ANGAROS DISSERT

(1)

ANGAROS

DISSERT ATIONE

EXPOSITOS,

Adnuente

Ampliflimo Collegio Philofophico

in incluta Sveonum, ad

Salaro, Academia,

SUB

PRdESIDIO

Viri Cekbernmiat

Dn HEMM IN Gl FORELII,

Poe/ firof. Ordin,

ac

College (Philo/, h.

t.

Dec.

ad

publicum

^examen

defert

M:tis R:*

Alumnnus

BRYNOLPH. ?£®£01219t Pet. Fil.

Stockholmenfis,

In Anditorio Guftaviano Majori,

in Id. Decemb. Anno

M. DC.

XCVI1.

U P S A L I

$,

Excudit

HEKT^JCUS J{EYSE%_ Junior, Äcad.

Tjpograpbus.

(2)

Maxime Rev

eren

de

^-

D LAURENI1

S. S. Theologie, in Upfalenfi

Collegii Theologorum Decane Gravi ffime, in

dus

Praepoilte Adtentiflime,

Studiorum meorum an-

certis-

tplurimum

d$e'Verende

&

Doclisßme Domine

Dne. ERICE HOLMEN

Ecclefiae Dei 3 quae

Holmiae ad aedes memoria D«

Nicolai Sacras colligitur, Comminifter

Digniflime,

Studiorum meorum olim Infpedor Adcuratiflime, nunc Fautor multis nominibus Sufpiciende;

Gculis Veftris, Viri

_{genii mei} _ager _profert.

Maxime

_Quae

ac

_quamvis

Plurimum Revjdi, obver-

indigna fortevide-

ftro fub dudu ac Infpedione, ipfi infperho, & Vobis, Qui-

confummatam eruditionis perfedionem prae fe ferens, eor- certiiTunus confido,eredus fiducia Benignitatis Veitrae, qua

ne

fpem

alacer concipio, mihi nec duriorem fore fortem,

opere dudum abunde comprobaftis» Undenullum mihiam-

feduum meorum fpecimen fereno

dignemini

adfpedujnon

cudi

impofitum,

rigidae xpreas

idum

vix fuftineat, multis glebae jam

pridem

veriae, inter notae bonae fegetes urticarum

rum aciemrefledentes in animum offerentfs", qui uthuc

uf- Supremum

implorare Numen, ut quum arduum idemque perferendopares

largiatur,

ac ProtedionisSuaeclypeumcon-

fofpites

& incolumes vivatis, Vobisque, Reip. Eximio

hi non dehnt Patroni ac Promotores, qui fum atque Maxime

ti^V.di

atque

Nec

Flmimuw Reverendorum &

(3)

que Celeberrlme DOMINE

NORRMANNE

Academia, Profeffor Ampliffime,

Q25ciffcxtd Paftor vigilantiffime, ejusque diftri-

tehaclnfpe&or

Fideliftmie, jam

Patrone

aePromotor

fime;

[Vlurimum

^eVerende

ac

Clamfime Domine

Mag. THOMA CARELI

In EcclefiisSudermannorum

JvUétUlta &

Paftor Vigilantidime, Studiorum meorum quondam

Moderator Sincere maximeque Fide, jam. Adfinis quovis

honoris ac amoris cultu profequendej >"*

fari patiamini germina illa,utut tenuifiimä, ^quae tenellusin-

antur nobilififimo femine, _per feriem aliquot annorum,Ve- bus, _utpote fumma literarum gloria confpicuis, nihil, nid

di dt,haud valde placeantj non tarnen prorfus difplicere

Mufarum eultores compledti ac foverc foleatis. Quonomi- quippe quem clientelae Veftrae infcriptum efie, & verbis Öc plius remanet dubium, quin & hoc, qualecunque dt, pro-

tam ipdus habentes refpe&um ^, quippe quod

cenfurae

in¬

forte naevis juvenilibus obnoxium, haud aliter ac ager,cujus

atque Zizaniorum plurimum pullulare facit; quam oculo-

que, dc poft hac nec unquam dednet calidiffimis lufpiriis

gravifdmum

Vobis injunttum dt ^munus, vires oneri ejus

tra quaevis ingruentia periculorum tela Vobis

obtendat,quo

Emolurflento, Familia

Indgni

Decore,diu fruantur, &mi-

ero

Jmplisf Dni, ^rofej]I

Nött

Claiiß, Dominorum addi&iffimus cliens & eultor BRYNOLPH.

(4)

<LÅd

Ijteratisfimum J-uvenem,

prüfen

^t

is DiJJertationis au&örem

Dn. BRYNOLPHUM

amicum honorandum.

PUblicae

^å prudentioribus Rerumpubl,

fecuritati contra hollium

moderatoribus omni

^quascunque incurhones

tempo¬

re profpedum fuiiTe nemini non conftat. Hinc munimen-

ta varia, _utpote _arces, aggeres murosque perimmenfa interdum

terrarum fpatia porredos exllruxere mortales, quibus hoilium

vis ac impetus vel ^arceretur vel retardaretur. Verum ne lic

quidfvn per omnia fecuritati cautum fuit, ^cum nec tot muni-

meiita exilrui, exftrudave prsefidio fufficienti firmari. potuerint,

quot ad regionem contra hoftium infultus tutani prjeftandam fufficerentj unde prudens antiquitas varias rationes excogitavit, quibus Ipeculatores ad limites excubias _agentes, fparfim per ru-

ra habitantes incolas, de hoftium adventu admonerent. Et

quemadmodum vifus reliquos fenlus pernicitate vincit ^, ita 8c hunc ignibus e longinquo accenfis facilime pofle commoveri conftabat. Huic iini in opportunis editisaue locis praeaitas ii-

gnorum ftrues a majoribus noftris pallim in patria nollra exci«

ratas hodiequc cernimüs. Ignes autem hi Tibi, Dodiffime

vi(i funt dignillimi, quorum originem ab ultima antiquitate repeteres, multiplicemque apud varias gentes ufum

erudira magnaque diligentia confcripta dilTertatione ofienderes;

quo egregio fpccimine, monftras _quam vividrrigne colluifratum pollideas ingcninm. Tibi itaque ingenii feiicitatem iludiorum-

que egregios progreflus impenle gratulor, atque pulcerrimisTuis

conatibus quoscunque profperos fucceflus ex animo fincero vo- veo. Ser. Upialae, die 2. Dec, Än, 16

<P, ELF1US.

