cadaris de B. G. c. 27, & 36. Quid, quod,

teile Tacito c. 13. in vita Agricolae, potsft videri

oftendiife illam infulam Romanis, non tradidiffe,

quam petiiffe creditur fpe margaritarum.

§. X.

Mulds poil annis, majorem infulac partem in

didonem fuam Claudius Imperator recepit, quam

Julius Agricola, laudatus ille C. Taciti focer, re-

gnanteVcfpafiano, cum imperio tenens,in provin-

ciae ^tere redegit formam, illatis Romanorum lin-

gva, moribus& confvetudinibus. Non mirum igi-

tur eft, fi ingentem fåne vimvocum Latinarum in lingva repenamus Anglorum, quarum vide paucas:

to abdicate, l acinc: abdicare. anxious L. anxius.

apt L. aptns. butter L. butyrurn. common L. com·

nio η L. communis, crime L. crimen, damn L. da*

mnum. to declare L declarare. efFufion L effuiio. ^e- late L. clacus. elaborate L eiaboratus. eloquence L.

elo·

& ) 7 ( fc

eloquentia. to evacuate L evacuare. favour L fa¬

vör. fecund L fcecundus.

§. XL

Brirannis denique libertärem reddidit Imperator

Honorius _atque rributa remiiit. Infula be a Roma¬

nis relifta, ipfi fibi regem eiegerunt Britones. Ve¬

rum diu eis ^non licuit dulci frui otio, a Scotis in·

feftatis, contra quos Saxones & Angli ^, gentes Germanica , in ^unum poilea coalefcentes popu-

lum, Anglo ^- Saxones di&i, auxilio _evocati, ipii

fe dominos rerum eonflitucrunt, _parcemque infulae

meridionalem fuo nomine Angliam vccaverunt.

Lingvam ^vero iuam illos etjam in has intuliiTe re-

giones, quis unquam dubitare poterit? Hujus mul-

ta hodieque apud Anglos manent veftigia, v. c.

cot Angio-Saxonice: cote, ca fa. five AS fif, quin·

que. froek AS wreoc, tegumentum. feil AS feile,

crudelis. guilt AS gylt, reatus. ere AS asre, prius.

thither AS thider, illuc. thus AS _tus, ita, & _quas funt reliqua.

§. XII.

Norvegis, Danis & Svecis in ufti etjam, iftis temporibus, fuifle, in confeifo eil, expediciones bei«

licas in Angliam iufeipere. Et frequentes, qui·

bus haud raro affii£li fuere cladibus, magis quo·

que eos incitare vifae funt ad pradia fortiter reno-

vanda. Patris mortem ulturus Jvarus Exoflis in

Angliam transmifit, civilibusque adjutus diieordiis,

parum abfuit, quin tutam fibi fubjiceret, nifi mor- te fuiffet praeventus. Tempore vero non multo

interje&o, illam ©ccupavit ^rex Danorum Svcno,

cog-

& ) ? ( #

cognomine Tiuguika2gg, multisque poftea annis

Danorum paruit dominationi. Hosce äußern sevo,

tot Svecorum Danorumque in Anglia radices ege-

runt verba, _quot heic enumerare non fen ratio in-

flituti. Sufficiat adduxifle fequentia: afccr Sveci.e:

efter, all S. all. allready S allredan, aiiew S a nyo.

afk. S aeika. afide S affides. band S band, bänner S baner, bearn S barn. beaver S båfver. begia S be¬

gynna. blind S blind, blood S blod. bioody S blo¬

dig. brand S brand, bread S brced. breaft S brceil.

bubble S bubbla, bufh S bufke. clear S klar. clip

S klippa, tondere. cuckoo, quo nomine etam a Dalekarlis noftris appellatur cuculus.

$. XIII.

Hifce prascipue lingvis, Latina videlicet Anglo-

Saxonica & Svecana, hodiernam Anglorum ^con-

fktam eile , quivis ^, vel me non monente ^, fa-

cile videt. Verum multa funt verba, ad harum

alterutram vix commode referenda. Horum au- tem magnäm copiam Gallicsc efle originis perfva-

iiffimum habeo. Quod, cur ita fit, paucis expli-

care conabor.