(5)

MEMBRUM f

^.

I. ejenjion.em

ut monet Thom. Hobbes.

(a)

praeter alia, tum håec

neceffaria

val¬

de funt, pratvoneri & premunin. " ^Res enira fine praevio conftlio

fufcepta

^ut fucce- dat, ^non eft quod multis^eamprobatura;

damni ^autem _quan-tum adferat höft is, cujus de aaventu antea non conftitit, maxima aliorum damna ^nos Tatis edocent. Ho- ftem in itinere, ad invadendum _regnum Tuum, _occupatum _prae-

fentiens Rex vel ispenes quem Tumma imperii eft, de

copfiiiis,

quibus conatumejus eludat, armis, munimentis, qqibus regnum tueatur, viribusque, quibus impetum ejus retardet, _avertat,quin

Sc magno cumipfius damno repellat, follicitus effe debet. Ho«

ft-e vero terram ingreffo, acprolubitu agros devaftante, tumde-

mum ad arma capeflenda deicendere, non minus miferttmeft ^opus

quam tunc dmum fodere puteum , übtfiits fauces tene t(b);tremor

nam'-

que ill? ?x adeo inopinatP

jioftiii

irnpetu fubortus ingenii a*

A cumen

,;

(f) A* tiv/',

c* *i\ifr vii*t(rb) PlfiUt.MoßtlUr, ^48.2.4.i.

(6)

wå* m

turnen hebetat, [utfalubri confiiio excogitando ineptum ,civium»

que animos adeo

percellit,

ut

ad refiftendum inhabiles prorfus

cvadant, Hinc, cum melius fit providere, quam pcenitere, (c)^{ac am-,} flius in bello efficiat ptudens

provifio}

quam

roiur & tmlttum multitu•

do (d}: Haud immerito exploratores comparantur aranearum te- lis, quae extenlte undiquaque

fubtiliflimis filis,

ut motus exter-

nos ipfis intus in cavernulis fuis

refidentibus fignificant;

itanon magis ii, qui imperant,

quid ad fubditorum luorum defenfio-

nem imperato opus eft, fine

exploratoribus,

quam

illae,

quando exeundum, & quo adcurrendum fit, fine

filis

fuis

ficirepofi-

funt fe). Et hsec nec veteribns ignota

fuiffe teftis eft fiumma

illa _cura, quam rationibus inveniendis

impenderint, quibus,per

temporis compendium,

de hoftium adventu, vel alia quapiam

re ab exploratoribus certiores fatti,

finé

mora

vim ingruentem

reprimere, vel decommado quopiam

imminente fpem percipere poffent. Ut alias

taceam,

illius,

qua

pernicitate

^{equorum a-}

liquid nunciaverint, mentionem

paffim faciunt hiftoriae: Quod

tarnen inventum artificio facile illi cedit, quo ope ignium ali- quid, pro renata^ cum aliis

communicare, vel explorare, ipfis

in promtu fuit. Hoc enim, quod fiolers inventoris ingenium

nobis reliquit, non modo tempus lucrari, verum &, quam ma- lorum gangraena

iatius ferperet, medicinarn illi

opportun©prius

par^re, vel, fi amicorum

prcefientiam

eo

indicari placuit,

exco-

gnitione boni laetitiå perfundi

potuere:

Adeo

ut

Polybius, qui

mter rei militaris antiquae ficriptores caput facile exferit, utili-

tatem ejus deficripturus, hunc in modum

verbafecerit

(

f

rui 7T(>ot TUTO iruvayuvirpcctTur,

7rÅeis-tj?

tyum

Jvvapw bi

srt^ir«

aprei

tctpth

^ytyovt, ^rivet

$

etKpiqv

ivi^yétrai,

^ngq

Juvctrove^i yivob-

vkoiv a> ptsÅfi, ttotI ftev

rqiciov tjrerjaguv cJsväjré%oi/Tt,noti

$ _\SH tzh{oiuv. ug t äii roig Jecftsvoig yr^uyptanv

éiriKtsqtcts

rru- accb

£ov

yiyve&wj tjjp ßoqSeictv curctyyehiets,

CpguKrogluv

^autem horum originem,

formam, ufum aliaque

eo

fpeäantiag ^extenebris illis, quibus involuta

fiunt, denfilfimis,,

quaiv

(c)Valerius apud Dionyf Balkalib.xi. (d)ÄOt*

©tytif.B.

4,# 7. 5»

LOTbtüojk lo(9t addutto, (/) tol)b% lib. x, (*p, 39»

(7)

ff ? ^

quantum in ^me

quidem eft,

^eruere ^ac

diflertatiunculå haece lui

ci exponere poft

aiios

^quum 8c ego

conatusfim; Tuum,L.B4ut

co-

natui meo facile candidumqueimpertias

judjpium, eftquodenixe

rogo atque

contendo,

f. II

Priufquam vero ad confiderationem

^Pmktu^uv propiti9

accedamus, pauca de generibus facum praemittere, non

ab

re

effe

arbitror, nonnihil exinde luminis praefenti argumento fceneratu- rus.LceliusBifciola£g)quatuortantum facum genere

recenfet,

ut

aliae

fint nuptiales,aliae ludura, aliae Speiulatox'u, & alu

via/oria.

Cum

autcm hunc numerum, ad defignandum

multiplicem

earum

ufum,

vix fufficere facile quivis deprehendit; Proinde,

fi illum

unoal-

terove genere auxerimus, veniam

iilhaec audacia noftra facile im

-

petrabit. Aliae igitur

faces

facrorum^, ^quarum

aliae vel Diis fubin'

deofferebantM'y quemadmodumtempore

plenilunii, in fignum

quod

luna pleno adparuiflfet orbe, placentas

ky.(Pi<pZmet;, facibus cir-

cumquaque adfixis, Dianae

Munychiae oblatas fuiffe meminit

Plutarchus (h], Aliae vero augunis wferviebant, ut vates earum flammam, vel obtufiorem, vel dilucidiorem obfervantes, fumo item,qualescircumageretgyros.quantumq;

fe adtolleret, adtendentes

exinde,haud fecus quam expecorum extis, de

fucceflu

rerumprae-

fagire crederentnr. Dice'oatur hoc

divinationis

genus

7rv^pL<xpTl<t9

ac ignifpicium Plinio(i):harufpices autem

hinc vaticinia edente«

grvgtcou», irvgofActvTav 8c xctimfxcivroov

nomine veniebant (k). Re-

centiori demum aevo 8c Conftantini fere tempore Symbolicustarum

ufus w facris invaluit (1). Ita

Bapiizandis

cereus

in

manum

tradi

folebat, ut luce illacerei externa interiör animae

illuminatio fi-

gnificaretur (m): Vnde baptismacpuTicrfibg^y

baptizati (PcoTie&émt

nuneupati (n). Neoblivioni involvam, pleraque Graeciae myßeriai

fa-

lg^

houSubc'tf.

u.i.l, 14 .c.18. i.{b)G!or. Athen.p. 349.

/ (i) Hiß.mat*

l.7. c, 56. (^) quade re conf, Alex, ab Alex.gen.I.iv. c, xvt1. (l) Hofm.

Itx. um. 0») Cyrill, ßve Job. Hierof. in Ptocatech. & Catab. tnyßagog*

»« (n) NQu dt J/apium, tum (Qmmtnt.Xicct*.

(8)

«■

⁴

i B

facib'us

adbibitis,

peraäa fuiffe., ut quae 110du ut piurimum, etG 8c interdiu, in templis abobfcuritate idolis venerationemconciliatu-

ris , haud infrequeiiter adminiftrarentur» U nde faces pro facris

fubinde nominare ulu venit, ficut Adaeis facibus facra Cereris indicantur, quibus ea Athenis .culta eft (p% ^{^}

Hiricilluftre eft fe

- flum facularum annuum, nvop-cov togrq,

Argivis celebratum (d):

Et incluti non minus in Eleufiniis facris äct&xoi. $t)tlMlcan-

dela , ejusdem adhuc apud Fennones fignificationis exiftens, de-

nominationis originem prabet fefto noftratium,.quod

JfytlDei'ttl §0/

vel Secundurn Ol. Sag. 69. 86. 118.

.StpnbÜtflef#/

feitum purifi-

cationis ^Marrae adpellatur (q). Hifce mpttales, wpCpiKcte

fubjungimus,

Romanis non minus quam Graecisfamiliäres, fpon-

fae in indicium legitimi conjugii praeferendas-, adeo ut nuptias

modo non legitimo contradas _ycipxs Graeci voci-

tarent fr}.« Qua occafione nec nomen ficco praetereamus pede lampadiferis hifce inditum, qui Embaficaetae adpellabantur (s).

Tantüm abeft, üt funeribus fuas denegemus faces, ut potius Ser-

vioalbum addarrtus calcülum, v'ocäbulüm funusfunibus originem

debere contendenti (t) quod Cadavera hominum nodu ut plu-

rimum ad lumen funalium comburerentur. Ulum vero dupli-

cem faces funeribus praebuifle fcriptis ^veterum edocemur, ^ut vei

exequns prafenentur, quem in morem Seneca acriter inveduseft(u');

vel Ulis defunäonm -pyrs, incenderentur, quo adludit Statius (x)* Nec

w ludis faces inutiles fuere. Sic in certamine feftivoy Cererifa«

cro, accenfam taedam manu comprehendentes, ab ^araad ^certum

in templo locüm cucurrifle ³ alterique fucccfluro inexftindam,, verbis; 'tibi trado, obtuliffe, nobis reliquit antiquicas (y), Huig geminus eft ufus alle fticum^, lampadum ac lucernarum, dtebus SoHernn'tbus, qui non modo apud Greecos & Romanos, :Sed 8c a-

pud hos^bbtinuit. Npc ab hac ^>re alienum elfet commemorare,

quod miniftri didi, tempore prseiertim ljativitati*

\'

Chri-

Stat.Theb.l. _2. \p) Saufan: l. 2,p.iyo,(q) conf, 0, Verel. lex. Scand,

& J. Locen. Antiq. Swqgth. L 1, c+ult. circa fin. (r)Ppm. Phoenijf. v.

ujjföy& Med. (s) fetrdndenuptias Pfycb. (() obferv. ad Vig. An l. i. y, 727- tidrtv.m.c. 2,0.,(xf Tbib,l.4^.4,68»(/)Stat Sjiv.1,4.8,

(9)

Cfirifti, Regi nec non aliis praefe&is aulae Norvagicas prasftoei¬

le deberent, «SCiCtfC faculas manu ténehtes (z\ Ne etiam filen-

tio tegam, apud Romanos, inter infignia Magiflratui praeferen-

da ignem quoque fuifTe (a\ Has alias excipiunc^, quas nomine generali viatoms nominare licet. Earum, in tenebr'amm wtturnarunt

äepulßotie, maximus confpiciebatur ufus (b). Deinde apud veteres

non infrequens erat ufus facum nodtu tutioris itineris caufa• Ve- lut adhuc in u(u exterisefle,ut lucernoe aut

lampadesper

^omnes

raagnarum urbium piateas lufpenfae fecurum tranleuntibus _iter praebeant, conftat. Hic nequaquam omittendus ^mos ille Roma¬

norum,_obvum quo fervi Dotnwo jons cixruntt, ofFicii & tutelae gratia,

cum facibus proiederc tencbantur qui inde adverfitores nomina- ti. Quem morem Judsis quoque in poteftatem Romanorum

reda&is ufitatunft fuiffe, innuere videtur locus ille Evangelifiae (c). Ut verbo includam, haud ulligenti hicceea um ufusigno-

tus fuit. Fuces autem ardentes_poems üuatas ut prteteream,qnibust

vel(d), vel_å reis in_martyres,equuleo cruciatis_{aque ac}laminisconfeüionemcandentibuscriminumv ad defe&ionemextorquere

religione

fulcepta pertrahere conabantur li&ores (e). Hilce levi penicillo perftri&is, exigit jam inftituti ratio ,ut de iis facibus _, _qu& ufti/ho tnfignem btilo cxbibuere utüitatem , nonnulla in medium proferam. Speculatorias vero quamvis , vel bellicArum

tttuio_de_ftimaverimmihi fucritincludere, :velpofteriusfingularemtarnenearumin praefensmentionemeligerefacere, perin-fatius exi-