§. XIV.

Omnium primus qui defcripfit Britanniam Ca>

far, dicit, in Gomm.B. G. L. V. c. 14. Britannos,

ineolentes Cantium, qtias erat regio maritima con¬

tra Galliam, omnium efle longe humaniffimos, nec multum a Gallica differre confvetudine. Hosce ve- ro colonos ex Gallia miflos fuifie, fubefl: utique ra¬

tio, cur arbitremur. Etenim, qui aliccr fieri po-

tue·

# ) 9 ( ❖

tuerit,ut tanta illos inter & Gallos effetniorum atquc confVetudinum fimilitudo; ^ut auxiiia item Gallis

mittercnt Bricanni, quod fa£buni ipfe Caefar in Comm.

B. G. L. IV» c. 20. teftatur, nifi fangvinis iui ^au-

ftores illos crederent, ifto praefertim tempore,cum

plurimse Europas gentes alicna parum curarent, neque iatis eis effet ingenii ad vicina arcenda mala.

§· xv.

Alteram vero rationem eam cife crediderim,

quod Norrmanni, du&u Wilhelmi Conqueftoris,

Ängliam occupaverint. Erant quidem hi _{gens c} regnis Borealibus oriunda, fed quse in Neuftria ^,

Norrmannia poftea' advenarum nomine di£ta, ^con-

fedic. Ubi multa illos ex fermone iftius regionis

haufiffe iuteque commifcuiffe lingvae, mihi profe&o

videcur veroiimile. Qua?, Norrmannis in Angliam abeuntibus, fimul traniiere, ibiqne ufu recepta funt, qualia eife puto: to abafe Gailice: abaifler. ^to ab-

ridgc G abreger. to accord G accorder. _age G age.

to aid G aider. ambufcade G embufcade. _aneeftors G _anceflres. boot G botte, bottle G bouteile. charm G charme. to chufe G choiiir & multa alia. Alia

etjam poftmodum a Gallis ^{motua fumfcre} Britanni,

per pruritum illum, quo peregrina magis arrident plerisque mortalium. v. c. adroit, ^a la mode, baga-

telie & badinage.

$. XVi.

Quo? _praeterea peregrinae videntur voces, for-

fitnn ceteris, quas iupra nominavimus, debentur caufiis. Sic multa immigravere fimul ^cum artibus

B &

# ) ίο c #

Sc fcientiis, _per mercaturam multa, quam cum aliis

Angli exercuerunc gentibus, neque pauca iimul cum Vera; Sapientiae do&rina. e. g. bifhop, denn, church,

antichrift, atheift, catholick, alms, eccleiiaftick, clergy & blafphemy.

XV Ii»

Diffimulandum tarnen non eft,eiTe voces, quarum

cum aliarum gentium vocibus cognationem invefti-

gare longe eft eritque difficillimum. Has vero re»

liquias linguae Aboriginum Britannias dicere non

vercor. Perfpe&um nobis ii eilet, undenam pri-

mos hsec infula acceperit incolas, hand difficile ^es-

fet vet hunc folvere, uti dici ivevit, Gordium no·

dum. Interiores Britanniae qui inhabicabant par¬

tes _, in ipfa infula natos dubitamus , id licet no¬

bis perfvadere conetur citat. ]. Csefar, Ilios ve¬

ro primos ad infulam appuliße arbitror, ibique

fuas fixifTe fedes, fed poftea, ab aliis adventanti-

bus inquietatos, ad interiora fe contuliffe infuh*.

Aborigines hosce, antiquiffimis huc tranfiifle tem-

poribus conjicio ex fimplici & barbaro, ^quo uii funt

vivendi _genere, quos Casfar dicit frumenta non fevifle, fed la&e vixiife & carne, peilibusque fu-

ifle veftitos, quemadmodum fere etjam, ii fi«

dem habeamus Juftino (L. II. c. 6.) vitam

traxere vetuiliffimi Athenicniium»

Φ Φ