, hoc non tanti esle momenti arbitratus, ut .ideo quis mihi dicam fcribat _quum hujusmet diftinttionisratio tan- tumriis artibusnon omnesignes talesfit fugitura.ad bofiemJnprimisdolis deludendumautem Jmperatoresadaptasfe, va-hi-

ftorias paffim memorrae produnr. Prae^ ceteris Hannibalhoc arti-

.ficioiniignis habetur ^, quippe qui å Romanis in agro Falerno_claulus _, _hoc pa&o faluti fuae fuorumque confuluit , ut facibus

adligatis ad boum cornua, hos fic educeret ad juga illa ^, quo-

® rum

^erDe fftd

c■ w.p.m 77.

(SJf.Cafaub.

in CapttoUp.iU.

ex_cmmtntjHerodun.invu)Vtrg,Curt.6. 11,16. videftsAsn.l. iv 716&(c)fgxLuc,xxiti24v,i,(e)35.36,(d^GuU9n.de

wdrt.cructs/

Smi Pitifc,

(10)

f* 6 D

rum fub radicibus 4000 Fabiimilites anguftias obfidentes deli- tefcebant , eosqueex facibus perfuafos ^, exercitum ejus arma

fecum collatum adventare, ex anguftiis in campos eliceret , ac ita fuis liberum per anguftias exitum prangeret (f). Similis e

jusdem Jmperatoris calliditas ^, modo quamvis nonnihil diflimi*

ii exferta, deinde quoque eluxit ^, quå fcilicet fe iuosque maxi-

mis duorum confuium L. Ä,mili Paulli &c Varronis copiis

bis fubduxit ^, crebris reli&is ignibus, caftrorum ibi adhuc

quaft

exiftentium fpeciem repraefentaturis

(g). Et fimiliter Eu-

menem Antigono impofuisfe perhibent Diodorus Siculus fh) &

Cornelius Nepos 'i) jgnibus bella quoque tndtcere , quibusdam gentibus receptum

esfe

hiftoria tradit ^, Ted apud plures quam Turcas num hic m s obtinuerit , mihi ^rum fatis liquet. Cete-

rum lllos biduo 'ante ejus diei ^, in quem pugna collata eft , i- gnes plurimoa parare,

hymnoque

in honorem Dei & Mahome-

tis decantato , tertio abhinc die de proelium commisfuros hoc pafto fignificare , au&ur eft Chalcocyndilas (k). ⁱⁿ

cUjjibus

quo- qne ex pi&totik navi

fignum

igne oftendi legimus, ^ut ^{eo tota} claf-

fis moneatur, & de itinere luicipicndo, & quorfum curfus di-

rigendus

fit

; De quo Seneca ,1) :

Signum recurfus

regin ut

ful/it

rate ^, Et clora lentum

remigem moituit tuba

^,

Aurata

primas

prora

defignat vias,

Aperitque curfus

^,

mille

quos puppes

fecent.

Et Virgilius fm)Tum terreftrihus copiis idem exhibitum fuiffe in-

•dicium hiitoriae fidem faciunt. Tuba, cum cafira movere vellet (Ale¬

xander2 fignum dabats cu]us fomtus plerumqne tumultuantium fremitu exc- tientc, baud fatis exaudiebaturi Ergo periicam ^, ^qua undique confpici pof~

fet, fupra pratotium ftatuit, ex quafignum eminebatpanter omnibus confpi-

wum, obfervabatur tgnis noftu,fumus tnterdiu <«) Jta in militia Jfraé- liti.ca caftra moturis _per diem nubes, per no&em ignis praecede-

batr

(f)Polyb. /.5. c,^93, (g)Liv. 1.21.c,4.1. & 43. l.iQ.p.m, dpi.(0 invita Eumt t, (/)Agam,{m) JLn%Ui+ v, zq6f {n) Q^Curr

5- 2. 7.

(11)

«s

7

é

bat (o) Huic merito fuperadditur illc facum ufus ^, ab «täte noftra longe remotus , dtfcnmenipfum belli ac confltßum indicans; Qui-

biis,quum adhiic tub« licn invent« elTent, proje&is vel fublatis,

eo iplo pugna accendebatur. Quamvis ^autem non paucis mi-

litibus ejusmodi ad manus fuerint ; inprimistameiimen- tio fit facerdotum

irvgQoquv

^,

qui laurea

ornati agmen pr«ce- dentcs , etiam in figno faciendo ceteris pr«ibant; Cujus reive- ftigia in

facrisfp)

quoque cernerelicet.HuncritumTacitusinfuper relpexiffevideturjCÜinexponedo,quodC,FufcusAudorbelli fuerit,

hac metaphorica utatur formula ^, hello facempratulit (q.. Sed de

hoc latis, plura dabunt Suidas ac Alexander ab Alexandro (r),

nobis meminiffe tantum fufficiat. Non omnes vero ante bellum

proje&.t funt faces ^, fed non null« exurendis olfeflorum turribus re~

teilt«, ad quod adludit Statius «s],Supereft ^, ut demum jam

de fpeculatouh nonnihil

agamus:Earumali«pharis, alixCPqvKlwpoig

& Angaris inferviebant. Pharosautemquamvis iisdem negotiis,ac

<PqvKjtegtct

^,

ufum fimilem pr«buiffe, lequiori

puta«täte,nullus

negem: eas tarnen ab his prorfus diverlas

efife

omninoexiftimo.

Ad litora etenim pharorum difpofitarum ordinarium officium ^e-

rat_, navigantium iter dirigere, licet Sc non raro, neceflitate ^ex- igente, tempore videlicet belli, lpeculatores ad apicem turrium ejusmodi adfcendentes, extra cacumen facibus fublatis, nume-

rum naviüadvenientium fuisindicarent(t)Etdilcrimenadhaec aliud obfervat experientiffimus 8c celeberrimus Dn O.Rudbeckiusfu], quod fuper hifce, tutum aut iter aut pottum navibus , utpote

monftraturis, ignis elevatus nodu fervaretur j Sed opera hoftb

lem adventum proditura, effent pyr« ingentes ac ftrues alt« , tunc accendendx.Pharos excipiunt Angariac acjaftut, JfthsEcfu-

ere aridorum lignorum ftrues facesve ^, in fublimi

plerumque

po- fit« loco , qu« å

fpeculatoribus accenf«, hoftilem

adventum

vel irruptionem incolis primariö fignificare folebant, quo iis¬

dem (o mm. ^9. 15. Q>] Jud. ^7. (q) Hiß. ^1«. c, 86. (r) dier. genial.I.

5. 1* paßim. (f) Thfb. I. 10. v. 52p. (t)Fortun. Licet,l. 6.

c. 78. (u) Atl. tom, i, c, vii.$♦ _p. _izy.

(12)

8

m

dem inde certioribus hac de re faftis, de impetu hoftium ^re-

fraenando vel declinandj, confultandi änfa exhiberetur Et li¬

fta de generibus facum ceiebratiffimis in tranfuu di&a funto.

Quam ad interiorem mäteriei hujus tra&ationem nos confera- mus, é re eft ^, ut nominali prius paulifper immoremur , ratio-

nem tituli differtatiuncul<£ noftri prafixi reddituri. Mihi de vocabulo natu,am rei de _qua jam difquirendum ^, _adprimé ex-

haurienre, follicito ³ nullum V'->ce Angaro , originem utpote pri-

mam, prse ceteris, quotquot demum funt³ adcuratius perltrin-

gente magis adrifit. Vocabulum huic ei imponendum å Ro¬

manis fruftra defideratuii erimus _, quippe quibus poftremis fe-

ré ars haecce innotuerit. Gracos um autem vocabula, ut funt ,

d,Av%va,ipia,

,7«

Jict

^7iv(>ogctjfaeia,9 7rv()<roi>(P(.vk]o), Auurraåig, ffoÅSfAtKcgrf

&<zföv7iuo'yai/7ret(ictCpvhatc?i,\ivx]epii/i},HctV7-is

S&Jig &c. ii pcrluftremus, ob generaliorem fignificationem fu-

am aliaque incommoda ad praefens inftirutum reftringivix pofle adparebit. Voce vero cp^vKjoo^a contenti fpe ⁵ ad ipfumörtum reio pertingendi^> decidifle videremur. Nam

<P^vk]co^iov

^, vcl *7ro

72 tyalr (x)

vel a^eveiv Im >-<)kg

(y),

vel denique ab

^og

*]&]> (z),

etfi

deduxeris, eo tarnen quamcunquefacum &c

ignium elevati.mem ^ac cuftodiam indicari non diffiteberis 5 nifi

ad id demum afylum confugias ^, ut ufum å leriptoribus rece*

ptum vim quafi legis induiife vccisque fignificationemcoarftaf- fe5 contendas. Et id adde, quod potiffimum eft , hunc hujus

vocabuli fignificatum, quamcunque jattet antiquitatem³ vix ad

eam emenlurum setatem _, qua? hujus infignis artis inventione inclaruit. LJt ut fit, aivraftibus hifceevitatis} res in vado erit, fii, ceteris omnibus vocabulis, magisminüsve

å

fcopo noftro're.

cedentibus, miliis ³ in voce Ångan inprafens adquiefcamus.

Ii*

Ståd,(y)Scbol,ad Artßopb bpn&, lidj. (fc) Saltb. Scheid,itt

mdtce ad Herodta0.

(13)

ü

9

m

Jn

hujus sQufjia explanando,. vel nullam

^,

vel exiguam operam#

å Philologis

collocatam deprehendirnus, plerisque in eo fubfi-

ftentibus , ut, cum Perlicae originis

exiftimaretur

³

inde arceffen-

di aliis copiam fecerint.

Bochartus

tarnen ?

cujus indefeffa in

hujusmodi confpicitur opera}

in

eo

defudavit (a)

^, ut a voce

Perfica Agor Angarum

derivet

5

quamvis apudeosdem hodienum

progrue

tifurpetur, olim

tarnen

hanc obtinuiffe lignificationem

ex anaiogia vocis

Arabien

Agar a ^,

poßlimmio ad laresfuot reverti, vel

aufugere,

conjiciens,ratione

^certe

nimis

quam

longé petiti.Sed ole¬

um & operam perdidit ^, angaros

preprie tabellarios illos Regt

hocce innuens ^, qui apud

Perfas nuncium rei geftae alieujus

perlaturi ^, iter gruum

volatu celerius confecifle perhibentur (b],

haud multum å. veri tramite aberraturus ^, fi de ignibus hifee

hanc tuliifet fententiam. Rem autem antiquitatis Patriae inda-

gator

folertisfimus- Ol. Verelius aeü procul dubio tetigit

^,

qui

(c) Gothic« originis Angarum

eile adfirmare

non

dubitat. Di-

citur vero å Gothico /ngur, quo Onus maris denotatur (d), &C

hocab Og & Oggur mau

fl defeendere contenderis,

nec me contra

nitentem habebis: primo enim e;usmodi pyrae

circa

oras ac

lito-

ra maris difpofitae

hoftium adventum incolis ignotum ehe

non finebant, in continentis

meditullio ftrui

antea non

lolitae,

^quam

homines magis magisque

au&i, magis magisque in loca å mari

remotiora recederent, _quamque

filvae excif«

liberius per terras iter, non modo incolis, verum & hofli praeberent. Unde, non patente tarn libero per continens

tranfitu, vel invia, afpera

atque

ineuha loca.vel gentes maritimas,vim

hoflilem

arcere , Anga-

rosque lolos ad has

exciendas (uiFicere potuisfe

,

mihi perfua-

deo , liberiori autem adaperta via, pyris mediterraneis convocari

multitudinem debuisfe, ne hrfti totas devaftandi regiones occafio daretur. Non minus ^tarnen pyris illis etiam mediterraners priflinum illud

remanfit

nomen, ut

&; eaedem Angari

nuneupa-

rentur, quod vel ex Barclajo (ej

colligi

peteft. HincLndangur,

quo non tantum

iplam expeditionem

³

led

commeatum quoque

C

(4^] in de animal,

S.S.part.pofl.

/. 1. c, 11.(S) Xenopb.Cyrapced. /• B (c> «1 mis ad Henaud. & Bofa Hifi.p, 9i*[dyVereltlex.fcand,exEdda (je) Ar-

gen, l. c.

(14)

9 i° 9

& neceflitatem etfpeditionis fubeundae,

lignificari

obfervavit CL

Verelius ff) ^, orignem petit, qiiod figna Angaris data omnia cjusmodi incolis imperentj adeoque refpondet noftrum Leidangur, hoc rcfpe&u, ctyya^&tot Graecorum, ^quae corrupte å. latinis

barbaris engaria difta eft. Hinc facilis eft explicatio vocis

kyyotpveiv in facris Cg)

occurrentis. Ab Angaris namque de hel¬

lo certioribus faäis militibus jus olim fuit, ex municipiis vil- lisque viae proximis, homines ad fervitia bellica, animalia at-

que-jumenta ad vehendas farcinas furripere: atque

ctyya^tot

illa hominum barbarö vocabulo _manopera, animålium Sc vehicu- lorum _carropera adpellabatur. Quod cum facerent, ctyyageveiv di- cebantur, i, e. ad fervitia bellica praeftanda ipfos cogere, qui cogebantur å militibus, Graecis

etyya^vadzxjy

Hebraeismtys angariam facerejInde

ctyycc^ct

Synecdochicepro quaviscoa&io-

ne ufurpatur ^/h), praecipue de opera quavis fexvili Regi prse«

Randa, quod lingva Aramaea irw vocabatur, unde Regi nomen,

ut •■mn® nuncupetur, h. ^e. _ctyyagcg,

vel qvi

angarias poftulare poteft, ut erudite notavit J. Buxtorfius P. (i). Qvocirca tenen.

dum eft, I<ftosvocem angariare in genuina lignificatione adhibuif- fe, coadtionem ad minifteria praeiertim bellica eo innuendo;

Quemadmodum Ulpianus (k] : Naves eorum angatiari poffe} Jilto Firmio & Antonino Claro veteranis refcriptum eft. Cui fententiae meae

robur addit Cl. Salmalius, cujus (1) hasc funt ^verba? angaris.lo¬

cus erat pracipué expedtttonts tempore, hoceft.utlätGraciloquuntur.^évxaifå

rgctTozréJi/>

^cum exercttusper vias militäres tranftbant, Quin & Arria«

nus m, in noftram tranfit fententiam, ac juris militibus concefft tS kyyapvHv fcilicet mentionem facit, et v Je kyyetpwM ij,

K&4 ?£ctTiuTiie sTriÄußtjTai lua cr5, ottytg, K&f W ctnimn,

ptrjJe yoyyv1_e,

hoc eft, ex verfione CL Salmafii, fi angaria fit, # miles adprekendat ammal tuum3 ne renitaris3 mqueobmurmures♦ Additpraeterea:

ii

Cf) &*• Scand. (g\ Matth. 7,41, 27, 32* Marc. (h) tonf. j, Leusd. clav« _grsc. N.T, ad Matth. 5, 41. (t Lex. Talmud. lib.xv.dig«

tit» de_privtleg veteraner(l) dtjfer. de feenor Trapeuuc.p. 27J. (ml in Epi-

äetj

diffett»

l. c, 26« pt m,

(15)

« S\_fxtj, vsKvfycis

Xaßcav, itfev rjfjov

ewroA«j to

bragiöV9 id eft

Si vero volens non ditmfetis, verberibus acceptis, nibilominus afinurn tuurn amittes. Atque, cum omnis coa&io

dolorem perferentis

arguat,

adfinitate hane contingere videtur illa fignificatio, qua angur,

angurferne pcenitentiam notat:

Unde Angrfamt ftarf labor

aerum- nofus, Angrgapr, qvi aliorum

miferiam,ne ulla quidem

e^us

miferi-

ccrdia ta&us, intuetur, dicitur (n)» Sed ^antequam pedem

hinc

promoveamus,

é

re

elfe arbitramur

^,

de tabellariis illis Regiis,

qui Äyyugur

nomine infigniti funt, nonull^ adducere, ut fa&a

inter illos 8c noftros collaticne, noftratium ^prae reliquis prae- ftantia elucefcat. De iis itaque verba Tunt Suidae: Ayya01

en Jiu£o%rn

ytctppetToQofoi. Ht

ex

hoc 8c fimiiibus patroci-

nium ei fententiae quseri

iolet

^, qvod Angarus tabellarium pro-

prié fignificet.

Id equidem nullus, nili

omnem

hifloriae fidem im-

pugnare

vellem,

nego^,

Kyyct^ng diftos fuiffe tabellarios, propric

vero an improprie, fuperiora adumbravere,

fequentia luci

^expo¬

nent. Utut enim in confeffo {it, ignibus his nunciatoriis nihil compendiofius efTe, primam tarnen, utpote

fimpliculmam, iis

Utendi rationem rudern ac inhabilem -ad _quacunque _{pro re} _nata communicanda faclli dixeris: Proinde Perfarum RexCyrusiis-

dem curfores nominis ejudem, ctyy^a

fcilicet quafi etyyihx

(o) fubhituilTe fertur £p)j qui genuincjalias nomine ad- pellati (q). De ferie

difpofitionis

eorundem

videfs Cleomcdem

(r) Sc Herodotum (s)j de diverforiis curforum ejusmodi con- ferri potell: Ccelius Rhodiginus ^(t)j qvae non convenire viden-

tur asfertioni Leusdenii ^u}, qua id folummodo inter angaros Perfarum 8c modernos tabellarios difcriminis fubeffe contendit,

horum fcilicet in gratiam certis fpatiis ^eqvos ad curfum ^paratos praefto femper elfe debere; illos vero nuncium rei alicujus per-

laturos,qvorumcunqve eqvosadcurfumräpiendijure gavilos fuiffe.

Sed

(«) Vere. Lex.Orm, cod,p. 67.^tCtt

©ftMlöl

p. 1. (osG. J9 Vojf.etymol, voc. Ang. (jp) Carl. Rhodig, anttq.1. i&.c. 8, (q)com/, Sutd.&

Flutanb. or. i. de vitt. & for^tu, Alex,p, m. $26 (r)

xefi tijs

kvscåi- xtjs _påg (i) L 8. c. 98. (t antiq, lt ig, Cy

$.(u)Clav,Grx(,

N«

T* ad Matth, 5, 41.

(16)

12

&§

Sed haec, ut ad fcopum noftrum minus fpe&antia, mittimus, idque folum addimus,

quod

hi angari, tantumabeft ut primam propriamque denoininationem iibi vendicare poflint, utpotiu* ab

his noftris, quoad aetatem, velocitatem utilitatemque, toto coelo

diilent.

IV.

Tnflituti ratio id jam poflulare videtur ^, ut ceteris omnibus

pott habitis , au&orem pretiolisfimae hujus artis inveftigemus ^; Quod, prout tenebris antiquitatis denfisfimis involutum jacet ,

etiam operofae futurum forte fit indaginis. Polybio hancglori-

am adferere, argumentum non exiguum ignorantiae veteris hi-

ftoriae eslet, cum Ämeam _quoque _ante fua tempora commenta- rios tfualriyixZw ac in iis pretcepta hujufce artis condidvffe ^, 8c

huic iterum Cleoxenum quendam vei Democlitum eusdem fci-

entiå

iniigiiem

prtivisfe ipfe fateatur Polybius (x). Proferunt i-

taque aln artis hujus inventionem ad tempora belli Trojani ^, quando Graeci ex confilio, (ine dub'o, Palamedis, face fublata,

navium luarum å Tenedo folutionem Sinoni, hic autem unå

cum Helena vicitlim _tempus Trosae occupandae opportunum ea- dem ratione ipfis indicalfe, perhibentur (yh Sed in hoc ad- quiefcere vix poffumus, ^cum hifce temporibus antiquiores vel

Herculese cenfeantur columnae, de quibus in fequentibus occafio

dilTerendi dabitur. Lynceus quoque Ä.gypti filius ^, qui unus de quinquaginta

fratribus

mifericordia Hypermneftrae con/ugis

fuae morti ereptus in Lyrceam oppidum evafit,ac face uxori Hypermnettrte fignum dedit j quod ab ea deinde reciprocaba*

tur(z); quod antiquioris aetatis effe creditur. Sedulterius adhuc originem <P(>vx]u(>uti extendere jubet hilioria Cereris ^, quae, quum filiam fuam Proferpinam ^ex Jove conceptam ^, ac

deinde

å fratre Plutone raptam invenire non

poffet3

dolore percita ^, accenfis facibus _per totum orbetn} eam

quaefivit,

Quo

digkum

in-

(xj/. io. c. 40. & ⁴ fy) conj\ Virg. Mar, M.«. /» 2. v.

256. &

^com*

mwt. inemäcm _ioc, _ut & Itb» 6, v. 518,

[7J}?auflibt

^2.p.i$o,

(17)

m

13

m

ntendit Joan,

Batclajus, dum, in

^opere

indice acuminis,

qua polluit, &, judicii admirabilis

luculentiffimo, Polyarchum

de Angarorum origine Timocleam

his verbis compellaotem Fingit;

Hxpeaabam, o mationa ur hunc morem ab doitiquißtma facum religtone de- duceresy quai in Veßra Ätna vaporilus orba Ceres accendii fa). Quin &

artem hancce hujus aetatem fuperare docent hiftoriae noftrates, AmplitHmus atque Celeberrimus D. Rudbeckius, qui

ftudio

at-

que indufiria plane fingulari perplurima, detra&is

antiquitatis

larvis ^ac involucris, in Patriae commodum detexitac lucipubli¬

ca: refiituit, Saturnum ut aliarum rerum bellicarum peritiå iiv

fignem ]

fic hujus quoque

Jfcientia inftruftum fuilTe,

me

docuit«

Ericum vero Gothiae Regem tales ftrues in

inlulis

Fionia,

Fai-

ftria, Zelandia, Mceonia, ac Lalandia, primum erexitfe plerae-

que hiftoriae noftrates volunt, unde nomen ipfis ab J)d) planicie vafia & inculta, ac tWtflt leu

tttitölf

pyris in in¬

lulis iftis incultis collocatis (b). Quidquid fit, litern hancdi«

rimere mearum non elt virium. _parum _autem refert, cuinam

horum amborum inventionis gloriam vindicemus, cum Saturno

<r(syX(>wov Ericum fuifle ex annalibus

nofiratum

faciieelici

posfitj

Nobis ideo fufficiat tempus, quod ignium horum inventionefu•

perbit,

indagaffe

>

quod

in annum mundi praeter propter compu«

tatum bis millefimum, & quidem in aetatem Abrahami coinci- dere, ex calculo Celeberrimi ^ac Experientisiimi Do<fi. Rudbec-

kii conftat (c), Hinc, fiveSaturno, five Erico hoctribuas, alter-

utri tarnen eorum pyras 110firas originem (uam debere mihi lar- giri neceffum efi. Verum facibus fignadandi fi cum SuidaVul-

canum au&orem ftatuere placuerit,de quois (d}cx Ifiroqvodam:

& <qti<rs

ÅcCjA.7ru^cit

tfopticrat 7toissv tt^cj]ov A^^vctixs

BvovrotA, \}zsipivfjfxct tX stcbravoqrcwroe Ttjv %tsiavr

7rv(jc$ hdafccu

rSs ei>2\x$, vel Cererem exinde qvod taedifera adpelletur,faltem

non refragabor^, Ämeam tarnen, Cleoxenum vel Democlitum

artem hanc ex indefinita finitam facere nifi funt. Ac uthi in-

D fra

(as Argen. I. ^i. f. $.p, m. {b) conf. J. Magni biß. §eptent, D« Vet.

£5dt1fåbtfi.ecclef* Sveogotb\ Mtcb. Job. Vattrang, Ibeatiid. Sveegothk.

tittifr pars

u{()AtUt,

i.p. 771. to. ).p.

iz6,&rf\,ld)mMptr*t!

(18)

m 14 m

fra id,in

qvod

intentione fuå ferebantur,

longe

fubftitere, fic gloria maximum debetur Polybio, Herculi a Sunde, Cardano,

& Kirchero,qui eam certis atque fpeciofis rationibus exornave- re ac auxere, perfe&orum titulo jure meritoque infigniendi.

i ^v.

De materia Angarorum, qua Aquilonares plerumque ufi nar- rantur, in membro pofteriori nobis agendum eft, in

praefens

^,

quamnam aliaegentespraecipue adhibuiftememorantur,videbimus.

Certi iignorum generis deledionem primae originis effe vix mi¬

hi perfvadeo , fequiori ^autem tempore homines pyrarum quoque ftru&uram certis Iignorum fpeciebus conftare, certe haudimpru-

denter voluere, Jdeo Hefychius lub nomine

yrvgJuhx, oiporo'

iéix, errjetvua³ Kctv<ri(A,x ppvyctw, tj

fcvÄx,

omnia fomenta

i-

gni concipiendo apta comprehendit ^, &

cp^uytov fyhov

vocitat, Praefertim verb virgulta minus virentia, cito

arefcen-

tia ignique accommodata, eum in finem veteres collegifie perhibentur, quae genus tertium inter frutices & herbas esfe ^, ac

<p(>6yciMv vel (pfivyuwtav nomine proprie venire cenfet Guliel.

Budaeus (e). Sed faces £ quas five ^a faciendo lumen vel fo-

cum (f), five å. <péia vel <pétog

(g) deducere

volueris ) quibus iigna dare deinde coeptum eft, nec ab omnibus de materia ea- dem conficiebantur. Ligna quidem arida materiam inprimis fubminiftrare debebant _, unde Suidae

(Pguyicv, JctAo?

Hinc Scholiaftes Thncvdidis

th) (f>fivte]o) ÅafATra^g^tHgctTrb {yAuv

ysvopévae. Sic Hannibal faces ^ex colligatis Iignorum

aridorum fafcibus feciffe memoriae proditur Ci)-Piceae praefertim

arbores huic ufui, quippe quae pingvedine iua ignem adprime fovent, adhibebantur^j quod innuit Ariftophanes (k)

BAE. 7* $ T°

f^ee»

757' é<?iv ctvjtjg 1kv (Aisrto 5

$1, *] TTITTU Jijsrx

xaopévw é£ég%é]ai.

Prae

(e)cmmen.ling.Grat,voc. (f) Wdor. 1. 10, c. 10.(g) VoJJ,ttymol.

VtFaxf Mattht. Martinit Lex. pbilol. eod. tit. {h) ad Itb. 2,p%80«txedtt*

Stepb. CO Polß>b 91* CO Vefp.f.tfi.

(19)

Pr« ceteris , in pyris noftris quercum

ob robur fuum (1), &

ilicem ob picis

abundantiam laudari lego, adeo

ut

de

^eo

Aul»

Perfius (m) :

Jupiter! at fefe non clamet Jupiter ipfe.

]gnoViJJe putas, quid cum tonat, ocyus ilex

fulfure difcutitur facro

^- ^- ^- ^-

Pinus quoque

inftituto huic inferviit,

nec

nonlarix,

quarum

arborum morbus quafi uda nuncupatur , ex qua

faces formari

veteribus familiäre maxime fuit, unde etiam t&da pro face fubin-

de ponitur.

<p%u/cjaqf ait Suidas,

^*i

ha.']™ äa'duv

yetoixsvy

h

nro- Kijjcoig Xct^7rocq.

Faces

vero ex

fuftibus infpicabantur

ac

in mui-

tas ariftas incidebantur, imo fubinde ceråoleove

inungebantur

^>

quo flammam facilius

conciperent,

conceptam

melius fervarent,

Prioris hujulce moris memoriam

habet Virgilius ^n)

- - -

Ferroque faces infpicat acuto.

Pofteriorem indicat Robertus Steph. in lexico.

Nec

raro

fa¬

ces ex arundinibusatidis typhisque

compofitas fuiffe, memoriae proditur,

fic Suidas:

dPgvxTog ij

^ex tup

tvtpav m&faw ^afX7rocq> id cft,

fax etceda vel

panniculo typhae,

A

funiculis contortis alias

quo-

qve faces faftae

fuere,

ac cera

vel pice circumdatae, unde Gal-

licum wehe derivare conatur Martinius (o): Verum

nullus, vel

admodum rarus, ufus harum bellicus,

hujusmodi

puta

in

nego- tio, qvod autem

fi adhibitae fuerint,

non

dio expofitas, fed in¬

trä laternarum utique⁵ contra vim

tempeftatum, praefidium de-

litefcentes fuiffe exißimo. De lucernis, quae &

alio nomine

tatern<& vel lanterna nominantur, id tenendum: i

TretÅutop^tv^piec

pAoyi oi vaAaioi,

rtjf

ts

JaJbs, 'CL&UP

*X(mvto (p).

Proinde

earum

nulluni apud

veteres

veftigium ad»

paretj recentiores autem

has ulibus bellicis decérnentes,

ex

pel»

libus plerumque

confecerunt,atque,quandonovaacartificiofaqua-

dam ratione luos de re quapiam certioresfacere

nitebantur

^ainter-

dum adhibuere.

%. VF.

(f>Lil. Bifciol. hor.fubc'tj.to* 2. /. 14.c» 15. v4

23.& feqqi

(n)Georg, /,1.v.iyz,

(o)Lex.

Phtlol.

v.fax,

(p

Athenaus Hb-

15,20»